Yeni medya sanatı; dijital sanat, bilgisayar grafikleri, yeni medya teknolojileri, bilgisayar animasyonları, sanal sanat, İnternet sanatı, interaktif sanat, video oyunları, robotbilimi ve bioteknolojik sanat yöntemlerini kullanarak yapılan sanat eserlerini kapsayan bir sanat türüdür. Bu terim, açığa çıkardığı kültürel obje ve sosyal olaylar ile kendini eski görsel sanatlardan (geleneksel resim sanatı, heykel vb.) ayırmaktadır. Kullanılan araçlar ile bu mecra, çağdaş sanat için kilit bir rol oynamakta ve doğal olarak günümüzde Yeni Anlatım Biçimleri (İng. New Genres) veya Yeni Medya^[2] konularını okutan saygın üniversite, sanat okulu ve uluslararası lisansüstü programlarının^[3] sayısının gün geçtikçe artmasına sebep olmaktadır. Yeni medya sanatı genellikle sanatçı ve izleyici ya da izleyici ve sanat eseri arasında bir etkileşim içerir. Fakat, bazı teorisyenlerin ve küratörlerin belirttiği gibi bu etkileşim, sosyal takas, katılım ve dönüşüm yeni medya sanatının ayırt edici özelliği değil, diğer modern sanat pratikleriyle^[4] paylaştıkları ortak zemindir. Bu anlayış aslında, kültürel uygulama biçimleriyle eş zamanlı ortaya çıkan teknolojik platformları ve teknolojik mecraları sorgulamayı vurgular.

Yeni medya ilgi alanları sanat eserlerini oluşturan telekomunikasyon, kitlesel medya ve dijital elektronik yöntemlerden yola çıkar ve uygulamalar kavramsal sanattan sanal, performans ve enstelasyon sanatına kadar çeşitlilik gösterir.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni medya sanatının kökleri 19. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan zoetrope (1834) ve praxinoscope (1877) Eadweard Muybridge'in zoopraxiscope (1879) gibi hareketli fotoğraf buluşlarına dayandırılabilir. 1920'lerden 1950'lere dek kinetik ve ışık sanatının farklı biçimleri, Thomas Wilfred'nın 'Lumia' (1919) ve 'Clavilux' ışık organları ve Jean Tinguely'in kendine zarar veren heykeli 'Homage to New York' (1960) yeni medya sanatının öncüleri olarak gösterilebilir.

1958’de Wolf Vostell eserlerine televizyon seti dahil eden ilk sanatçıydı. „Deutscher Ausblick“/„Alman Bakışı“-„Black Room Cycle“(Kara Oda Döngüsü),^[5] Environment(Çevre), 1958, Berlinische Galerie koleksiyonunun bir parçasıdır. 1960'larda yeni video teknolojilerin gelişmesi ile birlikte Nam June Paik ve Wolf Vostell’in „6 TV De-coll/age“,^[6] 1963, enstalasyonu, A. Michael Noll ve E.A.T., Fluxus ve Happening gibi multimedya performansları gibi yeni medya sanat deneyleri ortaya çıktı. Bilgisayar grafiklerinin 1980'lerin sonlarına doğru gelişmesi ve gerçek zamanlı teknolojilerin 1990'larda yayılan web ve internet ile birleşmesi, Lynn Hershman Leeson, David Rokeby, Perry Hoberman tarafından yeni ve çeşitli interaktif sanatları, Roy Ascott’un telematik sanatı, Vuk Ćosić ve Jodi tarafından Internet sanatı, Jeffrey Shaw ve Maurice Benayoun’un sanal ve üçboyutlu sanatını ve Rafeal Lozano-Hemmer’ın büyük ölçekli kentsel enstalasyonunu meydana getirdi.

Eşzamanlı olarak bioteknolojideki gelişmeler, Eduardo Kac gibi sanatçıların DNA’yı keşfetmesine ve genetiği yeni bir sanat aracı olarak kullanmasına izin vermiştir.

Yeni medya sanatının yeni medya sanatı üzerindeki etkileri hypertext, veritabanı ve bilgisayar ağları gibi yeni teorilerdir. Bu konudaki önemli düşünürler arasında Vannevar Bush ve Theodor Nelson sayılabilir ve Jorge Luis Borges, Italo Calvino, and Julio Cortázar gibi isimlerin edebi eserlerinde de karşılaştırılabilir fikirler bulunabilir. Bu elementler lineer olmayan interaktif anlatıcılar alanındaki keşifleriyle, öyküleyici ve öyküleyici olmayan çalışma alanlarında birer devrim niteliğindedir. Medya sanatının güncel zaman çizelgesi burada bulunabilir.^[7]

Temalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mark Tribe ve Reena Jana, "New Media Art" kitabında modern yeni medya sanatının işlediği bilgisayar sanatı, işbirliği, kimlik, benimseme, açık kaynaklar, telebulunma, gözetim, kurum parodisi, müdahale ve internet korsanlığı gibi temalardan bahsederler.^[9] Postdigitale^[10] kitabında Maurizio Bolognini, yeni medya sanatçılarının ortak paydasının teknoloji ile aralarındaki özgönderimsel ilişkinin olduğunu söyler, bu da sanatçıların kendilerini teknolojik gelişmelerin belirlediği çığır açan bir dönüşümün içinde bulmalarından kaynaklanır. Yine de yeni medya sanatı homojen uygulamalar seti olarak değil, 3 element etrafında yoğunlaşan karmaşık bir alan olarak görünür: 1) sanat sistemi 2) bilimsel ve endüstriyel araştırmalar ve 3) politik ve kültürel medya aktivistliği. Bilim insanı-sanatçı, aktivist-sanatçı ve sanat sistemine yakın teknolojik sanatçı -sadece farklı eğitim ve teknokültürden olmayıp farklı sanatsal üretimi olan^[11] Towards a post-digital generative art"]- arasında önemli farklar vardır. Bu da yeni medya sanatının değindiği temaları araştırırken göz önünde bulundurulması gereken bir noktadır.

Doğrusalsızlık yeni medya sanatının önemli bir konusudur, Bill Viola gibi sanatçılar bu terimi farklı dijital proje biçimlerine bakış yaklaşımı olarak incelerler. Anahtar kavram budur çünkü insanlar her şeyi lineer ve kolay anlaşılır bir biçimde görmeye şartlanmışlardır. Şimdi ise sanat o biçimden sıyrılıp, insanların kendi deneyimlerini parçalar halinde oluşturmalarına izin vermektedir. Hep “Lineer olmayan ve rastgelelik arasındaki fark nedir?” diye sorulur. Lineer olmayan projeler belli parametreler dahilinde bir özgürlüğe sahipken, rastgelelik hiçbir sınırı olmayan bir özgürlüğe sahiptir. Lineer olmayan sanat, lineer olmayışını belli etmek için genellikle izleyici katılımını gerektirir. Rastgele sanat ise aşağı yukarı kendi kendine hareket eder. Böyle yaparak, izleyiciler yeni medya sanatının pek çok biçiminde başka bir tema olduğunu anlayabilirler. Yeni medya sanatının bazı sanatçılar için vazgeçilmez bir bütünü olan katılımcı yanı, Allan Kaprow’un "Happening"lerinden ortaya çıkmıştır.

Internetin karşılıklı bağlanabilirliği ve interaktifliği: kurumsal çıkarlar, devlet çıkarları ve halkın çıkarları arasındaki çatışma şimdiki web’i doğurmuş ve bu da güncel pek çok yeni medya sanatını büyülemiş ve ona ilham kaynağı olmuştur.

Pek çok yeni medya sanatı projesi, medyanın interaktif yanını kullanarak sosyal aktivizme izin veren politik ve sosyal bilinçlilik temalarıyla çalışır. Yeni medya sanatının ileri gelen temalarından biri de veritabanlarının görsellerini yaratmaktır. Lisa Strausfeld ve Martin Wattenberg bu alanın öncüleri sayılır.^[12] Veritabanı estetiği yeni medya sanatçısının ilgisini iki yönden çeker: biçim olarak doğrusal olmayan yeni bir anlatım ve politik olarak da hızlıca kontrol ve otorite olanı altüst eden bir yöntem.

Sergilenmesi ve korunması[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni medya sanatını üreten film, kaset, ağ tarayıcısı, yazılım ve işletim sistemleri demodeleştikçe, eser üretildiği zamanın ötesinde korunurken zorluklarla karşılaşılmaktadır. Kırılgan medya sanatı mirasının korunmasında ve belgelendirilmesinde sürdürülen çalışmalar halen devam etmektedir. (bkz. DOCAM - Documentation and Conservation of the Media Arts Heritage^[13])

Eseri eski bir mecradan yeni mecraya dönüştürme,^[14] medyayı dijital olarak arşivleme (bkz. Internet Archive) ve eseri eski yazılıma ya da işletim sistemine bağlı olarak korumak için emülatörlerin kullanımı gibi koruma metotları bulunmaktadır.^[15][16]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni medya programlarında, öğrenciler yaratıcılığın ve iletişimin en yeni formları ile tanışıyorlar. Yeni medya öğrencileri belli teknolojilerde neyin “yeni” olduğu veya olmadığının ayırdına varmayı öğreniyorlar.^[17] Bilim ve piyasa, sanatçı ve tasarımcılara her zaman yeni araç ve platformlar oluşturmakta. Öğrenciler yeni teknolojik platformlar arasından seçmeyi öğrenerek bunları daha geniş bir duygu, iletişim, üretim ve tüketim bağlamında kullanıyorlar.

Yeni medya bölümünde okuyan öğrenciler eski ve yeni teknolojilerden ve anlatıcıdan faydalanarak bir şeyler yaratmayı deneyimliyorlar. Çeşitli medyalardaki projelerin yapım sürecinde öğrenciler, teknik beceri, analiz ve eleştiri dağarcıklarını geliştirerek tarihsel ve modern örnekler ile aşina oluyorlar.^[17]

Öncü sanat teorisyenleri ve tarihçileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu alanda ileri gelen sanat teorisyenleri ve sanat tarihçileri: Mario Costa, Oliver Grau, Christiane Paul, Frank Popper, Christine Buci-Glucksmann, Dominique Moulon, Robert C. Morgan, Roy Ascott, Catherine Perret, Margot Lovejoy, Edmond Couchot, Fred Forest and Edward A. Shanken.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• ASCII sanatı
• Biyo-sanat
• Bilgisayar sanatı
• Dijital sanat
• Dijital şiir
• Elektronik sanat
• Evrimsel sanat
• Faks sanatı
• Jeneratif sanat
• İşlemsel sanat
• Glitch sanatı
• Hacktivizm
• Hipermetin sanatı
• Enformasyon sanatı
• Etkileşimli sanat
• İnternet sanatı
• Net.art
• Performans sanatı
• Radyo sanatı
• Robotik sanat
• Yazılım sanatı
• Ses sanatı
• Sistem sanatı
• Taktiksel medya
• Eleştirel maker sanatı
• Telematik sanat
• Video sanatı
• Ses sanatı
• Işık sanatı
• Bilgisayar oyunu sanatı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Wardrip-Fruin, Noah and Nick Montfort, ed. (2003). The New Media Reader. The MIT Press. ISBN 0-262-23227-8.
• Maurice Benayoun, The Dump, 207 Hypotheses for Committing Art, bilingual (English/French) Fyp éditions, France, July 2011, ISBN 978-2-916571-64-5
• Timothy Murray, Derrick de Kerckhove, Oliver Grau, Kristine Stiles, Jean-Baptiste Barrière, Dominique Moulon, Jean-Pierre Balpe, Maurice Benayoun Open Art, Nouvelles éditions Scala, 2011, French version, ISBN 978-2-35988-046-5
• Vannevar Bush (1945). "As We May Think" online at As We May Think – The Atlantic Monthly
• Roy Ascott (2003). Telematic Embrace: Visionary Theories of Art, Technology, and Consciousness (Ed.) Edward A. Shanken. Berkeley: University of California Press. ISBN 978-0-520-21803-1
• Barreto, Ricardo and Perissinotto, Paula “the_culture_of_immanence”, in Internet Art. Ricardo Barreto e Paula Perissinotto (orgs.). São Paulo, IMESP, 2002. ISBN 85-7060-038-0.
• Jorge Luis Borges (1941). "The Garden of Forking Paths." Editorial Sur.
• Nicolas Bourriaud, (1997) Relational Aesthetics, Dijon: Les Presses du Réel, 2002, orig. 1997
• Christine Buci-Glucksmann, "L’art à l’époque virtuel", in Frontières esthétiques de l’art, Arts 8, Paris: L’Harmattan, 2004
• Christine Buci-Glucksmann, La folie du voir: Une esthétique du virtuel, Galilée, 2002
• Sarah Cook & Beryl Graham, Rethinking Curating: Art After New Media, Cambridge, Mass.: MIT Press, 2010. ISBN 978-0-262-01388-8.
• Sarah Cook & Beryl Graham, "Curating New Media", Art Monthly 261, November 2002. online at Art Monthly
• Sarah Cook, Verina Gfader, Beryl Graham & Axel Lapp, A Brief History of Curating New Media Art - Conversations with Curators, Berlin: The Green Box, 2010. ISBN 978-3-941644-20-5.
• Sarah Cook, Verina Gfader, Beryl Graham & Axel Lapp, A Brief History of Working with New Media Art - Conversations with Artists, Berlin: The Green Box, 2010. ISBN 978-3-941644-21-2.
• Fleischmann, Monika and Reinhard, Ulrike (eds.). Digital Transformations - Media Art as at the Interface between Art, Science, Economy and Society online at netzspannung.org, 2004, ISBN 3-934013-38-4
• Monika Fleischmann / Wolfgang Strauss (eds.) (2001). Proceedings of »CAST01//Living in Mixed Realities« Intl. Conf. On Communication of Art, Science and Technology, Fraunhofer IMK 2001, 401. ISSN 1618–1379 (Print), ISSN 1618–1387 (Internet).
• Gatti, Gianna Maria. (2010) The Technological Herbarium. Avinus Press, Berlin, 2010 (edited, translated from the Italian, and with a preface by Alan N. Shapiro). online at alan-shapiro.com
• Charlie Gere, (2002) Digital Culture, Reaktion ISBN 978-1-86189-143-3
• Charlie Gere, (2006) White Heat, Cold Logic: Early British Computer Art, co-edited with Paul Brown, Catherine Mason and Nicholas Lambert, MIT Press/Leonardo Books
• Graham, Philip Mitchell, New Epoch Art, InterACTA: Journal of the Art Teachers Association of Victoria, Published by ACTA, Parkville, Victoria, No 4, 1990, ISSN 0159-9135, Cited In APAIS. This database is available on the, Informit Online Internet Service or on CD-ROM, or on Australian Public Affairs - Full Text
• Oliver Grau (2003). Virtual Art: From Illusion to Immersion (Leonardo Book Series). Cambridge, Massachusetts: The MIT Press/Leonardo Books. ISBN 0-262-07241-6.
• Oliver Grau (2007). (Ed.) MediaArtHistories. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press/Leonardo Books. ISBN 0-262-07279-3.
• Mark Hansen, (2004) New Philosophy for New Media (Cambridge, MA: MIT Press)
• Dick Higgins, ‘Intermedia’ (1966), reprinted in Donna De Salvo (ed.), Open Systems Rethinking Art c. 1970, London: Tate Publishing, 2005
• Lopes, Dominic McIver. (2009). A Philosophy of Computer Art. London: Routledge
• Lev Manovich (2001). The Language of New Media Cambridge, Massachusetts: The MIT Press/Leonardo Books. ISBN 0-262-63255-1
• Lev Manovich, Ten Key Texts on Digital Art: 1970-2000 Leonardo - Volume 35, Number 5, October 2002, pp. 567–569
• Christiane Paul, Challenges for a Ubiquitous Museum: Presenting and Preserving New Media
• Lev Manovich (2003. "New Media from Borges to HTML", The New Media Reader. MIT Press.
• Mondloch, Kate. Screens: Viewing Media Installation Art. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2010. ISBN 978-0-8166-6522-8
• Dominique Moulon, Tim Murray, Kristine Stiles, Derrick de Kerckhove, Oliver Grau Open Art, Maurice Benayoun, Nouvelles editions Scala, 2011, ISBN 978-2-35988-046-5
• Paul, Christiane (2003). Digital Art (World of Art series). London: Thames & Hudson. ISBN 0-500-20367-9.
• Robert C. Morgan, Commentaries on the New Media Arts Pasadena, CA: Umbrella Associates,1992
• Janet Murray (2003). "Inventing the Medium", The New Media Reader. MIT Press.
• Frank Popper (2007) From Technological to Virtual Art, MIT Press/Leonardo Books
• Frank Popper (1997) Art of the Electronic Age, Thames & Hudson
• Edward A. Shanken Selected Writings on Art and Technology https://web.archive.org/web/20110811210325/http://artexetra.com/
• Edward A. Shanken Art and Electronic Media. London: Phaidon, 2009. ISBN 978-0-7148-4782-5
• Mark Tribe and Reena Jana. New Media Art. https://wiki.brown.edu/confluence/x/Wkg10 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
• Rainer Usselmann, (2003)"The Dilemma of Media Art: Cybernetic Serendipity at the ICA London", Cambridge, Massachusetts: The MIT Press/Leonardo Journal - Volume 36, Number 5, pp. 389–396
• Rainer Usselmann, (2002)"About Interface: Actualisation and Totality", University of Southampton
• Wands, Bruce (2006). Art of the Digital Age, London: Thames & Hudson. ISBN 0-500-23817-0.
• Whitelaw, Mitchell (2004). Metacreation: Art and Artificial Life Cambridge, Massachusetts: The MIT Press. ISBN 0-262-73176-2.
• Steve Dietz Collecting New Media Art: Just Like Anything Else, Only Different
• Anne-Cécile Worms, (2008) Arts Numériques: Tendances, Artistes, Lieux et Festivals M21 Editions 2008 ISBN 2-916260-33-1.
• Youngblood, Gene (1970). Expanded Cinema. New York. E.P. Dutton & Company.
• (Spanish) Juan Martín Prada, Prácticas artísticas e Internet en la época de las redes sociales, Editorial AKAL, Madrid, 2012, ISBN 978-84-460-3517-6
• New Media Faculty, (2011). "New Media", University of Illinois at Urbana- Champaign. https://web.archive.org/web/20160302064414/http://www.art.illinois.edu/content/undergraduate/programs/new-media/.