Cadı makigiller

Tarsiidae
Yaşadığı dönem aralığı: 45-0 myö
Uintan-Günümüz
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Tarsiidae; Yaşadığı dönem aralığı: 45-0 myö; Uintan-Günümüz PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Carlito syrichta
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Primates
Alt takım:	Haplorhini
İnfra takım:	Tarsiiformes
Familya:	Tarsiidae; Gray, 1825
Tip cins
	Tarsius
Cinsler
	Carlito; Tarsius; Cephalopachus;

Tarsiidae bir primat familyasıdır. Güneydoğu Asya'nın adalarında yaşayan, küçük, gece faal hayvanlardır.

Sevimli görünüşlerinden dolayı Güneydoğu Asya'da ev hayvanı olarak da tutulurlar.

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarsiidae familyasındakilerin uzunlukları 9 – 16 cm ulaşırken, kuyrukları 13 – 28 cm ile vücutlarının iki misli olur. Ağırlıkları 60 - 160 gram arası değişir. Postları kısa ve yumuşak, çoğunlukla gri, ama bazen gri-kahverengi veya kızıl kahverengi de olabilir. Vücut ölçülerine göre elleri büyük ve bacakları çok uzundur. Primatlar takımı içerisinde en uzun bacaklara sahiptir (vücut büyüklüğüne göre).

Uzun atlayışlarında uzun kuyrukları ile dengeyi sağlarlar. Dik duran bir dala tutunurken kuyruk destek olarak da kullanılır. Vücut ölçülerine göre tüm memelilerin arasında en büyük gözlere sahiptirler. Hatta gözleri beyinlerinden büyüktür. Hareket ettirebildiği kulakları da gayet büyüktür.

Yayılım[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarsiidae Güneydoğu Asya'nın adalarında yaşar. Sumatra'nın güneyinde, Borneo, Filipin'in güneyinde ve Sulavezi adasında yaşarlar

Çok farklı yaşam alanlarını fethetmişlerdir. Onlara yağmur ormanlarında, dağ ormanlarında, mangrov ormanlarında, bataklık bölgelerde ve bambu çalılıklarında rastlamak mümkündür. Bazı türlere 1500 metre yüksekliğe kadar rastlamak mümkündür. Cüce uzun bacaklı maki hatta sadece 1800 ila 2200 metre yükseklik arasında yaşar.

Yaşam şekli[değiştir | kaynağı değiştir]

Gece faal hayvanlardır. Gündüzleri bitkilerin sık olduğu yerlere girip saklanırlar.^[1] Gece yiyecek arayışında fazla yükseklere çıkmaz, daima yerden 2 metre yüksekliğin altında hareket ederler. Dik duran ince dallara tutunarak durmayı tercih ederler. Uzun bacakları sayesinde 5 metre atlayabilirler.^[2]

Sunda ve Filipin cadı makisi yalnız yaşarken, Sulavezi cadı makisi 4 ila 8 bireyden oluşan aile grupları içinde yaşar.

Beslenme[değiştir | kaynağı değiştir]

Cadı makigiller sırf etoburdur ve böylece tüm maymunlar takımı içinde hiç bitkisel beslenmeyen tek familyadır. Birçok farklı böcek türleri, kelebek, örümcek, yengeç, termit ve karınca ile beslenirler. Türden türe farklı derecede yakalayabildikleri, yarasa, kurbağa, kuş veya yılan gibi küçük omurgalıları da yerler. Büyük parmakları ile uçan bir hayvanı havadan kapabilir veya aniden sıçrayıp av hayvanın üstüne atlayabilirler. Sonra o hayvanı ısırarak öldürdükten sonra bir dala çıkıp avı önce kafası ile başlayarak yerler.

Üreme[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu kadar küçük hayvanlar için gayet uzun sayılan 180 - 190 gün süren bir gebelikten sonra tek bir yavru doğar. Gebeliğin uzun sürmesinden dolayı yavru bayağı iyi gelişmiş, yetişkinlerin %33'ü büyüklüğünde dünyaya gelir. Doğduğunda vücudu tamamen post ile kaplıdır ve gözleri açık olur.

İlk haftalarda anne yavruyu ağzında taşır ve yiyecek arayışına çıkınca sık sık dalların arasında Yalnız bırakır. Ama kısa aralarla yavrunun yanına uğrar. Sulavezi cadı makisi hatta her gece yavrusunu 10 - 12 defa başka bir yere götürüp bırakır. 80 gün sonra emzirme süresi biter. Yavru 1 - 2 yıl içinde ergenleşir. Evcil bireyler 16 yaşına kadar varır ama doğada ömür uzunluğu bilinmemekte.

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Cins Carlito
- Carlito syrichta
Cins Cephalopachus
- Cephalopachus bancanus
Cins Tarsius
- Tarsius dentatus
- Tarsius fuscus
- Tarsius lariang
- Tarsius niemitzi
- Tarsius pelengensis
- Tarsius sangirensis
- Tarsius spectrumgurskyae^[3]
- Tarsius supriatnai^[3]
- Tarsius tarsier
- Tarsius tumpara
- Tarsius pumilus
- Tarsius wallacei

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ronald M. Nowak: Walker’s Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999 ISBN 0-8018-5789-9
Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Springer-Verlag 2003, ISBN 3-540-43645-6
D. E. Wilson & D. M. Reeder: Mammal Species of the World. Johns Hopkins University Press, 2005. ISBN 0-8018-8221-4

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

K. J. Gron: Primate Factsheets: Tarsier (Tarsius)29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"Tarsiyer (Cadı Maki) Nedir?". Evrim Ağacı. 2015. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2022.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ K. J. Gron: Primate Factsheets: Tarsier (Tarsius) Taxonomy, Morphology, & Ecology 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., abgerufen am 24. Februar 2009
^ Geissmann (2003), S. 114
^ ^a ^b [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}

[Gron-1] K. J. Gron: Primate Factsheets: Tarsier (Tarsius) Taxonomy, Morphology, & Ecology 29 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., abgerufen am 24. Februar 2009

[2] Geissmann (2003), S. 114

[Shekelle-3] [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

Tarsiyer nedir?, Tarsiyer anlamı nedir?, Tarsiyer ne demektir?