Yenisi

Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun ilk baskı için hazırladığı kapak
Yazar	Orhan Veli Kanık
Kapak sanatçısı	Bedri Rahmi Eyüboğlu
Ülke	Türkiye
Dil	Türkçe
Tür	Şiir
Yayım	Mart 1947
Yayımcı	İnkılâp Kitabevi

Yenisi, Türk şair Orhan Veli Kanık'ın 1947 yılında yayınlanan dördüncü şiir kitabı. Eser, İnkılâp Kitabevi tarafından basıldı. Kapak yazısını Agop Arad'ın yazdığı^[1] kitabın, kapak ve iç resimlerini Bedri Rahmi Eyüboğlu yaptı. Kitapta Kanık'ın on altı şiiri yer almaktadır.^[2]

Şair, bir önceki kitabı Destan Gibi'de halk şiirini modernleştirmeyi denemişti. Orhan Veli, Destan Gibi'nin aksine Yenisi'ndeki şiirlerde folklorcu öğeler yer vermedi. Bu öğelerin yerine toplumsal gerçekçiliği eserlerinde kullandı.^[3]

Kanık, kitabının yayınlanmasının ardından iyi tepkiler kadar kötü eleştiriler de aldı. Nurettin Artam, 12 Nisan 1947'de Ulus'ta yayınlanan makalesinde kişisel olarak tanıdığı Orhan Veli'nin şiirlerini yazarken kendinden uzaklaştığını dile getirdi. Örnek olarak ise Yenisi'nde ilk şiir olarak yer alan Vesikalı Yarim'i gösterdi ve Kanık'ın Galata'nın yakınından geçmeyen, bir bıçak yarasına değil, bir çuvaldız darbesine bile dayanamayacak yaratılışta bir insan olduğunu yazdı.^[4]

Analiz[değiştir | kaynağı değiştir]

Yenisi'nde yer alan şiirler, biçim ve içerik olarak şairin bir önceki eseri Destan Gibi'den farklıdır. Şair, Yenisi'nde, ilk kitabı Garip'teki eserlerine benzeyen şiirlere yer verdiği kadar toplumsal gerçekçi şiirlere de yer verdi.^[5] Şiirlerin büyük kısmında Garip Akımı'nın etkileri görülmesine rağmen, bu kitaptaki şiirler Garip'teki gerçeküstücü öğeleri taşımazlar ve çocuksu konuları işlemezler. Bu bağlamda Yenisi'nin şairin ustalık dönemi eserlerini içerdiği söylenebilir.^[5] Yenisi'ndeki şiirlerinde, Orhan Veli'nin dili önceki çalışmalarına göre doğallaşmıştır ve daha önceki şiirleri kadar çeviri intibası uyandırmamaktadırlar.

Orhan Veli'nin Japon şiirlerinden etkilendiği, hatta Ki Ka Ku'dan hay-kay çevirileri yaptığı bilinmektedir. Kitapta yer alan bazı şiirlerde de Japon Edebiyatı'nda yer alan "hay-kay" tarzının özellikleri vardır. Örneğin, Cımbızlı Şiir tıpkı "hay-kay"lar gibi kısa, yoğun ve açıktır.^[6]

Orhan Veli, ilk kitabı Garip'te bireyleri teker teker ele alıp küçük insanların hikâyelerine anlattı. Bu yaklaşımını Yenisi'nde değiştiren şair, bireyleri tek başlarına değil topluluk olarak anlatmaya başladı. Orhan Veli, daha önceki şiirlerinde bireyleri anlatırken onların problemlerine ve ihtiyaçlarına hiç değinmedi, daha çok halkın diline ulaşmaya çalıştı. O dönem kendisi de amacını "mesele bir sınıfın ihtiyaçlarının müdafaasını yapmak olmayıp, sadece zevkini arayıp bulmak ve sanatta onu hâkim kılmak" olarak açıkladı. Oysa Yenisi'nde şair, halkın ihtiyaçlarına eğilmeye başladı. Bu değişime örnek olarak Zilli Şiir, Sucunun Türküsü ve Altındağ verilebilir.

Bu kitapta, şairin, "duygusal" olarak adlandırılabilecek şiirleri de yer aldı. Bu şiirlerin çoğu kişisel (yüksek ihtimalle şaire ait) özlemlere dairdi. Kitaptaki, Garip Akımı çizgisini izleyen diğer şiirlerin aksine uzun ve dramatiktiler. Orhan Veli bu şiirlerde yer yer kafiyeden de yararlandı. Ölüme Yakın, Denizi Özleyenler İçin ve Ah Neydi Benim Gençliğim kitapta yer alan duygusal şiirlere örnektir.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bezirci, Asım (1991), Orhan Veli: Yaşamı, Kişiliği, Sanatı, Eserleri, Altın Kitaplar Yayınevi, 975 405 239 5 
• Kanık, Adnan Veli (1953), Orhan Veli İçin, Yeditepe Yayınları 
• Uyguner, Muzaffer (1967), Orhan Veli Kanık : hayatı, sanatı, eserleri, Varlık Yayınları