Serengeti, Afrikanın güneydoğusunda bulunan Tanzanya'nın kuzeyini kapsayan yaklaşık 30.000 km²'lik bir koruma alanıdır. Serengeti ekosistemi içerisinde Serengeti Millî Parkı ve çeşitli av sahaları bulunmaktadır.^[1]

Serengeti ayrıca büyük aslan nüfusu ile ünlüdür ve doğal ortamlarındaki sürülerini gözlemlemek için en iyi yerlerden biridir. Serengeti'de yaklaşık 70 büyük memeli ve 500 kuş türü bulunur.^[2] Bu yüksek çeşitlilik, nehir ormanları, bataklıklar, tepeler, çayırlar ve ormanlık alanlar dahil olmak üzere çeşitli habitatların bir işlevidir. Connochaetes taurinus, ceylanlar, zebralar ve Afrika mandaları, bölgede yaygın olarak bulunan büyük memelilerden bazılarıdır.

Serengeti ayrıca Tanzanya'nın Serengeti Bölgesi'ni de içerir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Afrika yaban hayatı türleri uçsuz bucaksız düzlüklerde özgürce dolaşırken, Serengeti'de çağlar boyunca seyrek yerleşim vardı. Ancak, Masailer'in göçebe pastoralistleri 20. yüzyılın başlarında bölgeye göç etmeye başlayınca bu durum değişti.

Göç sonucu birçok insan kuraklık ve hastalıktan zarar gördüler. 1880'lerde kolera salgınından ve 1892'de çiçek hastalığından binlerce insan öldü.

1970'lerin ortalarına gelindiğinde, antilop ve Afrika mandasının popülasyonları toparlandı, ayrıca yangınların yoğunluğunun azalması bir kez daha Serengeti'nin yerleşik bir hale gelmesini sağladı.

21. yüzyılda Serengeti'deki evcil köpeklere yönelik toplu kuduz aşılama programları yalnızca dolaylı olarak yüzlerce insan ölümünü engellemekle kalmadı, aynı zamanda nesli tükenmekte olan Afrika yaban köpeği gibi vahşi köpekgil türlerini de korumuştur.

Büyük Göç[değiştir | kaynağı değiştir]

Her yıl yaklaşık aynı zamanlarda, dairesel büyük antilop göçü Tanzanya'nın güneyindeki Serengeti'nin Ngorongoro Koruma Alanı'nda başlar ve Serengeti Ulusal Parkı boyunca saat yönünde ve kuzeyde Kenya'daki Masai Mara rezervine doğru döner.^[3] Bu göç doğal olarak otlatmanın mevcudiyetinden kaynaklanmaktadır. İlk aşama, buzağılama mevsiminin başladığı Ocak ayından Mart ayına kadar sürer – 1.7 milyon antiloptan önce gelen 260.000 zebra ve onu takip eden yaklaşık 470.000 ceylan da dahil olmak üzere bol yağmurla olgunlaşmış çimenin olduğu ova avı zamanı.^[4][5]

Şubat ayı boyunca antiloplar, ekosistemin güneydoğu kesimindeki kısa çayırlık ovalarda otlamakta ve 2 ila 3 haftada yaklaşık 500.000 buzağı doğurmaktadır. Çok az buzağı vaktinden önce doğar ve bunlardan neredeyse hiçbiri hayatta kalamaz, çünkü büyük ölçüde çok genç buzağılar, bir önceki yıldan daha yaşlı buzağılarla karıştırıldığında avcılar tarafından daha fazla fark edilir.

Mayıs ayında yağmurlar sona erdiğinde, hayvanlar kuzeybatıya, Grumeti Nehri çevresindeki alanlara doğru hareket etmeye başlar ve genellikle Haziran ayının sonuna kadar burada kalırlar. Temmuz ayında başlayan Grumeti ve Mara nehirlerinin geçişleri, timsahlar pusuda beklediği için popüler bir safari cazibe merkezidir.

Sürüler Kenya'ya Temmuz/Ağustos sonlarında gelirler ve burada Thomson ceylanları ve Nanger granti türü ceylanlar sadece doğu/batı yönünde hareket etmek dışında kurak mevsimin geri kalanında kalırlar.

Kasım ayı başlarında, kısa süreli yağmurların başlamasıyla birlikte göç yeniden güneye, güneydoğunun kısa otlaklarına doğru hareket etmeye başlar ve genellikle Aralık ayında, Şubat ayında buzağılama için bol zaman içinde gelir.

Yaklaşık 250.000 antilop Tanzanya'dan Kenya'nın güneybatısındaki Masai Mara Ulusal Koruma Alanı'na toplam 800 kilometre (500 mil) yolculuk sırasında ölür. Ölüm genellikle susuzluktan, açlıktan, bitkinlikten veya büyük kediler de dahil olmak üzere yırtıcılardan kaynaklanıyor.

Ekoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Serengeti, büyük göçüyle tanınmanın yanı sıra, bol miktarda büyük yırtıcı hayvanıyla da ünlüdür. Ekosistem, 3.000'den fazla aslanı, 1.000 Afrika leoparını ve 7.700 ila 8.700 benekli sırtlanı (Crocuta crocuta) barındırmaktadır.^[6] Acinonyx jubatus jubatus Serengeti'de de bulunur.^[7]

Afrika yaban köpekleri, Serengeti'nin çoğunda nispeten azdır. Bu, özellikle aslanların ve benekli sırtlanların, vahşi köpek avlarını çalan ve vahşi köpek ölümlerinin doğrudan bir nedeni olan yırtıcıların bol olduğu Serengeti Ulusal Parkı (1992'de soylarının tükendiği) gibi yerlerde geçerlidir.^[8]

Serengeti ayrıca Afrika mandası, Afrika fili, yaban domuzu, Nanger granti, Taurotragus oryx, Kobus ellipsiprymnus ve Damaliscus lunatus gibi çeşitli otçullara da ev sahipliği yapmaktadır.

Tanzanya ve Kenya hükûmetleri, Serengeti'nin yüzde 80'inden fazlasına yasal koruma sağlayan milli parklar, koruma alanları ve oyun rezervleri de dahil olmak üzere bir dizi koruma alanını elinde tutuyor.

Victoria Gölü yakınlarında, eski göl yataklarından taşkın yataklar gelişmiştir.

Kuzeybatısında, akasya ormanlarının yerini, jeolojideki bir değişikliğin neden olduğu geniş yapraklı Terminalia-Combretum ormanları alır. Bu alan sistemdeki en yüksek yağışa sahiptir ve kurak mevsimin sonunda göç eden toynaklılar için bir sığınak oluşturur.^[9][10]

Serengeti'deki rakımlar 920 ila 1850 metre (3,020 ila 6,070 ft) arasında değişir ve ortalama sıcaklıklar 15 ila 25 °C (59 ila 77 °F) arasında değişir. İklim genellikle ılık ve kuru olmasına rağmen, yağış iki yağışlı mevsimde gerçekleşir: Mart-Mayıs arası ve daha kısa yağışlı mevsim Ekim ve Kasım ayları arasındadır.^[11]

Bölge aynı zamanda Ngorongoro Krateri ve en eski hominin fosillerinden bazılarının bulunduğu Olduvai Geçidi'ni içeren Ngorongoro Koruma Alanı'na da ev sahipliği yapmaktadır.^[12]

Medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Serengeti, Serengeti'deki bazı hayvanların hayatını anlatan altı bölümlük bir BBC doğa belgeseli dizisidir. Discovery, eski ve yeni hayvanları içeren ikinci bir sezonu başlatmıştır. İki sezon Discovery+'da izlenebilir.^[13][14]

1993'te soft rock sanatçısı Dan Fogelberg, stüdyo albümü River of Souls için "Serengeti Moon" adlı bir şarkı kaydetti. Serengeti ayının altında sevişen bir çift hakkında Afrika temalı bir aşk şarkısıdır.

Kanadalı gitarist Sonny Greenwich, 1994 yılında çıkardığı "Hymn to the Earth" albümünde Ernie Nelson'ın vokaliyle "Serengeti" adlı bir şarkı kaydetti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]