XXIII. Ioannes

XXIII. Ioannes
XXIII. Ioannes
Doğum	Angelo Giuseppe Roncalli; 25 Kasım 1881; Sotto il Monte, Bergamo, Lombardiya, İtalya
Ölüm	3 Haziran 1963 (81 yaşında); Vatikan
Ölüm sebebi	Mide kanseri
Etkin yıllar	28 Ekim 1958 - 3 Haziran 1963 (4 yıl, 218 gün)
Yerine geldiği	XII. Pius
Yerine gelen	VI. Paulus
Din	Hristiyanlık (Katolik)
İmza

Papa (Aziz) XXIII. Ioannes (İtalyanca: Giovanni XXIII, İngilizce: John XXIII, Türkçe: XXIII. Yuhanna), asıl adı Angelo Giuseppe Roncalli (25 Kasım 1881, Sotto il Monte, Bergamo, Lombardiya, İtalya - 3 Haziran 1963, Papalık Sarayı, Vatikan), 28 Ekim 1958-3 Haziran 1963 arasında 4 yıl, 218 gün papalık yapmıştır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Papalıktan önceki yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Angelo Giuseppe Roncalli İtalya'nın Lombardiya bölgesinin Bergamo ilinde "Sotto il Monte" adlı kırsal bir köyde doğdu. Babası ortakçı bir tarım işçisi idi. Roncalli ailenin 13 çocuğundan dördüncüsü idi.

1904'te Roncalli Roma'da Katolik ruhban okulunu bitirerek Monte Santo'da bulunan Santa Maria Kilisesi'ne rahip olarak atandı. 1905'te yeni atanan Bergamo Piskoposu Roncalli'yi kendine piskoposluk sekreteri olarak tayin etti ve Roncalli bu görevi bu piskoposun 1914'te ölümüne kadar devam etti. Bu sırada Roncalli Bergamo'da bulunan mahalli ruhban okulunda dersler de verdi.

I. Dünya Savaşı sırasında Roncalli İtalyan ordusuna askere alındı. Çavuş rütbesi ile bir sağlık birliğinde sedye taşıyıcılığı ve birlik papazlığı görevlerini yaptı. 1919'da İtalyan ordusundan terhis olduktan sonra Roncalli Bergamo'daki ruhban okulunun başpapazı olarak atandı.

1921'de Papa XV. Benedictus Roncalli'yi Katolik Kilisesi misyoner papazların bağlı olduğu ve ana Katolik kilise doktrinlerini korunması ile görevli "İnanç Yayılımı Cemiyeti" başkanlığına atadı. 1925'te ise Papa XI. Pius onu Bulgaristan'a Katolik Kilisesi temsilcisi olarak atadı ve Ronacalli bu görevi 1925-1935 döneminde yürüttü. Bu görevle birlikte Katolik kilisesinin bir şeref görevi olarak Yunanistan "Areopolis Piskoposu" unvanı da verildi. Bu piskoposluk görevi için Roncalli piskoposluk sloganı olarak "Obedientia et Pax (İtaaat ve Barış)" cümlesini seçti.

1935'te Roncalli Vatikan tarafından İstanbul'da Türkiye'ye ve Yunanistan'a Delegato Apostolico (dini temsilci) olarak görevlendirildi ve aynı zamanda da İstanbul'da Apostolik Viker (yerel Latin Katolik dinsel hiyerarşisinin başı) görevini vekaleten yüklendi. Roncalli'nın Türkiye'de bulunduğu sıralarda iyi Türkçe öğrendiği, halka yakın olduğu, Polonezköy'de yaşayan Katoliklere yakınlık gösterdiği, Beşiktaş takımını tutup futbol maçlarına gittiği söylenmektedir. Bu arada Roncalli Yunanistan'ı işgal eden Naziler ile de bağlantılar kurmak zorunda kaldı. Roncalli'nin Balkanlarda ve Orta Avrupa'da Almanlar tarafından aranıp kovuşturulan büyük sayıda Yahudi'ye de o ülkelerden kaçmak imkanlar ve yardımlar sağladığı da bildirilmektedir.^[1]

1944'te Fransa hala Alman istilası altında iken Roncalli Vichy hükûmeti nezdinde "Nuntius" olarak görevlendirildi. "Nuntius" görevinde Fransa'nın kurtuluşundan sonra da 1953'e kadar devam etti. Harp sonrası döneminde Fransa'da Nazi ve sağcı Fransız hükûmeti ile işbirliği yapmış olan Katolik papazların görevlerinden alınarak emekli olmalarını sağlamak için Fransız hükûmeti ile müzakereleri başarı ile yürüttü.

1953'te Roncalli Venedik Patrikliği'ne atandı ve bundan dolayı Papa XII. Pius tarafından merasimle Kardinal rütbesini aldı^[2]. Fransa hükûmetinin Roncalli'ye olan güven ve saygısını açıklamak için günün Fransa Cumhurbaşkanı Vincent Auriol eski Fransız rejimi hükümdarlarına verilmiş haklarını kullanarak Paris'te Fransa Cumhurbaşkanlığı Élysée Sarayı'nda çok nadir ve özel bir merasimle Roncalli'ye kırmızı kardinal şapkası giydirdi.

Papalık dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Papa XII. Pius'un 1958'de ölmesi dolayısıyla yapılan gizli Kardinal Koleji seçimlerinde Roncalli hiç beklemedik bir şekilde 77 yaşında iken Papa seçildi. O günlerde papalığa en layık görülen Milano Başpiskoposu Montini idi; ama o daha kardinal olarak atanmadığı için gizli Kardinaller Koleji toplantısına katılamadı. Kolejin üyeleri yaşı epey ilerlemiş olan Roncalli'yi Montani'nin kardinal olmasına kadar çok az süre yaşayacak bir "ara-papa" olarak görev yapacağı düşüncesi ile papa seçtikleri bildirilmiştir.

Gerçekten de Montini XXIII. Ioannes'in papalığının ilk yıllarında kardinal oldu ve XXIII. Ioannes 1964'te öldüğü zaman onun yerine papa seçilip Papa VI. Paulus adını aldı.

Roncalli papalık ismi olarak XXIII. Ioannes ismini aldı. Bu isim 500 yıldan beri seçilen papalar tarafından seçilmemekte idi. Çünkü 1378-1417 döneminde Katolik Kilisesinde çıkan çatışmalar ve ayrılmalar sırasında Vatikan'ca resmen meşru sayılan papaya "Anti-Papa" olarak seçilen kişi XXIII. Ioannes ismini taşımıştı. 500 yıldır hiçbir meşru olarak yeni seçilen papa Katolik kilisesi tarafından nefret edilip papalığı kabul edilmeyen bu kişinin ismini taşımak istememekteydi. Roncalli, Ioannes papalık ismini seçtiğini bildirdiğinde Vatikan yetkilileri XXIII. Ioannes mi yoksa XXXIV. Ioannes ismi kullanacağı hakkında şüpheye düşmüşlerdi. Yeni papa XXIII. Ioannes ismini kullanacağı bildirerek 500 yıl önce XXIII. Ioannes ismini taşıyan "karşı-papa"nın meşru olmadığını vurgulanmış oldu.^[3]

Papa XXIII. Ioannes resmen papazı olduğu Roma şehrinde yaptığı gündüz ve gece gezileri üzerinde isim yapmıştır. Papalık Devleti'nin yıkıldığı 1870'ten o zamana kadar papalar Vatikan Sarayı'na çekilip Roma şehri ile ancak uzaktan ilgilenmişlerdi. XXIII. Ioannes istediği zaman Roma şehri sokaklarını ve hastaneler ve hapishaneler gibi hoş olmayan mevkileri de gezmesi, ona bir viski markasına atıfla "Johnny Walker (Yürüyücü Johnny)" takma adı verilmesine neden olmuştur.^[4]

XXIII. Ioannes'in bir "ara-papa" rolü oynayacağı beklenmekteyken, papa hiç beklenmedik bir şekilde İkinci Vatikan Konsili adlı bir ekümenik konsil toplayacağını ilan etti. Bundan önceki konsil 90 yıl önce Birinci Vatikan Konsili idi. Buna kilise bürokratları çok şaştılar ve yeni Kardinal olan Montini "yeni papanın ne türlü bir eşek arısı yuvasına bir sopa soktuğunu bilmeğini" söylemesi belgelenmiştir.^[5] İkinci Vatikan Konsili Katolik Kilisesi için büyük bir değişiklik hatta devrim ortaya çıkarmıştır. Bu Konsil'in vurguladığı ve değiştirdiği konular şunlardır: O zamana kadar kibirle kendi içine çekilmiş görüntüsü veren Katolik kilisesi için teorik ve pratik ekümenizm vurgulandı. Katolik Kilise ayinlerinin içerikleri, tarzları, şekilleri değiştirildi ve özellikle Latince yerine mahalli dillerle ayinler yapılması Katolikleri kiliseye daha da yakınlaştırdı. Katolik Kilisesi Avrupa temelli görülmekte iken, gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde yeni Katolik açılımlar yapılıp yeni yerli Katolik kilisesi hiyerarşileri kuruldu. Katolik Kilisesinin dünyaya bakış şekli daha da popüler hale getirildi. Papalık törenleri daha kısa ve halka açık hale getirildi. Örneğin daha önce Papa'nın taç giyme töreni halktan kapalı olarak 5 saat sürmekte iken, son olarak XXIII. Ioannes için tertip edilmiş taç giyme töreni halka açık daha kısa Aziz Petrus Basilikası balkonunda yapılmış; ondan sonra papa olan VI. Paulus için çok daha kısa taç giyme töreni yapılmış ve daha sonrakiler için ise hiç taç giyme töreni yapılmamıştır.

Papa XXIII. Ioannes sekiz genelge yayınladı. Mater et Magistra (1961) papalık sosyal öğretisini güncelleştiriyordu. Pacem in Terris (1963) barışın doğru düzenden kaynaklandığını, tüm ulusların eşit olduğunu, işbirliği ve güvenin silahlanma yarışının yerini alması gerektiğini vurguluyordu^[2].

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

23 Eylül 1962'de Papa XXIII. Ioannes'in mide kanserinden muzdarip olduğu teşhis edildi. Bundan sonra 9 ay bu teşhis halktan saklanıp papa zaman zaman mide kanaması geçirip sağlığını giderek kaybetmeye başladı. Nisan 1963'te Papa artık çok zayıflamış ve görevlerini zor yapmaya başlamıştı. Son törensel görev olarak 11 Mayıs 1963'te İtalyan Cumhurbaşkanı'ndan "Barış için Balzan Ödülü" alma törenine iştirak etti. 26 Mayıs'ta geçirdiği mide kanaması mide zarı patlamasına ve iltihaplanıp "peritonit" olmasına yol açtı. Papa yatağa düştü.

2 Haziran 1963'te Papa XXIII. Ioannes mide kanseri, mide kanaması ve peritonitten muzdarip olarak 81 yaşındayken hayata gözlerini kapadı. Dört yıl yedi ay papalık yapmıştı.

27 Nisan 2014'te dönemin papası olan Franciscus tarafından Roma'da Aziz Petrus Bazilikası'nde yapılan büyük bir ayin ve merasimle Katolik Kilisesi Azîzi ilan edilmiştir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Wallenburg Vakfı "Angelo Roncallı Dosya Özeti" Erişim: 2011-02-01.
^ ^a ^b Hıristiyanlık Tarihi. John P. Donnelly. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 642 ISBN 975-8318-86-1.
^ Bu isim sorunları yüzünden acayip bir tarihsel gerçek de iyice ortaya çıktı. Ortaçağlara Katolik Kilisesi tarihçileri 12. yüzyıla kadar giden papa hayatını anlatan "Liber Pontificalis" adlı resmi biyografi kitabındaki papa isimlerinde hata yapmışlardı. Meşru papa olarak XXI. Ioannes XXI (1276–1277) ve XXII. Ioannes XXII (1316–1334) bulunmaktaydı ama XX. Ioannes adlı bir papa bulunmamaktaydı.
^ The Concise New Partridge Dictionary of Slang and Unconventional English, [1] 28 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ George Weigel, "Vatikan II İçinden Düşünceler" İlk Şeyler, Haziran/Temmuz, 2001^{[ölü/kırık bağlantı]}.

Ingilizce Wikipedia "Pope John XXIII" maddesi 4 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Vatikan biografisi8 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
XXIII. Ioannes için Aziz Petrus Bazilikasinda anit 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Katolik Kilisesi unvanları
Önce gelen: XII. Pius	Papa 1958 - 1963	Sonra gelen: VI. Paulus

[1] Wallenburg Vakfı "Angelo Roncallı Dosya Özeti" Erişim: 2011-02-01.

[:0-2] Hıristiyanlık Tarihi. John P. Donnelly. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 642 ISBN 975-8318-86-1.

[3] Bu isim sorunları yüzünden acayip bir tarihsel gerçek de iyice ortaya çıktı. Ortaçağlara Katolik Kilisesi tarihçileri 12. yüzyıla kadar giden papa hayatını anlatan "Liber Pontificalis" adlı resmi biyografi kitabındaki papa isimlerinde hata yapmışlardı. Meşru papa olarak XXI. Ioannes XXI (1276–1277) ve XXII. Ioannes XXII (1316–1334) bulunmaktaydı ama XX. Ioannes adlı bir papa bulunmamaktaydı.

[4] The Concise New Partridge Dictionary of Slang and Unconventional English, [1] 28 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[5] George Weigel, "Vatikan II İçinden Düşünceler" İlk Şeyler, Haziran/Temmuz, 2001^{[ölü/kırık bağlantı]}.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Katolik Kilisesi Papaları
Papalar listesi Papa adları Antipapa Seçilmiş-papa
1–4. yüzyıl Kostantin Dönemi (312–337) dahil olmak üzere Roma İmparatorluğu Dönemi (–493)	Petrus Linus Anacletus I. Clemens Evaristus I. Alexander I. Sixtus Telesphorus Hyginus I. Pius Anicetus Soterius Eleuterus I. Victor Zephyrinus I. Callixtus I. Urbanus Pontianus Anterus Fabianus Cornelius I. Lucius I. Stephenus II. Sixtus Diyonisyus I. Felix Eutychianus Caius Marcellinus I. Marcellus Eusebius Miltiades I. Silvester Markus I. Julius Liberius I. Damasus Siricius I. Anastasius
5–8. yüzyıl Ostrogot Papalığı (493–537) Bizans Papalığı (537–752) Frank Papalığı (756–857)	I. Innocentius Zosimus I. Bonifatius I. Celestinus III. Sixtus I. Leo Hilarius Simplicius III. Felix I. Gelasius II. Anastasius Symmachus Hormisdas I. Ioannes IV. Felix II. Bonifacius II. Ioannes I. Agapetus Silverius Vigilius I. Pelagius III. Ioannes I. Benedictus II. Pelagius I. Gregorius Sabinianus III. Bonifacius IV. Bonifacius I. Adeodatus V. Bonifacius I. Honorius Severinus IV. Ioannes I. Theodorus I. Martinus I. Eugenius Vitalianus II. Adeodatus Domnus Agatho II. Leo II. Benedictus V. Ioannes Konon I. Sergius VI. Ioannes VII. Ioannes Sisinnius Constantinus II. Gregorius III. Gregorius Zacharias II. Stephanus I. Paulus III. Stephanus I. Hadrianus III. Leo
9–12. yüzyıl Saeculum obscurum (904–964) Crescentii Dönemi (974–1012) Tusculum Papalığı (1012–1044/1048) İmparatorluk Dönemi (1048–1257)	IV. Stephanus I. Paschalis II. Eugenius Valentinus IV. Gregorius II. Sergius IV. Leo III. Benedictus I. Nicolaus II. Hadrianus VIII. Ioannes I. Marinus III. Hadrianus V. Stephanus Formosus VI. Bonifacius VI. Stephanus Romanus II. Theodorus IX. Ioannes IV. Benedictus V. Leo III. Sergius III. Anastasius Landus X. Ioannes VI. Leo VII. Stephanus XI. Ioannes VII. Leo VIII. Stephanus II. Marinus II. Agapetus XII. Ioannes V. Benedictus VIII. Leo XIII. Ioannes VI. Benedictus VII. Benedictus XIV. Ioannes XV. Ioannes V. Gregorius II. Silvester XVII. Ioannes XVIII. Ioannes IV. Sergius VIII. Benedictus XIX. Ioannes IX. Benedictus III. Silvester VI. Gregorius II. Clemens II. Damasus IX. Leo II. Victor IX. Stephanus II. Nicholaus II. Alexander VII. Gregorius III. Victor II. Urbanus II. Paschalis II. Gelasius II. Callixtus II. Honorius II. Innocentius II. Caelestinus II. Lucius III. Eugenius IV. Anastasius IV. Hadrianus III. Alexander III. Lucius III. Urbanus VIII. Gregorius III. Clemens III. Celestine III. Innocentius
13–16. yüzyıl Viterbo (1257–1281) Orvieto (1262–1297) Perugia (1228–1304) Avignon Papalığı (1309–1378) Batı Bölünmesi (1378–1417) Rönesans Papalığı (1417–1534) Reform Dönemi (1534–1585) Barok Dönem (1585–1689)	III. Honorius IX. Gregorius IV. Celestinus IV. Innocentius IV. Alexander IV. Urbanus IV. Clemens X. Gregorius V. Innocentius V. Hadrianus XXI. Ioannes III. Nicolaus IV. Martinus IV. Honorius IV. Nicolaus V. Celestinus VIII. Bonifacius XI. Benedictus V. Clemens XXII. Ioannes XII. Benedictus VI. Clemens VI. Innocentius V. Urbanus XI. Gregorius VI. Urbanus IX. Bonifacius VII. Innocentius XII. Gregorius V. Martinus IV. Eugenius V. Nicolaus III. Callixtus II. Pius II. Paulus IV. Sixtus VIII. Innocentius VI. Alexander III. Pius II. Julius X. Leo VI. Hadrianus VII. Clemens III. Paulus III. Julius II. Marcellus IV. Paulus IV. Pius V. Pius XIII. Gregorius V. Sixtus VII. Urbanus XIV. Gregorius IX. Innocentius VIII. Clemens
17–21. yüzyıl Aydınlanma Çağı (y. 1640–1740) Devrim Dönemi (1775–1848) Roma Sorunu (1870–1929) Vatikan (1929–günümüz)	XI. Leo V. Paulus XV. Gregorius VIII. Urbanus X. Innocentius VII. Alexander IX. Clemens X. Clemens XI. Innocentius VIII. Alexander XII. Innocentius XI. Clemens XIII. Innocentius XIII. Benedictus XII. Clemens XIV. Benedictus XIII. Clemens XIV. Clemens VI. Pius VII. Pius XII. Leo VIII. Pius XVI. Gregorius IX. Pius XIII. Leo X. Pius XV. Benedictus XI. Pius XII. Pius XXIII. Ioannes VI. Paulus I. Ioannes Paulus II. Ioannes Paulus XVI. Benedictus Francis

XXIII. Ioannes nedir?, XXIII. Ioannes anlamı nedir?, XXIII. Ioannes ne demektir?