Çeroki ruhani inançları, Çeroki halkı arasında ortak olarak inanılır - Güneydoğu Woodlands'a özgü yerli Amerikan halkları ve bugün esas olarak Kuzey Carolina ve Oklahoma'daki bölgelerde yaşar . Bazı inançlar, korundukları hikâyeler ve şarkılar, korundukları farklı topluluklarda biraz farklı biçimlerde mevcuttur. Ama çoğunlukla, birleşik bir teoloji sistemi oluşturuyorlar.

İlke inançları[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeroki halkına göre, Maneviyat günlük yaşamın dokusuna işlemişti. Fiziksel dünya Spiritüel dünyadan ayrı değildi. Bir ve aynıydılar. Tarihçi Theda Perdue Cherokee Women: Gender and Culture Change, 1700–1835 adlı kitabında şöyle yazmıştır:^[2]

"Çeroki, ruhsal ve fiziksel alemleri birbirinden ayırmadı, ancak onları bir olarak gördü ve dinlerini bir dizi özel günlük törenlerde ve ayrıca halka açık törenlerde uyguladılar."

Çeroki, evrende varoluşsal bir düzen olduğuna inanıyordu.^[3] Bu kavrama Kozmoloji denir. Evrenin üç farklı ancak birbiriyle bağlantılı seviyeden oluştuğuna inanıyorlardı: Öngörülebilirlikle tanımlanan Üst Dünya, geçmişin alanıydı ve ateşle temsil ediliyordu; Değişimlerle tanımlanan Alt Dünya, geleceğin kontrolündedir ve onun çağrışımı sudur; ve Bu Dünya veya Merkez, insanların Üst ve Alt Dünyalar arasında aracılık ettiği şimdiki zamanın alanıdır.^[2] Diğer bazı dinlerin aksine, Çeroki inanç sisteminde insanlar yeryüzüne, bitkilere veya hayvanlara hükmetmez veya üzerinde hakimiyet kurmaz. Bunun yerine, insanlar tüm yaratılışla birlikte var olma ve bağlılık içinde yaşarlar. İnsanlar, aralarındaki dengeyi korumak için tüm dünyalar arasında arabuluculuk yaparlar. Bunu yapmanın yolu, etraflarındaki Ruhsal Güç içinde hareket etmeyi ve çalışmayı öğrenmektir. Bitkiler ve hayvanların Ruhsal gücü vardır. Yeryüzündeki nehirler, dağlar, mağaralar ve diğer oluşumlar da ruhani güce sahiptir.^[4]

"Bu özellikler, onlara dünyanın başlangıcını, orada yaşayan ruhani güçleri ve ona karşı sorumluluklarını hatırlatan anımsatıcı araçlar olarak hizmet etti."

Kutsal ateş[değiştir | kaynağı değiştir]

Belirtildiği gibi, ateş Çerokiler için ve Güneydoğu Amerika Birleşik Devletleri'ndeki diğer Kızılderililer için önemli bir unsurdu. Çeroki halkına göre Kutsal Ateş, yaratılışın saflığını ve burada yeryüzündeki güneşi temsil ediyordu.^[5] Çerokililerin çoğu ateşi ve güneşi yaşlı kadınlar olarak görüyordu. Her öğünün bir kısmını ateşe verdiler, yapmazlarsa onlardan intikam alacağından korktular.

Su, Cherokee inançları için bir başka önemli unsurdu, özellikle nehirler ve kaynaklar. Yeraltı Dünyasını temsil ediyordu. İki unsurun sahip oldukları güç nedeniyle ayrı tutulması ve dengenin sağlanması çok önemliydi. Bu nedenle Kutsal Ateş'e asla su dökülmedi.

Kutsal Ateş, bir büyükanne olarak onurlandırıldı ve duygular, bilinç gibi insani özelliklere sahip olduğu düşünülmüştü. Antropolog Peter Nabokov , Yıldırım Düştüğü Yer: Amerikan Kızılderililerinin Kutsal Yerlerinin Yaşamları adlı kitabında şöyle bildiriyor:^[6]

"Ateş, dünyanın dörtte biri için ruhani işlemciler için sunuları armağanlara dönüştüren dönüşüm aracıydı."

Çeroki, Kutsal Ateşi, yedi klanı temsil eden yedi kutsal ağaçtan besleyerek canlı tuttu: sırasıyla huş ağacı, kayın, meşe, akçaağaç, dişbudak, çekirge ve ceviz.

Denge[değiştir | kaynağı değiştir]

Çerokililer için dengeyi korumak, varoluşları için çok önemliydi.^[3][5] Onların görüşleri, birbirine zıt olan ve birbirini dengeleyen bir grup sistemi içeren bir evren şeklindeydi.^[2]

Hastalık ve İyileşme[değiştir | kaynağı değiştir]

Çerokililer, her hastalığın hayvanlardan kaynaklandığına inanıyordu. Yazar John Reid, A Law of Blood: The Primative Law of the Cherokee Nation adlı kitabında şunları söyledi:^[7]

"Tüm insan hastalıkları, öldürmek için intikam almak için hayvanlar tarafından empoze edildi ve her tür insanı rahatsız edecek bir hastalık icat etti."

Talihsiz kişinin iştahını kaybetmesine, hastalanmasına ve ölmesine neden olan kötü rüyalar göndererek misilleme yapacaklardı. Avcı, bunun olmasını önlemek için öldürdüğü hayvanlardan özür diler, dua eder veya ihtiyaçlarını ve önemini açıklar.

Bitkilerin, hayvanların insanlara getirdiği her hastalık için ilaç sağladığı söylenir ve bu nedenle bazı bitkiler Çeroki tıbbının temelleri haline gelir.^[8]

Saflık ve Kutsal Yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Saflık, Çerokililer için önemli bir kavramdı. Karşıt olduğuna inanılan kategoriler karıştırıldığında, ateş ve su veya kadın ve erkek arasındaki ilişkiler gibi bir kirlilik olarak kabul edildi. Saflığı korumak için bu kirleticilerden ellerinden geldiğince kaçınılmalıdır. Bununla birlikte, bitki ve hayvan yemek veya bir erkek ile kadın arasındaki ilişki gibi bazı kirleticiler kaçınılmazdı. Sadece yazdan kışa yaşamak bir insanı kirletebilir. Çerokililer bunun üstesinden gelmek için sabahın erken saatlerinde herhangi bir yemek yemeden önce yıkanırdı. Herkes yıkanmak için nehre giderdi. Bu, nehirdeki buzu kırmak zorunda kaldıkları kışın bile tüm yıl boyunca yapıldı.^[6]

"Vücudunu yıkanan, ondan içen ve iyileştirici güçlerini kullanan Çerokililer için, Uzun Adam onlara her zaman yardım etti."

Yaratılış inançları[değiştir | kaynağı değiştir]

Su Böceği Dünyayı Nasıl Yarattı?[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeroki'nin yaratılış hikâyeleri, Dünya'yı deniz suyuyla çevrili büyük bir yüzen ada olarak tanımlar. Dört ana noktaya bağlanan iplerle gökten sarkar. Hikâye, ilk dünyanın,küçük Su böceği Dâyuni'sï'nin gökyüzü alemi Gälûñ'lätï'den gelmesiyle ortaya çıktığını anlatır. Su Böceği, suyun altında ne olduğunu görmeye gitti. Suyun üzerinde koşturdu ama dinlenecek sağlam bir yer bulamadı. Suyun dibine daldı ve biraz yumuşak çamur çıkardı. Amerikan Etnoloji Bürosu'nun 1900 yılında kaydettiği kayda göre bu çamur her yöne genişledi ve dünya oldu.

Gälûñ'lätï'deki diğer hayvanlar yeni dünyaya inmeye hevesliydi ve çamurun kuru olup olmadığını görmek için ilk kuşlar gönderildi. Diğerleri için hazırlık yapmak üzere şahin gönderildi, ama dünya hâlâ yumuşaktı. Nihayet kuruduğunda hepsi aşağı indi. Hava karanlıktı, bu yüzden güneşi aldılar ve doğudan batıya doğru giden bir yola koydular, ilk başta çok alçaktı ve kırmızı kerevit kavruldu. Isısını düşürmek için güneşi birkaç kez yükselttiler.

Hikâye ayrıca bitkilerin ve hayvanların nasıl belirli özellikleri kazandığını ve ilaç ritüellerinden biriyle ilgili olduğunu anlatıyor. Hepsine yedi gece uyanık kalmaları söylendi, ancak baykuş ve panter gibi yalnızca birkaç hayvan başarılı oldu ve geceleri diğerlerini görme ve avlama gücü verildi. Sadece birkaç ağaç, yani sedir, çam, ladin ve defne başarılı oldu, geri kalanı kışın yapraklarını dökmek zorunda kaldı.

İlk insanlar bir erkek ve kız kardeşti. Bir keresinde erkek kardeş, kız kardeşine bir balıkla vurdu ve çoğalmasını söyledi. Bunu takiben, her yedi günde bir çocuk doğurdu ve kısa süre sonra çok fazla insan vardı, bu nedenle kadınlar her yıl sadece bir çocuk yapmak zorunda kaldı.^[9]

Mısır ve Tıbbın Hikayesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mısır ve Tıbbın Öyküsü yeryüzünün ve hayvanların yaratılmasıyla başlar. Toprak, karaya dönüşen çamurdan yaratıldı. Hayvanlar dünyayı keşfetmeye başladı ve kanatlarını çırparak Çeroki topraklarında vadileri ve dağları yaratılar. Bir süre sonra, toprağın çamuru kuruduğunda ve güneş ışık için yükseldiğinde, yeryüzü hayvanlar için yaşanabilir hale geldi.^[10]

Çeroki ilaç törenine göre, hayvanlar ve bitkiler yedi gece uyanık kalmak zorunda kaldı. Sebepler çok iyi bilinmiyordu. Sadece baykuş, panter, yarasa ve isimsiz diğerleri törenin gereklerini yerine getirebildi, bu nedenle bu hayvanlara gece kolayca avlanmalarını sağlayan gece görüşü hediyesi verildi. Benzer şekilde, yedi gün boyunca uyanık kalabilen tek ağaçlar sedir, çam, ladin, çobanpüskülü, defne ve meşeydi. Bu ağaçlara yıl boyunca yeşil kalma armağanı verildi.^[11]

İlk kadın ilk adamla tartıştı ve evini terk etti. Güneşin yardım ettiği ilk adam onu yaban mersini ve böğürtlenle geri dönmeye ikna etmeye çalıştı ama başarılı olamadı. Sonunda onu çileklerle dönmeye ikna etti.^[12]

İnsanlar hayvanları avlamaya başladı ve hızla çoğaldı. Nüfus o kadar hızlı büyüdü ki, kadınların yılda sadece bir çocuğu olabileceği bir kural oluşturuldu. İki erken insanlar Kanáti ve Selu idi. İsimleri sırasıyla "Şanslı Avcı" ve "Mısır" anlamına geliyordu. Kanáti, Selu'nun hazırlaması için avlayacak ve bir hayvan getirecekti. Kanáti ve Selu'nun bir çocuğu oldu ve çocukları, kesilen hayvanların kanından yaratılan başka bir oğlanla arkadaş oldu. Aile, ona "Vahşi Çocuk" demeleri dışında bu çocuğa kendilerinden biri gibi davrandı. Kanáti, avlanmaya gittiğinde sürekli olarak hayvanları eve getirdi ve bir gün çocuklar onu gizlice takip etmeye karar verdi. Kanáti'nin bir mağarayı gizleyen bir kayayı hareket ettireceğini ve mağaradan bir hayvanın çıkıp sadece Kanáti tarafından öldürüldüğünü keşfettiler. Çocuklar gizlice kayaya kendi kendilerine döndüler ve mağaranın girişini açtılar. Ancak çocuklar mağara açıldığında birçok farklı hayvanın kaçtığını anlamadılar. Kanáti hayvanları gördü ve ne olması gerektiğini anladı. Mağaraya gitti ve çocukları yemek için kaçan hayvanlardan bazılarını yakalamaya çalışabilmek için eve gönderdi. Bu, insanların neden şimdi yiyecek avlaması gerektiğini açıklıyor.

Çocuklar depodan yiyecek almaya giden Selu'ya döndü. Oğlanlara o gittiğinde geride beklemeleri talimatını verdi, ama onlar itaatsizlik ettiler ve onu takip ettiler. Selu'nun sırrını, sepetleri mısırla doldurmak için midesini ovması ve sepetleri fasulyeyle doldurmak için yanlarını ovmasıydı. Selu sırrının ortaya çıktığını biliyordu ve çocuklara son bir yemek yaptı. O ve Kanáti daha sonra çocuklara sırları keşfedildiği için ikisinin öleceğini açıkladılar. Kanáti ve Selu'nun ölmesiyle birlikte, çocukların alıştığı kolay hayat da ölecekti. Bununla birlikte, çocuklar Selu'nun vücudunu bir daire içinde yedi kez ve daha sonra daire içindeki toprağın üzerinde yedi kez sürükleselerdi, çocuklar bütün gece izlemek için uyanık kalırlarsa, sabah bir mısır mahsulü belirirdi. Oğlanlar talimatları tam olarak yerine getirmediler, bu yüzden mısır sadece dünyanın belirli yerlerinde yetişebiliyor. Bugün mısır hala yetiştiriliyor ama bir gecede gelmiyor.

İlk zamanlarda bitkiler, hayvanlar ve insanlar arkadaş olarak birlikte yaşadılar, ancak insanların dramatik nüfus artışı dünyayı doldurdu ve hayvanların dolaşacak yeri kalmadı. İnsanlar ayrıca hayvanları et için öldürür ya da yoluna çıktıkları için onları avlardı. Bu korkunç davranışların cezası olarak hayvanlar, insanlara bulaşacak hastalıklar yarattılar.

Diğer canlılar gibi bitkiler de buluşmaya karar verdiler ve hayvanların eylemlerinin çok sert olduğunu ve her hastalığa çare olacakları sonucuna vardılar.^[13] Bu, her tür bitki yaşamının neden birçok çeşit hastalığın tedavisine yardımcı olduğunu açıklar. Hayvanların cezalarına karşı koymak için ilaç yaratıldı.

Gök Gürültüsü Varlıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çerokililer batıdaki topraklarda gök tonozunun üzerinde yaşayan Büyük Gök gürültüsü ve oğulları olduğuna inanıyor. Yıldırım ve gökkuşağı ile giyinirler. Rahipler gök gürültüsü için dua eder ve Güney'den yağmur ve bereket getirmek için insanları ziyaret eder. Kayalıklarda, dağlarda ve şelalelerde Dünya yüzeyine yakın yaşayan gök gürültüsü varlıklarının zaman zaman insanlara zarar verebileceğine inanılıyordu.^[14]

Yeşil Mısır Töreni[değiştir | kaynağı değiştir]

Gök gürültüsü varlıkları, Apportioner'ın (Yaratıcı Ruh) en güçlü hizmetkarları olarak görülüyor ve her yıl düzenlenen Yeşil Mısır Töreni'nin ilk dansında, başarılı bir mısır mahsulü için yağmurları doğrudan getirdiklerine inanılıyor.

Ateşin Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Ateş, günlük kullanımda çok önemli bir araçtır. Çerokililer, yangının nasıl yaratıldığına dair bir hikâye anlatıyor:

Dünyanın başlangıcında, uzun zaman önce, ateş yoktu ve soğuktu. Sonra Yukarıdaki Dünya'da yaşayan Fırtına varlıkları, bir adada büyüyen büyük, çınar ağacına ateş yakmak için yıldırım gönderdiler. Bütün hayvanlar dumanı görebiliyordu ama ateşe nasıl gideceklerini bilmiyorlardı. Hepsi ne yapacaklarına karar vermek için bir araya geldi. İlk önce, güçlü bir kuş olan ve kesinlikle başarılı olacak olan Kuzgun'u gönderdiler. Kuzgun çınar ağacına indi, ancak sıcaklık tüylerini siyaha kavurdu, bu yüzden ateşe yaklaşmadan geri uçtu. Sonra, Baykuş uçtu, ama oyuk gövdeden aşağıya baktığında güçlü bir sıcak hava patlaması neredeyse gözlerini yaktı ve bu güne kadar kırmızı kaldılar. Diğer baykuşlar denedi ama başarılı olamadı. Hayvanlar yılanları gönderdiler, ancak ateşe yeterince yaklaşamadan dumana boulğdular. Hayvanların geri kalanı o kadar korkmuştu ki, sadece neden gitmemeleri için nedenler bulabildiler. Sonunda, küçük Su Örümceği yapacağını söyledi. Diğer hayvanlar onun suda hızlı olduğunu biliyorlardı, ancak herhangi bir ateşi geri getirebileceğinden şüphelendiler. Yapacağım, dedi. Böylece Su Örümceği ipini sırtında küçük bir kaseye çevirdi ve sonra ateşten küçük bir parça kömür alıp sepetine koydu. Sonra diğer hayvanlara geri döndü. O zamandan beri yeryüzünde ateş var.^[15]

Büyük Ruh[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer Kızılderili kültürlerinden farklı olarak, antik Çerokililer bir "Dünya ana" ya veya "Gökyüzü baba" ya değil, tek bir "Yüce Ruh" a inanıyordu. Çerokililer, her şeye hükmeden ve Dünyayı yaratan Yüce Ruh Unetlanvhi'ye ("Yaratıcı") saygı duyar.^[16]

Diğer Saygın Ruhlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Uktena: Boynuzlu yılan^[17]
• Tlanuwa: Dev bir raptor^[18]

İşaretler, Vizyonlar ve Düşler[değiştir | kaynağı değiştir]

Çerokililer geleneksel olarak işaretlerin, vizyonların, rüyaların ve güçlerin hepsinin ruhların armağanları olduğunu ve insanların dünyası ile ruhlar dünyasının ruhlar dünyası ile iç içe geçtiğini savunur.

Ruhsal varlıklar, hayvan veya insan şeklinde olabilir ve günlük yaşamın bir parçası olarak kabul edilir. Bir grup ruhsal varlık hakkında Küçük İnsanlar olarak konuşulur ve bunlar sadece insanlar tarafından görülmek istediklerinde görülebilirler. Kendilerini kime sunacaklarını seçtikleri ve çok uzun saçlı küçük varlıklar olmaları dışında diğer herhangi bir Çeroki gibi göründükleri söylenir.^[19] Küçük İnsanlar yardımcı olabilir, ancak onlarla etkileşimde bulunurken dikkatli olunmalıdır çünkü çok aldatıcı olabilirler.^[20] Küçük İnsanlarla yaşadığı bir deneyimden bahsetmek pek yaygın değildir. Bunun yerine, bir başkasının başına gelen bir olayı aktarabilir.^[11] Küçük İnsanları çok sık rahatsız ederseniz, günlük hayatınızda kafanızın karışacağı söylenir. İyileştirme güçlerine ve yardımcı ipuçlarına sahip olmalarına rağmen, Küçük İnsanlar rahatsız edilmemelidir.

Kötülük[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel olarak Çeroki teolojisinde evrensel bir kötülük ruhu yoktur.

Asgina herhangi bir ruhtur, ancak genellikle kötü niyetli olduğu düşünülür.^[21]

Bazen Uyaga olarak adlandırılan Uya, her zaman doğru ve ışık güçlerine karşı olan şeytani bir dünya ruhudur.^[22]

Nun'Yunu'Wi ("Giyinmiş Taş"), insanları avlayan kötü bir ruh canavarıdır.

Kalona Ayeliski (Kuzgun Alaycıları), ölenlerin ruhlarını avlayan ve kurbanlarına ölene kadar eziyet eden ve ardından kurbanlarının kalbini yiyen ruhlardır. Kalona Ayeliski kapalı sürücü olarak bilir.^[23]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Jack Frederick Kilpatrick. Wahnenauhi Elyazması: Cherokee'nin Tarihsel Eskizleri. Washington: Devlet Baskı Dairesi, 1966.
• Jack Frederick Kilpatrick, Anna Gritts Kilpatrick. Bir Cherokee Şamanının Defteri. Washington: Smithsonian Institution Press, 1970.