Nijat Özön

Nijat Özön
Nijat Özön
	Sinema yazarı Nijat Özön
Doğum	25 Aralık 1927; Beyoğlu, İstanbul, Türkiye
Ölüm	15 Aralık 2010 (82 yaşında); Altındağ, Ankara, Türkiye
Meslek	Türk dilci, sinema tarihçisi ve çevirmen
Milliyet	Türk
Konu	Sinema

Nijat Özön, (25 Aralık 1927, İstanbul - 15 Aralık 2010, Ankara) Türk sinema eleştirmeni ve kuramcısı, mütercim, dilbilim uzmanıdır. Türkiye'de sinema hakkında ilk süreli yayını çıkaran Özön, ilk sinema ansiklopedisini de yazdı.^[1]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Nijat Özön, 25 Aralık 1927'de İstanbul Beyoğlu Kumbaracılar Yokuşu'nda^[2] yazın tarihçisi Mustafa Nihat Özön'ün oğlu olarak doğdu. 1952 yılına Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin Türk dili ve edebiyatı bölümünden mezun oldu. Aynı zamanda kütüphanecilik eğitimi de alan Özön, İstanbul'da bir dönem yayıncılık yaptı, daha sonra girdiği Anadolu Ajansı'nda 1981'de emekli olana kadar çalıştı. Dilbilim alanında çalıştı, sözlük ve ansiklopediler çıkardı, tercümeler yaptı. 1960'lı yıllarda Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu'nda sinema dersleri verdi. 1978'de Kültür Bakanlığı "Kültür Yüksek Kurulu" ve "Sinema Kurulu" üyeliğinde bulundu. İstanbul, Ankara ve İzmir film festivallerinde ödüller aldı.

Yazarlığa Ankara'da yayımlanan "Yağmur ve Toprak" dergisinde, Aralık 1950'de başladı. Dergi 1948-1951 arasında yayımlandı.

Fransız Sefaretinde (Büyükelçilik) haftalık bültenler hazırlıyordu.

N. Özer, Adnan Ufuk takma adlarıyla dergilerde yazdı. Bu tercihini yeni çıkmış dergilerde yazar adlarının çok sayıda olmasının önemiyle açıklıyor.^[3]

1956'da Türkiye'de sinemayla ilgili ilk kapsamlı başvuru kitabı olan "Sinema Sanatı"nı ve sinema sanatını kuramsal ve estetik yönüyle ele alan ilk sinema dergisi olan "Sinema"yı o çıkardı ve Türkiye'nin "ilk sinema tarihçisi" ve "ilk sinema kuramcısı" olarak anıldı. Sinemada biçim ve estetiğe önem veren Özön, sözünü sakınmayan dobra bir yazar olarak da tanınıyordu. Türk sinemasının geleceğini karanlık gören Özön, bu konuda Halit Refiğ'le sert tartışmalara girmiş, ödüllü yönetmen Metin Erksan'ın Sevmek Zamanı filmini batı özentisi bularak yerden yere vurmuştu.

1956'da, Halit Refiğ ile birlikte yayınladıkları "Sinema", "Kim" isimli dergilerde sinema üzerine yazıları çıktı.

Vedat Türkali'nin sinema ile ilgilenmesinin arkasında yatan kişi olarak da bilinir. Bir süre aynı cezaevinde birlikte kalmaları Türkali'nin daha sonraki dönemlerde sinemaya ilgi duymasını sağlamıştır.

Özön hapis meselesini şöyle anlatmış: "Ben Gizli Komünist Partisi üyesi olmakla suçlandım. Fakat ben partiden 1 yıl önce ayrılmıştım... 7 ay tutuklu kaldım... 4 ay hüküm giydim, yani devletten 3 ay alacağım var benim."^[2]

15 Aralık 2010'da kalp rahatsızlığı nedeniyle tedavi gördüğü Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde hayatını kaybetti.^[1]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Temel Yazım Kılavuzu

Büyük Yazım Kılavuzu

Büyük Dil Kılavuzu

Türk Sineması Kronolojisi 1895-1966

Söylenişli Fransızca-Türkçe Sözlük

Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü

Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt: 1 Tarih, Sanat, Estetik, Endüstri, Ekonomi

Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt: 2 Eleştirme, Eleştiri Yazıları, Sinema ve Toplum, Denetleme, Sinema ve TV

Türk Sinema Tarihi, 1962

Sinema El Kitabı, 1964

Ansiklopedik Sinema Sözlüğü, Arkın Kitabevi, 1968

Sinema Sanatı, Sinema Dergisi Yayınları, Ankara, 1956

100 Soruda Sinema Sanatı Nijat Özön, Mayıs 1972

Sinema, Uygulayımı - Sanatı - Tarihi 1985

Çevirileri

Film Duyumu , Sergey M. Eisenstein

Film Biçimi , Sergey M. Eisenstein

Potemkin Zırhlısı / Harp Esirleri / Cehennemden Dönüş , Sergey M. Eisenstein

Çağdaş Sinemanın Sorunları , André Bazin

Cehennemden Dönüş John Ford, [Çeviren: Nijat Özön], Mart 1967,

Harp Esirleri Renoir, [Çeviren: Nijat Özön], Mart 1967

Sinemanın Temel İlkeleri V. I. Pudovkin, [Çeviren: Nijat Özön], Haziran 1966

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Sinema tarihçisini kaybetti". Hürriyet.com. 17 Aralık 2010. 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2011.
^ ^a ^b "Nijat Özön - Görsel Hafıza Projesi". BÜ Mithat Alam Film Merkezi. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Nijat Özön, Görsel Hafıza Projesi". BÜ Mithat Alam Film Merkezi. 2008. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[hür-1] "Sinema tarihçisini kaybetti". Hürriyet.com. 17 Aralık 2010. 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2011.

[vimeo.com-2] "Nijat Özön - Görsel Hafıza Projesi". BÜ Mithat Alam Film Merkezi. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] "Nijat Özön, Görsel Hafıza Projesi". BÜ Mithat Alam Film Merkezi. 2008. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

Nijat Özön nedir?, Nijat Özön anlamı nedir?, Nijat Özön ne demektir?