Yumurta, bir dişinin vücudunda oluşan, yumurtlama ve döllenmeden sonra aynı türden bir canlı oluşturan hücredir. Dişi hayvanların ve özellikle kuşların embriyoyu korumak amacıyla yumurtladığı yuvarlak ve oval şekilli cisimlere yumurta denmektedir.^[1]

Yaygın bir inanış olan bıldırcın yumurtasının bir tavuk yumurtası kadar protein içerdiği doğru değildir.^[2]

Yapılan araştırmalar besinler içindeki en kaliteli proteinin yumurtada olduğunu göstermiştir. Ayrıca yumurta dışarıdan alınması gerekli olan amino asitleri dengeli ve yeterli miktarda içerir. Vücuda gerekli olan başta A, B, D, E ve birçok vitamini yüksek oranda barındırır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Tavuk Yumurtasının Ortalama Besin Değerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 70 kalori
• 6 gram protein
• 5 gram yağ
• 1 gram karbonhidrat içermektedir.

Tavuk Yumurtasının Ağırlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir adet tavuk yumurtası; kabuksuz 50 - 55 gram olarak kabul edilir. Sarısı 20 - 25 gram, beyazı ise 30 - 35 gram kabul edilmektedir.

Genel olarak yumurtanın sarısı büyük oranda vitamin ve yağları, beyaz kısmı ise büyük oranda proteinleri içerir. Bu oranlar diğer içeriklere göre verilmiştir. Sarı ve beyaz gramaj olarak yaklaşık eşit miktarda protein içerir.

Yumurtanın protein emilimi bakımından en etkili tüketim şekli rafadan olarak bilinmektedir.

Yumurta Üreticiliği[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsanların tüketmesi maksadıyla ticari çiftliklerde üretilen tavuk yumurtalarının çoğu döllenmemiş yumurtadır zira yumurtacı tavuklar horozlar olmadan tutulmaktadır. Döllenmiş yumurtalar da döllenmemiş yumurtaya kıyasla az bir besleyicilik farkı ile tüketilebilir. Tesislerdeki havalandırmanın –soğutucuların- sıcaklığı uzun bir süre hücresel gelişmeyi engellediği için döllenmiş yumurtalar gelişmiş bir embriyo içermez.

Tavukların yaşam koşulları[değiştir | kaynağı değiştir]

Endüstriyel hayvancılık çoğunlukla tavukların küçük ve kalabalık kafeslerde tutulmasını gerektirmekte, hayvanlar kanat çırpmak, kum banyosu yapmak, eşelenmek, tünemek, didiklemek ve yuva yapmak gibi doğal ve içgüdüsel ihtiyaçlarından yoksun kalmaktadır. Bu ihtiyaçların karşılanmasını engelleyen sınırlamalar tavukların kaçma davranışı göstermesine yol açar.^[3]

Endüstriyel kafes sisteminde tutulan pek çok tavuk birbirlerine zarar vermemeleri ve birbirlerini gagalayarak öldürmemeleri için gaga kesme işlemine maruz kalmaktadır. Bu işlemin uygulanmasına karşı çıkanlara göre gaga kesimi tavuklara öylesine şiddetli bir acı vermektedir ki bazıları bu işlemin acısından yem yemeyi bırakmakta ve açlıktan ölmektedir. Bazı tavuklar yumurta kalitesini ve üretim seviyesini yükseltmek için zorla tüy dökümüne maruz kalmaktadır. Tüy dökümü için tavuklar yemden ve sudan mahrum bırakılır ya da ışık seviyeleri kontrol edilir.^[4]

Yumurtası için yetiştirilen tavuklar 100-130 haftalık olduklarında yumurta verimleri düştüğü için kesilir.^[5] Yapay seçilime bağlı olarak yumurta için yetiştirilen tavuklar, et için yetiştirilen tavuklardan farklılık gösterir. Erkek civcivler yumurtlayamadıkları ve et üretimine de uygun olmadıkları için yumurtadan çıktıktan hemen sonra öldürülürler.^[6]

Serbest gezen tavuk yumurtaları kimilerince endüstriyel kafes yumurtasının yerini tutabilecek iyi bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Serbest gezen tavuklar kalabalık kafeslerde istiflenmezler ve açık havaya çıkabilirler.

1 Ocak 2012’den itibaren geçerli olmak üzere Avrupa Birliği, 1999/74/EC yönetmeliğinde belirtildiği gibi, yumurta için yetiştirilen tavukların batarya kafeslerinde tutulmasını yasakladı.^[7] Avrupa Birliği, bazı alan ve donanımları sağlayan “zenginleştirilmiş” kafeslerin kullanımına izin vermektedir. Pek çok üye ülkedeki yumurta üreticisi yeni kalite standartlarına karşı çıkmış olmakla birlikte, bazı ülkelerde zenginleştirilmiş kafesler dahi yasaklanmıştır. Avrupa Birliği yumurta bar kodlarında kafes yumurtaları için 3, kafes yumurtaları (toprağa basan) için 2, serbest gezen tavuk yumurtaları için 1, organik yumurtalar için 0, kodunu belirlemiştir. Yumurta üretim standardını belirleyen bu barkod kategorizasyonunun görünür olması zorunludur.

Erkek civcivlerin öldürülmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafes yumurtası ve serbest gezen tavuk yumurtası üretiminde istenmeyen erkek civcivler öldürülmektedir.^[8] Haziran 2019 tarihinde Almanya’da bir mahkeme civciv itlafının ülkenin ‘geçerli bir sebep olmaksızın hayvan öldürmeyi yasaklayan’ yasalarına aykırı olduğuna karar verdi.^[9]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Yiyecek malzemeleri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.