Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Yayladağı" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Ekim 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Yayladağı
İlçe
Yayladağı Yayladağı'nın Hatay'daki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Hatay
İlçe	Yayladağı
Rakım	450 m

Yayladağı
İlçe
Yayladağı İlçe'sinin Hatay İli'ndeki konumu
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Hatay
Coğrafi bölge	Akdeniz Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Faruk Gökçe
• Belediye başkanı	Mehmet Yalçın (AK Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	465 km²
Rakım	450 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	35,460
• Kır	-
• Şehir	36.908
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	31400
İl alan kodu	0326
İl plaka kodu	31
Resmî site www.yayladagi.bel.tr www.yayladagi.gov.tr

Yayladağı, Hatay'a bağlı ilçedir ve Türkiye'nin coğrafi olarak en güneydeki ilçesidir. 36°- 42° paralelleri arasındaki Türkiye'nin 36'ncı paraleline yakındır. Yayladağı sınır kapısı ve gümrüğü Türkiye'nin Suriye'ye açılan kara kapılarındandır. Komşu ilçeleri; Altınözü, Samandağ ve Defne'dir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İslam bölgeye Abbasiler tarafından getirilmiştir, Selçuklu Hanedanı ile devam etmiştir. İlçe merkezinin 9. ve 10. yüzyılda kurulduğu sanılmaktadır. Avar Türkleri’nden Savcılar Boyunun başı Kasım Bey bu toprakları Bizans’tan alıp bir cami, bir köprü ve bir okul yaptırmıştır. Kasım Bey Cami ve Kasımbey Köprüsü bugüne kadar ulaşmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilçeye Ordu-Muradiye isimleri verilmiştir. Yavuz Sultan Selim döneminde bu bölgeye Türkleri yerleştirmiştir. Yavuz Sultan Selim Mısır Seferi dönüşünde burada ordusu ile birlikte konakladığı için buraya “ordu” denilmiştir. 1918’de İngilizler, daha sonra Fransızlar tarafından işgal edilen Hatay, 1938’de Bağımsız Hatay Cumhuriyeti’ne katıldı. 1940'ta adı “Ordu” ile karıştığı için “Yayladağı” olarak adı değiştirildi. Bu adı “Yayladağı” isimli dağından almıştır. Hatay’ın kurtuluş günü olan 23 Temmuz Yayladağı’da kurtuluş günü olarak kutlar.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Yayladağı ilçesi Hatay'ın güneyine düşmektedir. İlçenin doğusunda ve güneyinde Türkiye-Suriye sınırı bulunur. Kuzeybatıda Samandağı, kuzeyde Antakya ile komşudur. Alanı 366 km²'dir. Denizden yüksekliği ise 450 m'dir.

İdari durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Yayladağı ilçesinin 47 tane mahallesi vardır. Bezge (Yeditepe) mahallesi ilçeye 11 km uzaklıktadır. Karaköse, ilçeye 15 km; Kışlak ise 18 km uzaklıktadır. İlçenin merkezinde üç tane mahalle vardır. Güneyde Çamaltı Mahallesi, kuzeybatıda Dutlubahçe Mahallesi, kuzeydoğuda Kurtuluş Mahallesi.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede Akdeniz iklimi görülmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlı ve ılıktır. Bölge yüksek ve dağlık olduğu için kar yağışı görülür. Hatay'ın diğer ilçelerine göre daha serindir.

Bitki Örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Genelde çam, sandal ve meşe ağaçlarından oluşan ormanlar yer kaplar. Ormanların olmadığı yerlerde makiler hakim durumdadır. Defne, kekik, zakkum, sumak, keçiboynuzu, kızılcık, atlas çiçeği ve mor menekşeler bulunur.

Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede bulunan arazinin 96.510 dekarı tarım alanı geri kalanı kayalık ve ormanlıktır. Ekilen alanda 15 bin dekar zeytin, 15 bin dekar sebze, 42 bin dekar hububat, 9 dekar meyve, 8 dekar tütün, 5 dekar baklagiller ve 250 dekar bağ bulunur. İlçe arazisi dağlık ve verimsiz olduğu için modern tarım gelişmemiştir. Tarım araçlarından karasaban kullanılır. Son yıllarda pulluk ve traktör sayısı artmıştır. Sulu tarım gelişmemiştir. Kaynak çevrelerinde meyve ve sebzeler genellikle yer kaplar. Arazi dağlık ve kıraç olduğundan verim düşüktür. Hububat verimi de düşüktür. Genelde gelir kaynağı tütün, defne yağı, zeytin ve meyvedir. İlçede defne yaprağı toplanmakta ancak defne işleyecek bir işletme bulunmamaktadır.

İlçenin Aldığı ve Sattığı Ürünler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tütün, zeytin, zeytin yağı, ceviz, defne yağı, peynir, tereyağı, deri ve incir satar. Buna karşılık ev ve giyim eşyaları, hububat, hazır yiyecek maddeleri satın alır. Bulgur, tarhana, et, mercimek, mısır, erik, kayısı, fasulye, peynir, süt, yoğurt, çökelek, sebze ve meyve tüketilir.

Hayvancılık[değiştir | kaynağı değiştir]

En çok keçi beslenir. Daha sonra sığır gelir. Koyun az da olsa beslenir. Kümes hayvanı ve binek hayvanları da beslenir.

Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede sağlığı tehdit edici bulaşıcı hastalık yoktur. İlçe merkezinde bir tane hastane, bir tane sağlık ocağı, hükûmet tabipliği, Karaköse, Bezge, Kışlak ve Şakşak mahallelerinde birer tane sağlık ocağı bulunur. Yine ilçe merkezinde bir diş polikliniği ve üç eczane vardır.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Merkezde bir Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, 3 ilköğretim Okulu, Mustafa Kemal Üniversitesi'ne bağlı 1 meslek yüksek okulu, 2 Lise, Kız Meslek Lisesi ve Halk Eğitim kursları vardır. Okullar Atatürk İlköğretim Okulu, Mehmet Akif İlköğretim Okulu, Yavuz Selim İlköğretim Okulu, Yatılı İlköğretim Bölge Okulu, Yayladağı Lisesi, İmam Hatip Lisesi, Kız Meslek Lisesi'dir. Okuma oranı yüksektir. Okulsuz köy olmayıp, okullardaki öğretmen eksikliği vekil öğretmenlerle giderilmektedir ve yatılı güzel sanatlar lisesi bulunmaktadır.

Engebeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yayladağı İlçesi bütünüyle dağlık bir araziden oluşur. İlçenin doğusunda Yayladağı, batıda Kel dağı, güneyde Salcan Dağı, kuzeyde Ziyaret Dağı bulunur. Araplar Dağı, Ayvacık Dağı, Oğlakçı ve Mezere Yaylaları bulunmaktadır. Dağlar arasında vadiler ve küçük düzlükler yer alır. Akdeniz kıyıları kayalık ve diktir. İlçenin en yüksek dağı Keldağı’dır (1740). Akarsular En önemli akarsuyu Kureyşi Deresi’dir. Suriye topraklarına geçip Akdeniz’e dökülür. İlçe merkezinde içme suyu Karapınar ve Gökmeryem kaynaklarından sağlanır.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası E-5 yolu Yayladağı'ndan geçer. Türkiye - Suriye kapısına 5 km uzaklıktadır. Antakya'ya 51 km uzaklıktadır. Hatay ile ilçe arasında düzenli bir ulaşım imkânı bulunmamakta ve minibüsler ile ulaşım sağlanmaktadır.

Yaşayış ve Geçim Kaynakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Geçim kaynağı tarımdır. Tarım ürünleri olarak, bodur elma, nar, defne, zeytin, meyve ve sebze, tütün yetiştirilir. Az da olsa küçük esnaflık, çanak-çömlek yapımcılığı ve testilcilik yapılır. Merkezde TEKEL'e ait 150 kişinin çalıştığı tütün işletme evi bulunmaktaydı. Özelleştirme sonrası kapatılmıştır. Dışarıya göç veren bir ilçedir. Özellikle hasat döneminde Amik ve Çukurova'ya pamuk işçisi olarak giden fazladır.

Yöreye Özgün Kullanılan Kelimeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bermil: Varil, çöp kovası vb.

Süllüm: Merdiven

Döl: Çocuk, soy

Ölük: Ölmüş, vefat etmiş

Aş: Düğünlerde verilen yemek

Aleç: İlaç, merhem

Orduevi: Ordövr, ön soğuk yemek

Zeyt: Zeytinyağı

Elpeçen: Küçük kertenkele

Ağnanmak: Gelişigüzel yatmak

Gidişmek: Kaşınmak

Süvari: Çay bardağında Türk kahvesi

Bire: Erkek çocuk

Kele: Kız çocuk

Maallef: Kül tablası

Karabalcan: Patlıcan

Manadura: Domates

Keme veya Patata: Patates

Koca: İhtiyar adam

Aspap: Giyecek

Pisik: Kedi

Yağlık: Eşarp

Silesil: Yoğurtlu bir tür yemek

Zahter: Kekik

Ağdamla veya Ağartı: Süt ürünleri

Kernep: Su kabağından tas

Mişmiş: Kayısının küçüğü

Payam: Badem

Bezzakke: Salyangoz

Aymüşlemek: Karıştırmak, mıncıklamak

Bakdeniz: Maydanoz

Attun: Siyah, küçük, buruşuk zeytin

Hölüp: Testi, toprak çanak

İt üzümü: Böğürtlen

Öte: İleri

Melhafe: Yorgan yüzü

Elleham: Belki de, sanmak (Allahu´alem)

Meatter: Zavallı insan

Hoşhana: Kase

Lakın: Çamaşır yıkanan leğen

Sakiil: Laubali insan

Gümbel veya cara: Büyük su testisi

Kama: Bıçak

Süğürtmek: Koşmak

Dıkılmak: İçeri girmek

Pinnek: Kümes (tavuk, kaz)

Sokmak: Çıkmaz sokak

Taka: Dolap

Seyirtmek: Koşmak

Istıfıl ol: Ne halin varsa gör

Tarihi eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Merkezde 1000 yıllık Kasım Bey Camii ve Kasımbey Köprüsü, 500 yıllık Hacı Hüseyin Camii ve Romalılardan kalma köprü vardır. Kel Dağı'nda Barlaham Manastırı, Ayışığı köyünde Kızlar Sarayı ve Çabala köyünde de bir kilise vardır. Karacurun Mahallesinde taş devrinden kalma oymalı mağara vardır. Olgunlar mahallesinde de kilise kalıntıları vardır. Merkezde diğer bir tarihi bina iki katlı Askerlik Şubesi Başkanlığı binasıdır. 1930 yılında Fransızlar tarafından karakol olarak yapılan tarihi binanın malzemesi Fransa'nın Marsilya kentinden gemilerle İskenderun'a oradan da katırlarla Yayladağı'na getirilmiştir. Fransız işgalinden geriye ayakta kalan tek binadır. Aydınbahçe Mahalleninde de Kale Boğazı adlı yerde eski zamanlardan kalma bir kalenin kalıntıları vardır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi eserlerin tanıtımı iyi yapılamadığından turizm gelişmemiştir. Turistler sınır kapısından geçmek için gelirler. Karacurun Mahallesinde ağrılara deva olan "Yel Dede" ve çocuk sahibi olamayanların uğrak yeri "Aslan Dede" ziyareti bulunmaktadır. Karamağara denilen deniz kıyısında, tarih öncesi bir takım kaya boşlukları bulunmakta ve tarihi önemi bilinmemektedir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Yayladağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• T.C. Yayladağı Kaymakamlığı 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• T.C. Yayladağı Belediyesi 5 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.