Ordnance QF 6-pounder 7 cwt
Çeşidi	Tanksavar
Uyruğu	Birleşik Krallık
Hizmet geçmişi
Kullanıcılar	Birleşik Krallık ABD İrlanda
Kullanıldığı savaşlar	II. Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Tasarlandığı tarih	1940
Üretici	Royal Arsenal
Üretildiği tarih	1941–1945
Özellikler
Ağırlık	1,140 kg / 2,520 lb
Uzunluk	2.82 m
uzunluğu	Mk II, III: 43 kalibre Mk IV, V ve M1: 50 kalibre
Yükseklik	15° ile 90° arası
Bomba	57×441 mm. R
Kalibre	57 mm
Yükseklik	15° ile 90° arası
Atış hızı	1 mermi/dk
Azami menzil	4,600 m

Ordnance QF 6-pounder 7 cwt, ya da 6 pounder, II. Dünya Savaşının ortalarında Birleşik Krallık tarafından kullanılan en önemli 57 mmlik tanksavar topudur. Silah bunun yanında birçok zırhlı araçta ana silah olarak kullanılmıştır. İlk olarak Nisan 1942 tarihinde Kuzey Afrika Cephesinde tanksavar topu olarak kullanılan 2 pounder topu ile yer değiştirilmiştir. Kendinden sonra gelen 25 pounder ile yer değiştirilene kadar bu görevi başarı ile yürütmüştür. Bu silah ABD Kara Kuvvetleri tarafından 57 mm Gun M1 adı altında ana tanksavar silahı olarak da kullanılmıştır.

Tasarım ve üretimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Hizmete girdiği ilk günden itibaren sınırlı bir görüntü çizen 2 pounders modelinin yerine 1938 yılının ilk aylarından itibaren daha güçlü bir silah üzerinde çalışılmaya başlandı. Woolwich Arsenal bu iş için seçildi. Yeni topun 57 mm kalibre olmasına karar verildi. Bu kalibre toplar İngiliz Donanması tarafından 19. yüzyıldan beri kullanılmaktaydı. Bu sebepten elde bu topu üretmeye yetecek makina parkı bulunuyordu. 1940 yılında tasarımı tamamlanan topun kundağının tasarlanması 1941 yılında bitirilmişti. Topun üretimi Fransa Seferini bulacaktı. Bu savaş sırasında kaybedilen malzemelerin yerine geçecek ve ileride yapılması düşünülen Nazi Almanyasının işgali planları için yeni nesil tanksavar silahına büyük bir ihtiyaç duyulmuştur. 2 pounder modelinin üretimine devam edilecek ama bu sure zarfında yeni model ile ilgili eğitim ve güncellemeler yapılacaktı. Sonuç olarak topun üretimine ancak Kasım 1941 tarihinde başlandı. Üretilen toplar ancak Mayıs 1942 tarihinde ordu servisine girebildi.

2-pounder modelinin aksine yeni silahın iki tekerlekli konvensiyonel çatal ayaklı kundağı bulunuyordu. Seri olarak ilk üretilen model Mk II modeliydi. Mk I in L/43 model daha kısa bir namlusu bulunuyordu. Onları takip eden Mk IV modelinde L/50 namlu ve namlu ağız baskısı bulunuyordu. İsteğe bağlı olarak tasarlanan yan zırh silah mürettebatını düşman atışından korumak için geliştirilmişti. Ancak çok az kullanılmıştır.

Her ne kadar 6 pounder savaşa biraz rekabet getirmiş olsa da, Ordu 1942 yılında yeni bir silahın geliştirilmesine başladı. Ordu genel boyutları ve ağırlığı 6 pounder ile aynı ancak daha yüksek performansı olan bir silah üzerinde çalışmalara başladı. İlk girişim 59 kalibre uzunluğu bir 8 pounder modeliydi. Ancak bu sürüm 6 pounder ile aynı görevi almak için çok ağırdı. İkinci girişimi daha kısa namlulu 48 kalibrelik bir silahtı. Ama bu silah karşısında 6 pounder daha iyi performansa sahibiydi. Bu program Ocak 1943 yılında iptal edildi.

6 pounder yerine kullanılacak yeni nesil silah İngiliz tanksavar silahı 17 pounder Şubat 1943 yılında servise alındı. Daha küçük ve daha kullanışlıbir silah olan 6 pounder İngilliz Ordusu tarafından sadece II. Dünya Savaşı süresince değil savaştan 20 yıl sonra bile kullanılmıştır.

Bu silah için 57/42.6 mm squeeze bore aparatı geliştirilmiş ancak hiç kullanılmamıştır.

Birleşik Krallık'ın yanında bu silah Kanada tarafından da üretilmiştir.

Güney Afrika'da bulunan Combined Ordinance Factories (COFAC) bu modelden üç yüz adet deneme üretimi de yapmıştır.

ABD üretimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şubat 1941 tarihinde ABD Ordanat Kolordusu 6 pounder üretmeyi düşünmeye başladı. O günlerde ABD Ordusunun en gözde silahı 37mm Gun M3 modeliydi. Bu silah Lend-Lease anlaşması çerçevesinde üretilmekteydi. ABD 6 ponder modeline 57 mm Gun M1 adını verdi. Temel tasarım olarak ise 6 pounder Mk 2 modelini ele aldılar. Ancak İngiltere'den getirilen iki adet silahın üzerinde diğer Mk II lerin aksine daha uzun bir namlu bulunuyordu. 1942 yılında başlanan üretim 1945 yılına kadar devam etti.

İngiliz Ordusu gibi ABD Ordusu da bu silah için (57/40 mm T10) adında squeeze bore adaptor geliştirmeye çalışmış ancak program daha sonra terk edilmiştir.

Hizmet tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere kullanımında[değiştir | kaynağı değiştir]

6-pounders (ve ABD yapımı 4.242 adet M1) Kraliyet Topçu Alayı bünyesindeki piyade tanksavar alayları ve batı cephesinde görev yapan zırhlı birliklerde (4 batarya her birinde 12 adet top) kullanıldı. Ardından piyade taburları bünyesinde içerinde 6 adet silahtan oluşan tanksavar müfrezeleri kuruldu. Hava indirme birlikleri içerinde AA/AT birlikleri bulunuyordu. Bu birliklerde 4 adet topu bulunan AT müfrezeleri kuruldu. Uzak Doğu savaşında az sayıda tank kullanılmasından ötürü daha az sayıda ve daha farklı bir organizasyon içerinde kullanılmıştır. Silah Commonwealth Orduları tarafından aynen İngiliz Ordusundaki gibi kullanılmıştır. Başlangıçta tanksavar mühimmatı olarak temel zırh delici (AP) mermi kullanılmıştır. Daha sonra Ocak 1943 tarihinde Armour-Piercing, Capped (APC) ve Armour-Piercing, Capped, Ballistically Capped APCBC mermileri üretildi. Daha sonra üretilen HE mermileri ile silah zırhlı olmayan hedeflere karşıda kullanılmıştır. 6-pounder ilk olarak Mayıs 1942 tarihinde Gazalada kullanılmıştır. Ogün ki şartlarda her türlü düşman tankını imha edebilecek özelliklere sahipti. 6 pounder silahını en göze batan başarısı 2. Topçu Alayı’nın (239 Anti-Tank Battery Royal Artillery komutası altında) Alamein yakınlarında Outpost Snipe sırasında 15 adet düşman tankını yok ettiği görevdir. Bununla beraber bir sonraki yıl Almanlar çok daha ağır birer tank olan Tiger I ve Panther modellerini hizmete sokmuştur. İlk üretilen 6 pounder modelleri çok yakın mesafe ve çok sınırlı bir açı ile ateş eettikleri zaman bu tankın taret kısmındaki zırhı delebiliyordu. 1943 yılında Kuzey Afrika da görev yapan bir Churchill tankı, üzerine monte edilen bir 6 pounder topu ile bir Tiger I tankını hareketsiz bırakmıştı. Tarihte ilk kez Batı ya ait bir tank Almanlara ait Tiger tankını etkisiz hale getiriyordu.

The situation was somewhat improved by the development of more sophisticated ammunition, in form of the Armour-Piercing, Composite Rigid (APCR) shot, and the Armour-Piercing, Discarding Sabot (APDS) shot, which was available from 1944.

In the Royal Artillery regiments the 6-pounders were joined by the 17-pounders starting in 1943, but in infantry units the gun remained the sole AT gun in service until 1960, when it was finally declared obsolete.

ABD kullanımında[değiştir | kaynağı değiştir]

1943 sonbaharında Kuzey Afrika Cephesinde elde edilen tecrübe sonucunda ABD Kara Kuvvetleri piyade birliklerinin elindeki 37 mm M3 topları yerine ağır düşman tanklarına karşı daha güçlü bir silaha gerek olduğu kanaatine varıldı. 26 MAyıs 1943 tarihinde TO&E tarafından yapılan düzenleme ile tanksavar birlikleri bu silahlar ile donatıldı. Silahın çekilmesi için Dodge WC-62/WC-63 6x6 1 1/2 ton kamyonlar kullanılmıştır. 1944 yılı ortalarında M1 Batı Cephesinde görev yapan tüm ABD Piyade birliklerinin standart tanksavar silahı olmuştur.

Ani bir kararla ordu servisine alınmasından ötürü 1943 yılı ortalarına kadar anti personel mühimmatı bulunmuyordu. Sadece Normandiya Çıkartmasından sonra İngiliz Ordusunda alınan HE mermileri birliklere dağıtıldı. Ancak bu mermiler sayesinde piyade birliklerine biraz destek verebildi. APCR veya APDS mermileri hiç üretilmedi.

1943 yazında Hava İndirme Komutanlığı 57 mm M1 modelini kullanmayacağını açıkladı. Bunun en önemli nedeni uçaklara yüklenememesiydi. 1944 Şubat ayında Hava İndirme Birlikleri hala 37 mm topları kullanıyordu. Bununla birlikte Normandiya Çıkartmasına katılan Amerikan 82nd Airborne Division ve 101st Airborne Division birlikleri İngiliz yapımı ve M3 kundağa sahip 6 pounders toplarından kullanmıştır

Dünya savaşı sonunda bu silah ordu servisinden çıkartılmıştır.

Diğer kullanıcılar[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD,Birleşik Krallık ve Commonwealth güçlerinin yanı sıra M1 Lend lease programı dahilinde Özgür Fransız Ordusu, (653), SSCB (400) ve Brezilya (57) silahlı kuvvetleri tarafından da kullanılmıştır.

Kraliyet Deniz Kuvvetleri 6-pounder topunu II. Dünya Savaşı sırasında 'D' type sınıfı Motor Gunboat modellerinde kullanmıştır. Hidrolik güçle çalışan bir şaseye takılan top Molins model dakikada 1 atış yapabilen yükleme sistemi ile dolduruluyordu. Bu silahların ilk üretim modeldi ve kısa namluluydu. (43 kalibre) Genellikle HE tipi mermiler atıyordu ki bu mermiler zırh delici mermilere nazaran çok daha az namlu çıkış hızına ihtyiaç duyuyordu.

İsrail Ordusu 1950'li yıllarda tugay seviyesinde tanksavar birlikleri oluşturulmuştur. 1953 yılında bu birlikler dağıtıldı. 1955 yılının sonlarına doğru İsrail Ordusu elinde bulunan 157 silahın yanında 1956 yılında Hollandadan 100 adet daha silah almıştır. Ancak bu silahlar Süveyş Krizine kadar ellerine geçemedi.

Pakistan Ordusunda da kullanılan silahın bazıları hala ordu birliklerinin girişlerinde sergilenmektedir.

Günümüzde kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde kimi Güney Afrika ülkelerinde ve Çin topraklarındaki bazı sahillerde savunma birlikleri bünyesinde hala kullanılmaktadır.

Modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Mk 1: L/50 namluya sahip az sayıda üretildi.
• Mk 2: İlk seri üretim modeli. Daha kolay üretilebilen ve kısaltılmış L/43 namlusu bulunuyordu.
• Mk 3: Mk 2 nin tank topu olarak geliştirilen modeli.
• Mk 4: L/50 namlulu, tekli namlu ağız baskısı bulunuyordu
• Mk 5: Mk 4 ün tank topu modeli.
• Molins Class M gun: 6 pounder top üzerine Molins (sigara üreticisi) firması tarafından geliştirilen otomatik mühimmat yükleme aparatı monte edilmiş modeli. Bu silah Kraliyet Deniz Kuvvetleri bünyesindeki Motor Torpedo Botlarına monte edilmişti. Ayrıca az sayıda Kraliyet Donanması Refakatçi Destroyerlerinde çiftli olarak AA amaçlı takılmıştı. Ayrıca Kraliyet HK bünyesindeki Mosquito uçaklarına monte edilmiştir.
• 57 mm Gun M1: ABD yapımı model. Temel olarak L/50 namlulu Mk II modeli kullanılmıştır.

Kundak tipleri,İngiliz:

• Mk 1
• Mk 1A: değişik aks ve tekerlekli
• Mk 2: basitleştirilmiş model
• Mk 3: Hava indirme için modifiye edilmiş model

Kundak tipleri, ABD:

• M1
• M1A1: ABD yapımı tekerlek
• M1A2 (1942): geliştirilmiş dönüş mekanizması
• M1A3 (1943): geliştirilmiş çekme kancası; ABD Ordusu tarafından kullanılan ilk model
• M2 (1944): Kuyruğuna küçük tekerlek eklendi, kuyruktaki el tutacaklarının yerleri değiştirildi, yeni malzeme kutusu eklendi.
• M2A1 (1945): geliştirilmiş yükseltme mekanizması

Kundağı motorlu modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tank topu olarak üretilen 6-pounder modelleri Crusader III, Cavalier, Centaur I ve II, Cromwell I to III, Valentine VIII to X ve Churchill III and IV, Kanada ya bağlı Ram Mk II ve ABD ye ait deneysel Light Tank T7E2 modellerinde kullanılmıştır. Deacon, Alecto Mk II kundağı motorlu toplar ile başka bir deneysel araç olan Firefly tank imha edici ürerinde de denenmiştir.

Üzerinde 57 mm M1 bulunan ve seri olarak üretilen tek araç 57mm Gun Motor Carriage T48 modeliydi. (Sovyet yapımı SU-57). Başka bir üretim olan T18E2 zırhlı araç bilinen adıyla Boarhound 30 adet yapıldıktan sonra üretimi durdurulmuştur. Başka bir tek kişilik tank imha edici projesi olan M1— 57 mm Gun Motor Carriage T49— modeli bir adet üretildikten sonra durdurulmuştur. Aynı şekilde Ford 4x4 3.4 ton kargo taşıyıcı üzerine monte edilen tekerlekli 57 mm Gun Motor Carriage T44 modelinde üretiminden vazgeçilmiştir.

Muhimmatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sınıf karşılaştırması[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• 6 pounder 6 cwt uçaksavar topu
• 6 pounder 10 cwt deniz topu

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Chamberlain, Peter (1974). Anti-Tank Weapons. WWII Fact Files. Arco Publishing Company, New York. ISBN 0-668-03505-6. 
• Hogg, Ian V. (1998). Allied Artillery of World War Two. Crowood Press, Ramsbury. ISBN 1-86126-165-9. 
• Hunnicutt, R. P. (1992). Stuart: A History of the American Light Tank. Presidio Press. ISBN 0-89141-462-2. 
• Hunnicutt, R. P. (2002). Armored Car: A History of American Wheeled Combat Vehicles. Presidio Press. ISBN 0-89141-777-X. 
• When the Engines Roared: 50th Anniversary to the Sinai War (ברעום המנועים: 50 שנה למלחמת סיני ). Ministry of Defence, Israel. 2006. ISBN 965-05-1337-X. 
• Zaloga, Steven J. (2005). US Anti-tank Artillery 1941-45. New Vanguard 107. illustrated by Brian Delf. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-690-9. 
• Zaloga, Steven J. (2007). US Airborne Divisions in the ETO 1944-45. Battle Orders 25. Osprey Publishing. ISBN 978-1846031182. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Ordnance QF 6 pounder ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Development, Performance, Production of the 6pdr AT Gun
• QF 6 pounder at LemaireSoft
• Anthony G Williams - The 6 pdr 7cwt and the Molins gun
• US M-1 57 mm Anti-tank gun at Militaria: Weapons
• Armour penetration table
• Photo gallery at Tanxheaven.com