Silla

Silla
신라 (Korece: 新羅)
Silla
Silla 신라 (Korece: 新羅); Silla
	Kraliyet Mührü
Başkent	Gyeongju (Geumseong, sonra Seorabeol)
Resmî din	Budizm, Konfüçyüsçülük, Taoizm, Şamanizm (Sindo)
Hükûmet	Monarşi
Nüfus
• 7th century
• 7th century	894,680
• 8th century	2,000,000
Günümüzdeki durumu	Güney Kore, Kuzey Kore

Silla (MÖ 57 - ^[a] - MS 935) (Korece: 신라 ) Kore Yarımadası'nın güney ve orta kesimlerinde bulunmuş eski krallıklardan biridir. Silla, Baekje ve Goguryeo ile birlikte Üç Kore Krallığı'nı oluşturmuştur. Nüfusu 7. yüzyılda 894,680 iken^[1] 8. yüzyılda 2,000,000' a kadar çıktı. Resmî dili Şillaca (Eski Korece) idi. Öncülleri Jinhan konfederansı ve Gojoseon iken varisi Goryeo olmuştur. Bugünkü Kuzey Kore ve Güney Kore topraklarında yer almıştır.

Park ailesinden Silla Hyeokgeose tarafından kurulan Kore ^[2] hanedanı, 586 yıl boyunca Gyeongju Gim (Kim) (김, 金) klanı, 232 yıl boyunca Miryang Bak (Park) (박, 朴) klanı tarafından yönetildi. Wolseong Seok (석, 昔) klanını ise hanedanı 172 yıl yönetmiştir. Samhan konfederasyonlarında, bir süre Sui Çin ve sonra Tang Çin ile müttefik olan bir şeflik olarak doğdu. Sonunda diğer iki krallığı, 660'ta, Baekje ve 668'de Goguryeo'yu fethetti. Daha sonra Birleşik Silla Kore Yarımadası'nın çoğunu işgal etti. Bu sırada yarımadanın kuzey kısmında Goguryeo'nun halef devleti olan Balhae ortaya çıktı. Bir zaman sonra, neredeyse 1000 yıl yönetimin ardından, 935 senesinde Goryeo'ya iktidarı devrederek Silla Geç Üç Kore Krallığı, Geç Baekje ve Taebong'a parçalandı.

Krallık Tarihinin Bazı Kritik Olayları
Kuruluş	MÖ 57
Budizme giriş	530
Kral Jinheung'un Seferleri	551–585
Geç Silla	668–935
Goryeo' ya devri	MS 935

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

Tam teşekküllü bir krallık olarak kurulana kadar Silla, yerli Korece ismini fonetik olarak andıracak birkaç hanja kombinasyonu kullanarak kaydedildi. Kullanılanlar arasında 斯盧 (사로, Saro), 斯羅 (사라, Sara), 徐那 (伐) (서나 [벌], Seona [beol]), 徐耶 (伐) (서야 [벌], Seoya [beol]), 徐羅 (伐) (서라 [벌], Seora [beol]) ve 徐伐 (서벌, Seobeol).

504 yılında Silla'dan Jijeung, karakterleri Modern Korecede "Shilla" olarak telaffuz edilen 新羅 (신라) olarak standartlaştırdı.

Bir etimolojik hipotez, Seorabeol adının, "başkent" anlamına gelen ve daha önce Hansung (漢城) veya Hanyang (漢陽) olarak bilinen Güney Kore'nin şu anki başkenti, Seul kelimesinin kökeni olabileceğini gösteriyor. Silla başkentinin adı, kısa bir süre sonra Syeoul (셔울) olarak değişmiş ve son olarak Modern Korece' de Seul (서울) ile sonuçlanan "kraliyet başkenti" anlamına gelen Geç Orta Kore formundaki Syeobeul (셔블) olarak değişmiş olabilir.

Silla'nın ya da başkenti Seorabeol'un adı, Kuzeydoğu Asya'da, Silla halkına etnik bir isim olarak, Japonca'da Shiragi, Orta Çağ Curçenlerin ve sonraki soyları olan Mançular'ın dilinde Solgo ya da Solho olarak göründü. Modern Moğolca dilinde, Kore ve Koreliler, Солонгос (Solongos) olarak bilinir. Солонгос (Solongos) kelimesinin Silla kelimesinin değişmiş bir hali olduğu düşünülmektedir. Solongos kelimesini moğolca "gökkuşağı" anlamına gelen солонго solongo sözcüğünden esinlenilmiştir.

Silla, kökenleri Silla'nın başkenti yakınlarındaki ormandan gelen "tavuk ormanı" anlamına gelen Gyerim (鷄林, 계림) olarak da adlandırıldı. Bir efsaneye göre, devletin kurucusunu aynı ormanda bir tavuk ejderhası (Cockatrice) yumurtasından çıkarak doğmuştur (Korece Gyeryong, 雞龍, 계룡, kelimenin tam anlamıyla "tavuk-ejderhası" demektir).

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Silla Krallığı, Park (박), Seok (석) ve Kim (김) olmak üzere üç farklı klan (kabile) tarafından yönetilmiştir. Tarihçiler bu üç klanın da başa geçebilmesi için kan dökülmüş olması gerektiğini söylemektedirler. Ki zaten kan dökülmeden üç farklı klanın ülkeyi yönetmesi söz konusu olamaz. Park (박) klanı, Seok (석) klanı tarafından bir darbeye uğrayana kadar 3 kuşak boyunca Silla'yı yönetmiştir. Ancak bu iki klan mücadele ederken Kim (김) klanı kargaşaya son vermiş ve iki klan üzerinde otorite kurarak başa geçmiştir.

7. yüzyılda Baekje, Gaya ve Koguryo'yu birleştirme düşüncesiyle ön plana çıkmıştır. Silla Krallığı güçlenmeye başlayınca önce Gaya'yı himayesi altına almış, ardında Koguryo'yu ve Baekje'yi himaye altına almak için Tang Hanedanlığı ile (şimdiki Çin) anlaşma yapmıştır. Ancak Tang Hanedanlığı, anlaşmaya uymayıp Baekje ve Koguryo'yu almak isteyince Tang Hanedanlığı ile savaşa girilmiş ve Silla Krallığı başarılı olmuştur. Bu sırada 27. hükümdar ve ilk kadın yönetici olan Kraliçe Seondeok Uzakdoğu'nun ilk gözlemevlerinden birini yaptırmıştır. Bu gözlem evi hala vardır ve Gyeongju bölgesindedir. 8. yüzyılın ortalarında en parlak dönemi yaşamış olan Silla krallığı daha sonra kralların çıkarları yüzünden yıkılmış ve o dönemin parlak ülkelerinden Goryeo Hanedanlığı'na boyun eğmek zorunda kalmıştır.

Silla ordusunun atlıları, zırhlı atlı birliklerden oluşuyordu. Ayrıca Hwarang (Çiçek asker) adı verilen kılıçta usta olan gençlerden seçilen birlikler (bizdeki Yeniçeri gibi), hanedan tarihinde önemli rol almışlardır. Hwaranglar, geleneksel olarak savaşa gitmeden veya bir davaya girmeden önce yüzlerini boyayıp küpe takarlardı.

Bunun sonucunda "Birleşik Silla" diye adlandırdığımız döneme geçilmiş ve Silla, Kore Yarımadası'na hükmetmeye başlamıştır. Ancak daha sonraki dönemlerde yönetim zayıflayıp güç asillerin elinde bir oyuncak haline gelmeye başlayınca, 399 yılında Japon hükümdarı Nintoku^[3]^[4]^[5] ata topraklarını, Silla'dan geri almaya başlamış ve Silla yaklaşık 1000 yıllık tarihinin ardından tarihin tozlu sayfalarına gömülmüştür.

Birleşik Şilla ( 676-935 ) ve Balhe dönemi ( 698- 926 )[değiştir | kaynağı değiştir]

Goguryeo yıkıldıktan sonra Mançurya bölgesinde Goguryeo komutanı olarak faaliyet gösteren Dae jo young yeni bir devlet kurarak adını Balhe koymuştur. Balhae ilk başlarda güçlü bir ülke olarak gelişmesine rağmen Goranlar tarafından yıkıldıktan sonra Goryeo’nun eline geçmiştir. Diğer yandan üç krallığı birleştiren Şilla Çin ile etkin bir kültürel ilişki içinde gelişmesini sürdürmüştür. Üç Krallık döneminde Kore topraklarına giren Budizm’i yaygınlaştırarak Bulguk Tapınağı, Sokguram gibi eserlerle Budizm kültürünü geliştirmiştir.8.yy’ın ikinci yarısından sonra bölgedeki beyliklerin merkezinde Beakje ve Goguryeo’nun eski topraklarında Geç Beakje ve Geç Goguryeo adlarında devletlerin kurulmasıyla Geç Üç Krallık dönemi başladıysa da Geç Goguryeo devleti kralı ülke adını Goryeo olarak değiştirerek milletin birliğini sağlamıştır.

	Birleşme Öncesi Silla Krallığı'nın Yöneticileri		Birleşme Sonrası Silla Krallığı'nın Yöneticileri		Silla'nın Ünlü Kralları		3 Tarihi Silla Dönemi
	Yönetici ismi	İktidar periyodu	Yönetici ismi	İktidar periyodu	Kral ismi	İktidar periyodu	Dönem isimleri	Dönem periyotları
1	Hyeokgeose	MÖ 57 - MS 4	Munmu	661-681	Hyeokgeose (kurucu kral)	MÖ 57 - MS 4	Kuruluş dönemi	MÖ 57 – MS 654
2	Namhae	4-24	Sinmun	681-691	Jinheung	540 - 576	Orta dönem	654 – 780
3	Yuri	24-57	Hyoso	692-702	Muyeol	654 - 661	Birleşik Silla	780 – 935
4	Talhae	57-80	Seongdeok	702-737	Munmu	661 - 681
5	Pasa	80-112	Hyoseong	737-742	Sinmun	681 - 692
6	Jima	112-134	Gyeongdeok	742-765	Gyeongsun (sonuncu kral)	927 - 935
7	Ilseong	134-154	Hyegong	765-780
8	Adalla	154-184	Seondeok	780-785
9	Beolhyu	184-196	Wonseong	785-798
10	Naehae	196-230	Soseong	798-800
11	Jobun	230-247	Aejang	800-809
12	Cheomhae	247-261	Heondeok	809-826
13	Michu	262-284	Heungdeok	826-836
14	Yurye	284-298	Huigang	836-838
15	Girim	298-310	Minae	838-839
16	Heulhae	310-356	Sinmu	839
17	Naemul	356-402	Munseong	839-857
18	Silseong	402-417	Heonan	857-861
19	Nulji	417-458	Gyeongmun	861-875
20	Jabi	458-479	Heongang	875-886
21	Soji	479-500	Jeonggang	886-887
22	Jijeung	500-514	Jinseong	887-897
23	Beopheung	514-540	Jinseong	887-897
24	Jinheung	540-576	Hyogong	897-912
25	Jinji	576-579	Sindeok	913-917
26	Jinpyeong	579-632	Gyeongmyeong	917-924
27	Seondeok	632-647	Gyeongae	924-927
28	Jindeok	647-654	Gyeongsun	927-935
29	Muyeol	654-661

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Silla, Çin'e uzak olduğu için Çin kültüründen çok fazla etkilenmemiş, kendine özgü geleneklerini korumuştur. Özellikle, kendinden sonra gelecek hanedanlarda Konfüçyüsçülüğün benimsenmesi yüzünden meydana geleceklerin aksine, Silla'da kadınlara büyük saygı beslenmiş fikirleri küçümsenmemiştir. Ayrıca kadınlar önemli devlet görevlerine gelmişlerdir.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken Silla'dan altın süsleme
5-6. Yüzyıl Silla' sından altın bir iç kap
Silla'dan bir eser
7. yüzyıldan kalma Silla rölikeri
Silla'nın son kralı Kral Gyeongsun (r. 927–935)
5. yüzyılın sonları veya 6. yüzyılın başlarından bir Silla tacı
Kral Seongdeok'un Çanı (771 yılından)
Seokguram
Bhaisajyaguru Buddha'nın bu ayakta heykeli Silla döneminde üretilmiş olan yaldızlı bronzdan yapılmıştır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Samguk Sagi' ya göre MÖ 57 kuruluş tarihi olarak belirtilirken Seth 2010'a göre ise "Bu tarihler Kore’de bugün birçok ders kitabında ve yayınlanmış materyallerde verilir, fakat tarihlerin temeli efsanelerdedir; sadece Goguryeo, efsanevî kuruluşunun yakınında herhangi bir yerde olan bir zamana kadar izlenebilir. ”

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c 박용운 (1996). 고려시대 개경연구 147~156쪽.
^ "...the ﬁrst united Korean nation-state was established by the Silla Dynasty" The Two Koreas and the Great Powers, p. 48. Cambridge University Press.
^ Titsingh, Isaac (1834). Annales des empereurs du japon. ss. 22-24.
^ Brown, Delmer M. (1979). Gukanshō. ss. 256-257.
^ Varley, H. Paul (1980). Jinnō Shōtōki. ss. 110-111.

[2] Samguk Sagi' ya göre MÖ 57 kuruluş tarihi olarak belirtilirken Seth 2010'a göre ise "Bu tarihler Kore’de bugün birçok ders kitabında ve yayınlanmış materyallerde verilir, fakat tarihlerin temeli efsanelerdedir; sadece Goguryeo, efsanevî kuruluşunun yakınında herhangi bir yerde olan bir zamana kadar izlenebilir. ”

[고려시대_개경_연구-1] 박용운 (1996). 고려시대 개경연구 147~156쪽.

[3] "...the ﬁrst united Korean nation-state was established by the Silla Dynasty" The Two Koreas and the Great Powers, p. 48. Cambridge University Press.

[4] Titsingh, Isaac (1834). Annales des empereurs du japon. ss. 22-24.

[5] Brown, Delmer M. (1979). Gukanshō. ss. 256-257.

[6] Varley, H. Paul (1980). Jinnō Shōtōki. ss. 110-111.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

Silla nedir?, Silla anlamı nedir?, Silla ne demektir?