Type 69/79

*WZ 121* Type 69/79
WZ 121 Type 69/79
	;
Çeşidi	Ana Muharebe Tankı
Uyruğu	Çin
Hizmet geçmişi
Hizmet	1982-günümüz
Kullanıldığı savaşlar	İran-Irak Savaşı, Körfez Savaşı, Irak Savaşı
Üretim tarihi
Tasarımcı	No. 60 Research Institute
Tasarlandığı tarih	1964-1974
Üretici	First Inner Mongolia Machinery Factory
Özellikler
Ağırlık	36.7 ton
Uzunluk	6.24 m (gövde)
Genişlik	3.3 m
Yükseklik	2.80 m
Mürettebat	4
Zırhı	203 mm çelik
Ana silahı	100 mm yivsiz top (Type 69) ; 100 mm yivli top (Type 69-II) ; 105 mm Type 83 yivli top (Type-79)
Diğer silahları	7.62 mm'lik eşeksenli silah, 12.7 mm makineli tüfek
Motor	Dizel 580 hp (430 kW); 15.8 bg/ton
Süspansiyon donanımı	Burulma çubuğu
Harekat menzili	440 km
Azami hızı	50 km/s

Çin yapımı Type 69 ve Type 79 tankları T-54A'nın kopyası olan Type 59'un geliştirilmiş bir versiyonudur. T-54/Type 59'dan farkı ateş ilkel kontrol sistemi ve birinci ve ikinci teker arasındaki boşluktur. Diğer geliştirmeler ise yeni motor, balistik bilgisayar ve lazer mesafe bulucusur. Type 79 versiyonu en gelişmiş versiyonudur ve 105 mm top ile donatılmıştır.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin-Sovyet Ayrılığı'ndan sonra, Sovyetler Çin silah endstrisine destek vermeyi ve teknik kadroyu geri çekti. 1963'te China's 617 Factory firmasına Type-59'u geliştirme görevi verildi. Geliştirmeler 100 mm stabilize yivsiz top, yeni bir 580 bg motor ve kızılötesi projektörü kapsıyordu. Bununla birlikte PLA bu tanktan memnun olmadı ve seri olarak üretime başlanılmadı.Bazı batı araştırmacıları Type 69'u yanlış olarak T-55'in kopyası olarak görmüştür.

1969 Çin-Sovyet ayrılığı sırasındaki sınır çarpışmasında, PLA bir Sovyet T-62'sini ele geçirmiştir. Ele geçirilen tank incelenmiş ve bazı parça ve donanımları örn. Sovyet Luna kızılötesi projektörü tasarlanan tanka kopyalanarak Type 69 'un tasarımı tamamlanmıştır. Ancak Type 69 1982'ye kadar PLA servisine resmen kabul edilmedi ve o zamana kadar sınırlı sayıda kullanıldı. PLA Type 69'un performansından memnun kalmadı ama Çin'in en fazla ihraç edilen zırhlı araçlarından biri oldu. 1980'lerde 2,000 adet satışı yapılmıştır.

Tankın sade, kuvvetli ve düşük fıyatı onları dış pazarda cazibeli yapmıştır ve Çin İran-Irak savaşı sırasında yüzlerce satmıştır. Çok sayıda araç Saddam Hüseyin tarafından Körfez savaşında ve 2003 Irak savaşında kullanılmıştır.

2001 yılında Myanmar Ordusuna ait Type 69-II tanklarının Sınır Karakolu 9631 muharebesi sırasında Tayland Kraliyet Ordusuna ait M60A3 tanklarına karşı ateş açtığı bildirilmiştir.

Type 69 ve Type 79 tanklarının gövdeleri ve taretleri yaşlı Type 59'larla hemen hemen aynıydı. Tek fark daha gelişmiş ve daha iyi teknolojiye sahip olmalarıydı.Çin Type 59, 69 ve 79 tankları aynı bakış açısına, geliştirilebilirliğe ve Sovyet T-54, 55 ve 62 tanklarıyla ortak soya sahipti. 1980 ortalarında kazanç ve bilgiye sahip oldular ve Type 59/69/79 serisini çöpe atmayarak 1990'larda yeni modern tank üretimi için önayak oldular.

Bugün sadece Çin Ordu envanterinde 200 kadar Type 69/Type 79 kalmakla birlikte eğitim amaçlı ve yedek birliklerde kullanılmaktadır. Type 69/Type 79, Type 96 ve Type 99'laral değiştirilmiştir. Type 69'a üreticisi NORINCO WZ-121 adını tamıştır.

Varyantlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Prototip modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Type 69[değiştir | kaynağı değiştir]

Protip modelidir, Type 59 gövdesi üzerine kuruludur, yeni 580 bglik motor, 100 mm yivsiz top, kızılötesi projektör ve lazerli mesafe bulucu uygulanmuştır.

Type 69-I[değiştir | kaynağı değiştir]

Protipe ele geçirilen Sovyet T-62'den bazı teknolojik özellikeler dahil edilmiştir, bunlar Luna kızılötesi projektör sistemi ve NBC korumasıdır.

Bu prototip modelleri Çin ordu servisine resmen alınana kadar az sayıda ve sadece PLA tarafından kullanılmıştır.

Üretim modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Type 69-II (A)[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk üretim versiyonu 1982'de duyuruldu. Özellikleri:

Type 69-II 100 mm yivli yop
Yeni FCS sistemi ile birlikte:
- TSFC 2-axis gun stabilizasyonu
- Type 70 topçu nişangahı
- TCRLA lazerli menzil bulucu
- BCLA balistik bilgisayar
Type 889 radio
Lastik palet etekleri
Tarette depo rafları
Sis havanı

Bu versiyon en çok ihraç edilen versiyondur ve Pakistan bunu lisanlı olarak üretmektedir.

Type 69-II-B/C[değiştir | kaynağı değiştir]

Type 69-II'nin komuta kontrol versiyonu olmakla birlikte ilave iletişim ekipmanları ve yardımcı güç paketi uygulanmştır. Radyo anteni için tarete uzun bir tüp eklenmiştir ve iki depo kutusu arkadadır.

Type 69 III (Type 79)[değiştir | kaynağı değiştir]

WZ-121D olarak da bilinir, Type 69-II versiyonunun batı teknolojisi ile geliştirilmişidir. PLA servisinde Type 79'lar vardır. Geliştirmeler:

Plakalanmış lastik paleti olan ilk Çin tankıdır
KRBN tehlikesi sezildiğinde kapakları otomatik olarak kapatan sistemin kullanıldığı ilk Çin tankıdır.
Type 83-I 105 mm topla birlikte (L7 copyasının geliştirlmişi) takılabilir termal kol tertibatı
Pasif kızılötesi nişangah ya da termal görüntüleme sistemi
Palete uygulanan takılabilir lastik ayakkabılar
British Marconi FCS sistemi ile birlikte:
- TLRLA lazerli mesafe bulucu
- BCLA balistik bilgisayar
- TGSA topçu nişangahı
Type 79 su soğutmalı 730 bg dizel

Yabancı versiyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Type 69 AMT şu an Bangladeş ordusun servisinde.(88; T69MK-IIG adında geliştirilmekle birlikte, 120 mm yivsiz top, ERA, 1200 bg motor, İran (200), Myanmar (60), Pakistan (250), Tayland (50) ve Zimbabve (10). Type 69 Irak'a da ihraç edilmiştir ancak Yeni Kara Kuvvetlerinde fazla uzun kalmamıştır. Arnavutluk 70'lerden sonra 150 adet elde etmiştir.

Askeri olmayan versiyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Type 69/79'dan Çin yangın söndürme tankı geliştirilmiştir. Sadece Çin'de 3 tugayda bulunur.

Muharebe geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Irak[değiştir | kaynağı değiştir]

Nasiriye yakınlarında yanan bir Type-69II

80'lerde Çin Irak'a 100'lerce Type 59/69 AMT sattı. 1991 Körfez savaşında, batılı araştırmacılar Irak'ın Type 69'ları 105 mm topla, 160 mm havanla ve 125 mm topla birlikte otomatik doldurma sistemi ile geliştirilmiş olduğu iddiasını ortaya atmışlardır. Tümü yeni bir zırhla daha kaplanmıştır. Bu versiyonlar Type 69-QM olarak bilinirler.1.Körfez savaşı ve 2003 Irak işgalinde hem seçkin Cumhuriyet Muhafızları hem de diğer zırhlı birliklerde kullanılmışlardır. Körfez Savaşında gelen bilgilere göre Type-69 kullanan zırhlı birlikler T-72 tanklarını kullanan seçkin Cumhuriyet Muhafızlarına göre daha çetin savaşmıştır.