Psikanalitik teori

Psikanalitik teori, psikopatolojiyi tedavi etmek için klinik bir yöntem olan psikanalizi yönlendiren kişilik organizasyonu teorisi ve kişilik gelişiminin dinamiğidir. İlk olarak 19. yüzyılın sonlarında Sigmund Freud tarafından ortaya konan psikanalitik teori, ortaya atılışından bu yana birçok iyileştirme geçirdi. Psikanalitik teori, yirminci yüzyılın son üçte birinde, 1960'lardan sonra psikolojik tedavilerle ilgili eleştirel söylem akışının bir parçası olarak tam olarak öne çıktı.^[1] Freud, beyin analizini ve fizyolojik çalışmalarını durdurmuş ve odağını zihni ve zihni oluşturan ilgili psikolojik özellikleri incelemeye, özgür birliktelik ve aktarım olgularını kullanarak tedaviye kaydırmıştı. Çalışması, yetişkinlerin zihinsel işleyişini etkileyebilecek çocukluk olaylarının tanınmasını vurguladı. Genetik ve daha sonra gelişimsel yönleri incelemesi psikanalitik teoriye özelliklerini kazandırdı.^[2] 1899'da Rüyaların Yorumu'nu yayınlamasıyla başlayan teorileri öne çıkmaya başladı.

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikanalitikilk başta basitçe 'insan ruhunun analiziyle ilgili' anlamına geliyordu. Ancak psikanalizin ayrı bir klinik uygulama olarak ortaya çıkmasıyla birlikte, her iki terim de bunu tanımlamaya başladı. Her ikisi de hala kullanılıyor olsa da, bugün normal sıfat psikanalitiktir.^[3]

Psikanaliz, Oxford English Dictionary'de şu şekilde tanımlanır:

Sigmund Freud tarafından, rüya yorumu ve serbest çağrışım gibi teknikleri kullanarak, hastanın zihnindeki bilinçli ve bilinçsiz öğelerin etkileşimini araştırarak ve bastırılmış korkuları ve çatışmaları bilinçli zihne getirerek zihinsel bozuklukları tedavi etmek için ortaya çıkan bir terapötik yöntem. Ayrıca: bu yöntemle bir psikolojik teori sistemi ilişkilidir.^[4]

Psikanalitik bir bakış açısıyla, insanlar cinsel ve saldırgan dürtülere sahip olarak tanımlanır. Psikanalitik teorisyenler, insan davranışının deterministik olduğuna inanırlar. İrrasyonel güçler ve bilinçdışının yanı sıra içgüdüsel ve biyolojik dürtüler tarafından yönetilir. Bu determinist doğası nedeniyle, psikanalitik teorisyenler özgür iradeye inanmazlar.^[5]

Başlangıç[değiştir | kaynağı değiştir]

Anna O. ya da gerçek adıyla Berta Pappenheim, Freud'un arkadaşı olan Joseph Breuer'in histerik rahatsızlıklara sahip bir hastasıydı. Hidrofobi, uyuşukluk, görme problemleri ve konuşma zorlukları gibi semptomlar göstermekteydi. Breuer önceleri hipnoz yöntemini denese de bu şekilde başarılı olamayınca konuşma tedavisiyle ilerlemeye karar verdi. Tedavi işe yaradı ve Anna'nın rahatsızlıklarının, çocukluğunda yaşadıklarından kaynaklandığı ortaya çıktı. Freud, tedavide rol almasa da, Breuer'in ona vaka ile ilgili anlattıklarından etkilendi ve böylece psikanaliz ile psikanalitik teori hakkındaki fikirleri oluşmaya başladı. Somut olarak görülen semptomların çocukluk yaşantılarından, bastırılmış ve travmatik olaylardan kaynaklandığını fark etti. Bu çalışmaları, teorisinin gelişimine katkı sağladı.

İd, ego ve süperego[değiştir | kaynağı değiştir]

Sigmund Freud, kişiliğin id, ego ve süperego olmak üzere üç farklı unsurdan oluştuğunu ileri sürmüştür. İd, kişiliğin içsel, temel dürtüler ve ihtiyaçlar tarafından yönlendirilen yönüdür. Bunlar tipik olarak açlık, susuzluk ve seks dürtüsü veya libido gibi içgüdüseldir. İd aynı zamanda bilinçdışıdır ve içgüdüsel yeteneklerimizden kaynaklanır. İd, haz ilkesine göre hareket eder, çünkü acıdan kaçınır ve haz arar. İd'nin içgüdüsel niteliği nedeniyle dürtüseldir ve çoğu zaman eylemlerin sonuçlarının farkında değildir. Ego, gerçeklik ilkesi tarafından yönlendirilir. Ego, id güdüsüne en gerçekçi yollarla ulaşmaya çalışarak id ve süperegoyu dengelemeye çalışır. Kimliğin içgüdüsünü rasyonelleştirmeye ve uzun vadede bireye fayda sağlayan dürtüleri memnun etmeye çalışır. Süperegonun birey için belirlediği standartlar hakkında gerçekçi olmanın yanı sıra, dürtülerimizin gerçek ve gerçekçi olduğunu ayırmaya yardımcı olur. Ek olarak, Ego kendimizi nasıl gördüğümüzdür. Bu bilinçlidir, ancak her zaman doğru değildir. Örneğin, birisi dünyanın en yakışıklı insanı olduğuna inanabilir, ancak bu sadece onların bir fikridir ve herkes bu inanca katılmayacaktır. Süperego, ahlak ilkesi tarafından yönlendirilir. Daha yüksek düşünce ve eylem ahlakıyla bağlantılı olarak hareket eder. Süperego, içgüdüsel olarak id gibi davranmak yerine, sosyal olarak kabul edilebilir şekillerde hareket etmeye çalışır. Ahlakı kullanır, yanlış ve doğru duygumuzu yargılar ve sosyal olarak kabul edilebilir davranışı teşvik etmek için suçluluğu kullanır.^[5]^[6] Ayrıca, Süperego çevremizdeki insanlardan gelir. Neye inandığımızı ve olaylara nasıl baktığımızı etkilerler, dolayısıyla bu, nasıl yetiştirildiğinize ve içinde bulunduğunuz kültüre bağlı olarak farklı olabilir.

Biinçaltı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilinçaltı, zihnin bir kişinin farkında olmadığı kısmıdır. Freud, bireyin gerçek duygularını, duygularını ve düşüncelerini ortaya çıkaranın bilinçaltı olduğunu söylemiştir. Hipnoz, serbest çağrışım ve rüya analizi gibi yöntemlere kadar, bilinçaltına erişmek ve anlamak için kullanılan çeşitli psikanalitik teknikler vardır. Rüyalar bilinçaltını keşfetmemizi sağlar; Freud'a göre, bunlar "bilinçaltına giden 'kraliyet yolu'dur".^[7] Rüyalar gizli ve açık içerikten oluşur. Gizli içerik, bir kişi uyandığında hatırlanamayan bir rüyanın altında yatan anlam iken, açık içerik, bir kişinin uyandığında hatırladığı ve bir psikanalitik psikolog tarafından analiz edilebilen rüya içeriğidir. Rüyaların açık içeriğini keşfetmek ve anlamak, bireye kişiliğinin yüzeyinin altında olabilecek kompleksler veya bozukluklar hakkında bilgi verebilir. Rüyalar, kolayca erişilemeyen bilinçaltına erişim sağlayabilir.^[8]

Freudyen kaymalar (parapraksi olarak da bilinir), ego ve süperego düzgün çalışmadığında, id ve içsel dürtüleri veya istekleri açığa çıkardığında ortaya çıkar. Bilinçaltını ortaya çıkaran hatalar olarak kabul edilirler. Örnekler, birini yanlış isimle çağırmak, konuşulan veya yazılan bir kelimeyi yanlış yorumlamak veya yanlış bir şey söylemek arasında değişir.^[9]

Savunma mekanizmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ego; sağlıklı bir bilinç durumunu sürdürmek için id, süperego ve gerçekliği dengeler. Böylece gerçeği çarpıtarak bireyi her türlü stres ve kaygıdan korumak için tepki verir. Bu, tehdit edici bilinçdışı düşünce ve malzemelerin bilince girmesini engeller. Farklı savunma mekanizmaları türleri şunlardır: bastırma, mantığa bürüme, yansıtma, ödünleme, ters tepki oluşturma,özdeşim kurma, hayal kurma, kaçma, yön değiştirme ve yadsıma.^[10]

Psikoloji teorileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoseksüel gelişim[değiştir | kaynağı değiştir]

Freud'un kişiliğin (psişe) gelişimini ele almasıdır. Libido farklı vücut bölümlerine yönlendirildiği için ilerlemenin aşamalar yoluyla gerçekleştiğine inanan bir aşama teorisidir. İlerleme sırasına göre listelenen farklı aşamalar oral dönem, anal dönem, fallik dönem, latent dönem ve genital dönemdir. Genital dönem, insanlar diğer aşamalardaki tüm ihtiyaçlarını yeterli cinsel enerjiyle karşılarsa elde edilir. Belirli bir aşamada ihtiyaçları karşılanmayan bireyler, o aşamada sıkışıp kalırlar

Neo-Freudyen teori[değiştir | kaynağı değiştir]

Freud'un psikoseksüel gelişimle ilgili teorisi ve çalışması, bilinçdışının önemine, rüya yorumlarına, savunma mekanizmalarına ve çocukluk deneyimlerinin bütünleyici etkisine inanan ancak teoriye de itirazları olan Neo-Analitik/ Neo-Freudculara yol açtı. Kişilik gelişiminin 6 yaşında durduğu fikrini desteklemezler, bunun yerine gelişimin yaşam boyunca yayıldığına inanırlar. Freud'un çalışmasını genişlettiler, çalışmaları bilinçdışı ile birlikte bilinçli düşüncenin önemini kapsıyordu. En önemli teorisyenler Erik Erikson, Anna Freud, Carl Jung, Alfred Adler ve Karen Horney'dir. Erikson'un Psikososyal Gelişim teorisi, gelişimin sekiz aşamasına dayanmaktadır. Aşamalar, temel güvene karşı güvensizlik, bağımsızlığa karşı utanç, girişimciliğe karşı suçluluk, üretkenliğe karşı aşağılık, kimliğe karşı kafa karışıklığı, yakınlığa karşı yalnızlık, üretkenliğe karşı durgunluk ve benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluktur. Bunlar psikanalitik teori için önemlidir, çünkü insanların yaşamlarında geçirdikleri farklı aşamaları tanımlar. Her aşamada çatışmalardan geçtikleri ve hangi yolu seçerlerse seçsinler belirli sonuçları olacağı için her aşamanın yaşam sonuçları üzerinde büyük bir etkisi vardır.^[11]

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazıları teorinin ampirik verilerden yoksun olduğunu ve patolojiye fazla odaklandığını iddia etmektedir.^[12] Diğer eleştiriler, teorinin kültürü ve onun kişilik üzerindeki etkisini dikkate almamasıdır.^[13]^[14]

Psikanalitik teori Freud'dan gelir ve çocukluğa odaklanır. Çoğu, çocukları incelemenin sonuçsuz olabileceğine inandığı için bu bir sorun olabilir. Buradaki endişe, bunun ömür boyu sürecek bir olay olup olmayacağı veya çocuğun kişiliğinden çıkıp çıkmayacağıdır.^[15]

Sanat ve beşeri bilimlere uygulama[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikanalitik teori, Kıta felsefesinde ve özellikle estetikte büyük bir etkiye sahiptir. Freud bazen bir filozof olarak kabul edilir. Psikanalist Jacques Lacan ve filozoflar Michel Foucault ve Jacques Derrida, psikanalizin felsefi analizi nasıl bilgilendirdiği üzerine kapsamlı yazılar yayınlamışlardır.^[16]^[17]^[18]^[19]

Edebi metinleri analiz ederken psikanalitik teori, bir metindeki gizli anlamı deşifre etmek, yorumlamak ya da yazarın niyetlerini daha iyi anlamak için kullanılabilir. Motiflerin analizi yoluyla, Freud'un teorisi, metindeki karakterlerin eylemlerinin yanı sıra yazının anlamını da netleştirmeye yardımcı olmak için kullanılabilir.^[20]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Brenner, C. (1973). An Elementary Textbook of Psychoanalysis – Revised edition. New York: International Universities Press. ISBN 0-385-09884-7
Ellman, S. (2010). When Theories Touch: A Historical and Theoretical Integration of Psychoanalytic Thought. London: Karnac Books. ISBN 1-85575-868-7 ISBN 1-85575-868-7
Laplanche, J. & Pontalis, J. B. (1974). The Language of Psycho-Analysis. W. W. Norton & Company, ISBN 0-393-01105-4

Çevrimiçi okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Freud, Sigmund 1900, Interpretation of Dreams (Chapter 2). Standard Edition.
Grünbaum, Adolf 1986. Precis of Foundations of Psycho-Analysis. Behavioral and Brain Sciences 9 : 217–284.
Greenberg, J. and Mitchell, S.A. (1983). Object Relations in Psychoanalytic Theory. Cambridge MASS and London: Harvard University Press.
Klein, Melanie 1932. Chapter 2, The Psychoanalysis of Children. In The Writings of Melanie Klein Volume 2. London: Hogarth Press.
Klein, Melanie (1935), A contribution to the psychogenesis of manic-depressive states, International Journal of Psycho-Analysis 16: 145–74. Republished: Hogarth Press.
Bion, W. (1957), 'On Arrogance', in Second Thoughts. London: Heinemann, pp. 86–92, 161–6.
Benjamin, J. (1990). An Outline of Intersubjectivity: the development of recognition. Psychoanalytic Psychology 7S:33–46.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

PSY-LOG: Psychoanalytic Web Directory (Fransızca, Almanca ve İngilizce) 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Foucault ve psikanaliz üzerine René Major makalesi (Fransızca) 5 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kısmen Jacques Derrida ve René Major tarafından düzenlenen États Generaux de la psychanalyse (Fransızca) 4 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
eleştirel psikoloji sözlüğü 18 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Amerikan Psikanaliz Derneği'nin resmi web sitesi 2 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Psikanaliz – Teknikler ve Uygulama 26 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Tere sa de Lauretis, Freud's Drive (Basingstoke 2008) p. 3
^ Tyson, Phyllis. (2002). The challenges of psychoanalytic developmental theory. Journal of the American Psychoanalytic Association, 50, 19–52.
^ "psychoanalytical, adj. (and n.)." and "psychoanalytic, adj." OED Online. Oxford University Press, June 2015. Web. 7 September 2015.
^ "psychoanalysis, n." OED Online. Oxford University Press, June 2015. Web. 7 September 2015.
^ ^a ^b Friedman, H. W., & Schustack, M. W. (2011). Personality: Classics theories and modern research. (5th Edition). Boston, MA: Allyn & Bacon.
^ Silberman, Edward. "Review of Psycho-dynamic Therapy: A Guide to Evidence-Based Practice." Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes 75.3 (2012): 298–301. PsycINFO. Web.
^ Freud, S (1915). The Unconscious. XIV (2nd ed.). Hogarth Press, 1955.
^ Freud, S (1900). The Interpretation of Dreams. IV and V (2nd ed.). Hogarth Press, 1955.
^ Modell, Arnold H. "Psychoanalysis, Neuroscience, and the Unconscious Self." Psychoanalytic review 99.4 (2012): 475–83.PsycINFO. Web.
^ "Freud'a göre savunma mekanizmaları". 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.
^ Young (December 1953). "Psychoanalytic Theories of Personality". American Sociological Review. 18 (6): 714. doi:10.2307/2088147. ISSN 0003-1224.
^ Mahmood, Omar M., and Sawssan R. Ahmed. Psychological Testing and Assessment. New York, NY, US: Routledge/Taylor & Francis Group, New York, NY, 2012. PsycINFO. Web.
^ Hoggard, Lori S., Christy M. Byrd, and Robert M. Sellers. "Comparison of African American College Students' Coping with Racially and Nonracially Stressful Events." Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology 18.4 (2012): 329–39. PsycINFO. Web.
^ Giamo, Lisa S., Michael T. Schmitt, and H. R. Outten. "Perceived Discrimination, Group Identification, and Life Satisfaction among Multiracial People: A Test of the Rejection-Identification Model." Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology 18.4 (2012): 319–28. PsycINFO. Web.
^ The Evolved Structure of Human Social Behaviour and Personality. 17 Nisan 2018. doi:10.4324/9780429481703. ISBN 9780429481703.
^ Felman, Shoshana. Jacques Lacan and the adventure of insight: Psychoanalysis in contemporary culture. Harvard University Press, 1987.
^ Spector, Jack J. The aesthetics of Freud: A study in psychoanalysis and art. Lane, Allen, 1973.
^ Segal, Hanna. "A psychoanalytic approach to aesthetics." Reading Melanie Klein (1998): 203.
^ Glover, Nicky. Psychoanalytic aesthetics: An introduction to the British School. Karnac Books, 2009.
^ "Psychoanalysis and Literature". 14 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013.

[1] Tere sa de Lauretis, Freud's Drive (Basingstoke 2008) p. 3

[2] Tyson, Phyllis. (2002). The challenges of psychoanalytic developmental theory. Journal of the American Psychoanalytic Association, 50, 19–52.

[3] "psychoanalytical, adj. (and n.)." and "psychoanalytic, adj." OED Online. Oxford University Press, June 2015. Web. 7 September 2015.

[4] "psychoanalysis, n." OED Online. Oxford University Press, June 2015. Web. 7 September 2015.

[Friedman-5] Friedman, H. W., & Schustack, M. W. (2011). Personality: Classics theories and modern research. (5th Edition). Boston, MA: Allyn & Bacon.

[6] Silberman, Edward. "Review of Psycho-dynamic Therapy: A Guide to Evidence-Based Practice." Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes 75.3 (2012): 298–301. PsycINFO. Web.

[7] Freud, S (1915). The Unconscious. XIV (2nd ed.). Hogarth Press, 1955.

[8] Freud, S (1900). The Interpretation of Dreams. IV and V (2nd ed.). Hogarth Press, 1955.

[9] Modell, Arnold H. "Psychoanalysis, Neuroscience, and the Unconscious Self." Psychoanalytic review 99.4 (2012): 475–83.PsycINFO. Web.

[10] "Freud'a göre savunma mekanizmaları". 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2022.

[11] Young (December 1953). "Psychoanalytic Theories of Personality". American Sociological Review. 18 (6): 714. doi:10.2307/2088147. ISSN 0003-1224.

[12] Mahmood, Omar M., and Sawssan R. Ahmed. Psychological Testing and Assessment. New York, NY, US: Routledge/Taylor & Francis Group, New York, NY, 2012. PsycINFO. Web.

[13] Hoggard, Lori S., Christy M. Byrd, and Robert M. Sellers. "Comparison of African American College Students' Coping with Racially and Nonracially Stressful Events." Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology 18.4 (2012): 329–39. PsycINFO. Web.

[14] Giamo, Lisa S., Michael T. Schmitt, and H. R. Outten. "Perceived Discrimination, Group Identification, and Life Satisfaction among Multiracial People: A Test of the Rejection-Identification Model." Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology 18.4 (2012): 319–28. PsycINFO. Web.

[15] The Evolved Structure of Human Social Behaviour and Personality. 17 Nisan 2018. doi:10.4324/9780429481703. ISBN 9780429481703.

[16] Felman, Shoshana. Jacques Lacan and the adventure of insight: Psychoanalysis in contemporary culture. Harvard University Press, 1987.

[17] Spector, Jack J. The aesthetics of Freud: A study in psychoanalysis and art. Lane, Allen, 1973.

[18] Segal, Hanna. "A psychoanalytic approach to aesthetics." Reading Melanie Klein (1998): 203.

[19] Glover, Nicky. Psychoanalytic aesthetics: An introduction to the British School. Karnac Books, 2009.

[20] "Psychoanalysis and Literature". 14 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

g t d Kıta felsefesi
Çağdaş felsefe (analitik · kıta)
Filozoflar	Theodor W. Adorno Giorgio Agamben Louis Althusser Hannah Arendt Joxe Azurmendi Alain Badiou Jean Baudrillard Zygmunt Bauman Henri Bergson Albert Camus Ernst Cassirer Gilles Deleuze Jacques Derrida Johann Fichte Michel Foucault Frankfurt Okulu Hans-Georg Gadamer Antonio Gramsci Jürgen Habermas Georg Hegel Martin Heidegger Edmund Husserl Roman Ingarden Karl Jaspers Immanuel Kant Søren Kierkegaard Alexandre Kojève Leszek Kołakowski Jacques Lacan Claude Lévi-Strauss Emmanuel Levinas Gabriel Marcel Maurice Merleau-Ponty Friedrich Nietzsche Paul Ricoeur Jean-Paul Sartre Friedrich Schelling Carl Schmitt Arthur Schopenhauer Slavoj Žižek devamı...
Teoriler	Alman idealizmi Hegelcilik Eleştirel teori Psikanalitik teori Varoluşçuluk Yapısalcılık Postmodernizm Postyapısalcılık
Kavramlar	Anksiyete Sahicilik Kendinde varolmak Can sıkıntısı Dasein Différance Fark Varoluşçu bunalım Varoluş özden önce gelir Fiiliyat Araöznellik Ontik Öteki Kendini aldatma İz sürme devamı...
İlgili maddeler	Kantçılık Fenomenoloji Hermeneutik Yapısöküm Sezgi
Kategori · Taslaklar

Psikanalitik teori nedir?, Psikanalitik teori anlamı nedir?, Psikanalitik teori ne demektir?