Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı

Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı veya kısaca TÜSTAV, Türkiye'nin yakın sosyal tarihinin aydınlatılmasına yarayacak belgelerin gün ışığına çıkarılması; toplanması; arşiv olarak düzenlenmesi; araştırma faaliyetlerine açılması ve yayınlanması amacıyla kurulmuş bir tarih ve arşiv kurumudur.

Kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]

TÜSTAV, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Türkiye Komünist Partisi (TKP)'nin birleşmesiyle oluşan Türkiye Birleşik Komünist Partisi’nin (TBKP) I. Olağan Büyük Kongresi’nde alınan karar çerçevesinde TBKP Genel Yönetim Kurulu’nun karar ve çalışmalarıyla 1992 yılında kuruldu. 1997 yılında Vakıf Yönetim Kurulu'nun, “Bu Tarih Benim de Tarihimdir” diyen herkesi Vakıf çalışmalarına kurucu unsur olarak katılmaya çağırması neticesinde Türkiye sosyal tarihinin öznesi olmuş değişik çevre ve kişiler, Vakıf çalışmalarına katıldılar. Böylelikle Vakıf çalışmaları 1999 yılından itibaren Türkiye işçi ve sol hareketini kucaklamaya dönük bir içerik kazandı. İşçi hareketleri, barış hareketleri, emek hareketleri gibi pek çok başlıkta yüz binlerce belge tasnif edilerek araştırmacıların kullanımına sunuldu.^[1]^[2]

Faaliyetleri[değiştir | kaynağı değiştir]

TÜSTAV, ilk döneminde RGASPİ’de (Rusya Devlet Sosyal-Siyasi Tarih Arşivi) bulunan Komintern arşivleri içinden Türkiye Komünist Partisi ve hareketleriyle ilgili belgelere ulaşılması, Türkiye Komünist Partisi’nin Duisburg arşivi adı verilen arşiv malzemelerinin, yayınlarının ve kütüphanesinin korunması ve Türkiye Birleşik Komünist Partisi’yle ilgili olarak basında çıkmış yayınları derlenmesi üzerine çalışmıştır. Amsterdam'da kurulu Uluslararası Sosyal Tarih Enstitüsü ile birlikte mikrofilm kopyaları alınan TÜSTAV / Komintern Arşiv Fonu 2000 yılından itibaren dijital olarak araştırmacıların kullanımına sunulmuştur. Arşivde yer alan belgelerden yapılan derlemeler eski Türkçeden transliterasyonları veya yabancı dillerden Türkçeye çevirileri yapılarak 2002 yılından itibaren TÜSTAV Yayınları ve 2007 yılından itibaren Sosyal Tarih Yayınları'ndan yayımlanmıştır. Ayrıca TÜSTAV Arşivi'nde yer alan belgelere dayanılarak hazırlanan pek çok araştırma çeşitli yayınevlerince yayınlanmakta ve akademik dergilerde yer bulmaktadır.^[3]^[4]

TİP, TKP, TBKP, İşçi Hareketleri, Barış Hareketleri, Dava Dosyaları ve Arşiv Fonları oluşturulmuş ayrıca Bulgaristan Devlet Arşivlerinde Ekim 2000’de başlayan çalışmalar, Eylül 2002’de tamamlanarak ve 1.000 sayfayı aşkın belgenin fotokopisi TÜSTAV arşivlerine getirilmiştir.

Türkiye'de özellikle darbe dönemlerinde partiler kapatılarak her türlü evrakına el konduğundan, TKP ve TİP merkez arşivleri korunamamıştır. Bu nedenle Rusya, Bulgaristan, Macaristan, Almanya, Fransa, Hollanda gibi değişik ülkelerden ve Türkiye'nin değişik şehirlerinde yaşayan kişilerden bağış yoluyla sağlanan yüz binlerce belgeden hareketle arşiv fonları oluşturulmuştur. 2005’te imzalanan bir protokolle ağırlıklı olarak kuruluşundan 12 Eylül 1980 darbesine kadar geçen dönemde Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ve üye sendikalarının arşiv varlığı TÜSTAV’a teslim edilmiş, bu belgeler tasnif edilmiş ve protokol çerçevesinde kullanım hakları TÜSTAV’a bağışlanmıştır.^[5] TÜSTAV / DİSK Arşiv Fonu tasnif edilerek DİSK’in kuruluşunun 40. yılında 13 Şubat 2007’de araştırmacıların kullanımına açılmıştır.^[6]^[7]

Vakfın internet sitesinde süreli yayınlar, kütüphane, e-arşiv, afişler ve görsel-işitsel arşiv bölümlerinde dijital ortama aktarılan malzeme araştırmacıların kullanımına sunulmaktadır. Sosyal tarihin bir parçası olarak farklı dönemlerde yayınlanmış kültür, sanat ve edebiyat yayınları da vakıf arşivlerinde yar almakta ve araştırmacıların kullanımına sunulmaktadır.^[8]

TÜSTAV ayrıca Uluslararası Emek Tarihi Enstitüleri Birliği (IALHI) üyesidir.^[9] 7-10 Eylül 2016’da Helsinki’de toplanan kongrede, Türkiye’den IALHI üyeliğine kabul edilen ilk kuruluş olmuştur.^[10]

Emek Tarihi Konferansları[değiştir | kaynağı değiştir]

Emek Tarihi Konferansları TÜSTAV, DİSK ve Tarih Vakfı iş birliği ile 2012 yılından bu yana düzenlenen bir konferans dizisidir.

I. Emek Tarihi Konferansı, Kasım 2013’te “Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Bağlamında, Emek Hareketi Tarihinin Kaynakları”^[11]^[12] başlığıyla,
II. Emek Tarihi Konferansı, Ekim 2015’te “Osmanlı İmparatorluğu’nda İşçi Sınıfının Oluşumu”^[13] başlığıyla,
III. Emek Tarihi Konferansı, Ekim 2017’de “Emek ve Cumhuriyet: Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi’ne Eleştirel Bakışlar, 1923-1980”^[14] başlığıyla,
IV. Emek Tarihi Konferansı, Aralık 2019’da “Türkiye’nin Yakın tarihinde Emek, Toplum ve Siyaset: 1980-2002”^[15]^[16] başlığıyla,

gerçekleştirilmiştir.

TÜSTAV Akademi Seminerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

TÜSTAV Akademi Seminerleri TÜSTAV tarafından düzenlenen seminer dizileridir. Akademi Seminerleri'nin ilki “Türkiye’de Sol, Toplum ve Siyaset Tartışmaları^[17]^[18]”, ikincisi ise “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kent, Sınıf, Siyaset” başlığı ile gerçekleştirilmiştir.^[19]^[20]

Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Üzerindeki çalışmalar tamamlanan belge derlemeleri ve araştırmalar 2002 yılından itibaren TÜSTAV Yayınları ve 2007 yılından itibaren Sosyal Tarih Yayınları tarafından yayımlanmaktadır. Ayrıca Sarı Defterler adı verilen dizi ile sosyal tarihin öznesi olan kişilerin grevler, toprak işgalleri, üniversite boykotları, hak ve özgürlük mücadeleleri, mitingler, toplantılar, cezaevleri ve siyasal sürgünlere dair anıları yayımlanmaktadır.

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış Bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

TÜSTAV Resmî Sitesi 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

TÜSTAV Twitter Sayfası 21 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ TİP-TKP birlik süreci ve TÜSTAV. 1. basım. Erden Akbulut. İstanbul. 2015. ISBN 978-605-4513-24-6. OCLC 966293091.
^ Şafak, C. (2014). Türkiye'de 1960-1980 Dönemi Emek Tarihine İlişkin Kaynaklar. Calisma ve Toplum, 42(3).
^ Cengiz Yolcu (2016). "Mütareke'den Erken Cumhuriyet'e sol hareketler". # Tarih Dergisi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "Andrea Cortellari wins the best MA thesis prize in Turkish Studies". Leiden University (İngilizce). 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ Göveren, Cahit. "40 yılın arşivi". birgun.net. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "TÜSTAV Başkanı Fahrettin Ozan ile söyleşi". Yeni Ülke Dergisi. 4 Eylül 2021. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
^ "Dijital arşivcilikte sol ve işçi sınıfı penceresi". Biamag. 27 Mart 2021. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
^ Duvar, Gazete (22 Kasım 2021). "Orhan Veli Kanık'ın Yaprak Dergisi dijital erişime açıldı". Gazete Duvar. 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "Members | IALHI". www.ialhi.org. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "Conferences | IALHI". www.ialhi.org. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "» "Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Emek Hareketi Tarihinin Kaynakları" adlı konferansımız gerçekleştirildi". Disk.Org.Tr. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "Examining Sources for Writing the History of the Labour Movement in the Late Ottoman Empire and the Turkish Republic | Social History Portal". socialhistoryportal.org. 24 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "» "Osmanlı İmparatorluğu'nda İşçi Sınıfının Oluşumu" konferansı 17 Ekim'de başlıyor". Disk.Org.Tr. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ tarihvakfi. "Tarih Vakfı > Emek Tarihi Konferansları - III: Emek ve Cumhuriyet: Türkiye İşçi Sınıfı Tarihine Eleştirel Bakışlar, 1923-1980". Tarih Vakfı. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ Ulker, Erol; Mertan, Tayfun (1 Ocak 2021). "Türkiye'nin Yakın Tarihinde Emek, Toplum ve Siyaset: 1980-2002". Türkiye'nin Yakın Tarihinde Emek, Toplum ve Siyaset: 1980-2002. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ Ülker, Erol (2021). Türkiyenin yakın tarihinde emek toplum ve siyaset 1980-2002: Emek Tarihi Konferansları IV : Disk, Tarih Vakfı, Tüstav. Sosyal Tarih Yayınları. ISBN 978-605-4513-65-9. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
^ "TÜSTAV Akademi Seminerleri başladı: Türkiye'de Sol, Toplum ve Siyaset Tartışmaları". soL. 8 Ekim 2018. 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.
^ "TÜSTAV Akademi Seminerleri Başlıyor". TÜSTAV. 26 Eylül 2018. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.
^ Mertan, Tayfun; Ulker, Erol; Özden, Barış Alp; Koçak, Hakan; Akbulut, Erden (1 Ocak 2019). ""Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Kentleşme ve Emek" TÜSTAV Akademi Seminerleri II - Açılış Paneli". Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kentleşme ve Emek.
^ "TÜSTAV Akademi Seminerleri - II Açılış Paneli". TÜSTAV. 3 Mart 2019. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.

[1] TİP-TKP birlik süreci ve TÜSTAV. 1. basım. Erden Akbulut. İstanbul. 2015. ISBN 978-605-4513-24-6. OCLC 966293091.

[2] Şafak, C. (2014). Türkiye'de 1960-1980 Dönemi Emek Tarihine İlişkin Kaynaklar. Calisma ve Toplum, 42(3).

[3] Cengiz Yolcu (2016). "Mütareke'den Erken Cumhuriyet'e sol hareketler". # Tarih Dergisi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[4] "Andrea Cortellari wins the best MA thesis prize in Turkish Studies". Leiden University (İngilizce). 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[5] Göveren, Cahit. "40 yılın arşivi". birgun.net. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[6] "TÜSTAV Başkanı Fahrettin Ozan ile söyleşi". Yeni Ülke Dergisi. 4 Eylül 2021. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.

[7] "Dijital arşivcilikte sol ve işçi sınıfı penceresi". Biamag. 27 Mart 2021. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.

[8] Duvar, Gazete (22 Kasım 2021). "Orhan Veli Kanık'ın Yaprak Dergisi dijital erişime açıldı". Gazete Duvar. 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[9] "Members | IALHI". www.ialhi.org. 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[10] "Conferences | IALHI". www.ialhi.org. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[11] "» "Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Emek Hareketi Tarihinin Kaynakları" adlı konferansımız gerçekleştirildi". Disk.Org.Tr. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[12] "Examining Sources for Writing the History of the Labour Movement in the Late Ottoman Empire and the Turkish Republic | Social History Portal". socialhistoryportal.org. 24 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[13] "» "Osmanlı İmparatorluğu'nda İşçi Sınıfının Oluşumu" konferansı 17 Ekim'de başlıyor". Disk.Org.Tr. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[14] tarihvakfi. "Tarih Vakfı > Emek Tarihi Konferansları - III: Emek ve Cumhuriyet: Türkiye İşçi Sınıfı Tarihine Eleştirel Bakışlar, 1923-1980". Tarih Vakfı. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[15] Ulker, Erol; Mertan, Tayfun (1 Ocak 2021). "Türkiye'nin Yakın Tarihinde Emek, Toplum ve Siyaset: 1980-2002". Türkiye'nin Yakın Tarihinde Emek, Toplum ve Siyaset: 1980-2002. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[16] Ülker, Erol (2021). Türkiyenin yakın tarihinde emek toplum ve siyaset 1980-2002: Emek Tarihi Konferansları IV : Disk, Tarih Vakfı, Tüstav. Sosyal Tarih Yayınları. ISBN 978-605-4513-65-9. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.

[17] "TÜSTAV Akademi Seminerleri başladı: Türkiye'de Sol, Toplum ve Siyaset Tartışmaları". soL. 8 Ekim 2018. 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022.

[18] "TÜSTAV Akademi Seminerleri Başlıyor". TÜSTAV. 26 Eylül 2018. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.

[19] Mertan, Tayfun; Ulker, Erol; Özden, Barış Alp; Koçak, Hakan; Akbulut, Erden (1 Ocak 2019). ""Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Kentleşme ve Emek" TÜSTAV Akademi Seminerleri II - Açılış Paneli". Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Kentleşme ve Emek.

[20] "TÜSTAV Akademi Seminerleri - II Açılış Paneli". TÜSTAV. 3 Mart 2019. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı nedir?, Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı anlamı nedir?, Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı ne demektir?