Yaratılış Sütunları

Bu video klibi Yartılış Sütunları'nın üç boyutlu yapısını görsellemektedir.

Yaratılış Sütunları, Dünya'dan yaklaşık 6,500-7000 ışık yılı (2,000-2,100 pc; 61-66 Em) uzakta olan, Yılanlar takımyıldızında, Kartal Bulutsusu'ndaki yıldızlararası gaz ve tozdan oluşan Fil Hortumları Nebulası'nın Hubble Uzay Teleskobu tarafından çekilmiş bir fotoğrafıdır. Gaz ve tozun yeni yıldızlar oluşturma aşamasında olması ve yakın zamanda oluşan yakın yıldızlardan gelen ışık tarafından aşındırılması sebebiyle bu şekilde adlandırılmıştır.^[1] 1 Nisan 1995'te çekilen bu fotoğraf, Space.com tarafından Hubble'ın en iyi on fotoğrafından biri seçildi.^[2] Fotoğraftan sorumlu gökbilimciler, Arizona Eyalet Üniversitesi'nden Jeff Hester ve Paul Scowen'dir. Alan, 2011'de ESA'nın Herschel Uzay Gözlemevi tarafından, 2014'te Hubble tarafından daha yeni bir kamerayla ve 2022'de James Webb Uzay Teleskobu tarafından yeniden fotoğraflandı.

2007'de kullanılmaya başlanan Chandra X-ışını Gözlemevi (AXAF), 2001'de bölgeyi gözlemlemişti; kulelerde çok fazla X-ışını kaynağı bulamadı, fakat bölgedeki genç yıldızlardan çeşitli X-ışını enerji seviyelerindeki kaynakları gözlemleyebilmişti.^[3]

National Geographic, 20. yıldönümünde görüntünün "t-shirtlerden kahve kupalarına" kadar her şeyde yer aldığını belirterek, küresel kültüre olan etkisi ile dikkat çekiyor.^[4]

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

İsmi, Charles Spurgeon'un 1857 vaazında "İsa'nın Yeryüzüne İnişi'nde kullandığı bir ifadeye dayanmaktadır:^[5]

NASA bilim adamları, Hubble'ın Kartal Bulutsusu'nun muazzam yeni görüntüsünü Yaratılışın Sütunları olarak adlandırırken, yüzyıllardır derin bir anlam taşıyan zengin bir sembolik geleneğe dokunarak onu modern çağa taşıyorlardı. Sütunları Yunan ve Roma'nın klasik tapınaklarıyla ilişkilendirdiğimiz kadar, yaratılış sütunları kavramı – dünyayı ve içindeki her şeyi ayakta tutan temeller – Hıristiyan geleneğinde önemli ölçüde duyulur. William Jennings Bryan, 1906'da The World's Famous Orations'ı yayınladığında, Londra papazı Charles Haddon Spurgeon'un "İsa'nın Yeryüzüne İnişi" başlıklı 1857 vaazını içeriyordu. Vaazda ,Spurgeon bu ifadeyi yalnızca fiziksel dünyayı değil, aynı zamanda ilahi olandan yayılan, her şeyi bir arada tutan gücü aktarmak için kullanır: Spurgeon İsa'nın doğumunda, ''Şimdi merak edin melekler, sonsuzluk artık bir çocuğa dönüştü; omuzlarında evreni tutan, şimdi annesinin göğsüne tutunuyor; her şeyi yaratan ve yaratılış sütunlarını taşıyan, şimdi o kadar zayıf ki bir kadın tarafından taşınmak zorunda!''.

Kompozisyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Sütunlar, nispeten yakın ve sıcak yıldızların ultraviyole ışığından gelen fotobuharlaşma tarafından aşındırılan soğuk moleküler hidrojen ve tozdan meydana gelir. En soldaki sütun ortalama dört ışıkyılı uzunluğundadır.^[6] Bulutların en üstündeki parmağımsı çıkıntılar Güneş Sistemi'nden daha büyüktür ve arkalarındaki gazı yoğun UV akışından koruyan buharlaşan gaz küreciklerinin (EGG'ler) gölgeleri tarafından görünür hale getirilir.^[7] EGG'lerin kendileri yeni yıldızların kuluçka makineleridir.^[8] Yıldızlar daha sonra EGG'lerden ortaya çıkar ve daha sonra buharlaştırılır.

Teorik yıkım[değiştir | kaynağı değiştir]

Spitzer Uzay Teleskobu ile çekilen görüntüler, Nicolas Flagey'in bir süpernova tarafından üretilen bir şok dalgası olduğunu düşündüğü Yaratılış Sütunları'nın yakınında bir sıcak toz bulutu olduğunu meydana çıkardı.^[9] Bulutun görünümü, süpernova şok dalgasının 6.000 yıl önce Yaratılış Sütunlarını yok edilmiş olabileceğini gözler önüne seriyor. Yaratılış Sütunları'na kabaca 7.000 ışık yılı mesafe göz önüne alındığında, bu, aslında zaten yok edilmiş oldukları anlamına gelir, ancak ışık sonlu bir hızla hareket ettiğinden, bu yok oluş yaklaşık 1000 yıl içinde Dünya'dan görülebilir olmalıdır.^[10] Ancak, sıcak toza dayanan yorumlamaya hiç Spitzer gözlemlerine katılmamış, bir süpernova gözlemlenenden daha yüksek radyo ve x-ray radyasyonuyla sonuçlanmış ve sonuç olarak devasa yıldızlardan gelen rüzgarların tozu ısıtmış olabileceğini savunan bir astronom tarafından karşı gelindi. Bu durumda, Yaratılış Sütunları daha kademeli bir erozyona uğrayacaktır.^[11]

Orijinal Hubble Uzay Teleskobu fotoğrafı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hubble tarafından çekilen sütunların fotoğrafı, Hubble'daki Geniş Alan ve Gezegensel Kamera 2'deki dört CCD görüntüsünden ^[12] alınan 32 farklı görüntüden ^[13] oluşuyor.^[14] Fotoğraf, buluttaki farklı elementler tarafından yayılan ışıklarla meydana geldi ve bileşik görüntüde farklı bir renk olarak görünüyor: hidrojen için yeşil, tek iyonize kükürt için kırmızı ve çift iyonize oksijen atomları için mavir renk kullanılmıştır.^[1]

Sağ üst köşedeki resmin "merdiven şeklindeki" ^[12] eksik kısmı, sağ üst kadrandaki kameranın büyütülmüş bir görünüme sahip olmasından kaynaklanmaktadır; görüntüleri diğer üç kamerayla eşleşecek şekilde küçültüldüğünde, bu çeyreğin geri kalanında kesinlikle bir boşluk kalmaktadır.^[12] Bu efekt, diğer WFPC2 görüntülerinde de bulunmaktadır ve görüntünün yayın için nasıl yeniden düzenlendiğine bağlı olarak herhangi bir köşede görünebilmektedir.^[15]

Geniş Alan ve Gezegensel Kamera 2, Geniş Alan Kamerası 3 ile değiştirildi ve ilki, Dünya'ya geri döndürüldü ve bir müzede sergilenmeye başladı. 2009 yılında bir Uzay Mekiği görevinin (STS-125) parçası olarak değiştirildi.

Herschel'in fotoğrafı[değiştir | kaynağı değiştir]

2010'da Herschel Uzay Gözlemevi, astronomların, Sütunların içine ve bölgedeki yapıya bakmaları için ve bu sayede Kartal Bulutsusu'nun içindeki yapıcı ve yıkıcı kuvvetleri daha iyi anlayabilmesi için uzak kızılötesi ışınlarıyla Yaratılış Sütunları'nın yeni bir fotoğrafını yakaladı.

Hubble Uzay Teleskobu'nun fırlatılışının 25. yıldönümünü kutlamak için, gök bilimciler Ocak 2015'te Seattle'daki Amerikan Astronomi Topluluğu toplantısında ortaya çıkan Yaratılış Sütunları'nın daha büyük ve daha yüksek çözünürlüklü bir fotoğrafını bir araya getirdiler. Görüntü, Hubble Teleskobu'nun 2009 yılında kurulan Geniş Alan Kamerası 3 tarafından görünür ışıkta fotoğraflandı. Kızılötesi görüntü de elde edildi.^[16] Yeniden görüntüleme, bulutsu sütunların tabanının daha çoğunu gösteren daha geniş bir görüntüye sahiptir.^[4]

Ekim 2022'de James Webb Uzay Teleskobu'nun uzay gemisinde bulunan NIRCam'ı kullanarak Yaratılış Sütunlarının yeni bir görüntüsünü yakaladığı duyuruldu. Görüntü, Sütunlar'ın köşelerinde kırmızı alanlarda görüldüğü üzere, yeni yıldızlar oluşurken meydana gelen püskürmeleri de detaylıca yakalayabildi

Orijinal fotoğrafa bir övgü olarak 2014 yılında çekilen, Yaratılış Sütunları'nın daha yüksek çözünürlüklü Hubble Uzay Teleskobu görüntüsü
Hubble Uzay Teleskobu tarafından 2014 yılında çekilen kızılötesi görüntü
James Webb Uzay Teleskobu tarafından 2022'de çekilen yakın kızılötesi
JWST'nin Yaratılış Sütunları'nın orta kızılötesi görünümü, 2022

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Embryonic Stars Emerge from Interstellar "Eggs" 11 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hubble news release
^ Best Hubble Space telescope images from Space.com. [archived copy]
^ "Chandra :: Photo Album :: The Eagle Nebula (M16) :: 15 Feb 07". chandra.harvard.edu. 18 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019.
^ ^a ^b "Hubble Revisits an Icon, the Pillars of Creation". Science & Innovation (İngilizce). 5 Ocak 2015. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019.
^ David H. Devorkin and Robert W. Smith. (2015). The Hubble Cosmos. National Geographic Magazine, page 67
^ "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 1". PBS. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.
^ "The Birth of Stars". Csep10.phys.utk.edu. 9 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.
^ "A Stunning View Inside an Incubator for Stars – New York Times". The New York Times. 3 Kasım 1995. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.
^ Flagey (January 2009). "The Eagle Nebula Unveiled by the Spitzer/MIPSGAL Survey". Bulletin of the American Astronomical Society. 41 (1): 37.
^ "Photo in the News: Supernova Destroys "Pillars of Creation"". 12 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2011. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ "'Pillars of creation' destroyed by supernova". 10 Ocak 2007. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^ ^a ^b ^c "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 2". PBS. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.
^ "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 3". PBS. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.
^ "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 1". PBS. 1 Nisan 1995. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.
^ for example, this image 13 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of Seyfert's Sextet has the effect at bottom-left corner
^ "Hubble Goes High-Definition to Revisit Iconic 'Pillars of Creation'". NASA. 5 Ocak 2015. 5 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.

[hubble_release-1] Embryonic Stars Emerge from Interstellar "Eggs" 11 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hubble news release

[2] Best Hubble Space telescope images from Space.com. [archived copy]

[3] "Chandra :: Photo Album :: The Eagle Nebula (M16) :: 15 Feb 07". chandra.harvard.edu. 18 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019.

[:0-4] "Hubble Revisits an Icon, the Pillars of Creation". Science & Innovation (İngilizce). 5 Ocak 2015. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2019.

[5] David H. Devorkin and Robert W. Smith. (2015). The Hubble Cosmos. National Geographic Magazine, page 67

[6] "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 1". PBS. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.

[7] "The Birth of Stars". Csep10.phys.utk.edu. 9 Mart 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.

[8] "A Stunning View Inside an Incubator for Stars – New York Times". The New York Times. 3 Kasım 1995. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.

[Flagey2009-9] Flagey (January 2009). "The Eagle Nebula Unveiled by the Spitzer/MIPSGAL Survey". Bulletin of the American Astronomical Society. 41 (1): 37.

[destroyed-10] "Photo in the News: Supernova Destroys "Pillars of Creation"". 12 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2011. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[ns_destruction-11] "'Pillars of creation' destroyed by supernova". 10 Ocak 2007. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2012. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

[pbs.org-12] "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 2". PBS. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.

[13] "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 3". PBS. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.

[14] "NOVA | Origins | The Pillars of Creation image 1". PBS. 1 Nisan 1995. 19 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2012.

[15] r example, this image 13 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of Seyfert's Sextet has the effect at bottom-left corner

[16] "Hubble Goes High-Definition to Revisit Iconic 'Pillars of Creation'". NASA. 5 Ocak 2015. 5 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Yaratılış Sütunları nedir?, Yaratılış Sütunları anlamı nedir?, Yaratılış Sütunları ne demektir?