Makale serilerinden
Duygular
Duygulanım Duygu sınıflandırması Hayvanlarda Duygusal zekâ Duygudurum Duygu düzenleme Kişilerarası Düzensizlik Değerlilik
Duygular Kabul Şefkat Eğlenme Kızgınlık Anksiyete Istırap Sıkıntı Beklenti Duyarsızlık Uyarılma Huşu İtimat Aşağılama Memnuniyet Cesaret Acımasızlık Merak Depresiflik Arzu Hayal kırıklığı İğrenme Şüphe Ekstaz Utanç Empati Coşku Kıskançlık Öfori Korku Bıkkınlık Haz Minnet Hırs Keder Suçluluk Mutluluk Nefret Nezaket Umut Korku Düşmanlık Küçük düşürme Heves Sevinç İyilik Yalnızlık Aşk Şehvet Öfke Panik Tutku Acıma Zevk Gurur Pişmanlık Reddetme Vicdan İçerleme Üzüntü Özlem Başkasının zararına sevinme İtimat Kendine acıma Utanç Şok Çekingenlik Sosyal bağlantı Keder Azap Şaşkınlık Güven
g t d

İçerleme, veya dargınlık (küskünlük) gerçek ya da kurgusal bir haksızlık sonucu tekrar tekrar tecrübe edilen acı ya da öfke hissidir.

Profesör Robert C. Solomon içerlemeyi hor görme ve öfke ile birlikte ele alır. Solomon’a göre bu üç hissiyat arasındaki fark şudur: İçerleme, kendinden daha yüksek bir konumdaki bireye; öfke, eşit konumdaki bireye; hor görme, daha düşük konumdaki bireye yönelir.

Nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İçerleme, genellikle adaletsizlik veya aşağılama ifadeleriyle ateşlenen, bir kişinin yanlış yaptığı algısını içeren çeşitli durumlardan kaynaklanabilir. Herhangi bir itirazda bulunmadan olumsuz muameleyi kabul etmek gibi alenen aşağılayıcı olaylar; sürekli ayrımcılık veya önyargı nesnesi gibi hissetmek; kıskançlık/kıskançlık; başkaları tarafından kullanılmış veya elindeki haksız yere alınmış hissetmek; ve diğerleri çok çalışmadan başarılı olurken, başarıların tanınmaması gibi sebepler içerleme sebepleri olabilir. Kırgınlık, başka bir kişi tarafından duygusal olarak reddedilme veya inkâr, başka bir kişi tarafından kasıtlı olarak utandırma veya küçümseme veya başka bir kişi tarafından cehalet, aşağılama veya küçümseme gibi ikili etkileşimler tarafından da ortaya çıkabilir.^[1]

Sürekli geçmiş şikayetlere ve incitici deneyimlerin rahatsız edici anılarına odaklanarak,^[2] veya haksız duyguyu haklı çıkarmaya çalışıldığında küskünlük veya içerleme devam eder.^[3][4] Böylece, kırgınlık yas sürecinin^[5] bir sonucu olarak ortaya çıkabilir ve ruminasyon ile sürdürülebilir.^[6]

İçerlemenin yansımaları[değiştir | kaynağı değiştir]

İçerleme, zihinde bir kez daha hissedilen veya yeniden canlandırılan, duygusal açıdan rahatsız edici bir tecrübe olabilir. İçerleyen kişi hislerinin hedef tahtasına kendini oturtursa, bu his kendini pişmanlık olarak dışa vurur. İçerleme kendini genel olarak şu biçimlerde gösterir:

• Kendisine kötü davrandığını düşündüğü bir kişiye ya da gruba karşı düşmanlık beslemek.
• Geçmişte yaşanmış olumsuz bir olay sonrası çözülmemiş öfke hissi.
• Belirli bir kişi ya da olay tartışılırken tecrübe edilen dolup taşma, acı hissi, duygusal karmaşa.
• Bağışlayamama, her şeyi arkada bırakıp unutamama.
• Geçmişte acı vermiş olaylar ya da kişilerle ilişkide güvensizlik ve şüphe.
• Bir kaybı kabullenmek zor geldiğinde tecrübe edilen çözülmemiş keder hissi.
• Kendisini bir şeye ulaşmaktan alıkoyduğunu düşündüğü kişiye ya da gruba karşı duyulan kıskançlık hissi.

Alkolizm ve bağnazlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Adsız Alkolikler (AA), içerlemeyi bir numaralı suçlu ve bir alkolik için en büyük tehditlerden biri olarak belirtir.^[7] AA'nın On İki Adım'ı, kişinin içerlemedeki kendi rolünü kabul etmesi ve kırgınlığın ortadan kalkması için dua etmesi de dahil olmak üzere, iyileşmeye giden yolun bir parçası olarak kırgınlığı tanımlamayı ve bunlarla başa çıkmayı kapsar. AA'nın kırgınlıkları işlemek için önerdiği envanter, önce kişinin hangi kişiye, kuruma veya ilkeye kızdığını belirleyerek, ardından neden kızdığını, hangi benlik içgüdülerinin kırgınlıktan etkilendiğini belirleyerek kırgınlığın envanterini çıkarmaktır. Son olarak, olaya karışan diğer kişiyi tamamen göz ardı ederek, alkolik kendi hatalarını, nerede suçlanacaklarını ve nerede hatalı olduklarını arar: alkolik nerede bencil, bencil, sahtekâr veya korkmuştur?^[7] Bir envanter yazıp paylaştıktan sonra bencil olmayan, yapıcı bir eylemde bulunulur.

Kızgınlık, ırksal ve etnik çatışmalarda da rol oynayabilir. Kızgınlığın toplumsal değer yapısına bulaştığı ve bu nedenle eşitsizliğin ateşlediği çatışmalarda düzenli bir katalizör olduğu belirtilir.^[8] Sınıf çatışması sırasında, özellikle ezilen sosyal sınıf tarafından deneyimlenen duygulardan biri de olabilir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]