Siyasi birlik, daha küçük yönetimlerden oluşan veya bunlardan yaratılan bir siyasi varlık türü veya bunu sağlayan süreçtir. Bu daha küçük yönetimler genellikle federal bir hükümette federe devletler ve federal bölgeler; merkezi bir hükümet söz konusu olduğunda ise profektörlükler, bölgeler veya iller olarak adlandırılır. Bu yönetim biçimi gönüllü ve karşılıklı olabilir ve kurucu üyeleri ve savunucuları tarafından birlikçilik olarak tanımlanır. Diğer durumlarda, zorlama ve fetih ile karakterize edilen siyasi birleşmeden kaynaklanabilir. Geçmişte birlikte tek bir varlık oluşturmuş olan ayrı devletlerin birleşmesi yeniden birleşme olarak bilinir.^[1] Şahsi birlik ya da gerçek birlikten farklı olarak, kurucu birimler yetki devrine sahip olabilirler ancak merkezi bir hükûmete bağlıdırlar ya da bir tür organizasyon içinde koordine edilirler. Federal bir sistemde, kurucu birimler genellikle iç özerkliğe sahiptir, örneğin polis departmanlarının kurulmasında ve dış egemenliğin, askeri güçlerin ve dış ilişkilerin genellikle ayrıldığı federal hükûmetle gücü paylaşırlar. Birlik uluslararası alanda tek bir siyasi varlık olarak tanınır. Siyasi birlik, yasama birliği ya da devlet birliği olarak da adlandırılabilir.^[2]

Bir birlik, genel olarak şu şekilde kategorize edilen birçok biçimde gerçekleştirilebilir:

• Birleştirici birlik
• Birleştirici ilhak
• Federal birlik
• Federatif ilhak
• Karma birlikler

Birleştirici birlik[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleştirici birliklerde yeni bir devlet kurulur, eski devletler tamamen yeni devlet içinde eritilir (bazı yönleri korunabilir; aşağıya bakınız).

Birleştirici birlikler tarihin büyük bir bölümünde var olmuştur:

• Litvanya Büyük Dükalığı ve Polonya Krallığı arasındaki Lublin Birliği, Polonya soylularının hükümdarı seçtiği seçimli bir monarşi olan Polonya-Litvanya Birliği'nin kurulmasına yol açtı;
• 1707'de İskoçya Krallığı ile İngiltere Krallığı arasında imzalanan Birlik Anlaşması Büyük Britanya Krallığı'nı yarattı;
• 1910 yılında Cape Kolonisi, Natal, Oranj Nehri Kolonisi ve Transvaal kolonileri Güney Afrika Birliği'ne dahil edildi;
• Reconquista ve Kastilyalı Isabel ile Aragonlu Fernando arasındaki hanedan birliğinin ardından İspanyol İmparatorluğu Kastilya, Aragon ve Navarre krallıklarını üniter İspanya Krallığı'nda birleştirme sürecini başlattı, ancak bu süreç 1716 (Aragon) ve 1833'e (Navarre) kadar tamamlanamadı;
• 1800 Birlik Yasası İrlanda Krallığı ve Büyük Britanya Krallığı'nı Birleşik Krallık olarak birleştirdi;
• 1990 yılında Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti, Yemen Arap Cumhuriyeti (Kuzey Yemen) ile birleşerek Yemen Cumhuriyeti'ni kurdu;
• ve 1783 yılında Konfederasyon Maddeleri On Üç Koloni tarafından imzalanarak Amerika Birleşik Devletleri olarak birleştirildi.^[3]

Menfaatlerin korunması[değiştir | kaynağı değiştir]

Bununla birlikte, Birleşik Krallık'ın kuruluşunda olduğu gibi, tam birleşmiş bir birlik eski devletlerin yasalarını ve kurumlarını koruyabilir. Bu sadece bir uygulama meselesi olabilir ya da birlikteliğin şartlarında verilen bir garantiye uymak için olabilir.^[4] Bu garantiler, önerilen bir birliğin başarılı olmasını sağlamak ya da en azından 1532'de Breton ve Fransa'nın birleşmesinde olduğu gibi (Fransa ve Bretonya'nın birleşmesi) devam eden direnişi önlemek için olabilir, yasaların ve Bretonya Mülkleri'in devamına ilişkin bir garanti verildi (1789'da Fransız Devrimi'nde iptal edilen bir garantidir).^[5] Bir devletler birliğinde kurumların korunacağına dair güvence, devletlerin bir güç dengesizliği olsa da (1707 Birlik Yasaları öncesinde İskoçya ve İngiltere'nin ekonomik koşulları arasında olduğu gibi) bunun taviz verilmesini engelleyecek kadar büyük olmadığını fark etmeleriyle de ortaya çıkabilir. 1707'de birleşik Büyük Britanya Krallığı'nı kuran Birlik Antlaşması, her iki taraf için de önemli olan İskoçya'daki medeni kanunların ve mevcut mahkemelerin devamına dair bir garanti içeriyordu.^[6] Birleşmeden önceki Yedi Hasta Yıl boyunca yaşanan ekonomik sıkıntılara rağmen İskoçlar hala müzakere gücüne sahiptiler.^[7]

Bu, menfaatlerin korunmasını sağlayabilen devletlerin bir sınırını çizer, menfaatlerin resmi ya da gayriresmi olarak korunmasının arkasında karşılıklı yarar sağlayan bazı gerekçeler olmalıdır. 1801'de Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nı kuran Birlik'te, İrlanda Krallığı'nın kanunları ve mahkemeleri için böyle bir garanti verilmedi, ancak bunlar uygulama meselesi olarak devam ettirildi.^[8] Bu tür menfaatlerin gayriresmi olarak tanınması, iki Birlik'in farklı koşullarını temsil etmektedir; o dönemde İrlanda'daki küçük kurumsal güç tabanı (Protestan Yükselişi'nden yararlananlar) 1798 İrlanda Ayaklanması'nda bir devrimle karşı karşıya kalmıştı ve sonuç olarak birleşmeye yönelik kurumsal bir dürtü vardı ve bu da İrlanda'nın müzakere gücünü sınırlıyordu.^[9] Bununla birlikte, 1789 Fransız Devrimi ve 1798 isyanını takip eden dönemde İrlanda'da daha fazla huzursuzluk çıkması olasılığını engellemek için gayriresmi garantiler verildi. Bu tür gayriresmi düzenlemeler değişikliklere daha açıktır; örneğin Tirol'e, Freischütz birliklerinin kendi rızaları olmadan Tirol dışında savaşmak üzere gönderilmeyeceği garantisi verildi, bu garanti daha sonra Avusturya tarafından iptal edildi. Ancak bu durum, İskoç Parlamentosunun ve İngiliz hukukundan ayrı bir İskoç hukukunun varlığını sürdürmesiyle karşılaştırılabilir.^[10]

Birleştirici ilhak[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleştirici ilhakta bir devlet veya devletler, hukuki varlığı devam eden mevcut bir devletle birleştirilir ve onun içinde eritilir.

İlhak gönüllü olabilir veya daha sıklıkla fetih yoluyla olabilir.

İlhakların birleştirilmesi tarihin çeşitli dönemlerinde gerçekleşti:

• 1535 ve 1542 yıllarında iki Galler Yasası kapsamında İngiltere Krallığı Galler Prensliği'ni resmen ilhak etti;
• 1822 yılında İspanyol Haiti Cumhuriyeti, Haiti Cumhuriyeti tarafından ilhak edildi;
• Prusya Krallığı, İkinci Schleswig Savaşı, Avusturya-Prusya Savaşı ve Fransa-Prusya Savaşı sırasında Alman Prenslerinin çoğunu birleştirmek için ilhakı kullandı;
• Sardinya Krallığı, İtalya'nın birleşmesi döneminde İtalya'daki birçok dükalığı ve şehir devletini ilhak etti;
• 1918'de Podgorica Meclisi sırasında Sırbistan Krallığı, Karadağ Krallığı'nı ilhak etti;
• ve Çin Halk Cumhuriyeti, Tibet'i (1951), Doğu Türkistan'ı (Sincan) (1949), Hong Kong'u (1997) ve Makao'yu (1999) ilhak etti.^[11]

Federatif ilhak[değiştir | kaynağı değiştir]

Federal ilhak, üniter bir devletin mevcut başka bir devletin federe birimi haline gelmesi ve eski devletin hukuki varlığını sürdürmesi durumunda gerçekleşir. Böylece yeni federe devlet uluslararası hukukta bir devlet olmaktan çıkar ancak federal otoriteye bağlı olarak iç hukukta hukuki varlığını korur.^[12]

Öne çıkan tarihi federal ilhaklar şunlardır:

• Kanada'nın 1871'de Britanya Kolumbiyası, 1873'te Prens Edward Adası ve 1949'da Newfoundland Dominyonu'nu ilhak etmesi;
• Etiyopya'nın 1951'den 1962'ye kadar Eritre'yi ilhakı;
• Cenevre'nin 1815'te İsviçre Konfederasyonu'na katılması;
• Batı Almanya'nın 1957'de Saarland'ı ilhakı;
• Amerika Birleşik Devletleri'nin Vermont Cumhuriyeti (1791), Teksas Cumhuriyeti (1846) ve Kaliforniya Cumhuriyeti'ni (1848) ilhak etmesi ve ardından eyalet statüsü vermesi;
• ve 2014 yılında Rusya Federasyonu tarafından Kırım'ın ve Sivastopol şehrinin ilhakı (her ne kadar yasa dışı olarak görülse de ya da uluslararası toplum tarafından farklı derecelerde tanınsa da).^[11]

Karma birlikler[değiştir | kaynağı değiştir]

İtalya'nın birleşmesi bir dizi birleşmeyi içeriyordu. Krallık, birkaç devletin İtalya Krallığı'nı oluşturmak için gönüllü olarak birleştiği Sardinya Krallığı etrafında birleşti.^[13] Sicilyateyn Kraliyeti ve Papalık Devleti gibi diğer yönetimler fethedildi ve ilhak edildi. Resmi olarak, her bir bölgedeki birlik, halka yeni hükümdarları Sardinyalı II. Vittorio Emanuele ve onun meşru varislerini kabul edip etmediklerinin resmi olarak sorulduğu bir halk referandumu ile onaylandı.^[14]

Almanya'nın birleşmesi, Prusya Krallığı'nın 1866'da çok sayıda küçük devleti ilhak etmesiyle ciddi bir şekilde başladı.^[15]

Tarihi birlikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu bölüm liste biçimindedir, ancak düz yazı olursa okunabilirliği artabilir. Gerekirse bu listeyi düz yazıya dönüştürerek yardımcı olabilirsiniz.

• 1744'ten itibaren Nepal'in birleşmesi.
• 1859'da modern Romanya'nın ortaya çıkmasına yol açan Moldavya ve Eflak Birliği
• 1396'daki Osmanlı fethinden sonra 1885'te Bulgaristan'ın birleşmesi.
• 1918'de Romanya Büyük Birliği
  • 1918'de Besarabya'nın Romanya ile birleşmesi
  • 1918'de Bukovina'nın Romanya ile birleşmesi
  • 1918'de Transilvanya'nın Romanya ile birleşmesi
• 1918'de Yugoslavya'nın kuruluşu
• 1919'da Ukrayna'nın birleşmesi
• Çin'in yeniden birleşmesi (1928) veya "Kuzeydoğu Bayrak Değişimi", 1912 bölünmesinden sonra Guangzhou/Nanjing hükûmetinin Beiyang hükûmetine karşı zaferini ilan etti.
• Barışçıl Devrim'den sonra Almanya'nın yeniden birleşmesi (Doğu Almanya) 1989-90 3 Ekim 1990'da, 1 Ağustos 1945'teki Potsdam Anlaşması'ndan bu yana Batı Almanya ve Doğu Almanya olarak bölünmüştü.
  • 1866-71'de Almanya'nın birleşmesi; Almanya (1871-1918) Orta Çağ'da feodalizm ve kısmi miras (Terra Salica) nedeniyle büyük ölçüde parçalanmıştı, ancak Doğu Frank Krallığı / Alman Krallığı ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nun derebeyliği altında birleşik kaldı. Bununla birlikte, İmparatorluk'un gücü azaldıkça eyaletler erken modern dönem boyunca giderek daha fiili olarak bağımsız hale geldi. Son olarak, İmparatorluk 1806 yılında Napolyon Savaşları sırasında feshedildi ve Alman devletleri tamamen egemen oldular ve sadece (1815 ve 1866 yılları arasında) egemen olmayan Alman Konfederasyonu tarafından birleştirildiler.
  • Anschluss (1938'de Nazilerin "Küçük Almanya" ve Avusturya'yı "Büyük Almanya" olarak yeniden birleştirmesi)
• İtalya'nın birleşmesi 1815-71, Lombardlar Krallığı (kendisi de Langobardia Major ve Langobardia Minor arasında bölündü) ve Bizans Ravenna Eksarhlığı olarak 568'de bölünmesinden bu yana bölünmüş olan İtalya, Şarlman'ın 774'te Langobardia Major ve Spoleto'yu fethinden ve ardından feodalizm nedeniyle parçalanmasından bu yana daha da bölünmüştür.
• Napolyon Wavaşları sırasında Varşova Düklüğü (1807-15) olarak kısa bir canlanma dışında 24 Ekim 1795'ten beri bölünmüş olan Polonya'nın 1918-22'de yeniden birleşmesi.
• Vietnam'ın 1955-1975 Vietnam Savaşı'ndan sonra 2 Temmuz 1976'da yeniden birleşmesi, 21 Temmuz 1954'ten beri Güney Vietnam ve Kuzey Vietnam olarak bölünmüştü.
• Tanganika 1964'te Zanzibar ile birleşerek 26 Nisan 1964'te Tanzanya'yı oluşturdu.
• Kuzey Yemen'in Kasım 1918'de Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını kazanmasından bu yana bölünmüş olan Yemen'in 1990'da birleşmesi.

Uluslarüstü ve kıtasal birlikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgesel hareketlere ek olarak, üyeleri arasında ilerici entegrasyonu teşvik eden uluslarüstü ve kıtasal birlikler 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmaya başladı. Bu örgütlerden bazıları bir ölçüde Avrupa Birliği'nden esinlendi. Bu tür birliklere örnek olarak ASEAN (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği),^[16][17] Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği^[18] ve Pasifik Adaları Forumu verilebilir.^[19]

Akademik analiz[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu bölümdeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Siyasi birlik" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Ocak 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Birleşik Krallık'ın^[20][21] ve Sırbistan-Karadağ (2003-2006), Sovyetler Birliği (1922-1991) ve Birleşik Arap Cumhuriyeti (1958-1961) gibi eski devletlerin siyasi konumu sıklıkla tartışılmaktadır.

Lord Durham, Britanya İmparatorluğu'nun anayasal evrim tarihindeki en önemli düşünürlerden biri olarak kabul edilmektedir. Tam bir yasama birliği ile federasyon arasındaki farkı dile getirmiştir. 1839 raporunda, Yukarı ve Aşağı Kanada'nın önerilen birliğini tartışırken şöyle der:

Federal ve yasama olmak üzere iki tür birlik önerildi. Birincisine göre, her eyaletin ayrı yasama organı mevcut haliyle korunacak ve iç yasamaya ilişkin neredeyse tüm mevcut niteliklerini muhafaza edecek, federal yasama organı, kurucu eyaletler tarafından kendisine açıkça devredilmiş olabilecek konular dışında hiçbir yetki kullanmayacaktır. Yasama birliği, Parlamentonun Britanya Adaları'nın tamamı için tek başına yasama yetkisi kullanması ile aynı şekilde, bu birliğe dahil olan vilayetlerin tek bir yasama organı altında tam olarak birleştirilmesi ve bu yasama organının hepsi üzerinde evrensel ve tek yasama yetkisi kullanması anlamına gelecektir.^[22]

Ancak, birleşme sadece gönüllü değildir. Bu gereksinimi karşılamak için, iki veya daha fazla devlet arasında eşit bir parasal, ekonomik, sosyal ve kültürel ortam yaratabilecek bir güç dengesine sahip olunması gerekir. Ayrıca, birleşmeye uygun devletlerin, devlet seviyesinin üzerinde hiçbir egemenliğin olmadığı anarşiden hiyerarşiye geçişi kabul etmeleri gerektiği de hesaba katılmalıdır.

Devletler mevcut sorunlara çözüm olarak ve örneğin çevresel tehditler gibi olası tehditlerle yüzleşmek için gönüllü bir birliğe girmeye karar verebilirler. Siyasi bir krizi tetikleme ve vatandaşların dikkatini birleşmenin gerekliliğine çekme görevi elitlerin elindedir. Oldukça nadir olmakla birlikte, bazı durumlarda işe yaramakta, çoğu durumda ise başarısızlıkla sonuçlanmakta ya da birleşen devletlerin son derece eşitsiz olduğu zorunlu bir birleşmeye yol açmaktadır.

Gerçekçi bir bakış açısıyla, küçük devletler güçlü devletlerle yüzleşmek veya zayıf devletleri fethetmek için birleşebilirler. Ortak bir tehdidin yanı sıra daha güçlü bir devlete karşı birleşme arayışının nedenlerinden biri, basitleştirmek gerekirse çaresiz ve neredeyse sahipsiz olan zayıf devlet adına bir ihmal veya bilgisizlik durumu olabilir.^[23]

Rochester Üniversitesinden siyaset bilimci William Riker tarafından 1975 yılında yapılan bir araştırmaya göre, birlikler güvenlik tehditleri tarafından motive ediliyordu.^[24]

Ryan Griffiths'e göre, 1816'dan itibaren karşılıklı iradeyle gerçekleşen tüm birleşme örnekleri aynı dili konuşan devletler arasında gerçekleşmiştir.^[25]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Konfederasyon
• Federasyon
• İrredantizm

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Alberto Alesina ve Enrico Spolaore. 2003. The Size of Nations. MIT Press.