Toskana şarabı (İtalyanca Toscana), Toskana bölgesinin İtalyan şarabı‘dır. İtalya'da Tiren kıyısı boyunca yer alan Toskana, dünyanın en önemli şarap bölgeleri'nin ev sahibidir. Chianti, Brunello di Montalcino ve Vino Nobile di Montepulciano esas olarak Sangiovese üzümünden yapılırken Vernaccia üzümü beyaz Vernaccia di San Gimignano üzümünün temelidir. Toskana, bölgenin çeşitli üzümlerinden yapılan tatlı şarabı Vin Santo ile de tanınır. Toskana'da kırk bir Denominazioni di Origine controllata (DOC) ve on bir Denominazioni di Origine Controllata e Garantita (DOCG) ‘ya sahiptir. 1970'lerde ticarette "Süper Toskanalar" olarak bilinen yeni bir şarap sınıfı ortaya çıktı. Bu şaraplar, DOC/DOCG düzenlemelerinin dışında yapıldı ancak yüksek kalitede kabul edildi ve yüksek fiyatlara satıldı. Bu şarapların çoğu kült şarap oldu. İtalyan sınıflandırma sisteminin reformunda, orijinal Süper Toskanaların çoğu artık DOC veya DOCG şarapları (yeni Bolgheri etiketi gibi) olarak nitelendirilir ancak bazı üreticiler hala sınıflandırılmamış sıralamaları veya Indicaziogne Geografica Tipica Toscana‘nın (IGT) sınıflandırmasını kullanmayı tercih eder. Toskana bugün altı IGT şarap kategorisine sahiptir.

İklim ve coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Toskana'nın bölgesi yedi kıyı adası içerir ve İtalya'nın en büyük beşinci bölgesidir. Kuzeybatıda Liguria, kuzeyde Emilia-Romagna, doğuda Umbria ve güneyde Lazio ile sınırlanmıştır. Batıda, bölgeye sıcak bir akdeniz iklimi veren Tiren Denizi yer alır. Arazi oldukça engebelidir (arazinin %68'inden fazlası), Emilia-Romagna sınırı boyunca Apenin Dağları'na doğru ilerler. Yamaçların daha yüksek yükseklik kısımlarına dikilmiş birçok üzüm bağıyla, tepelerin yaz sıcağında yumuşatıcı bir etkisi vardır.^[1]

Sangiovese üzümü, Toskana'daki birçok yamaç üzüm bağının bir avantajı olan daha doğrudan güneş ışığı alabildiğinde daha iyi performans gösterir. Bölgedeki üzüm bağlarının çoğu 150–500 metre (500–1600 fit) rakımlardadır. Daha yüksek rakımlar günlük sıcaklık değişimini de artırarak üzümlerin aromatik niteliklerinin yanı sıra şeker ve asitlik dengesini korumasına yardımcı olur.^[2]

Şaraplar ve üzümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Piedmont ve Veneto'dan sonra Toskana, DOC/G kalitesinde en yüksek üçüncü şarap hacmini üretir. Toskana, (Sicilya ve Apulia'nın ardından) İtalya'nın en çok ekim yapılan üçüncü bölgesidir ancak üretim hacminde sekizinci sıradadır. Bunun nedeni kısmen Toskana'nın toprağının çok zayıf olması ve üreticilerin şaraplarında düşük verim ve daha yüksek kalite seviyelerini vurgulamasıdır. Bölgelerin üretiminin %80'den fazlası kırmızı şaraptır.^[1]

Sangiovese üzümü, Toskana'nın en önemli üzümüdür; ancak birçok kasaba kendi yerel Sangiovese versiyonuna sahip olduğundan, birçok farklı klonal çeşidi mevcuttur. Cabernet Sauvignon Toskana'da 250 yılı aşkın bir süredir yetiştirilmektedir ancak Süper Toskanaların yükselişi nedeniyle bölge ile ancak yakın zamanda ilişkilendirilmiştir. Toskana'da bulunan diğer uluslararası çeşitler arasında Cabernet franc, Chardonnay, Merlot, Pinot noir, Sauvignon blanc ve Syrah bulunur. Birçok yerel kırmızı üzüm çeşitleri Canaiolo, Colorino, Malvasia nera ve Mammolo en yaygın olarak ekilenlerdir. Toskana beyaz şarapları için Trebbiano en yaygın ekilen çeşittir ve bunu Malvasia, Vermentino ve Vernaccia takip eder.^[1]

Süper Toskanalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Süper Toskanalar, İtalyan şarap sınıflandırma sisteminde tanınmayan resmi olmayan bir Toskana şarap kategorisidir. Olağanüstü sayıda şarap "ilk Süper Toskana" olduğunu iddia etse de, çoğu kişi bu itibarın Sassicaia'ya, 1944'te Bolgheri'de Tenuta San Guido‘daki kendi mülküne Cabernet Sauvignon'u eken marchese Mario Incisa della Rocchetta'nın beyni olduğu konusunda hemfikirdir. Uzun yıllar bu şarap Marchese'nin kişisel şarabıydı, ta ki 1968 bağbozumundan başlayarak 1971'de ticari olarak piyasaya çıkana kadar.^[3]

Süper Toskanaların büyümesi, 1990'lardan önce Chianti bölgesinin kısıtlayıcı DOC uygulamalarından da kaynaklanır. Bu süre zarfında Chianti, %70'ten fazla olmayan Sangiovese'den oluşabiliyordu ve yerel beyaz şarap üzümlerinden birinin en az %10'unu içermesi gerekiyordu. Bu düzenlemelerden sapan üreticiler şarap etiketlerilerinde Chianti adını kullanamazlar ve İtalya'nın en düşük şarap tanımı olan vino da tavola olarak sınıflandırılır. 1970'lere gelindiğinde, Chianti şarapları için tüketici pazarı acı çekiyordu ve şarapların kalitesiz olduğu yaygın olarak algılanıyordu. Birçok Toskana şarap üreticisi, DOC düzenlemeleri tarafından engellenmezse daha kaliteli bir şarap üretebileceklerini düşündü.^[4]

marchese Piero Antinori, 1978'de "Tignanello" olarak bilinen 1971 Sangiovese-Cabernet Sauvignon karışımını piyasaya sürerek, DOC düzenlemelerini göz ardı eden "Chianti tarzı" bir şarap yaratan ilk şaraplardan biriydi. Satış ajansı amcası Mario Incisa della Rocchetta tarafından kendisine verilen Sassicaia'dan ilham aldı.^[3] Diğer üreticiler de aynı yolu izledi ve çok geçmeden bu Süper Toskanaların fiyatları sürekli olarak en iyi bilinen Chianti'nin bazılarının fiyatlarını geçti. Super Tuscan üreticileri, Chianti bölgesinin isim tanımasına güvenmek yerine, tüketiciler tarafından kendi değerleriyle tanınabilecek bir şarap marka sı yaratmaya çalıştılar. 1980'lerin sonunda, yüksek kaliteli DOC olmayan şaraplar yaratma eğilimi, Piedmont ve Veneto'nun yanı sıra Toskana'nın diğer bölgelerine de yayıldı. Chianti DOC yönetmeliğinde yapılan değişiklik, Süper Toskanaların sorunlarını "düzeltmeye" çalıştı böylece orijinal Süper Toskanaların çoğu artık standart DOC/G Chianti olarak nitelendirilecekti. Çoğu üretici, özellikle 1992'de daha az kısıtlayıcı IGT “Toscana” tanımının ve 1994'te DOC Bolgheri tanımının yaratılmasından bu yana, Süper Toskanalarını yasal düzenlemeler altına geri getirirken, öncü Sassicaia özel Bolgheri Sassicaia DOC kendi adıyla ödüllendirildi.^[4]

Sangiovese üzümüne dayalı şaraplara ek olarak, birçok iyi bilinen Süper Toskana, Bordeaux (özellikle Cabernet Sauvignon ve Merlot)] için tipik bir üzüm kombinasyonu anlamına gelen bir "Bordeaux-blend" üzerine kuruludur. Bu üzümler aslen yöreden değil, ithal edilerek sonradan dikilmiştir. Toskana'daki iklimin bu üzümler için çok iyi olduğu kanıtlanmıştır.

Vin Santo[değiştir | kaynağı değiştir]

Toskana, passito tatlı şarabı Vin Santo'yu ("kutsal şarap" anlamına gelir) yapan tek İtalyan bölgesi olmasa da, şarabın Toskana versiyonları şarap tüketicileri tarafından iyi kabul edilir ve aranır. En iyi bilinen versiyonu Chianti Classico'dandır ve Trebbiano ve Malvasia Bianca'nın bir karışımı ile üretilmiştir. Kırmızı ve rosé stilleri de çoğunlukla Sangiovese üzümüne dayalı olarak üretilir. Şaraplar fıçılarda en az üç yıl, eğer bir Riserva olması amaçlanıyorsa dört yıl boyunca yıllandırılır.^[5]

Şarap bölgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Toskana'nın 41 DOC ve 11 DOCG'si bölgenin on eyaletine yayılmıştır.^[6]

Brunello di Montalcino[değiştir | kaynağı değiştir]

Brunello, Montalcino köyü çevresinde yetişen yerel Sangiovese çeşidinin adıdır. Chianti Classico bölgesinin güneyinde yer alan Montalcino bölgesi, Chianti'den daha kuru ve daha sıcaktır. Monte Amiata bölgeyi güneydoğudan gelen rüzgarlardan korur. Bölgedeki üzüm bağlarının çoğu, dağa doğru yaklaşık 1.640 fit (500 m)^* kadar yükselen yamaçlarda bulunur ancak bazı üzüm bağları daha alçak bölgelerde bulunabilir. Kuzey ve doğu bölgelerinin şarapları daha yavaş olgunlaşma ve daha aromalı ve daha hafif şaraplar üretme eğilimindedir. Güney ve batı bölgeleri daha sıcaktır ve ortaya çıkan şaraplar daha zengin ve daha yoğun olma eğilimindedir.^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]