William Caxton (tahmin edilen doğum yılı: 1415~1422 arasında – Ölümü: Mart 1492) İngiliz asıllı bir tüccar, diplomat, yazar ve matbaacıdır. 15. yüzyılda Avrupa’da Johannes Gutenberg’in bulduğu basım yöntemini İngiltere’de uygulayan ilk kişidir. Bu yüzden, matbaacılığı İngiltere ile tanıştıran ilk insan olduğu düşünülür. Ayrıca, İngiltere'de basılı kitapların perakende ticaretini yapan ilk İngilizdir.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

William Caxton'ın ailesi belli değildir. Bu nedenle tam olarak doğum tarihi bilinmemektedir. Fakat bölge kayıtlarına göre, çırak olarak çalıştığı ilk yıllarda aldığı ilk maaşın 1438'de olduğu görülmüştür. Çıraklığa 14 yaşında başladığı bilinse de, ustalarının ilk maaşını çok sonraları vermeye başlaması nedeniyle, doğum gününün 1415-1424 yılları arasında bir güne tekabül ettiği düşünülmektedir. İlk basılı işi olan Recuyell of the Historyes of Troye adlı kitabının ön sözünde, o yıllarda Britanya Adası'nın Güney Doğu'sunda yer alan Kent Özel İdaresi'nin (Kontluk) Weald bölgesinde doğup büyüdüğünü iddia etmiştir.

Matbaacılık ve Sonraki Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

William Caxton, 1450'li yıllara kadar Brugge şehrine birçok defa seyahat etmiş ve 1453 yılında oraya yerleşmiştir. Orada, iş yaşamında başarıyı yakalayan Caxton, daha sonra Company of Merchant Adventurers of London'ın yöneticisi olmuştur. Yaptığı ticaretler, ona Burgonya Düklüğü ile iletişim kurma imkânı vermiştir. Bu vesileyle, I. Charles (Bourgogne Dükü)'ın üçüncü eşi ve aynı zamanda iki İngiltere Kralı IV. Edward ve III. Richard'ın kız kardeşleri olan Margaret'in, hanesinin bir üyesi olmıştur. Bu olay onun, Avrupa'da daha fazla seyahat etmesine öncülük etmiştir. Köln'e yaptığı seyahatler esnasında yeni basım endüstrisini yerinde gözlemlemiş ve Alman matbaasından önemli ölçüde etkilenerek bu konuda kendini eğitmiştir.

Brugge şehrinde bir matbaa kurmakla vakit kaybetmemek için Flaman bir matbaacı olan Colard Mansion ile ortaklaşa çalışmıştır. Recuyell of the Historyes of Troye eserini İngilizceye çevirerek ilk kitap baskısını 1473'te gerçekleştirmiştir. Yaptığı çeviri Burgonya yönetiminde popüler hale gelmiş ve kendisinden, yeni bir matbaa kurmasına teşvik etmek için daha fazla kopyasını çıkarmasını talep etmiştir. Edindiği bilgileri, İngiltere'ye getiren Caxton, 1476 yılında Westminster'da bir matbaa kurmuş ve burada ilk olarak Geoffrey Chaucer'in yazdığı Canterbury Hikâyeleri eserini basmıştır. Bir diğer önemli basım da, kralın eşinin erkek kardeşi (kayın biraderi) olanAnthony Woodville tarafından çevrilen ve 18 Kasım 1477'de basılan Dictes or Sayengis of the Philosophres (Filozofların Özlü Sözleri), eseridir. William Caxton, ayrıca İncil'in muhtemel ilk ayetlerinin yer aldığı, 1483'te basılan Golden Legend (orijinal adı: Legenda aurea veya Legenda sanctorum) ve 1484'te basılan The Book of the Knight in the Tower (orijinal adı: Livre pour l'enseignement de ses filles du Chevalier de La Tour Landry) kitaplarını da, İngilizce çevirilerini yapmıştır.

Caxton o zamanların en çok bilinen, Fierabras gibi şövalye romanslarının bazılarının da üretimini (basımını) yapmıştır. Bunlardan en önemlisi, İngiliz ve Roma tarihlerinin yer aldığı klasik eserlerden biri olan Sir Thomas Malory'e ait Le Morte d'Arthur (Arthur'un Ölümü) adlı eserdir. Bu kitaplar 15. yy.'ın sonlarına doğru üst sınıftaki insanlara hitap eden kitaplardır. Caxton bu vesileyle soylular ve aristokrat sınıf üyeleri tarafından büyük destek görmüştür.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Caxton'ın kesin ölüm yılı bilinmemekle birlikte, Westminster'da bulunan St. Margaret Anglikan Kilisesi defin kayıtlarına göre 1492'nin Mart ayında öldüğü varsayılıyor. Ancak, George D. Painter (1914-2005 yılları arasında yaşamış bir İngiliz yazar), kendi kitabı olan William Caxton: A Biogprafhy kitabında, onun ölümünün 1491 olduğunu söylemiştir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• N. F. Blake, "Caxton, William (1415~24–1492)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 accessed 1 July 2006
• The English Charlemagne Romances, Parts III and IV, The Lyf of the Noble and Crysten Prynce Charles the Grete, Translated from the French By William Caxton And Printed By Him 1485.
• The Introduction of Printing into England and the Early Work of the Press: The First Book printed in English25 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1907), from The Cambridge History of English and American Literature, Vol II
• Duff, Gordon. The Introduction of Printing into England and the Early Work of the Press. The Cambridge History of English and American Literature. vol II ch XIII. 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2013. 
• Caxton's Views on the English Language. 19 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Caxton's Canterbury Tales: The British Library Copies Images and full transcripts of the whole of Caxton's two editions of Geoffrey Chaucer's Canterbury Tales; a fuller version of this is published on CD-ROM by Scholarly Digital Editions 13 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Game and Playe of the Chesse A Verbatim Reprint of the First Edition, 1474
• Lienhard, John H. (2006): How Invention Begins: Echoes of Old Voices in the Rise of New Machines. Oxford University Press. ISBN 0-19-530599-X pp. 165–168.
• Painter, George D. (1976): William Caxton - Biography. Chatto & Windus.
• Caxton, William, The Game and Playe of the Chesse. Ed. by Jenny Adams. (Kalamazoo, MI: Medieval Institute Publications, 2009) (TEAMS Middle English Texts Series).