İzlenimcilik veya empresyonizm, ışık, renk ve an kavramını öne çıkartan, doğadaki görünümlerin sürekli değişim içinde olduğundan herhangi bir zamanın herhangi bir anına denk gelen görünümün bir daha aynı şekilde görünemeyeceğini fikrini temel alan sanat akımdır.^[1][2]

Tarzın adı, 19.yy Fransasında, Claude Monet'nin "Impression, soleil levant" (İzlenim: Gündoğumu) adlı yapıtından etkilenen Louis Leroy tarafından 25 Nisan 1874 yılında "Charivari" dergisinde dile getirilmiş ve izlenimcilik edebiyat, görsel ve müzikal sanatları etkisi altına alarak kendinden sonraki akımlara öncülük etmiştir.^[3][4]

İzlenimcilik doğadaki unsurların kişinin kendisinde oluşturduğu izlenimleri, duygusal izleri yansıtmayı hedefler. Bu akım içerisinde yer alan sanatçılar doğayı objektif bir gerçek olarak değil, kendilerinde yarattığı izlenimi resme (veya edebi esere) aktarırlar.

Resimde izlenimcilik özellikle ışık ve renkten kaynaklanan görsel izlenimleri yansıtmayı hedefler. Resmedilen nesnelere veya olaydan çok günün belirli bir zamanına özgü ışığın sanatçı üzerinde yarattığı izlenimlere önem verilir.

Akımın öncüleri Claude Monet ve Camille Pissarro'dur.

İzlenimcilere göre sanatçı doğrudan doğruya gerçeği değil, gördüklerinin kendisinde uyandırdığı duygu ve düşünceleri esas almalı, nesnelliği ikinci plana atarak kişisel yorumu ön plana çıkarmalıdır.

İzlenimcilikte yorumlar ve izlenimler, sanatçıdan sanatçıya değiştiği ve her sanatçı eserinde kendinde oluşan duyguyu ve izlenimi anlatacağı için, yaratılan edebi eser, yazarın veya şairin kişiliğine dair izler taşır.

Özet[değiştir | kaynağı değiştir]

Zamanlarında radikaller, erken İzlenimciler akademik resmin kurallarını ihlal ettiler. Eugène Delacroix ve J. M. W. Turner gibi ressamların örneğini izleyerek resimlerini, çizgiler ve konturlar üzerinde öncelikli, serbestçe fırçalanmış renklerden yaptılar.

Ayrıca modern hayatın gerçekçi konularını çizdiler ve genellikle açık havada resim yaptılar. Daha önce, natürmort, portre ve manzara resimleri genellikle stüdyoda yapılırdı.^[5] İzlenimciler güneş ışığının anlık ve geçici etkilerini açık havada veya en plein air resim yaparak yakalayabileceklerini buldular. Ayrıntılar yerine genel görsel etkileri resmettiler ve yoğun bir renk titreşimi etkisi elde etmek için - gelenekseldeki gibi düzgün bir şekilde karıştırılmamış veya gölgelenmemiş - karışık ve saf karışmamış rengin kısa "kırık" fırça darbelerini kullandılar.

İzlenimcilik, Macchiaioli ve Winslow Homer gibi bilinen İtalyan sanatçıları da dahil olmak üzere bir dizi başka ressamın “plein-air” resim yapmayı keşfettiği Amerika Birleşik Devletleri'nde Fransa ile aynı zamanda ortaya çıktı. İzlenimciler ise stile özgü yeni teknikler geliştirdiler. Taraftarlarının tartıştıklarını kapsayan farklı bir görme biçimiydi, samimi pozların, kompozisyonların, parlak ve çeşitli renk kullanımıyla ifade edilen ışık oyununun dolaysızlık ve hareket sanatıdır.

İlk başta düşman olan halk, sanat eleştirmenleri ve sanat kurumu yeni stili onaylamasa bile, yavaş yavaş İzlenimcilerin taze ve orijinal bir vizyon yakaladığına inanmaya başladı. Konunun ayrıntılarını betimlemek yerine özneye bakan gözdeki hissi yeniden yaratarak ve teknikler ve biçimler karmaşası yaratarak, İzlenimcilik, Neo-Empresyonizm, Post-Empresyonizm, Fovizm ve Kübizm dahil olmak üzere çeşitli resim stillerinin öncüsüdür.

Empresyonist teknikler[değiştir | kaynağı değiştir]

İzlenimciliğin yolunu hazırlayan Fransız ressamlar arasında Romantik renkçi Eugène Delacroix, realistlerin lideri Gustave Courbet ve Theodore Rousseau gibi Barbizon okulu ressamları yer alır. İzlenimciler, İzlenimciliği önceden şekillendiren doğrudan ve kendiliğinden bir tarzda doğadan resim yapan ve genç sanatçılarla arkadaş olan ve tavsiyelerde bulunan Johan Barthold Jongkind, Jean-Baptiste-Camille Corot ve Eugène Boudin'in çalışmalarından çok şey öğrendiler.

Bir dizi tanımlanabilir teknik ve çalışma alışkanlığı, İzlenimcilerin yenilikçi tarzına katkıda bulundu. Bu yöntemler daha önceki sanatçılar tarafından kullanılmış olmasına ve Frans Hals, Diego Velázquez, Peter Paul Rubens, John Constable ve J. M. W. Turner gibi sanatçıların eserlerinde sıklıkla göze çarpmasına rağmen— İzlenimciler hepsini bir arada ve bu kadar tutarlı bir şekilde kullanan ilk kişilerdi. Bu teknikler şunlardır:

• Kısa, kalın boya darbeleri, konunun ayrıntılarından ziyade özünü çabucak yakalar. Boya genellikle impasto uygulanır.
• Renkler, mümkün olduğunca az karıştırma ile yan yana uygulanır; rengin izleyiciye daha canlı görünmesini sağlamak için eşzamanlı kontrast ilkesinden yararlanan bir tekniktir.
• Griler ve koyu tonlar tamamlayıcı renk’lerin karıştırılmasıyla üretilir. Saf izlenimcilik siyah boya kullanımından kaçınır.
• Yaş boya yaş boyaya sürülür ardışık uygulamaların kurumasını beklemeden daha yumuşak kenarlar ve renk karışımı oluşturur.
• İzlenimci resimler, daha önceki sanatçıların etki üretmek için dikkatlice el ile işlendiği ince boya filmlerinin (sırların) şeffaflığından yararlanmaz. Empresyonist resim yüzeyi genellikle opaktır.
• Boya beyaz veya açık renkli bir zemine uygulanır. Daha önce ressamlar genellikle koyu gri veya güçlü renkli zeminler kullanırdı.
• Doğal ışık oyunu vurgulanır. Renklerin nesneden nesneye yansımasına çok dikkat edilir. Ressamlar genellikle akşamları "effets de soir" -akşamın veya alacakaranlığın gölgeli etkilerini- yapmak için çalışırlardı.
• En plein air (dış mekan) yapılan resimlerde, gölgeler gökyüzünün mavisi ile cesurca boyanırken, yüzeylere yansıyarak, daha önce resimde temsil edilmeyen bir tazelik hissi verir. (Kar üzerindeki mavi gölgeler tekniğe ilham verdi.)

Yeni teknoloji, stilin gelişmesinde rol oynadı. İzlenimciler, sanatçıların hem dış mekanlarda hem de iç mekanlarda daha spontane çalışmasına izin veren (modern diş macunu tüplerine benzeyen) teneke tüplerde önceden karıştırılmış boyaların yüzyılın ortalarında tanıtılmasından yararlandı.^[7] Daha önce ressamlar, kuru pigment tozlarını keten tohumu yağı ile öğütüp karıştırarak, daha sonra hayvan mesanelerinde depolayarak kendi boyalarını bireysel olarak yapıyorlardı.^[8]

Birçok canlı sentetik pigment, 19. yüzyılda ilk kez sanatçılara ticari olarak sunuldu. Bunlar, Empresyonizmden önce 1840'larda kullanımda olan kobalt mavisi, viridian, kadmiyum sarısı ve sentetik ultramarine maviyi içeriyordu.^[9] İzlenimcilerin resim yapma tarzı, bu pigmentleri ve hatta 1860'larda sanatçılara ticari olarak sunulan cerulean blue^[10] gibi daha yeni renkleri cesurca kullandı.^[9]

İzlenimcilerin daha parlak bir resim stiline doğru ilerlemesi kademeli oldu. 1860'larda Monet ve Renoir bazen geleneksel kırmızı-kahverengi veya gri zeminle hazırlanan tuvallere resim yaptılar.^[11] 1870'lere gelindiğinde, Monet, Renoir ve Pissarro genellikle daha açık gri veya bej renginde boyamayı tercih ettiler ve bu, bitmiş resimde orta ton işlevi gördü.^[11] 1880'lere gelindiğinde bazı İzlenimciler beyaz veya biraz kirli beyaz zeminleri tercih etmeye başlamışlardı ve artık zemin renginin bitmiş resimde önemli bir rol oynamasına izin vermiyorlardı.^[12]

İçerik ve kompozisyon[değiştir | kaynağı değiştir]

İzlenimcilerden önce diğer ressamlar özellikle Jan Steen gibi 17. yüzyıl Hollandalı ressamlar ortak konuları vurgulamışlardı ancak kompozisyon yöntemleri gelenekseldi. Ana konu izleyicinin dikkatini çekecek şekilde kompozisyonlarını düzenlemekti. J. M. W. Turner, Romantik dönem'in sanatçısı iken yapıtlarıyla izlenimcilik tarzını öngördü.^[13] İzlenimciler, özne ve arka plan arasındaki sınırı gevşettiler böylece empresyonist resmin etkisi genellikle bir anlık görüntüye, sanki tesadüfen yakalanmış daha büyük gerçekliğin bir parçasına benziyordu.^[14]

Fotoğraf popülerlik kazanıyordu ve kameralar daha kolay taşınabilir oldukça fotoğraf daha samimi hale geldi. Fotoğraf, İzlenimcilere yalnızca bir manzaranın kısacık ışıklarında değil aynı zamanda insanların günlük yaşamlarında da anlık eylemi temsil etme konusunda ilham verdi.^[15][16]

İzlenimciliğin gelişimi, kısmen sanatçının gerçekliği yeniden oluşturma becerisini değersizleştiren fotoğrafın meydan okumasına sanatçıların tepkisi olarak düşünülebilir. Fotoğraf "gerçek gibi görünen görüntüleri çok daha verimli ve aslına uygun şekilde oluşturduğundan" hem portre hem de manzara resimlerinin biraz eksik ve gerçeklikten yoksun olduğu düşünüldü.^[17] Buna rağmen fotoğraf aslında sanatçılara yaratıcı ifadenin diğer araçlarını izlemeleri için ilham verdi ve gerçekliği taklit etmek için fotoğrafla yarışmak yerine sanatçılar "kaçınılmaz olarak fotoğraftan daha iyi yapabilecekleri bir şeye - bir sanat formuna - görüntü kavramındaki öznelliğe, fotoğrafın ortadan kaldırdığı öznelliğe" daha fazla gelişerek odaklandılar.^[17] İzlenimciler, kesin temsiller yaratmak yerine doğaya ilişkin algılarını ifade etmeye çalıştılar. Bu ise sanatçıların gördüklerini "zevk ve bilincin örtük zorunlulukları" ile öznel şekilde tasvir etmelerine imkan verdi.^[18]

Fotoğraf ressamları o zamanlar fotoğrafta olmayan renk gibi resim ortam yönlerinden yararlanmaya teşvik etti: "İzlenimciler, bilinçli olarak fotoğrafa öznel alternatif sunan ilk kişilerdi".^[17]

Bir başka büyük etki de Japon ukiyo-e sanat baskılarıydı (Japonizm). Bu baskı sanatı, İzlenimciliğin karakteristiği haline gelen "enstantane" açılara ve geleneksel olmayan kompozisyonlara önemli ölçüde katkıda bulundu. Bunun bir örneği, Japon baskılarının etkisini gösteren güçlü diyagonal eğim üzerindeki koyu renk blokları ve kompozisyonu ile Monet'nin 1867 tarihli “Jardin à Sainte-Adresse” tablosudur.^[20]

Edgar Degas hem hevesli bir fotoğrafçı hem de Japon baskı koleksiyoncusuydu.^[21] 1874 tarihli “Dans Sınıfı” (La classe de danse) adlı eseri asimetrik kompozisyonunda her iki etkiyi de gösterir. Dansçılar görünüşte çeşitli garip pozlarda hazırlıksız yakalanmışlardır ve sağ alt kadranda geniş boş bir alan bırakırlar. Ayrıca dansçılarını Ondört Yaşındaki Küçük Dansçı gibi heykellerin duruşlarında yakaladı.

Kadın İzlenimciler[değiştir | kaynağı değiştir]

İzlenimciler, değişen derecelerde, görsel deneyimi ve çağdaş konuları tasvir etmenin yollarını arıyorlardı.^[22] Kadın izlenimciler aynı ideallerle ilgileniyorlardı ama erkek izlenimcilere kıyasla birçok sosyal ve kariyer sınırlamaları vardı. Bilhassa bulvar, kafe ve dans salonu gibi burjuva toplumsal alan tasvirlerinden dışlandılar.^[23]

En iyi bilinen dört kişi, Mary Cassatt, Eva Gonzalès, Marie Bracquemond ve Berthe Morisot idi ve bu ressamlar 'Kadın İzlenimciler' olarak anılırlardı. 1874'ten 1886'ya kadar Paris'te gerçekleşen sekiz empresyonist resim sergisine katılımları değişik sayılardaydı: Bu sergilerden Morisot yedisine, Cassatt dördüne, Bracquemond üçüne katılmış Gonzalès ise hiçbirine katılmamıştı.^[24][25]

Kariyer sahibi olma yeteneklerindeki başarılarına ve sözde kadınsı özelliklerine (duygusallığı, duyulara bağımlılığı, fizikselliği ve akışkanlığı) atfedilen İzlenimciliğin inişine rağmen, dört kadın sanatçı (ve diğer daha az bilinen kadın İzlenimciler) büyük ölçüde Tamar Garb'ın 1986'da yayınlanan “Kadın İzlenimcileri”ne kadar İzlenimci sanatçıları kapsayan sanat tarihi ders kitaplarından dışlandılar.^[26] Örneğin, Jean Leymarie'nin 1955'te yayınlanan “Empresyonizm”i, kadın İzlenimciler hakkında hiçbir bilgi içermiyordu.

Başlıca İzlenimciler[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa'da İzlenimciliğin gelişimindeki etkili kişiler,^[27][28] alfabetik olarak sıralanmıştır:

• Frédéric Bazille (1841–1870), ölümünden sonra resimleri empresyonist sergilere konuldu
• Gustave Caillebotte (1848-1894), diğerlerinden daha gençtir, 1870'lerin ortalarında onlarla güçlerini birleştirdi
• Mary Cassatt (1844–1926), Amerika doğumludur, Paris'te yaşadı ve dört empresyonist sergiye katıldı
• Paul Cézanne (1839-1906), Empresyonist Grubun kurucusu ve tarihi üyesidir
• Edgar Degas (1834-1917), İzlenimciler Grubunun kurucusu ve tarihi üyesidir
• Francesco Filippini (1853-1895), Eserleri geç İtalyan izlenimcilik döneminin bir parçasıdır
• Armand Guillaumin (1841–1927)
• Konstantin Korovin, (1861-1939), Rus empresyonist
• Édouard Manet (1832-1883), Empresyonist sergilerin hiçbirine katılmamıştır. Gerçekçilikten empresyonizme geçişte büyük rol oynadı^[29]
• Claude Monet (1840-1926), İzlenimcilik Grubunun kurucusu ve tarihi üyesidir. İzlenimcilerin en üretkeni ve estetiklerini en açık şekilde somutlaştıran kişisidir.^[30]
• Berthe Morisot (1841–1895) 1879 hariç tüm empresyonist sergilere katıldı
• Camille Pissarro (1830–1903)
• Pierre-Auguste Renoir (1841-1919), empresyonist grubun kurucusu ve tarihi üyesidir. 1874, 1876, 1877 ve 1882'de empresyonist sergilere katılan ressamdır
• Alfred Sisley (1839–1899)

Zaman Çizelgesi: İzlenimcilerin Hayatları[değiştir | kaynağı değiştir]

İzlenimciler

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Frédéric Bazille, Lez kıyılarında manzara, 1870, Minneapolis Institute of Art
• 
  Alfred Sisley, Villeneuve-la-Garenne'deki köprü, 1872, Metropolitan Museum of Art
• 
  Berthe Morisot, Beşik, 1872, Musée d'Orsay
• 
  Armand Guillaumin, Ivry'de gün batımı (Soleil couchant à Ivry), 1873, Musée d'Orsay
• 
  Édouard Manet, Tekne gezintisi, 1874, Metropolitan Museum of Art
• 
  Alfred Sisley, La Seine au Point du jour, 1877, Modern sanat müzesi André Malraux - MuMa, Le Havre
• 
  Édouard Manet, Erik, 1878, National Gallery of Art, Washington, D.C.
• 
  Édouard Manet, Folies-Bergère'de Bir Bar (Un Bar aux Folies-Bergère), 1882, Courtauld Institute of Art
• 
  Edgar Degas, Banyodan Sonra Kendini Kurulayan Kadın, yakl. 1884–1886 (1890 ve 1900 arasında yeniden çalışıldı), Modern sanat müzesi André Malraux - MuMa, Le Havre
• 
  Edgar Degas, L'Absinthe, 1876, Musée d'Orsay, Paris
• 
  Edgar Degas, Çiçek Buketi ile Dansçı (Balenin Yıldızı), 1878, Getty Center, Los Angeles
• 
  Edgar Degas, Banyoda kadın, 1886, Hill–Stead Museum, Farmington, Connecticut
• 
  Edgar Degas, Bardaki Dansçılar, 1888, Phillips Koleksiyonu, Washington, D.C.
• 
  Gustave Caillebotte, Paris Caddesi; Yağmurlu gün, 1877, Art Institute of Chicago
• 
  Pierre-Auguste Renoir, La Parisienne (Renoir tablosu), 1874, National Museum Cardiff
• 
  Pierre-Auguste Renoir, Irène Cahen d'Anvers'ın Portresi (La Petite Irène), 1880, E.G. Bührle vakfı, Zürih
• 
  Pierre-Auguste Renoir, İki Kız Kardeş (Terasta), 1881, Art Institute of Chicago
• 
  Pierre-Auguste Renoir, Çemberli kız, 1885, National Gallery of Art, Washington, D.C.
• 
  Camille Pissarro, Çamaşırcı, Çalışma, 1880. Metropolitan Museum of Art
• 
  Camille Pissarro, Konuşma, yakl. 1881. National Museum of Western Art
• 
  Claude Monet, Fırtınadan sonra Étretat'taki Uçurum, 1885, Clark Sanat Enstitüsü, Williamstown, Massachusetts
• 
  Mary Cassatt, Çocuğun Banyosu (Banyo), 1893, tuval üzerine yağlıboya, Art Institute of Chicago
• 
  Berthe Morisot, Madam Boursier ve Kızının Portresi, c. 1873, Brooklyn Museum
• 
  Claude Monet, Le Grand Canal, 1908, Museum of Fine Arts, Boston

İzlenimciler

Fransa'nın Ötesinde[değiştir | kaynağı değiştir]

İzlenimciliğin etkisi Fransa'nın ötesine yayıldıkça sayılamayacak kadar çok sayıda sanatçı yeni tarzın uygulayıcıları olarak tanımlandı. Önemli örneklerden bazıları şunlardır:

• Mary Cassatt, William Merritt Chase, Frederick Carl Frieseke, Childe Hassam, Willard Metcalf, Guy Rose dahil Amerikan İzlenimcileri, Lilla Cabot Perry, Theodore Robinson, Edmund Charles Tarbell, John Henry Twachtman, Catherine Wiley ve J. Alden Weir.
• Tom Roberts, Arthur Streeton, Walter Withers, Charles Conder ve Frederick McCubbin dahil Avustralya İzlenimcileri (Heidelberg Okulu'nun önde gelen üyeleri) ve Van Gogh, Rodin, Monet ve Matisse'in bir arkadaşı olan John Russell.
• Hollanda'dan Amsterdam İzlenimcileri, George Hendrik Breitner, Isaac Israëls, Willem Bastiaan Tholen, Willem de Zwart dahil, Willem Witsen ve Jan Toorop.
• Anna Boch, Vincent van Gogh'un arkadaşı Eugène Boch, Georges Lemmen ve Théo van Rysselberghe, Belçika'dan empresyonist ressamlar.
• Ivan Grohar, Rihard Jakopič, Matija Jama ve Matej Sternen, Slovenya'dan İzlenimciler. Başlangıçları Münih'teki Anton Ažbe okulundaydı ve Paris'te çalışan Sloven ressamlar Jurij Šubic ve Ivana Kobilca'dan etkilendiler.
• Wynford Dewhurst, Walter Richard Sickert ve Philip Wilson Steer, Birleşik Krallık'tan iyi bilinen Empresyonist ressamlardı. Fransa'da doğup Manchester'da çalışan Pierre Adolphe Valette, L. S. Lowry.
• Lovis Corinth, Max Liebermann, Ernst Oppler, Max Slevogt ve August von Brandis dahil Alman İzlenimciler.
• Macaristan'dan László Mednyánszky ve Pál Szinyei-Merse
• Theodor von Ehrmanns ve Hugo Charlemont Avusturya'daki daha baskın Viyana Ayrılıkçısı ressamlar arasında nadir görülen izlenimcilerdi.
• İrlanda'dan William John Leech, Roderic O'Conor ve Walter Osborne
• Rusya'dan Konstantin Korovin ve Valentin Serov
• Francisco Oller y Cestero, Porto Riko doğumlu ve Pissarro ve Cézanne'ın arkadaşı
• Yeni Zelanda’dan James Nairn
• İskoçya'dan William McTaggart
• Kanadalı Laura Muntz Lyall
• Polonyalı Empresyonist ve sembolist Władysław Podkowiński
• Romanya’dan Nicolae Grigorescu
• Türkiye'ye Empresyonizmi getiren Nazmi Ziya Güran
• Mısır'dan Chafik Charobim
• Brezilya'dan Eliseu Visconti
• İspanya'dan Joaquin Sorolla
• Arjantin'den Faustino Brughetti, Fernando Fader, Candido Lopez, Martín Malharro, Walter de Navazio, Ramón Silva
• Skagen Ressamları, küçük bir Danimarka balıkçı köyünde resim yapan bir grup İskandinav sanatçı
• Sırbistan'dan Nadežda Petrović
• İzlanda'dan Ásgrímur Jónsson
• Japonya'dan Fujishima Takeji
• Norveç ve daha sonra Fransa'dan Frits Thaulow

Post-Empresyonizm[değiştir | kaynağı değiştir]

1880'lerde Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Georges Seurat ve Henri de Toulouse-Lautrec gibi birkaç sanatçı, Empresyonist örnekten türetilen renk, desen, biçim ve çizgi kullanımı için farklı kurallar geliştirmeye başladı. Bu sanatçılar empresyonistlerden daha gençti ve eserleri Post-Empresyonizm olarak bilinir. Orijinal Empresyonist sanatçılardan bazıları da bu yeni alana girdi; Camille Pissarro kısaca noktacı tarzda resim yaptı ve Monet bile açık havada (fransızca: "plein air") tablo yapmayı bıraktı. Birinci ve üçüncü İzlenimci sergilere katılan Paul Cézanne, resimsel yapıyı vurgulayan oldukça bireysel bir vizyon geliştirdi ve daha çok post-Empresyonist olarak anılır. Bu vakalar etiket atamanın zorluğunu gösterse de, orijinal İzlenimci ressamların çalışmaları, İzlenimcilik olarak sınıflandırılabilir.

• 
  Vincent van Gogh, Selviler, 1889, Metropolitan Museum of Art
• 
  Paul Gauguin, Öğlen şekerlemesi, 1894, Metropolitan Museum of Art
• 
  Paul Cézanne, The Card Players, 1894–1895, Orsay Müzesi, Paris

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ekspresyonizm (İzlenimciliğe tepki olarak)
• Les XX

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]