Otorite Üzerine, Friedrich Engels'in her türlü otoriteyi reddeden Mihail Bakunin önderliğindeki anarşistlerin görüşlerini eleştirdiği ve proleter devrimin devlet karşısındaki tutumu sorununa ilişkin marksist görüşlere bir temel getiren makalesidir. Makale; dönemin enternasyonal sosyalist hareketini Bakunin etkisindeki anarşizmin etkisinden korumak amacıyla yazılmıştır.^[1]

Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekim 1872 - Mart 1873 tarihleri arasında yaklaşık dört sayfa olarak yazılan makale;^[2] Aralık 1873'te, 1874 yılı için hazırlanan Almanca Repubblicano adlı derlemede yayımlanmıştır. Ayrıca yine 1874 yılında İtalyanca gazetede yayınlanması için de hazırlanmıştır.^[1]

Engels, devleti yaratmış olan toplumsal ilişkileri kaldırmadan "devleti kaldırmak"tan sözeden anarşist düşüncenin bilim dışı ve karşı devrimci olduğunu vurgulamakta, ayrıca anarşist dogmacılığı ve sekterliği de şiddetli bir şekilde eleştirmektedir.^[3] "Otorite üzerine" ayrıca gelecek sosyalist toplum hakkındaki düşüncelerini kendi diyalektik yorumuyla aktardığı bir makale olma özelliği taşır.^[1]

Eserde iş gücündeki otorite üzerine çeşitli yollarla örnekler verilir. Bu kapsamda otorite olduğuna dair demiryolu örneğini veren Engels "Başka bir örnek ele alalım: demiryolu. Burada da, sonsuz sayıda bireyin işbirliğine kesinlikle ihtiyaç vardır ve bu işbirliği belirli saatlerde uygulanmalıdır." der ve bunun belli bir kural bütünlüğü içerisinde olmasına atıf yapar.^[4] Yine Engels bu makalede, "Bir işçi topluluğu bir araya gelerek iş yapmaya veya çalışmaya karar verdiğinde, orada otorite doğar." fikrini öne sürer.^[4] Bu varsayımı birçok anarşist teorisyen şiddetle reddeder.^[4]

Engels, söz konusu eserinde "anti-otoriterciler" olarak tanımladığı bir zümreyi, otoriter devletin, onu ortaya çıkaran toplumsal şartlar ortadan kaldırılmaksızın bir an evvel yıkılmasını talep etmekle suçlamakta ve buna karşılık Paris Komünü'nü örnek göstererek "Bu adamlar hiçbir devrim görmüşler midir?... Paris Komünü, silahlı halkın otoritesini burjuvaziye karşı kullanmamış olsaydı, bir gün olsun dayanabilir miydi?" demektedir. Bu anlamda yine anarşist teorisyenlerle ters düşer. Bazı anarşistler Paris Komünü dönemindeki şehir savaşlarında 30.000 ile 50.000 kişi arasında kişinin yaşamını yitirdiğini ve 7.000 civarında kişinin sürgün edildiği gerçeğini hatırlatarak^[5] Engels'in bu eserde komünün yenilgisini hafife aldığını iddia eder.^[4] Bunun yanında İspanya İç Savaşı'ndaki anarşistlerin rolünün ve pek çok yeri "otorite olmadan" ele geçirmesinin Engels'in bu eserindeki teorilerinin yalanlandığını iddia eden anarşistler de mevcuttur.^[4][6][7]

Başka bir anlaşmazlık konusu da anarşistlerin devrime ihanet etmesi konusudur. Eserinde "Öyleyse ikisinden biri: ya otorite düşmanları ne dediklerini bilmiyorlar, dolayısıyla kafaları karıştırmaktan başka bir şey yapmıyorlar; ya da ne dediklerini biliyorlar, dolayısıyla proletarya hareketine ihanet ediyorlar." ifadelerini kullanan Engels, bu cümlelerle anarşistleri direkt olarak ihanet içerisinde olduklarını iddia eder. Buna karşın anarşistler; bu ifadelerin kendilerinin kapitalistler için çalıştığını ima ettiğini belirtir ve şiddetle karşı çıkar. Nitekim Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra ortaya çıkan kapitalist dünyada, onlarla birlikte çalışanların "otoriteciler" olduğunu ve onların bunu yaptığını vurgulayan anarşistler de mevcuttur.^[4] Bunun yanında "otoritercilerin" komünist devletlerde yaptığı katliamların dayanağının Engels'in bu fikirleri olduğu da öne sürülür.^[4]

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Marksist düşünür, Leninizm'in kuramcısı (yani Marksizm-Leninizm) ve aynı zamanda Sovyetler Birliği'nin kurucusu olan Vladimir Lenin Engels ile paralel olarak anarşist tezleri reddetmiş^[8] ve "Alelade bir burjuva parlamenter devletin değil, ama sürekli ordusu olmayan, halk düşmanı bir polisi bulunmayan halkın üzerinde yer alan bürokrasisi olmayan bir devletin gereğini savunuyorum." demek suretiyle devlet otoritesinin proleter bir devrim için olmazsa olmaz olduğunu belirtmiştir.^[9] Bununla birlikte Lenin başta Devlet ve Devrim ve Proleter Devrimi ve Dönek Kautsky eserlerinde olmak üzere pek çok eserinde otoritenin var olması gerektiğini Engels'in fikirlerine atıfta bulunarak savunmuştur.^[10]

Aralarında Lev Troçki, Nikolay Buharin'in de bulunduğu pek çok Bolşevik teorisyen bu eserden alıntı yapmış ya da esere atıfta bulunmuştu.^[11]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Anarşizm mi? Sosyalizm mi?

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikikaynak'ta Otorite Üzerine ile ilgili metin bulabilirsiniz.

• On Authority (İngilizce)8 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Marxists Internet Archive
• Otorite Üzerine - F. Engels
• Greanvillepost - Friedrich Engels: On Authority20 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.