Shi Zhengli

Shi Zhengli
Shi Zhengli
	Dosya:Shi Zhengli.jpg
Doğum	26 Mayıs 1964 (59 yaşında); Xixia County, Henan
Eğitim	Vuhan Üniversitesi ; Vuhan Viroloji Enstitüsü; Montpeiller 2 Üniversitesi
Kariyeri
Dalı	Virology
Çalıştığı kurumlar	Vuhan Virolohi Enstitüsü; Çin Bilimler Akademisi (CAS);

Shi Zhengli (Basitleştirilmiş Çince: 石正丽; Geleneksel Çince: 石正麗; d. 26 May 1964), yarasa kökenli SARS benzeri koronavirüsleri araştıran Çinli bir virologdur. Shi, Wuhan, Jiangxia Bölgesi'nde bulunan bir biyogüvenlik seviyesi 4 (BSL-4) laboratuvarı olan Vuhan Viroloji Enstitüsü'nde (WIV) Yeni Ortaya Çıkan Bulaşıcı Hastalıklar Merkezi'ni yönetmektedir. 2017'de Shi ve meslektaşı Cui Jie, SARS koronavirüsünün Yünnan'ın ücra bir bölgesindeki yarasa popülasyonundan kaynaklandığını keşfetti.^[1] Yarasa koronavirüsleri ile yaptığı çalışmalar nedeniyle COVID-19 salgını sırasında popüler basında "Yarasa Kadın" adıyla öne çıktı.^[2]

Shi, Time dergisinin 2020'nin En Etkili 100 Kişisi listesine dahil edildi.^[3]

Hayatın erken dönemi ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Shi, Mayıs 1964'te Henan, Xixia ilçesinde doğdu.^[4] Vuhan Üniversitesi'nden 1987 yılında genetik alanında lisans derecesi ile mezun oldu.^[5] 1990 yılında Çin Bilimler Akademisi Vuhan Viroloji Enstitüsü'nden (CAS) yüksek lisans derecesini ve 2000 yılında Fransa'daki Montpellier 2 Üniversitesi'nden doktorasını aldı.^[6]

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 yılında Shi Zhengli ve meslektaşları, yarasaların SARS benzeri koronavirüslerin doğal yaşam alanı olduğunu keşfettiler.^[4]^[7]^[8]

2008 yılında Shi, hem doğal hem de kimerik SARS benzeri koronavirüslerin spayk proteinlerinin insan, misk kedisi ve at nalı yarasa hücrelerindeki ACE2 reseptörlerine bağlanmasını inceleyen bir araştırma ekibine liderlik ederek, SARS'ın insanlara bulaşma mekanizmasını belirledi.^[9]^[10] 2014 yılında Shi Zhengli, Kuzey Carolina Üniversitesi'nden Ralph S. Baric liderliğinde ek işlev kazanımı deneyleri üzerinde işbirliği yaptı ve bu deneylerin sonucunda MERS koronavirüsünün sahip olduğu iki kritik mutasyonun insan ACE2 reseptörüne bağlanmasına izin verdiğini^[11] ve SARS'ın vahşi doğada yarasa popülasyonlarında dolaşan koronavirüslerden yeniden ortaya çıkma potansiyeline sahip olduğunu ortaya koydu.^[12] 2014 yılında, ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri, SARS, MERS ve influenza işlev kazanımı araştırmalarına, bu tür araştırmaların risklerine karşı faydalarına ilişkin endişeler nedeniyle bir moratoryum koydu ^[13]^[14] bu moratoryumu yeni bir düzenleyici çerçeve oluşturulduktan sonra 2017'de kaldırdı.^[15] Zhengli ve meslektaşı Cui Jie, Çin genelinde binlerce nalburunlu yarasasını örnekleyen bir ekibe liderlik etti. 2017 yılında, SARS koronavirüsünün tüm genetik bileşenlerinin Yünnan eyaletindeki bir mağaradaki bir yarasa popülasyonunda var olduğunu gösteren bulgularını yayınladılar.^[1] 2002-2004 SARS salgınına neden olan tam virüs türünü tek bir yarasa barındırmasa da, genetik analiz, farklı türlerin sıklıkla karıştığını gösterdi ve insan versiyonunun muhtemelen yarasa popülasyonunda bulunan türlerin bir kombinasyonundan ortaya çıktığını gösterdi. Shi, Vuhan, Jiangxia bölgesinde bulunan bir biyogüvenlik seviyesi 4 (BSL-4) Laboratuvarı olan Vuhan Viroloji Enstitüsü'nde (WIV) ortaya çıkan Bulaşıcı Hastalıklar merkezini yönetmektedir.

2020[değiştir | kaynağı değiştir]

COVID-19 salgını sırasında Shi ve diğer Enstitü bilim adamları, Şiddetli akut solunum sendromu koronavirüs 2'yi (SARS-CoV-2) araştırmak için uzman bir grup oluşturdu.^[16]^[17] Şubat 2020'de Shi Zhengli liderliğindeki araştırmacılar, Nature'da "Olası yarasa kaynaklı yeni bir koronavirüsle ilişkili bir pnömoni salgını" başlıklı bir makale yayınladı ve makalede SARS-CoV-2'nin SARS ile aynı ailede olduğunu ve en yakından ilişkili bilinen koronavirüs ile % 96,2 genom örtüşümünü ortaya kordular.^[18] Şubat 2020'de ekibi, Hücre Araştırmaları'nda remdesivir ve klorokinin virüsü in vitro inhibe ettiğini gösteren bir makale yayınladı ve VVE adına Çin'de ilaç için bir patent başvurusunda bulundu.^[19]^[20]^[21] Bu patentin Çin tarafından verilmesi, uluslararası bağlamda fikri mülkiyet hakları konusunda endişelere yol açtı.^[22] Shi, virüsü ilk olarak Hastalık X olarak etiketleyen bir makalenin yazarlarından birisidir.^[23]

Şubat 2020'de, Güney Çin Sabah Postası, Shi'nin yarasa ile ilgili virüslerin dünyanın en büyük veri tabanlarından birini oluşturmak için yaptığı on yıllık çalışmasının, bilim dünyasına virüsü anlamada bir "başlangıç" sağladığını bildirdi. GÇSP ayrıca Shi'nin Çin sosyal medyasındaki kişisel saldırıların odağı olduğunu bildirdi ve VVE'nin virüsün kaynağı olduğunu iddia ederek Shi'yi cevap vermeye yöneltti: "Hayatıma yemin ederim, [virüsün] laboratuvarla hiçbir ilgisi yok". GÇSP tarafından saldırılar hakkında yorum yapması istendiğinde Shi," Zamanım daha önemli konulara harcanmalı" dedi.^[24] Mart 2020'de Scientific American ile Çin'in "Yarasa Kadını" olarak adlandırıldığı bir röportajda^[25] Shi, "Yarasa kaynaklı koronavirüsler daha fazla salgına neden olacak" ve "Onlar bizi bulmadan önce biz onları bulmalıyız" dedi.^[2] Washington Post'ta Josh Rogin tarafından Nisan 2020'de yazılan bir köşe yazısına göre, 2018'de VVE'ye gönderilen ABD'li yetkililer, Washington'a "VVE laboratuvarındaki güvenlik ve yönetim zayıflıkları konusunda uyarıda bulunan" ve "aynı zamanda uyaran" iki diplomatik mesaj göndermişti. Mesajda laboratuvarın yarasa koronavirüsleri üzerindeki çalışması ve potansiyel insan bulaşma riskinin SARS benzeri yeni bir salgın riskini ortaya çıkarabileceği not düşülmüştü.^[26] Önde gelen virologlar, bir laboratuvardan sızan SARS-CoV-2 fikrine itiraz ettiler.^[27]^[28] Yeni ortaya çıkan bulaşıcı hastalıkları inceleyen EcoHealth Alliance'dan Peter Daszak, Güneydoğu Asya'da yarasalara yakın yaşayan veya çalışan 1-7 milyon insanın her yıl yarasa koronavirüsleri ile enfekte olduğunu tahmin etti. Daszak, Vox ile yaptığı röportajda, "Bu laboratuvarlarda çalışan muhtemelen yarım düzine insan var. Bu yüzden yılda 1 milyon ila 7 milyon insanı yarım düzine insanla karşılaştıralım; bu mantıklı değil. "

Hizmet ve onur[değiştir | kaynağı değiştir]

Shi, Çin Mikrobiyoloji Derneği Viroloji Komitesi üyesidir. Virologica Sinica Yönetim Kurulu,^[29] Çin Viroloji Dergisi ve Çin Balıkçılık Bilimleri Dergisi'nin editörüdür.

2016 Ordre des Palmes académiques Şövalyesi^[30]
2018 Eyalet Doğa Bilimleri Ödülü (İkinci Sınıf)^[31]
Şubat 2019 Amerikan Mikrobiyoloji Akademisi Üyesi (AAM)^[32]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Cyranoski (1 Aralık 2017). "Bat cave solves mystery of deadly SARS virus – and suggests new outbreak could occur". Nature. doi:10.1038/d41586-017-07766-9.
^ ^a ^b "How China's "Bat Woman" Hunted Down Viruses from SARS to the New Coronavirus". Scientific American. 11 Mart 2020. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2020.
^ "Shi Zhengli: The 100 Most Influential People of 2020". Time. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.
^ ^a ^b "石正丽：与病毒相伴的女科学家". sciencenet.cn (Çince). 10 Mart 2009. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019. Basitleştirilmiş Çince: 1964年5月，石正丽出生于河南省西峡县。
^ "中科院武汉病毒所博士生指导老师简介" (Çince). Chinese Academy of Sciences, Wuhan Division. 22 Eylül 2009. 10 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Basitleştirilmiş Çince: 石正丽, 女， 1964年出生，博士，研究员。1987年7月毕业于武汉大学生物系遗传专业，获学士学位。
^ Areddy (21 Nisan 2020). "China Bat Expert Says Her Wuhan Lab Wasn't Source of New Coronavirus". The Wall Street Journal. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
^ Li (28 Ekim 2005). "Bats Are Natural Reservoirs of SARS-Like Coronaviruses". Science. 310 (5748): 676-679. doi:10.1126/science.1118391. PMID 16195424. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.
^ Ren (1 Kasım 2006). "Full-length genome sequences of two SARS-like coronaviruses in horseshoe bats and genetic variation analysis". J Gen Virol. 87 (11): 3355-3359. doi:10.1099/vir.0.82220-0. PMID 17030870.
^ Ren, Wuze (1 Şubat 2008). "Difference in Receptor Usage between Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) Coronavirus and SARS-Like Coronavirus of Bat Origin". Journal of Virology. 82 (4): 1899-1907. doi:10.1128/JVI.01085-07. PMC 2258702 $2. PMID 18077725.
^ Hou, Yuxuan (22 Haziran 2010). "Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) proteins of different bat species confer variable susceptibility to SARS-CoV entry". Archives of Virology. 155 (10): 1563-1569. doi:10.1007/s00705-010-0729-6. PMC 7086629 $2. PMID 20567988.
^ Yang, Yang (10 Haziran 2015). "Two Mutations Were Critical for Bat-to-Human Transmission of Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus". Journal of Virology. 89 (17): 9119-9123. doi:10.1128/JVI.01279-15. PMC 4524054 $2. PMID 26063432.
^ Menachery (11 Kasım 2015). "A SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses shows potential for human emergence". Nature Medicine. 21 (12): 1508-1513. doi:10.1038/nm.3985. ISSN 1546-170X. PMC 4797993 $2. PMID 26552008.
^ "Moratorium on risky virology studies leaves work at 14 institutions in limbo". Science, AAAS. 17 Kasım 2014. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.
^ Butler (12 Kasım 2015). "Engineered bat virus stirs debate over risky research". Nature News. doi:10.1038/nature.2015.18787. 21 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.
^ "NIH Lifts Funding Pause on Gain-of-Function Research". nih.gov. US National Institutes of Health. 19 Aralık 2017. 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020.
^ Zhang Juan (Çince: 张隽) (24 Ocak 2020). "石正丽等13位专家组队攻关新型肺炎研究". People's Daily (Çince). 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020.
^ Jon Cohen (1 Şubat 2020). "Mining coronavirus genomes for clues to the outbreak's origins". Science. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020. team led by Shi Zheng-Li, a coronavirus specialist at the Wuhan Institute of Virology, reported on 23 January on bioRxiv that 2019-nCoV’s sequence was 96.2% similar to a bat virus and had 79.5% similarity to the coronavirus that causes severe acute respiratory syndrome (SARS), a disease whose initial outbreak was also in China more than 15 years ago.
^ Shi Zhengli (3 Şubat 2020). "A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin". Nature. 579 (7798): 270-273. doi:10.1038/s41586-020-2012-7. PMC 7095418 $2. PMID 32015507.
^ Shi Zhengli (4 Şubat 2020). "Remdesivir and chloroquine effectively inhibit the recently emerged novel coronavirus (2019-nCoV) in vitro". Cell Research. 30 (3): 269-271. doi:10.1038/s41422-020-0282-0. PMC 7054408 $2. PMID 32020029.
^ "China Wants to Patent Gilead's Experimental Coronavirus Drug". Bloomberg News. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
^ Denise Grady (6 Şubat 2020). "China Begins Testing an Antiviral Drug in Coronavirus Patients". The New York Times. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
^ Barmann. "Bay Area-Based Gilead Sees Potential Legal Conflict With China Over Its Coronavirus Drug". SFist. Impress Media. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.
^ Shi Zhengli (2020). "The First Disease X is Caused by a Highly Transmissible Acute Respiratory Syndrome Coronavirus". Virologica Sinica. 35 (3): 263-265. doi:10.1007/s12250-020-00206-5. PMC 7091198 $2. PMID 32060789.
^ Stephen Chen (6 Şubat 2020). "Coronavirus: bat scientist's cave exploits offer hope to beat virus 'sneakier than Sars'". South China Morning Post. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.
^ Cohen (24 Temmuz 2020). "'Trump owes us an apology.' Chinese scientist at the center of COVID-19 origin theories speaks out". Science. doi:10.1126/science.abd9835.
^ Rogin (14 Nisan 2020). "State Department cables warned of safety issues at Wuhan lab studying bat coronaviruses". The Washington Post. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2020.
^ Brumfiel (23 Nisan 2020). "Virus Researchers Cast Doubt On Theory Of Coronavirus Lab Accident". 28 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.
^ "Why these scientists still doubt the coronavirus leaked from a Chinese lab". 23 Nisan 2020. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.
^ "Editorial Board". Virologica Sinica. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2020.
^ "法国驻华大使亲临武汉病毒所为袁志明、石正丽研究员授勋" (Çince). Wuhan Institute of Virology. 20 Haziran 2016. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Huang Haihua (Çince: 黄海华) (24 Ocak 2020). "新型冠状病毒可能来源于蝙蝠！"蝙蝠女侠"石正丽发现其与蝙蝠冠状病毒同源性为96%" (Çince). Sina Corp. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020.
^ "学界大牛！12位华人学者当选2019年美国微生物科学院院士". xincailiao.com (Çince). 3 Şubat 2019. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Profil: 1 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dünya Viroloji Derneği'nden Shi Zhengli 1 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Profil: 24 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Wuhan Viroloji Enstitüsü'nden Shi Zhengli 24 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Çince)

[Nature-1Dec2017-1] Cyranoski (1 Aralık 2017). "Bat cave solves mystery of deadly SARS virus – and suggests new outbreak could occur". Nature. doi:10.1038/d41586-017-07766-9.

[SA-2] "How China's "Bat Woman" Hunted Down Viruses from SARS to the New Coronavirus". Scientific American. 11 Mart 2020. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2020.

[3] "Shi Zhengli: The 100 Most Influential People of 2020". Time. 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2020.

[sciencenet-4] "石正丽：与病毒相伴的女科学家". sciencenet.cn (Çince). 10 Mart 2009. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019. Basitleştirilmiş Çince: 1964年5月，石正丽出生于河南省西峡县。

[5] "中科院武汉病毒所博士生指导老师简介" (Çince). Chinese Academy of Sciences, Wuhan Division. 22 Eylül 2009. 10 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Basitleştirilmiş Çince: 石正丽, 女， 1964年出生，博士，研究员。1987年7月毕业于武汉大学生物系遗传专业，获学士学位。

[6] Areddy (21 Nisan 2020). "China Bat Expert Says Her Wuhan Lab Wasn't Source of New Coronavirus". The Wall Street Journal. 23 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.

[7] Li (28 Ekim 2005). "Bats Are Natural Reservoirs of SARS-Like Coronaviruses". Science. 310 (5748): 676-679. doi:10.1126/science.1118391. PMID 16195424. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2020.

[8] Ren (1 Kasım 2006). "Full-length genome sequences of two SARS-like coronaviruses in horseshoe bats and genetic variation analysis". J Gen Virol. 87 (11): 3355-3359. doi:10.1099/vir.0.82220-0. PMID 17030870.

[9] Ren, Wuze (1 Şubat 2008). "Difference in Receptor Usage between Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS) Coronavirus and SARS-Like Coronavirus of Bat Origin". Journal of Virology. 82 (4): 1899-1907. doi:10.1128/JVI.01085-07. PMC 2258702 $2. PMID 18077725.

[10] Hou, Yuxuan (22 Haziran 2010). "Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) proteins of different bat species confer variable susceptibility to SARS-CoV entry". Archives of Virology. 155 (10): 1563-1569. doi:10.1007/s00705-010-0729-6. PMC 7086629 $2. PMID 20567988.

[JV-20150610-11] Yang, Yang (10 Haziran 2015). "Two Mutations Were Critical for Bat-to-Human Transmission of Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus". Journal of Virology. 89 (17): 9119-9123. doi:10.1128/JVI.01279-15. PMC 4524054 $2. PMID 26063432.

[12] Menachery (11 Kasım 2015). "A SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses shows potential for human emergence". Nature Medicine. 21 (12): 1508-1513. doi:10.1038/nm.3985. ISSN 1546-170X. PMC 4797993 $2. PMID 26552008.

[13] "Moratorium on risky virology studies leaves work at 14 institutions in limbo". Science, AAAS. 17 Kasım 2014. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.

[14] Butler (12 Kasım 2015). "Engineered bat virus stirs debate over risky research". Nature News. doi:10.1038/nature.2015.18787. 21 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2020.

[15] "NIH Lifts Funding Pause on Gain-of-Function Research". nih.gov. US National Institutes of Health. 19 Aralık 2017. 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020.

[16] Zhang Juan (Çince: 张隽) (24 Ocak 2020). "石正丽等13位专家组队攻关新型肺炎研究". People's Daily (Çince). 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020.

[17] Jon Cohen (1 Şubat 2020). "Mining coronavirus genomes for clues to the outbreak's origins". Science. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020. team led by Shi Zheng-Li, a coronavirus specialist at the Wuhan Institute of Virology, reported on 23 January on bioRxiv that 2019-nCoV’s sequence was 96.2% similar to a bat virus and had 79.5% similarity to the coronavirus that causes severe acute respiratory syndrome (SARS), a disease whose initial outbreak was also in China more than 15 years ago.

[18] Shi Zhengli (3 Şubat 2020). "A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin". Nature. 579 (7798): 270-273. doi:10.1038/s41586-020-2012-7. PMC 7095418 $2. PMID 32015507.

[19] Shi Zhengli (4 Şubat 2020). "Remdesivir and chloroquine effectively inhibit the recently emerged novel coronavirus (2019-nCoV) in vitro". Cell Research. 30 (3): 269-271. doi:10.1038/s41422-020-0282-0. PMC 7054408 $2. PMID 32020029.

[20] "China Wants to Patent Gilead's Experimental Coronavirus Drug". Bloomberg News. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.

[21] Denise Grady (6 Şubat 2020). "China Begins Testing an Antiviral Drug in Coronavirus Patients". The New York Times. 8 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.

[22] Barmann. "Bay Area-Based Gilead Sees Potential Legal Conflict With China Over Its Coronavirus Drug". SFist. Impress Media. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020.

[23] Shi Zhengli (2020). "The First Disease X is Caused by a Highly Transmissible Acute Respiratory Syndrome Coronavirus". Virologica Sinica. 35 (3): 263-265. doi:10.1007/s12250-020-00206-5. PMC 7091198 $2. PMID 32060789.

[SCMP-24] Stephen Chen (6 Şubat 2020). "Coronavirus: bat scientist's cave exploits offer hope to beat virus 'sneakier than Sars'". South China Morning Post. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.

[25] Cohen (24 Temmuz 2020). "'Trump owes us an apology.' Chinese scientist at the center of COVID-19 origin theories speaks out". Science. doi:10.1126/science.abd9835.

[WPO9-26] Rogin (14 Nisan 2020). "State Department cables warned of safety issues at Wuhan lab studying bat coronaviruses". The Washington Post. 14 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2020.

[NPR-23Apr2020-27] Brumfiel (23 Nisan 2020). "Virus Researchers Cast Doubt On Theory Of Coronavirus Lab Accident". 28 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.

[Vox-23Apr2020-28] "Why these scientists still doubt the coronavirus leaked from a Chinese lab". 23 Nisan 2020. 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.

[29] "Editorial Board". Virologica Sinica. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2020.

[30] "法国驻华大使亲临武汉病毒所为袁志明、石正丽研究员授勋" (Çince). Wuhan Institute of Virology. 20 Haziran 2016. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[31] Huang Haihua (Çince: 黄海华) (24 Ocak 2020). "新型冠状病毒可能来源于蝙蝠！"蝙蝠女侠"石正丽发现其与蝙蝠冠状病毒同源性为96%" (Çince). Sina Corp. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2020.

[32] "学界大牛！12位华人学者当选2019年美国微生物科学院院士". xincailiao.com (Çince). 3 Şubat 2019. 7 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

Shi Zhengli nedir?, Shi Zhengli anlamı nedir?, Shi Zhengli ne demektir?