Ceza kartı

Ceza kartı, bazı sporlarda oyuncuları, antrenörleri veya takımdaki diğer görevlileri uyarma ve cezalandırma amacıyla kullanılan kartlardır. Genel olarak müsabakaların hakemleri tarafından, ihlali gerçekleştiren kişiye gösterilir. Kartı eline alan hakem, ihlali gerçekleştiren kişiye bakarak kartı havaya kaldırır. Kartın rengi veya şekli, ihlalin durumu ve büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakemlerin herhangi bir dilden bağımsız, renkli kartlar kullanarak kararlarını iletmesi fikri, ilk olarak Britanyalı futbol hakemi Ken Aston tarafından ortaya atıldı.^[1] 1966 FIFA Dünya Kupası'nda hakem sorumlusu olan Aston, aynı zamanda FIFA Hakemler Komitesi'nin üyesiydi. Kupanın çeyrek finallerinde İngiltere ve Arjantin, Wembley Stadyumu'nda karşı karşıya geldi. Maçın ardından yayınlanan gazete raporları, hakem Rudolf Kreitlein'in İngiliz oyuncular Bobby ve Jack Charlton'u uyardığı, ayrıca Arjantinli Antonio Rattin'i oyundan attığını yazdı. Ancak hakem bu kararları maç esnasında açık olarak belirtmemişti. İngiltere teknik direktörü Alf Ramsey, maç sonrası durumun açıklığa kavuşturulması için FIFA'ya başvurdu. Ortaya çıkan durum, Aston'u, hakem kararlarının oyuncu ve izleyicilere net biçimde aktarılması için yöntemler düşünmeye itti. Aston trafik ışıklarının (sarı - uyarı, kırmızı - dur) çalışma prensibini temel alacak bir renk kodlu sistemin, dil engelini ortadan kaldırarak, bir oyuncunun cezalandırıldığının herkesçe anlaşılmasını sağlayacağı fikrine ulaştı.^[1] Sonuç olarak Meksika'daki 1970 FIFA Dünya Kupası'nda ilk kez, ihtar için sarı ve oyundan atılma için kırmızı kartlar kullanıldı. Ceza kartlarının kullanımı, bu dönemden sonra farklı sporlara da uyarlanarak genişledi. Her sporda, temel fikir, sporun kendi özel kural ve yönetmelikleriyle kullanıma alındı.

Sarı kart[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarı kart; farklı sporlarda, farklı anlamlarda kullanılmaktadır.

Futbol: Hakem tarafından oyundaki oyunculara gösterilebileceği gibi, yedek kulübesindeki oyunculara da gösterilebilen sarı kart; uyarı niteliğindedir.^[2] Birçok futbol organizasyonunda farklı maçlarda gördüğü sarı kartların sayısı belli bir sayıya ulaşan oyuncu, bir sonraki maçta oynamamakla cezalandırılır. Sarı kartın gösterileceği durumlar futbol kurallarının 12. maddesinde tanımlanmış olup; eğer bir oyuncu aşağıdaki 7 ihlalden birini yaparsa uyarı verilip, sarı kart gösterilir (ilk üç madde aynı zamanda yedek oyuncular için de geçerlidir):^[2]

Sportmenliğe aykırı davranıştan suçlu ise,
Oyunun tekrar başlamasını geciktirirse,
Hakeme veya hakemin kararlarına sözle veya hareketle itiraz ederse,
Oyun kurallarını devamlı ihlal ederse,
Oyun bir köşe vuruşu, serbest vuruş veya taç atışı ile tekrar başlarken gerekli mesafeye açılmaz ise,
Hakemin izni olmaksızın oyun alanına ilk kez girer veya tekrar girerse,
Hakemin izni olmaksızın oyun alanını kasıtlı olarak terk ederse.

Avustralya futbolu: "Ciddi" olarak nitelendirilen ihlaller haricindeki ihlalleri (rakip takım oyuncularına saldırmak, hakeme küfretmek gibi) gerçekleştiren oyuncular sarı kartla cezalandırılır. Sarı kart gören bir oyuncu, oyun süresinin dörtte biri kadar süre boyunca oyunda mücadele edememekte, fakat takım antrenörü tarafından oyundan alınarak yerine başka bir oyuncu oynatılabilmektedir. Avustralya futbolunun en üst seviye ligi olan Australian Football League'de ceza kartları kullanılmamaktadır.^[3]
Bandy:

Kırmızı kart[değiştir | kaynağı değiştir]

Futbol: Hakem tarafından oyundaki oyunculara gösterilebileceği gibi, yedek kulübesindeki oyunculara ve teknik ekibe de gösterilebilen kırmızı kart; kartı görenin oyundan ihraç edildiğini belirtir. Sarı kartın gösterileceği durumlar futbol kurallarının 12. maddesinde tanımlanmış olup; eğer bir oyuncu aşağıdaki 7 ihlalden birini yaparsa, kırmızı kart gösterilerek oyundan ihraç edilir:^[4]

Ciddi faullü oyundan suçlu ise,
Şiddetli hareketten suçlu ise,
Rakibe veya bir başkasına tükürürse,
Topa bilerek elle oynayıp rakip takımın bariz golünü veya gol atma şansını önlerse (kendi ceza alanındaki kaleci hariç),
Kaleye doğru ilerleyen rakibin bariz gol atma şansını serbest vuruş veya penaltı vuruşu gerektiren bir ihlal ile önlerse,
Saldırgan, hakaret edici veya küfürlü bir şekilde konuşursa ve/veya baş ve el-kol hareketleri yaparsa,
Aynı maçta ikinci kez sarı kart görürse.

Siyah Kart[değiştir | kaynağı değiştir]

Sadece eskrim'de kullanılır. Oyuncunun diskalifiye olması anlamına gelir. 2 çeşit siyah kart cezası vardır.

1. 6 ay turnuvadan men edilmek.

2. Sporcunun lisansının iptal edilip başka bir spor dalından hiçbir şekilde lisans alamamak, bu sporlara satranç da dahildir. Ayrıca bu cezayı alan sporcunun hakemlik, seminer ve antrenörlük belgesi var ise hepsi iptal edilir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

"Futbol Oyun Kuralları: 2012/2013". FIFA. Zürih: Türkiye Futbol Federasyonu. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.

^ ^a ^b "Ken Aston - the inventor of yellow and red cards". fifa.com. 30 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.
^ ^a ^b Futbol Oyun Kuralları: 2012/2013; sf. 38
^ "AFL Laws of the Game" (PDF). AFL Komisyonu. 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013.
^ Futbol Oyun Kuralları: 2012/2013; sf. 39

[KenAston-1] "Ken Aston - the inventor of yellow and red cards". fifa.com. 30 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2013.

[sf._38-2] Futbol Oyun Kuralları: 2012/2013; sf. 38

[AFL-kurallar-3] "AFL Laws of the Game" (PDF). AFL Komisyonu. 22 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013.

[sf._39-4] Futbol Oyun Kuralları: 2012/2013; sf. 39

[1]

[2]

[3]

[4]

Sarı kart nedir?, Sarı kart anlamı nedir?, Sarı kart ne demektir?