New England veya diğer kullanımıyla Yeni İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri'nin kuzeydoğu köşesine verilen isimdir. Bölgeyi oluşturan 6 eyâlet Connecticut, Maine, Massachusetts, New Hampshire, Rhode Island ve Vermont'dur.

New England, batıda New York eyaleti, kuzeydoğuda New Brunswick ve kuzeyde Quebec olmak üzere Kanada eyaletleri ile sınırlıdır. New England'ın doğusunda ve güneydoğusunda Atlantik Okyanusu, güneybatısında ise Long Island Sound vardır.

New England'ın en büyük şehri ve Massachusetts'in başkenti Boston'dur. New England'ın en büyük metropol bölgesi Greater Boston'dur ve New England nüfusunun yaklaşık üçte biri burada yaşar. Bu bölge Worcester, Massachusetts (New England'ın en büyük ikinci şehridir), Manchester, New Hampshire (New Hampshire'ın en büyük şehridir) ve Providence, Rhode Island'ı (Rhode Island'ın başkenti ve en büyük şehridir) kapsar.

Güneydoğu New England dar kıyı ovasıyla kaplıyken, batı ve kuzey bölgelerine Apalaş Dağları'nın kuzey ucunun tepeleri ve zirveleri hakimdir. Atlantik iniş hattı kıyıya yakındır. Bu hat birçok şehrin bölgeyi kuzeyden güneye ikiye bölen Connecticut Nehri gibi nehirlerin su gücünden yararlanmasını sağlamıştır.

Her eyalet genellikle kasaba denilen ve çoğu kasaba toplantılarıyla yönetilen küçük belediyelere bölünmüştür. New Hampshire ve Vermont'un bazı izole, seyrek nüfuslu kuzey bölgeleriyle birlikte birleşmemiş alanlar, kabaca Maine'in yarısı ile sınırlıdır.

New England ABD Nüfus Sayım Bürosu'nun dokuz bölgesel bölümünden birisidir. Püritenizm ile liberalizmi, tarımsal yaşam ile sanayiyi ve izolasyon ile göçü birleştirerek güçlü bir kültürel kimlik duygusunu^[1] korur.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Washington eyaleti'nden daha büyük ve Büyük Britanya'dan daha küçük olmak üzere, su alanları dahil New England eyaletlerinin toplam alanı 71.988 milkare (186.447 km²)^[2]'dir.^[3][4]

Maine eyaleti tek başına New England'ın toplam alanının neredeyse yarısıdır ancak Indiana'dan daha küçük 39. en büyük eyalettir. En küçüğü Rhode Island olan diğer New England eyaletleri ABD'nin en küçük eyaletleridir.

Su alanları dahil New England'ın eyalet alanları:

• Maine, 35.380 milkare (91.600 km²)
• Massachusetts, 10.554 milkare (27.330 km²)
• Vermont, 9.616 milkare (24.910 km²)
• New Hampshire, 9.349 milkare (24.210 km²)
• Connecticut, 5.543 milkare (14.360 km²)
• Rhode Island, 1.545 milkare (4.000 km²)^[5]

Bölgeler[değiştir | kaynağı değiştir]

En büyük şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

2020 ABD Nüfus sayımına göre en kalabalık New England şehirleri şunlardır (parantez içindeki sayılar büyükşehir bölgelerinin nüfus sayılarıdır):^[6][7]

1. Boston, Massachusetts: 675,647 (4,941,632)
2. Worcester, Massachusetts: 206,518 (923,672)
3. Providence, Rhode Island: 190,934 (1,604,291)
4. Springfield, Massachusetts: 155,929 (699,162)
5. Bridgeport, Connecticut: 148,654 (939,904)
6. Stamford, Connecticut: 135,470 (Bridgeport's MSA’nundur)
7. New Haven, Connecticut: 134,023 (862,477)
8. Hartford, Connecticut: 121,054 (1,214,295)
9. Cambridge, Massachusetts: 118,403 (Greater Boston’a aittir)
10. Manchester, New Hampshire: 115,644 (406,678)

20. yüzyılda New York’un çevresinin kentsel büyümesinin New York metropoliten alanı komşusu olan Connecticut‘a önemli bir ekonomik etkisi oldu.

Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu, Fairfield, New Haven ve Litchfield ilçelerini, New York ve New York'un diğer bölgeleriyle birlikte batı Connecticut'taki ilçelerini ve New Jersey’i birleşik istatistiksel alan olarak gruplandırır.^[8]

• New England’ın başlıca şehirleri
• 
  1. Boston, Massachusetts
• 
  2. Worcester, Massachusetts
• 
  3. Providence, Rhode Island
• 
  4. Springfield, Massachusetts
• 
  5. Bridgeport, Connecticut
• 
  6. Stamford, Connecticut
• 
  7. New Haven, Connecticut
• 
  8. Hartford, Connecticut
• 
  9. Cambridge, Massachusetts
• 
  10. Manchester, New Hampshire

Büyükşehirler ve başkentler[değiştir | kaynağı değiştir]

Metropolitan alanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki yerler Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu tarafından belirtilen metropol istatistik alanlarıdır.

Eyalet başkentleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Hartford, Connecticut
• Augusta, Maine
• Boston, Massachusetts
• Concord, New Hampshire
• Providence, Rhode Island
• Montpelier, Vermont

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölge, ABD'nin coğrafi merkezinden uzaktır ve nispeten küçük bir bölgedir ancak nüfusu yoğundur.

New England, tarihinde önemli bir sanayi ve imalat merkezi ve granit, ıstakoz ve morina balığı gibi doğal kaynaklı ürünlerinin tedarikçisi olmuştur. Turizm, eğitim, finans ve sigorta hizmetleri ile mimari, inşaat ve inşaat hizmetleri dahil olmak üzere hizmet sektörü önemlidir. Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Bakanlığı, New England ekonomisini tüm ABD ekonomisinin mikrokozmosu olarak adlandırmıştır.^[10]

Geleneksel imalat şirketleri Midwest'e, tekstil ve mobilya imalatı da South'a taşındığından, 20. yüzyılın ilk yarısında bölge uzun süren sanayisizleşme döneminden geçti.

20. yüzyılın sonlarında bölge ekonomisi kısmen yüksek teknoloji, askeri savunma sanayii, finans ve sigorta hizmetleri ile eğitim ve sağlık hizmetlerini kapsıyordu.

2018 itibarıyla New England'ın GSYİH'sı 1,1 trilyon dolardı.^[11]

New England, balıktan ıstakoz, kızılcık, patates ve akçaağaç şurubuna kadar çeşitli gıda ürünleri ihraç eder. Bölge ihracatının yaklaşık yarısını bilgisayar, elektronik ve elektrikli ekipman gibi endüstriyel ve ticari makineler oluşturur.

Barre, Vermont'ta Granit çıkarılır,^[12] Springfield, Massachusetts ve Saco, Maine'de çeşitli silahlar Groton, Connecticut'ta denizaltılar, Bath, Maine'de su üstü donanma gemileri ve Turners Falls, Massachusetts'te ise el aletleri üretilir.

Kent merkezleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2017'de Boston dünyanın en rekabetçi dokuzuncu finans merkezine ve Amerika Birleşik Devletleri'nde en rekabetçi dördüncü finans merkezine sahip olarak sıralandı.^[13] Boston merkezli Fidelity Investments 1980'lerde yatırım fonunun popülerleşmesine yardımcı oldu ve Boston'ı Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en iyi finans merkezlerinden birisi yaptı.^[14]

Şehir'de Santander Bank'in genel merkezi ve risk sermayesi firmaları merkezi vardır. State Street Corporation varlık yönetimi ve saklama hizmetlerinde uzmanlaşmış olup kent merkezindedir.

Boston aynı zamanda basım ve yayın merkezidir.^[15] Bedford-St. Martin's ve Beacon Press ile birlikte Houghton Mifflin Harcourt merkezi buradadır.

Şehir'de ayrıca Back Bay'deki Hynes Kongre Merkezi ve Güney Boston sahilindeki Seaport Otel ve Seaport Dünya Ticaret Merkezi ve Boston Kongre ve Sergi Merkezi vardır.^[16]

General Electric 2016 yılında Boston'un yüksek öğrenim alanındaki üstünlüğü gibi faktörleri gerekçe göstererek, şirketin küresel merkezini Fairfield, Connecticut'tan Boston Seaport Bölgesi'ne taşıyacağını ilan etti.^[17]

Şehirde ayrıca Converse, New Balance ve Reebok dahil olmak üzere birçok büyük spor ve ayakkabı şirketinin merkezi bulunur. Rockport, Puma ve Wolverine Worldwide'in şehrin hemen dışında genel merkezleri veya bölge ofisleri de vardır.^[18][19]

Hartford, Aetna, Conning & Company, Hartford, Harvard Pilgrim Health Care, The Phoenix Companies ve Hartford Steam Boiler gibi şehir merkezli şirketlerle sigorta sektörünün tarihi uluslararası merkezidir. The Travelers Companies ve Lincoln National Corporation'ın şehirde büyük işletmeleri vardır.

U.S. Fire Arms Mfg. Co., United Technologies Corporation ve Virtus Investment Partners şirketlerinin merkezleri de buradadır.^[20]

Fairfield County, Connecticut'da Bridgewater Associates (dünyanın en büyük risk fon şirketlerinden biri), Aladdin Capital Management ve Point72 Asset Management gibi büyük yatırım yönetimi firmaları vardır. NatWest Group ve UBS gibi birçok uluslararası bankanın Kuzey Amerika'daki merkezleri Fairfield ilçesindedir.

Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarım bölgenin kayalık toprağı, serin iklimi ve küçük alanı ile sınırlıdır. Ancak bazı New England eyaletleri, belirli üretim alanları için ABD eyaletleri arasında üst sıralardadır. Maine Kültür balıkçılığı'nda dokuzuncudur^[21] ve kuzeydoğu kesiminde çok patates tarlaları vardır. Vermont, süt ürünlerinde on beşincidir.^[22] Connecticut ve Massachusetts ise tütünde sırasıyla yedinci ve onbirinci sıradadır.^[23][24]

Kızılcık, Massachusetts'in Cod Burnu-Plymouth-Güney sahil bölgesinde ve yaban mersini Maine'de yetiştirilir.

Enerji[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölge, genelde ABD'ye kıyasla çoğunlukla enerji açısından verimlidir. Maine dışındaki her eyalet, enerji açısından en verimli on eyalet arasındadır^[25] New England'daki her eyalet aynı zamanda elektrik fiyatları açısından en pahalı on eyalet arasındadır.^[26] Esasen açık deniz kaynaklarından gelen rüzgar enerjisinin 2020'lerde pazar payı kazanması beklenmektedir.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Kolejler ve üniversiteler[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri ve dünyadaki en eski ve en ünlü yüksek öğrenim kurumlarından bazıları New England'dadır. Harvard College vaizleri eğitmek için 1636'da Cambridge, Massachusetts'te kurulan bu tür ilk kurumdu.

Yale Üniversitesi 1701'de Connecticut, Saybrook'ta kuruldu ve 1861'de ülkenin ilk doktora (PhD) derecesini verdi. 1718'de Yale üniversitesi halen bulunduğu New Haven, Connecticut'a taşındı.

Brown Üniversitesi, ülkedeki tüm dini bağlantılardan öğrencileri kabul eden ilk kolejdi. Brown Üniversitesi ABD'deki en eski yedinci yüksek öğrenim kurumudur. 1764'te Providence, Rhode Island'da kuruldu.

Dartmouth Koleji 1769'da Hanover, New Hampshire'da yerel Amerikan Yerli nüfusunu ve İngiliz gençliğinin eğitimi için kuruldu.

New England'ın en eski beşinci üniversitesi olan Vermont Üniversitesi, Vermont'un Birlik'e katıldığı yıl olan 1791'de kuruldu.

Sekiz Sarmaşık Ligi okulundan dördüne ek olarak New England, "Little Ivies" denilen eğitim kurumlarının büyük kısmı olan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT), orijinal Seven Sisters, sekiz orijinal Public Ivies'den birisini, Massachusetts'in merkezindeki "Colleges of Worcester Consortium" ve batı Massachusetts'teki "Five Colleges konsorsiyumunu içerir.

Bölgedeki en iyi devlet üniversiteleri ise Maine Üniversitesi, New Hampshire Üniversitesi, Connecticut Üniversitesi, Massachusetts Amherst Üniversitesi, Rhode Island Üniversitesi ve Vermont Üniversitesi'dir.

Özel ve bağımsız ortaöğretim okulları[değiştir | kaynağı değiştir]

Üniversite öncesi düzeyde New England'da pekçok Amerikan bağımsız okulu vardır. Seçkin "New England hazırlık okulu" ve "preppy" yaşam tarzı kavramı bölge imajının simgesel parçasıdır.^[27]

Devlet okulları eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkedeki en eski devlet okullarından bazıları New England'dadır. New England Amerika Birleşik Devletleri'nde kapsamlı zorunlu eğitim uygulayan ilk bölgedir. Boston Latin Okulu, Amerika'daki en eski devlet okuludur ve Bağımsızlık Bildirgesi'ni imzalayan birkaç kişi burada öğrenim görmüştür.^[28]

Hartford Devlet Lisesi ABD'deki en eski ikinci lisedir.^[29]

2005'te National Education Association Connecticut'ı ülkedeki en yüksek maaşlı öğretmenlerin olduğu şehir olarak sıralamıştır. Massachusetts ve Rhode Island bu sıralamada sırasıyla sekizinci ve dokuzuncu sıraları aldılar.

Akademik dergiler ve basın[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgede The New England Journal of Medicine, Harvard University Press ve Yale University Press dahil olmak üzere birçok akademik dergi ve yayıncılık şirketi vardır. MIT, Connecticut Üniversitesi ve Maine Üniversitesi dahil olmak üzere bölgenin bazı kurumları ise geleneksel akademik yayına açık erişim alternatifi ile öncülük etmektedir. Boston Federal Rezerv Bankası New England Economic Review 'ı yayınlamaktadır.^[30]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

New Englandlılar güçlü bir bölgesel ve kültürel kimlik duygusu sürdürür.^[31] New Englandlıların Avrupa'dan gelen göç dalgaları ile şekillendirilen ortak bir mirası ve kültürü vardır.^[32] Diğer Amerikan bölgelerinin aksine, New England'ın en eski Püriten yerleşimcilerinin çoğu doğu İngiltere'den gelmiştir ve bu köken New England'ın kendine özgü aksanına, yiyeceklerine, geleneklerine ve sosyal yapılarına katkı yapmıştır.^[33]:30–50 Modern New England içinde yoğun nüfuslu kıyı şeridinde yaşayan kentli New Englandlılar ile batı Massachusetts, kuzeybatı ve kuzeydoğu Connecticut, Vermont, New Hampshire ve daha az nüfus yoğunluklu Maine'deki kırsal New Englandlılar arasında kültürel fark vardır.^[34] New York metropol bölgesiyle olan yakın kültürel ve ekonomik bağları nedeniyle Connecticut ve bölgenin diğer eyaletleri arasında da önemli fark vardır.^[35][36]

Kültürel kökler[değiştir | kaynağı değiştir]

New England'daki ilk Avrupalı sömürgecilerin birçoğu, çiftçiliğin yanı sıra denizcilik, balina avcılığı (ilk olarak 1650'de kayda geçti)^[37] ve balıkçılık ile ilgilenmişlerdi. New England'lılar farklı bir mutfak, lehçe, mimari ve devlet geliştirdiler. New England mutfağı, deniz ürünleri ve süt ürünleri ile ünlüdür. Deniz tarağı çorbası, ıstakoz ve diğer deniz ürünleri bölgenin en sevilen yemeklerinden bazılarıdır.

New England özellikle tarihi yerlerinde bölgesel karakterini korudu. İrlanda, Quebec, İtalya, Portekiz, Almanya, Polonya, İskandinavya, Asya, Latin Amerika, Afrika, ABD'nin diğer bölgelerinden ve başka yerlerden göç dalgalarını gördükten sonra bölge etnik açıdan daha çok çeşitlendi.

Kalıcı Avrupa etkisi bölgede trafik dönel kavşaklarının kullanımından da görülebilir. Örneğin kuzey Vermont, Maine ve New Hampshire'ın iki dilli Fransız ve İngiliz kasabaları, İngiltere'nin güneydoğu yarısına benzeyen benzersiz genellikle rotik olmayan geleneksel kıyı lehçesi ve bölgedeki İngiliz kasaba ve ilçe adlarının yaygınlığına çok rastlanır. Bunlar eyaletten eyalete, öncelikle bölgedeki yerleşimcilerin yeni şehirlerine eski şehirlerinin adını vermesi nedeniyle tekrarlanır. Örneğin, North Yarmouth, Maine kasabası, Yarmouth, Massachusetts'in yerleşimciler tarafından adlandırılmıştır ve bu ad ise İngiltere'deki Great Yarmouth'dan (hala yerel olarak Yarmouth denilir) gelir. Her New England eyaletinin Warren (zengin yerleşimcilerden oluşan bir Fransız-İngiliz soylu ailesi) adında bir kasabası vardır ve Rhode Island dışında her birinin Franklin ve Washington (anayasal kurucu babalar), Andover, Bridgewater, Chester, Manchester, Plymouth ve Windsor adında bir şehri/kasabası vardır (bu altısı İngiltere'deki kasabalardı). Connecticut dışındaki her eyalette birer Lincoln ve Richmond vardır. Massachusetts, Vermont ve Maine'in her birinde ayrı bir Franklin İlçesi vardır.

Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]

New England deniz tarağı

Deniz tarağı çorbası

Istakoz ruloları

Kızılcık sosu

New England'ın ayrı bir mutfak ve yemek kültürü vardır. Bölgedeki ilk yemekler, Kızılderili ve İngiliz mutfaklarından etkilenmiştir. İlk sömürgeciler genellikle asıl mutfaklarını bölgenin mevcut yiyeceklerine uyacak şekilde uyarladılar. New England stables, Johnnycake'leri, Sukkota, Mısır ekmeği ve çeşitli deniz ürünü yemekleri Amerikan Kızılderili ve Pilgrim mutfağının yakınlaşmasını yansıtır. Wabanaki kabile ulusları fındık sütünü yapmıştır.^[38]

New England'ın ayrı bir yemek dili vardır. Eşsiz bölgesel terimlerden birkaçı şunlardır: Rhode Island'da "Cabinets" denilen denizaltı sandviçleri için "grinders" ve koyu milkshake'ler için "frappes" denilir.

Bölgeye özgü diğer yiyecekler arasında steak tips (marine edilmiş bonfile), bulkie ruloları, akçaağaç şurubu, kızılcık tarifleri ve deniz tarağı çorbası vardır.^[39]

2010'larda, New England India Pale Ale (NEIPA) adlı bir tür Hindistan soluk birası Vermont'ta geliştirildi.^[40][41] Diğer bölgesel içecekler arasında 1876'da Lowell, Massachusetts'te tanıtılan Amerika Birleşik Devletleri'nde seri üretilen ilk alkolsüz içeceklerden biri olan Moxie vardır. Moxie, New England'da özellikle Maine'de popülerdir.^[42] Kahveli süt, resmi eyalet içeceği olarak Rhode Island ile ilişkilidir.^[43]

Portekiz mutfağının New Bedford, Massachusetts'te her yıl yapılan New England'ın en büyük etnik miras bayramı olan "Blessed Sacrament" bayramında önemli bir yeri vardır.^[44]

Amerika Birleşik Devletleri ile ilgili bir yerin konumuna dair bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]