Tirit

Tirit
Tirit
Ülke(ler)	Türkiye
Yaratıcısı	Abbâsî mutfağı

Tirit(Arapça:ثريد veya trid, taghrib, tashreeb, thareed) et suyuna kızartılmış veya bayat ekmek konularak yapılan yemektir.^[1] Tirit kelimesi Farsça bir kelimedir. Yörelere göre çok farklı et çeşitleri konulabilir. Kaz, ördek, tavuk, inek, koyun eti ile yapılan çeşitleri vardır. Papara ve Orta Asya'da yapılan Beşbarmak yemeği ile benzerlik gösterir.

Etimolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Farsça tirīd veya tarīd تريد/تريد "süte veya et suyuna batırılmış ekmek" sözcüğünden alıntıdır.

Arap Ülkelerin'de[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de Tirit[değiştir | kaynağı değiştir]

Tirit; Karadeniz'de özellikle Kastamonu, Sinop ve Samsun yörelerinde,İç Anadoluda Konya ve civarında, Doğu'da ise Şanlıurfa'da sık yapılan ve meşhur olan yemektir.

Kastamonu Tiridi[değiştir | kaynağı değiştir]

Simitlerin sıcak kemik suyuyla ıslatılmasıyla yapılır. Üstüne sarımsaklı yoğurt ve baharatlarla kavrulmuş kıyma ve tereyağı dökülerek servis edilir.

Urfa Tiriti (Şanlıurfa Tiriti)[değiştir | kaynağı değiştir]

Urfa Tiridi/ Şanlıurfa Tiridi, yörede yetişen ivesi türü koyunun kuzusunun etinin kemiğiyle birlikte uzun süre kaynatılmasıyla yapılan, sunumunda Şanlıurfa Açık Ekmeğinin üzerine konulan, sarımsaklı yoğurt, limon ve taze yeşilbiberle sunulan yemektir. Urfa Tiriti (Şanlıurfa Tiriti)Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[2]^[3]

Diyarbakır Tirit Yemeği[değiştir | kaynağı değiştir]

Diyarbakır Tirit Yemeği; köftelik bulgurun kuzu kavurma, yeşil soğan, maydanoz, sumak suyu ve çeşitli baharatlarla birlikte pişirilmesiyle hazırlanır. Diyarbakır Tirit Yemeği 20.08.2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[4]

Konya Tiridi[değiştir | kaynağı değiştir]

Konya Tiridi 29.09.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[5]

Tamtak Tiridi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara'da yapılan tirit çeşididir. Malzemeleri; kemikli kuzu eti, kuru soğan, maydanoz, tandır ekmeği, kırmızı pulbiber ve tuzdur.^[6]

Kaz tiridi[değiştir | kaynağı değiştir]

Samsun'un ilçeleri olan Çarşamba, Kavak, Vezirköprü, Havza, Lâdik ve Asarcık 5 ilçenin tescillenerek patenti alınmış kaz tiridi vardır.^[7]

Samsun kaz tiridi[değiştir | kaynağı değiştir]

Samsun yöresinin en meşhur yemeği kaz etiyle yapılan Kaz Ekmeği'dir. Mahallî olarak tirit denir. Kazın eritilen kızgın yağına batırılmış yufkalarla (yoka), yine kazın yağı ile yapılmış bulgur pilavı üzerine pişirilmiş kaz eti serilip çatal-kaşık kullanmadan et ve pilavın üstüne yufka konur ve parmak uçlarıyla et ve pilav bu yufkaya sarılır ve büyük bir lokma halinde yenir. Samsun kaz tiridiTürk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[8]

Kütahya kaz tiridi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kütahya Kaz Tiridi 04.08.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[9]

Türkülerde Tirit[değiştir | kaynağı değiştir]

Tiridine bandım türküsü içinde Tirit yemeği geçen en bilindik türküdür. Kastamonu^[10] yöresine aittir.

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.
^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38336^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.
^ "Konya Tiridi". Türk Patent ve Marka Kurumu.
^ "BESLENME ARKEOLOJİSİ: GÜNÜMÜZ ANKARA YEMEKLERİNDE GEÇMİŞİN İZLERİ". Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi Cilt: 2, Sayı: Ek.1, Bahar: 209-233, 2018 e-ISSN: 2602-3008. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.
^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2021.
^ "Kütahya Kaz Tiridi". Türk Patent ve Marka Kurumu.
^ "TRT REPERTUVARINDA YER ALAN KASTAMONU TÜRKÜLERİNDE SÖZ UNSURU". TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 2017, Yıl:5, Sayı:11. 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2023.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.

[2] ttps://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38336^{[ölü/kırık bağlantı]}

[3] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2021.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2022.

[5] "Konya Tiridi". Türk Patent ve Marka Kurumu.

[6] "BESLENME ARKEOLOJİSİ: GÜNÜMÜZ ANKARA YEMEKLERİNDE GEÇMİŞİN İZLERİ". Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi Cilt: 2, Sayı: Ek.1, Bahar: 209-233, 2018 e-ISSN: 2602-3008. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022.

[7] "Arşivlenmiş kopya". 28 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2021.

[9] "Kütahya Kaz Tiridi". Türk Patent ve Marka Kurumu.

[10] "TRT REPERTUVARINDA YER ALAN KASTAMONU TÜRKÜLERİNDE SÖZ UNSURU". TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 2017, Yıl:5, Sayı:11. 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Tirit İsminin Anlam Falı