Tim Burton
Burton (2012, San Diego Comic-Con International)
Doğum	Timothy Walter Burton 25 Ağustos 1958 (65 yaşında) Burbank, Kaliforniya, ABD
Milliyet	Amerikalı
Meslek	Yönetmen, yapımcı, yazar, ressam
Etkin yıllar	1979–günümüz
Evlilik	Lena Gieseke (e. 1987; b. 1991)
Partner(ler)	Lisa Marie Smith (1993–2001) Helena Bonham Carter (2001–2014)
Çocuk(lar)	2
Resmî site	timburton.com
İmza

Timothy Walter "Tim" Burton (d. 25 Ağustos 1958, Burbank, Kaliforniya, ABD), Amerikalı film yönetmeni.

Sıra dışı ve tuhaf tarzı ile bilinen Tim Burton'ın özellikle stop-motion animasyon tekniği ile çekilen filmlerinde karakterlerinin abartılı olmalarına rağmen insani değerlerini kaybetmemeleri dikkat çekmektedir. Sıra dışı olan filmlerinde Gotik betimlemeler kullanır.

1989'da aktris Lena Gieseke ile evlenmiştir. Batman Returns'ün ardından eşinden ayrılan Tim Burton, Lisa Marie ile 1992-2001 arasında nişanlı kalmıştır. 2001'den 2014'e kadar Helena Bonham Carter ile nişanlı olan yönetmenin bu birliktelikten 2003 yılında Billy-Ray Burton adlı bir oğlu ve 2007 yılının sonunda Nell Burton adında bir kızı olmuştur.

Yönetmenin favori oyuncuları Johnny Depp ve Helena Bonham Carter'dır. Johnny Depp'in yakın arkadaşıdır. Ayrıca eski nişanlısı Helena Bonham Carter'dan olan oğlu Billy-Ray'in vaftiz babası Johnny Depp'tir.

Gençlik yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Tim Burton 25 ağustos 1958 tarihinde Kaliforniya, Burbank'ta doğdu. Jean Burton (evlilik öncesi soyadı: Erikcson) ve Billy Burton'un ilk oğullarıydı. Annesi hediyelik eşya dükkânı işletiyordu ve babası Burbank Park'ta çalışıyordu.^[1]

Tim Burton içine kapanık bir çocuktu. 12 yaşındayken ailesinin yanında yaşayamayacağını düşünerek babaannesinin yanına yerleşti. Diğer çocukların aksine o karikatür çizip düşük bütçeli korku filmleri izliyordu. Vincent Price onu en çok etkileyen karakterlerden biri olmuştur. Film çekmeye de küçük yaşlarda başlamıştı. Stop-motion tekniği ile ya da 8 mm'ye sessiz filmler çekmekteydi. 13 yaşında çektiği The Island of Doctor Agor ilk filmi olarak bilinir.

Burbank Lisesi'nde okudu. Fazla iyi bir öğrenci olduğu söylenemezdi. 9. sınıfta çevre kirliliğine karşı düzenlenen yarışma için çizdiği poster ona ilk başarısını getirdi. Posteri 1 yıl boyunca sokaklarda yer aldı. Lise yıllarında California Institute of the Arts'a gitmek için Disney'den burs kazandı. California Institue'deki sınıf arkadaşlarından bazıları Brad Bird, John Muster, Henry Selick oldu (Selick ile The Nightmare Before Christmas ve James and the Giant Peach adlı filmlerde birlikte çalıştılar). Burton bu okulda Stalk of the Celery Monster ve King of Octopus adında iki kısa film çekti. Burada 3 yıl boyunca eğitim aldıktan sonra animatör çırağı olarak Disney stüdyolarına girmeyi başardı.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Disney Yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Projesinde çalıştığı ilk film bir Ralph Bakshi uyarlaması olan "The Lord of the Rings" idi ancak yapımda adı geçmedi. Sonrasında, o zamanlarda çok da istemediği bir yönde "The Fox and the Hound" için çizimler yaptı. Film karakterlerinin genel sevimli yapısının dışında olması nedeniyle Burton'ın çizimleri Disney tarafından reddedildi. Tim Burton, Disney'de bulunduğu günlerde pek mutlu değildi ancak ileride ünlü olacak "The Nightmare Before Christmas"ın temelini oluşturan şiir ve ilüstrasyonlarını burada olduğu dönemde yaptı. Vincent animasyonu ile birçok ödül alan Tim Burton, sonraki yıllarda yönettiği Luau (1982) ve Hansel ve Gretel (1982) ile çok fazla başarı sağlayamadı.

Bunu Barret Oliver, Daniel Stern ve Shelley Duvall'ın rol aldığı "Frankenweenie" (1984) adlı kısa film takip etti. Siyah-beyaz çekilen ve James Whale'in "Frankenstein"ından ilham alınarak yapılan bu film, köpeği bir araba kazasında öldükten sonra onu yeniden canlandıran bir çocuk hakkındaydı. Festivallerde övgü kazanmasına rağmen, Disney bu filmi, çocuklar için fazlasıyla korkutucu bularak, rafa kaldırdı. Bu olaydan sonra Disney ile Burtonun yollarını ayırması uzun sürmedi. Ancak Frankenweenie 1992 yılında video olarak gösterime sunuldu. Frankenweenie, 2012'nin Ekim'inde uzun metrajlı ve siyah-beyaz olarak Walt Disney Pictures tarafından 3D, stop motion, bilimkurgu, aile filmi olarak yeniden Tim Burton yönetmenliğinde vizyona girdi ve olumlu eleştiriler aldı.

Filmografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yönetmen olarak[değiştir | kaynağı değiştir]

• The Island of Doctor Agor (1971)
• Stalk of the Celery Monster (1979)
• Hansel and Gretel (1982)
• Vincent (1982)
• Frankenweenie (1984)
• Pee-wee'nin Büyük Macerası (1985)
• Beterböcek (1988)
• Batman (1989)
• Makas Eller (1990)
• Batman Dönüyor (1992)
• Ed Wood (1994)
• Çılgın Marslılar (1996)
• Hayalet Süvari (1999)
• The World of Stainboy (2000)
• Maymunlar Gezegeni (2001)
• Büyük Balık (2003)
• Charlie'nin Çikolata Fabrikası (2005)
• Ölü Gelin (2005)
• Sweeney Todd: Fleet Sokağının Şeytan Berberi (2007)
• Alis Harikalar Diyarında (2010)
• Karanlık Gölgeler (2012)
• Frankenweenie (2012)
• Büyük Gözler (2014)
• Bayan Peregrine'in Tuhaf Çocukları (2016)
• Dumbo (2019)^[2]
• Wednesday (2022)

Sadece yapımcı olarak[değiştir | kaynağı değiştir]

• Noel Gecesi Kabusu (1993) (Orijinal hikâye sahibi, sinema tarihindeki ilk uzun metraj stop-motion filmi)
• Cabin Boy (1994)
• Batman Daima (1995)
• Dev Şeftali (1996)
• 9 (2009)
• Abraham Lincoln: Vampir Avcısı (2012)
• Alis Harikalar Diyarında: Aynanın İçinden (2016)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• IMDb'de Tim Burton