UEFA Avrupa Ligi

UEFA Avrupa Ligi
	2021-2022 sezonundan itibaren kullanılan resmî turnuva logosu
İlk sezon	1971 (2009'da formatı yenilendi.)
Bölge	Avrupa (UEFA)
Takım sayısı	32 (gruplarda); +8 takım UŞL grup elemelerinden sonra katılıyor.; 58 (toplam)
Son şampiyon	Sevilla (7. kez)
En başarılı takım	Sevilla (7 kez)
Yayıncı kuruluş	UEFA Avrupa Ligi yayıncıları listesi
Resmî site	uefa.com/uefaeuropaleague
	2023-24 UEFA Avrupa Ligi

UEFA Avrupa Ligi (özgün adı: UEFA Europa League), kısaca UAL, 1971 yılından beri UEFA tarafından organize edilen, Avrupa'nın kulüpler bazında Şampiyonlar Ligi'nden sonraki en önemli futbol turnuvasıdır. Takımlar, ulusal lig ve kupa maçlarında gösterdikleri performans ile bu kupaya katılmaya hak kazanırlar. Avrupa'nın, UEFA Şampiyonlar Ligi'nden sonraki en önemli kulüp turnuvası olduğundan dolayı kupa 2 olarak da bilinir.

Haziran 2009'da eski adı UEFA Kupası olan kupada, turnuvanın Şampiyonlar Ligi standartlarına erişmesi için köklü birtakım statü değişikliklerine gidilmiş, bununla birlikte de 2009-10 sezonundan itibaren şimdiki ismiyle düzenlenmeye başlanmıştır.^[2]^[3] Bu değişiklikler sonucunda UEFA Avrupa Ligi, UEFA Kupası'nın devamı olarak kabul edilmiştir.^[4]

1955 yılında düzenlenmeye başlanan Fuar Şehirleri Kupası, UEFA Kupası'nın öncülüdür.^[5] 1971 yılında Fuar Şehirleri Kupası'nın ismi UEFA Kupası olarak değiştirilmiştir. 1999 yılında ise Kupa Galipleri Kupası kaldırılarak UEFA Kupası ile birleştirilmiştir.^[6] 2004-05 sezonu öncesi grup aşamalarında bazı statü değişiklikleri yapılan kupa 2009 yılındaki son düzenleme ile şimdiki hâlini almıştır. Son düzenlemelerdeki isim ve statü yenilenmesinin yanı sıra kupa Intertoto Kupası ile de birleştirilmiştir.

Kupanın ilk şampiyonu 1972 finalinde Wolverhampton Wanderers'i deviren Tottenham Hotspur'dur. İsim değişikliği sonrasında ilk şampiyonluğu kazanan takım ise 2010 finalinde Fulham'ı 2-1 deviren Atlético Madrid'dir. Kupayı en çok kazanan takım ise yedi kez şampiyonluğa uzanan Sevilla'dır.^[7]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski logolar

2002 yılına dek kullanılan logo.

2002 ve 2009 yılları arasında kullanılan logo.

2009 ve 2015 yılları arasında kullanılan logo.

Kupa, 8 Nisan 1955'te Fuar Şehirleri Kupası adıyla kurulmuştur. İsmine uygun olarak 1955-58 sezonunun sonuna kadar ticari fuarları olan Madrid, İzmir gibi şehirlerin takımlarına açık bir kupa idi. Hatta 1960'ların ortasına kadar kupaya aynı şehirden en fazla bir takımın katılabilmesi kuralı olduğundan dolayı Londra gibi birden fazla kulübü olan şehirler karma kadrolar gönderip şehrin adını taşıyan (London XI) takımlarla kupaya katılım sağlamışlardır. 1971-72 sezonu öncesinde ise kupanın statüsü değişmiş bununla birlikte ismi de UEFA Kupası adını almıştır.

Yeni ismiyle oynanan ilk sezonda şampiyonluğu 1972 UEFA Kupası finalinde Wolverhampton Wanderers'ı iki maç sonucunda saf dışı bırakan Tottenham Hotspur kazanmıştır.

Fuar Şehirleri Kupası'ndan gelen gelenekle devam ettirilen aynı şehirden sadece bir takımın katılması kuralı 1975 yılında Liverpool ile birlikte bu kupaya katılma hakkı olmasına rağmen kupaya alınmayan Everton'ın isteği ile kaldırılmıştır.

1999 yılında statü bir kez daha değişerek UEFA Kupa Galipleri Kupası, UEFA Kupası'nın bünyesine alınarak birleştirilmiştir. Bu birleşimden sonra ulusal kupa şampiyonluğu yaşayan takımlar UEFA Kupası'na katılım hakkı elde etmeye başlamıştır. Bunun yanında UEFA Şampiyonlar Ligi grup mücadelelerinde üçüncü sırayı alan takımlar da UEFA Kupası'nda mücadele hakkı elde etmiştir.

Şimdiye kadar yalnızca beş takım aynı sezon hem kendi ulusal liginde hem de UEFA Kupası'nda şampiyonluk yaşamıştır. Göteborg, 1982; Galatasaray, 2000; Porto, 2003 ve 2011; Valencia, 2004 ve ÇSKA Moskova, 2005'te bu başarıyı yakalamışlardır. Bunun yanında bu başarıyı sadece Valencia ve Galatasaray, UEFA Süper Kupası ile tamamlayabilmiş ve ulusal lig, UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupası'nı aynı sezonda kazanabilen takım unvanını kazanmışlardır. Ayrıca Tottenham Hotspur, Borussia Mönchengladbach, Göteborg (iki kez), Ajax, Galatasaray ve Feyenoord kupada mağlup olmadan şampiyonluğa uzanan ender takımlardır. Espanyol ise sadece finalde mağlup olan tek takımdır. Göteborg, 1981-82 ve 1986-87 sezonları arasında mağlup olmadan yirmi beş karşılaşma tamamlamış ve bu alandaki rekora adını tek başına yazdırmıştır.

UEFA Kupası, 2009-10 sezonu öncesinde statü değişikliğine uğramış ve UEFA Avrupa Ligi adını almıştır.^[2]^[3] Aynı zamanda UEFA Intertoto Kupası da yeni Avrupa Ligi ile birleştirilmiştir.

Kupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Coupe UEFA olarak bilinen UEFA Kupası, UEFA Avrupa Ligi şampiyonuna her yıl UEFA tarafından verilir. 2009-10 sezonu öncesine kadar hem turnuva hem de kupa "UEFA Kupası" olarak biliniyordu. Turnuvanın adı UEFA Avrupa Ligi'ni aldıktan sonra sadece şampiyona verilen kupa bu isimle anılmaya başlanmıştır.

UEFA Kupası'nı kazanan takımlar orijinal kupayı bir yıl içerisinde UEFA'ya teslim etmek zorundadırlar. Orijinal kupa UEFA'ya teslim edildikten sonra UEFA, kulübe kupanın 4/5 ölçekli bir kopyasını verir. Orijinal kupaya sahip olma hakkınaysa üst üste üç kez ya da toplamda beş kez şampiyonluk yaşayan takım elde eder. Ayrıca bu takıma özel bir belirtke de verilir.^[8] Bugüne kadar bu başarıyı gösteren tek takım Sevilla'dır.

Kupa; Bertoni tarafından 1972 UEFA Kupası finali için tasarlanmıştır, 15 kilogram ağırlığında ve gümüş renktedir.^[9]

Marş[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Ligi Marşı, Mart-Mayıs 2009'da Yohann Zveig yönetimindeki Paris Operası tarafından kaydedilmiştir.^[10] İlk kez 28 Ağustos 2009 tarihinde 2009-10 sezonu gruplarının belirleneceği çekilişler öncesinde Grimaldi Forum'da dinletilmiştir.

Zveig, marşın küresel tanınma açısından UEFA Şampiyonlar Ligi Marşı'na benzer bir başarı elde edeceğini umduğunu açıklamıştır ancak istediği başarıyı yakalayamamıştır.^[11]^[12] 2015-2016 sezonundan itibaren Alman besteci Michael Kadelbach tarafından yeni bir marş yapılmış ve 2017-2018 sezonuna dek bu marş kullanılmıştır. 2018-19 sezonundan itibaren ise MassiveMusic adlı müzik grubu ve şirketi tarafından yeni bir marş daha yapılmıştır ve hâlihazırda maç öncesi seremonilerde çalınmakla birlikte televizyonda yayımlanan canlı maçlar öncesinde, devre arasında ve sonrasında introsuyla ekrana gelmektedir. UEFA, turnuvanın kimliği ile marşın uyum taşıması ve marşın kalıcılığı için geçen sezon MassiveMusic ile 2023-24 sezonunun sonuna kadar yeni bir sözleşme daha imzaladı. Aynı zamanda Konferans Ligi için de 2024'e kadar bu marş kullanılmaya devam edecektir.

Statü[değiştir | kaynağı değiştir]

Her ülkeden katılacak takım sayısı UEFA ülkeler sıralaması'na göre belirlenir. 2015-16 sezonundan itibaren, Avrupa Ligine aynı ülkeden en fazla üç takım katılabilecektir (fair-play hariç).^[13]

Fransa ve İngiltere Lig Kupasını kazanan birer takım UEFA Avrupa Ligi'ne katılmaktadır.

UEFA ülkeler sıralamasında görülen tabloya göre kulüpler, ulusal kupa ve liglerinde aldıkları derecelere karşılık gelen eleme veya grup aşamasından turnuvaya dahil olurlar.

1990'ların ortasından itibaren yaz döneminde oynanan UEFA Intertoto Kupası'ndan gelen takımlar da UEFA Kupası'na 2. ön elemeden katılmaya hak kazanmakta idi. UEFA Kupası'na geçiş yapan takım sayısı 2005 yılında alınan kararla 3'ten 11'e çıkarılmıştı. UEFA Intertoto Kupası, dört Avrupa kupası birden olunca değerini kaybetmiş ve 2008-09 sezonunda UEFA kararı ile kaldırılmıştır.

UEFA Şampiyonlar Ligi üçüncü ön elemeye katılıp elenen 15 takım, UEFA Şampiyonlar Ligi play-off elemelerine katılıp elenen 10 takım ve UEFA Şampiyonlar Ligi gruplarındaki maçların tamamlanması sonucunda oluşacak puan durumunda 3. sırayı alan 8 takım olmak üzere toplam 33 takım UEFA Avrupa Ligi'ne geçiş yapar.

Tüm bunlara ek olarak her sezon, UEFA Fair Play puanı en yüksek olan üç ülke federasyonu UEFA Avrupa Ligi'ne fazladan birer takım daha gönderir.

Takımların Dağılımı[değiştir | kaynağı değiştir]


		Bu tura katılan takımlar	Önceki turdan gelen takımlar	Şampiyonlar Ligi'nden gelen takımlar
Ön Hazırlık Turu (16 Takım)		50-55. sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 6 takım 49-55. sıradaki ülkelerin ikincisi 7 takım 48-50. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 3 takım
Birinci Ön Eleme Turu (94 Takım)		25-49. sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 25 takım 18-48. sıradaki ülkelerin ikincisi 30 takım (Lihtenştayn hariç) 16-47. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 31 takım (Lihtenştayn hariç)	Ön hazırlık turundan gelen 8 takım
İkinci Ön Eleme Turu(94 Takım)	Şampiyonlar (20 Takım)			Şampiyonlar Ligi ilk ön eleme turunu kaybeden 17 takım Şampiyonlar Ligi ön hazırlık turunu kaybeden 3 takım
İkinci Ön Eleme Turu(94 Takım)	Şampiyon Olmayanlar (74 Takım)	18-24. sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 7 takım 16-17. sıradaki ülkelerin ikincisi 2 takım 13-15. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 3 takım 7-15. sıradaki ülkelerin dördüncüsü 9 takım 5-6. sıradaki ülkelerin beşincisi 2 takım 1-4. sıradaki ülkelerin altıncısı 4 takım	Birinci ön eleme turundan gelen 47 takım
Üçüncü Ön Eleme Turu(72 Takım)	Şampiyonlar (20 Takım)		Şampiyonlar için ikinci ön eleme turundan gelen 10 takım	Şampiyonlar Ligi ikinci ön eleme turunu kaybeden 10 takım
Üçüncü Ön Eleme Turu(72 Takım)	Şampiyon Olmayanlar (52 Takım)	13-17 sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 5 takım 7-12. sıradaki ülkelerin üçüncüsü 6 takım 6. sıradaki ülkenin dördüncüsü 1 takım	Şampiyon olmayanlar için ikinci ön eleme turundan gelen 37 takım	Şampiyon olmayanlar için Şampiyonlar Ligi ikinci ön eleme turunu kaybeden 3 takım
Play-Off Turu(42 Takım)	Şampiyonlar (16 Takım)		Şampiyonlar için üçüncü ön eleme turunu kazanan 10 takım	Şampiyonlar Ligi üçüncü ön eleme turunu kaybeden 6 takım
Play-Off Turu(42 Takım)	Şampiyon Olmayanlar (26 Takım)		Şampiyon olmayanlar için üçüncü ön eleme turundan gelen 26 takım
Grup aşaması (48 takım)		1-12 sıradaki ülkelerin kupa şampiyonu 12 takım 5. sıradaki ülkenin dördüncüsü 1 takım 1-4 sıradaki ülkelerin beşincisi 4 takım	Play-off turundan gelen 21 takım	Şampiyonlar Ligi play-off turunu kaybeden 6 takım Şampiyon olmayanlar için Şampiyonlar Ligi üçüncü ön eleme turunu kaybeden 4 takım
Eleme aşaması (32 takım)			Grup aşaması birincisi 12 takım Grup aşaması ikincisi 12 takım	Şampiyonlar Ligi grup aşamasında üçüncü olan 8 takım

Turlar ve Eleme Türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

UEFA Avrupa Ligi turları
Ön Hazırlık Turu	14 takım	İki ayaklı eleme.
Birinci Ön Eleme Turu	94 takım	İki ayaklı eleme.
İkinci Ön Eleme Turu	94 takım	İki ayaklı eleme.
Üçüncü Ön Eleme Turu	72 takım	İki ayaklı eleme.
Play-Off Turu	42 takım	İki ayaklı eleme.
Grup Aşaması	48 takım	İki ayaklı lig usulü tur atlama.
Son 32 Turu	32 takım	İki ayaklı eleme.
Son 16 Turu	16 takım	İki ayaklı eleme.
Çeyrek Final	8 takım	İki ayaklı eleme.
Yarı Final	4 takım	İki ayaklı eleme.
Final	2 takım	Tek maçlı eleme.

Çizgi hakemleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2009-10 sezonunda UEFA, UEFA Avrupa Ligi'ndeki tüm maçlara aut çizgisinde duran ikişer adet çizgi hakemi atayarak özellikle ceza sahası içi pozisyonlarda hakem hatalarını en aza indirmeyi hedeflemiştir. Pilot uygulama olarak bu turnuvada denenen yeni çizgi hakemleri sistemi başarılı olmuş ve kalıcı hâle getirilerek yaygınlaştırılmıştır. Uygulama, 2016-17 sezonu sonunda kaldırılmıştır.

Para ödülü[değiştir | kaynağı değiştir]

UEFA Şampiyonlar Ligi'ne benzer şekilde, kulüplerin aldığı para ödülü, katılım ve sonuçlara göre sabit ödemelere ve TV pazarının değerine bağlı olarak değişken tutarlara bölünür.

2021-22 sezonu için , Avrupa Ligi'ne grup aşaması katılımı için 3.630.000 € taban ücret verildi. Grupta her galibiyet 630.000 €, her beraberlik 210.000 € kazanır. Her grup birincisi 1.100.000 € ve ikinci olan her biri 550.000 € kazanır. Eleme aşamasına ulaşmak ek ikramiyeleri tetikler: Son 32 için 500.000 €, son 16 için 1.200.000 €, çeyrek finaller için 1.800.000 €, yarı finaller için 2.800.000 €, ikinciler 4.600.000 €, şampiyonlar 8.600.000 € alacak.

Birinci ön eleme turu: 200.000 €
İkinci ön eleme turu: 300.000 €
Üçüncü ön eleme turu: 400.000 €
Play off: 500.000 €
Gruplar: 3.630.000 €
Grup aşamasında galibiyet başına: 630.000 €
Grup aşamasında beraberlik başına: 210.000 €
Grup aşamasından 1. çıkan: 1.100.000 €
Grup aşamasından 2. çıkan: 550.000 €
Çeyrek final: 1.800.000 €
Yarı final: 2.800.000 €
Final: 4.600.000 €
Şampiyonluk: 8.600.000 €

Sponsorluk[değiştir | kaynağı değiştir]

Doritos
Just Eat Takeaway
Hankook Tire
Heineken (Alkol reklamının yapılması yasak olan Türkiye, Rusya, Kazakistan, Norveç, Fransa ve İsviçre gibi ülkelerde yayınlanmıyor. Onun yerine "Enjoy Responsibly" sloganı kullanılıyor. Norveç ve Kazakistan'da ise tamamen alkol reklamları yapılmayarak yeşil fonun üzerine "UEFA Respect" sloganı kullanılıyor)
Enterprise Rent-A-Car
Engelbert Strauss
Entain Foundation Limited
Swissquote
UEFA Respect
Socios.com *Sadece ABD'de reklamı yapılır. (Sanal panolar aracılığıyla)

Molten, 2018-2019 sezonundan beri turnuvanın ikincil sponsorudur ve diğer UEFA turnuvaları içinde de olduğu gibi 2023-24 sezonunun bitişine dek resmî maç topunu tedarik eder. EA Sports da Molten gibi ikincil bir sponsordur ve FIFA 19 video oyunundan itibaren sponsorluğunu üstlenir.

Takımlar eğer alkol ve bahis sitelerine reklam yasağı uygulanan bir ülkeye maça gidiyorlarsa bu ürünlerin sponsorluk emareleri kullanılmaz. Örneğin; Fransa, İsviçre ve Türkiye gibi alkol reklamı yasağı uygulanan ülkelerde takımların formalarında alkollü ürün firmasının reklamları bulunamaz. UEFA yasaklar konusunda oldukça titiz davranmaktadır ve takımlar bu yaptırımlara kesinlikle uymak zorundadır. Ayrıca bazı sponsorların Avrupa'da ya kendi yan kuruluşlarını ya da hizmet veren ülkelere göre değişen isimler ile pazarlamalar yapar ve reklam panolarında yer alırlar.

Yayın hakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Ligi, yalnızca Avrupa kıtasındakilere değil tüm dünyadaki futbolseverlere hitap etmektedir. Bu nedenle de turnuva birçok ülkede canlı olarak yayınlanmaktadır. 2018-2019 sezonundan itibaren UEFA'nın aldığı Türkiye yayınları için yeni yayın hakları kararları doğrultusunda yaklaşık 9 yıldır yayınlanan sezon boyu şifresiz maç yayını geleneği, final karşılaşması hariç tüm eleme aşamaları beIN Sports'tan şifreli yayınlanması ile bozulmuştur. Ertesi sezon itibari ile RTÜK ile UEFA arasındaki görüşmeler sonucunda, yarı finaller de final karşılaşması dahil şifresiz yayınlanmaya başlamıştır. Grup Elemeleri, Son 16 Play-Off, Son 16 Turu ve Çeyrek Final aşamaları şifreli olarak Digital Yayın Platformu Exxen'den yayınlanırken, Yarı Final ve Final mücadeleleri RTÜK kuralları gereğince TV8 ve TV8,5'ta şifresiz yayınlanmaktadır. Yayın hakları süresi bitince tüm haklar UEFA tarafından geri alınır.

İstatistikler ve rekorlar[değiştir | kaynağı değiştir]

UEFA Kupası 1971 yılında adının değişmesinden sonra bütün Avrupa takımlarının katılmasından dolayı değişime uğramış ve 1971 yılında oynanan ilk maçta Fenerbahçe-Ferençvaroş ile karşılaşmada ilk golü atan futbolcu olarak Yaşar Mumcuoğlu olmuştur.^[14] Tottenham bu karara itiraz etmiş ilk golü attıklarını savunmuştur. Fakat Türkiye ve İngiltere arasında 2 saat fark olduğu için ilk gol Fenerbahçe'li futbolcu Yaşar Mumcuoğlu olarak tarihe geçmiştir.^[15]

UEFA Kupası finalleri 1997 yılına kadar rövanş usulü ile oynanmıştır. İlk final maçlarıysa 3 Mayıs 1972'de Wolverhampton'da ve 17 Mayıs 1972 tarihinde Londra'da oynanmıştır. İlk finalin ilk maçı 2-1 Tottenham Hotspur lehine sonuçlanmış, ikinci maçtaki 1-1'lik beraberlik Wolverhampton Wanderers'a yetmemiş ve Tottenham Hotspur kupanın ilk şampiyonu olmuştur.

Önceden belirlenmiş bir stadda yapılan tek maçlık ilk finalse 1998 yılında oynanmıştır. Bu tarihten itibaren kupaya finalde ev sahipliği yapacak olan stadlar, üç yıldızlı stadlar arasından özel olarak seçilmeye başlanmıştır. Şimdiye kadar yalnızca iki takım bu kuraldan sonra kendi sahasında final oynamıştır. Bu takımlar Feijenoord Stadyumu'ndaki 2002 UEFA Kupası finalinde kazanan takım olan Feyenoord ve José Alvalade Stadyumu'ndaki 2005 UEFA Kupası finalinde mağlup olan Sporting Lizbon'dur.

UEFA Kupası'nın son şampiyonu (Avrupa Ligi adını almadan önceki son sezon) ise Şükrü Saracoğlu Stadyumu'ndaki 2009 UEFA Kupası finalinde Werder Bremen'i yenen Shakhtar Donetsk olmuştur.

Avrupa Ligi'ni ilk kazanan takım ise Fulham'ı uzatmalar sonucunda 2-1 mağlup eden Atlético Madrid olmuştur.

En çok gol atanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıra	Oyuncu	Gol	Maç	Gol/Maç	Yıllar	Takımlar
1	Henrik Larsson	40	56	0.71	1994	Feyenoord, Celtic, Helsingborg
2	Klaas-Jan Huntelaar	34	42	0.81	2004	SC Heerenveen, Ajax, Schalke 04
3	Radamel Falcao	31	33	0.94	2009	Porto, Atlético Madrid, Galatasaray
4	Dieter Müller	29	36	0.81	1973	Köln, Stuttgart, Bordeaux
5	Shota Arveladze	27	44	0.61	1993	Dinamo Tbilisi, Trabzonspor, Ajax, Rangers, AZ
6	Alessandro Altobelli	25	58	0.43	1977	Internazionale, Juventus
7	Mladen Petrić	24	63	0.38	2004	Basel, Hamburg
8	Claudio Pizarro	24	33	0.73	1999	Werder Bremen
9	Jupp Heynckes	23	21	1.1	1967	Hannover 96, Borussia Mönchengladbach
10	Martin Chivers	22	34	0.65	1971	Tottenham Hotspur, Servette
10	Dennis Bergkamp	22	41	0.54	1986	Ajax, Internazionale, Arsenal

Kalın yazılan oyuncular ise hâlâ futbol oynamaktadır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "UEFA Europa League Format". uefa.com. 17 Temmuz 2010. 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. Şampiyonlar Ligi grup mücadelelerinde grubu 3. sırada tamamlayan takım Avrupa Ligi'ne ikinci turdan itibaren katılma hakkını elde eder.
^ ^a ^b "UEFA Cup gets new name in revamp". BBC Sport. 26 Eylül 2008. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
^ ^a ^b "UEFA Cup to become UEFA Europa League". uefa.com. 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2010.
^ "New format provides fresh impetus". UEFA.com. UEFA. 21 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
^ "UEFA Cup: All-time finals". RSSSF. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2010.
^ "UEFA Cup History". UEFA.com. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2016.
^ "Regulations of the UEFA Europa League 2009/10, page 7, III Trophies and medals, Article 5, Trophy" (PDF). UEFA. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
^ "UEFA Europa League History". UEFA. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2009.
^ Paris Operası (2009). UEFA Avrupa Ligi Marşı (mp3) (00.31). Paris: UEFA. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.
^ "UEFA Europa League anthem makes debut". uefa.com. Avrupa Futbol Federasyonları Birliği. 2 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
^ "Yohann ZVEIG on MySpace Music". MySpace. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
^ "Added bonus for UEFA Europa League winners". UEFA.com. 24 Mayıs 2013. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014. (İngilizce)
^ "Mumcuoğlu gururlu". Fotomaç. 29 Ağustos 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2015.
^ "Meğer UEFA Kupası'nın ilk golünü ben atmışım". Aksiyon. 14 Eylül 2009. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî site
RSSSF.com'da Avrupa kupaları arşivi 14 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "UEFA Europa League Format". uefa.com. 17 Temmuz 2010. 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. Şampiyonlar Ligi grup mücadelelerinde grubu 3. sırada tamamlayan takım Avrupa Ligi'ne ikinci turdan itibaren katılma hakkını elde eder.

[bbc_europa-2] "UEFA Cup gets new name in revamp". BBC Sport. 26 Eylül 2008. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.

[uefa_europa-3] "UEFA Cup to become UEFA Europa League". uefa.com. 5 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2010.

[4] "New format provides fresh impetus". UEFA.com. UEFA. 21 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.

[5] "UEFA Cup: All-time finals". RSSSF. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2010.

[6] "UEFA Cup History". UEFA.com. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2016.

[8] "Regulations of the UEFA Europa League 2009/10, page 7, III Trophies and medals, Article 5, Trophy" (PDF). UEFA. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.

[9] "UEFA Europa League History". UEFA. 27 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2009.

[10] Paris Operası (2009). UEFA Avrupa Ligi Marşı (mp3) (00.31). Paris: UEFA. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.

[11] "UEFA Europa League anthem makes debut". uefa.com. Avrupa Futbol Federasyonları Birliği. 2 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.

[12] "Yohann ZVEIG on MySpace Music". MySpace. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.

[13] "Added bonus for UEFA Europa League winners". UEFA.com. 24 Mayıs 2013. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014. (İngilizce)

[14] "Mumcuoğlu gururlu". Fotomaç. 29 Ağustos 2009. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2015.

[15] "Meğer UEFA Kupası'nın ilk golünü ben atmışım". Aksiyon. 14 Eylül 2009. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

g t d Uluslararası kulüp futbolu
FIFA FIFA Kulüpler Dünya Kupası Kıtalararası Kupa FIFA Ballon d'Or FIFA Dünyada Yılın Futbolcusu
Asya	AFC – Şampiyonlar Ligi AFC Kupası Başkanlık Kupası
Afrika	CAF – Şampiyonlar Ligi Konfederasyon Kupası Süper Kupa
Kuzey Amerika	CONCACAF – Şampiyonlar Kupası CONCACAF Ligi
Güney Amerika	CONMEBOL – CONMEBOL Libertadores Copa Sudamericana Recopa Sudamericana
Okyanusya	OFC – Şampiyonlar Ligi
Avrupa	UEFA – Şampiyonlar Ligi Avrupa Ligi Avrupa Konferans Ligi Süper Kupa Gençlik Ligi

UEFA Kupası (kupa) nedir?, UEFA Kupası (kupa) anlamı nedir?, UEFA Kupası (kupa) ne demektir?