Nakşidil Sultan

Nakşidil Sultan
Nakşidil Sultan
Doğum	(?); Temmuz veya Ağustos 1768; 1766(?)
Ölüm	28 Temmuz 1817; İstanbul
Defin yeri	Nakşidil Sultan Türbesi, ; Fatih Camii, İstanbul
Milliyet	Gürcü veya Çerkes
Din	İslam
Evlilik	I. Abdülhamid
Çocuk(lar)	II. Mahmud

Nakşidil Sultan (d. 1768 - ö. 28 Temmuz 1817^[2] veya 22 Ağustos 1817^[5]), Osmanlı padişahı II. Mahmud'un annesi, Valide Sultan ve I. Abdülhamid'in eşiydi.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransız asıllı olduğu doğru değildir.^[1]^[4] Milliyeti ve saray öncesi hayatına dair kesin bir bilgi bulunmamakla beraber Kafkas kökenli olabileceği söylenmektedir.^[1]^[4] Nakşidil Valide Sultan 1783 yılında I. Abdülhamid'in eşi oldu. Osmanlı kaynaklarında padişah II. Mahmud'un öz annesi olarak bilinmekle birlikte, bazı batı kaynaklarında II. Mahmud'u evlat edinerek yetiştiren kadın olduğu öne sürülmüştür. II. Mahmud 1808 yılında tahta çıktığında Nakşidil Valide Sultan oldu. 28 Temmuz 1817 tarihinde öldü.^[3] Cenazesi İstanbul Fatih Camii avlusundaki Nakşidil Sultan Türbesi'ne gömüldü.^[4]

Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Nakşidil Sultan'ın kökeni ölümünden sonraki yıllarda batı ülkelerinde birçok söylentilere yol açmış, çok sayıda romana konu olmuştur. Bu söylentiler genel olarak Nakşidil Sultan'ın Fransız imparatoru Napolyon Bonapart'ın eşi Josephine'in kuzeni olduğu yolunda yoğunlaşmaktadır. Söylentilere göre Nakşidil Sultan Temmuz veya Ağustos 1768'de Marthe Aimée du Buc de Rivery^[7] adıyla Fransa'nın bir kolonisi olan Martinik adasında zengin bir ailenin kızı olarak doğmuştu. Sonradan Napolyon Bonapart'ın eşi olacak olan Josephine, Aimée'nin kuzeniydi. Aimée, Fransa'ya eğitim için yollanmıştı. Bir gün Fransa'daki okulundan memleketine geri dönerken Mayorka açıklarında seyahat etmekte olduğu gemiye Cezayirli korsanlar saldırarak onu esir aldılar. Daha sonra Aimée, Cezayir'in beyi tarafından padişaha hediye olarak İstanbul'a gönderildi. Haremde Nakşidil adını aldı. Günümüzde Martinik adasını ziyaret eden turistlere, dünyanın iki büyük imparatorluğunun en yüksek düzeyine yükselmiş iki kuzen olan Josephine Bonapart ve Nakşidil Sultan'ın o adada doğmuş olduğu anlatılmaktadır ve bu söylenti ada için önemli bir ilgi alanı haline gelmiştir.
Christine Isom-Verhaaren'e^[8] göre doğruluğu kanıtlanmamış olan bu söylentilerin yayılmasında Fransız ve Osmanlı Devletlerinin de payı vardır. Osmanlı padişahı Abdülaziz'in 1867 yılında Fransa'ya yaptığı seyahat sırasında III. Napolyon (Napolyon Bonapart'ın eşi Josephine'in torunu) Fransız basınına Abdülaziz Sultan'la akraba olduklarını söylemiştir. Ancak o dönemde Fransız ve Osmanlı İmparatorluklarının bir ittifak içinde oldukları düşünülürse bu söylentilerin siyasi amaçlı olması oldukça mümkündür.
Necdet Sakaoğlu'nun bildirdiğine göre, Nakşîdil Sultan hakkında Gürcü asıllı olduğu söylenir ancak harem öncesi hayatı ve milliyeti hakkında kesin bilgi yoktur.^[4] Aimée du Buc de Rivéry'nin Nakşîdil Sultan olduğu iddiası ise bir yakıştırmadan ibaret olup, Aimée du Buc de Rivéry Martinik adasına dönerken yolda boğulmuştur.^[9]

Hakkında yazılan roman ve kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Janet Wallach, Seraglio, New York, Doubleday, 2003 ISBN 0-385-49046-1.
Barbara Chase-Riboud, Valide: A Novel of the Harem, New York, Avon, 1986 ISBN 0-688-04334-8.
Maurizio Costanza, La Mezzaluna sul filo - La riforma ottomana di Mahmûd II, Marcianum Press, Venezia, 2010 (appendix.1)
Prince Michael of Greece, Sultana, New York, Harper and Row, 1983 ISBN 0-380-68502-7.
March Cost, The Veiled Sultan (New York: Vanguard Press, 1969 ISBN 0-8149-0666-4.
Lesley Blanch, The Wilder Shores of Love, New York: Simon and Schuster, 1954 ISBN 0-7867-1030-6.
Benjamin A. Morton, The Veiled Empress: An Unacademic Biography, New York: G. P. Putnam's Sons, 1923 ASIN B00085ON5K.

Hayatını konu alan filmler[değiştir | kaynağı değiştir]

The Favorite25 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (1989)
Nakşidil Sultan (dizi) (2011)
Esir Sultan (dizi)^[10](2012)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c Diyanet İslâm Ansiklopedisi, cilt: 32, sayfa: 343-344, 2006 (Kafkas kökenlidir. 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransız kraliyet ailesine mensup Aimée du Buc de Rivéry olduğu bilgisi doğru değildir.)
^ ^a ^b ^c Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 355. ISBN 978-9-753-29623-6. 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018. (Nakşîdil Sultan Çerkes asıllıdır).
^ ^a ^b Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 355. ISBN 978-9-753-29623-6. 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018. (Ölüm tarihi 22 Ağustos 1817 olarak gösterilirse de bu bilgi doğru değildir).
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 356. ISBN 978-9-753-29623-6. 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2018. (Nakşîdil Sultan Gürcü asıllıdır).
^ E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Martijn Theodoor Houtsma, 1987
^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2019.
^ Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 356. ISBN 978-9-753-29623-6. (Marthe Aimée Dubucq de Rivéry.)
^ "Isom-Verhaaren, Christine, Royal French Women in the Ottoman Sultans' Harem: The Political Uses of Fabricated Accounts from the Sixteenth to the Twenty-first Century. Journal of World History 17.2 (2006): 76 pars. 11 Ağustos 2006". 25 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2006.
^ Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. ss. 359-360. ISBN 978-9-753-29623-6. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2016. (Aimée Martinik'e dönerken yolda boğulmuştur.)
^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2015.

Önce gelen: Ayşe Sineperver Sultan	Valide Sultan 1808-1817	Sonra gelen: Bezmialem Sultan

[NAKŞİDİL-1] Diyanet İslâm Ansiklopedisi, cilt: 32, sayfa: 343-344, 2006 (Kafkas kökenlidir. 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransız kraliyet ailesine mensup Aimée du Buc de Rivéry olduğu bilgisi doğru değildir.)

[Nakş3-2] Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 355. ISBN 978-9-753-29623-6. 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018. (Nakşîdil Sultan Çerkes asıllıdır).

[Nakş5-3] Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 355. ISBN 978-9-753-29623-6. 2 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2018. (Ölüm tarihi 22 Ağustos 1817 olarak gösterilirse de bu bilgi doğru değildir).

[Nakş1-4] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 356. ISBN 978-9-753-29623-6. 25 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2018. (Nakşîdil Sultan Gürcü asıllıdır).

[5] E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Martijn Theodoor Houtsma, 1987

[6] "Arşivlenmiş kopya". 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2019.

[Nakş4-7] Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. s. 356. ISBN 978-9-753-29623-6. (Marthe Aimée Dubucq de Rivéry.)

[8] "Isom-Verhaaren, Christine, Royal French Women in the Ottoman Sultans' Harem: The Political Uses of Fabricated Accounts from the Sixteenth to the Twenty-first Century. Journal of World History 17.2 (2006): 76 pars. 11 Ağustos 2006". 25 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2006.

[Nakş2-9] Necdet Sakaoğlu (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık. ss. 359-360. ISBN 978-9-753-29623-6. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2016. (Aimée Martinik'e dönerken yolda boğulmuştur.)

[10] "Arşivlenmiş kopya". 15 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Osmanlı padişah eşleri
Valide sultanlar	Nilüfer Hatun Devlet Hatun Emine Hatun Hüma Hatun I. Gülbahar Hatun Ayşe Hafsa Sultan Nurbanu Sultan Safiye Sultan Handan Sultan Valide Sultan (I. Mustafa'nın annesi) Mahfiruz Hatice Sultan Kösem Sultan Hatice Turhan Sultan Saliha Dilaşub Sultan Emetullah Râbia Gülnûş Sultan Saliha Sebkati Sultan Şehsuvar Sultan Mihrişah Valide Sultan Ayşe Sineperver Sultan Nakşidil Sultan Bezmiâlem Valide Sultan Pertevniyal Sultan Şevkefza Sultan Rahîme Perestû Sultan
Hatunlar	Halime Hatun Malhun Hatun Asporça Hatun Theodora Hatun Gülçiçek Hatun Tamara Hatun Devletşah Hatun Olivera Despina Hatun Hafsa Hatun Hatice Halime Hatun Mara Hatun Sitti Mükrime Hatun Çiçek Hatun Gülşah Hatun Anna Hatun Helena Hatun II. Gülbahar Hatun I. Ayşe Hatun Hüsnüşah Hatun Bülbül Hatun Gülruh Hatun Şirin Hatun Nigâr Hatun II. Ayşe Hatun Gülfem Hatun Fülane Hatun Akile Hatun Meylişah Hatun
Haseki sultanlar	Mahidevran Sultan Hürrem Sultan Ayşe Sultan Ayşe Sultan Hatice Muazzez Sultan Telli Hümaşah Sultan Şivekar Sultan Rabi'a Sultan
Kadınefendiler	Emine Mihrişah Kadınefendi Rabia Şermi Kadınefendi Aşubcan Kadınefendi Hoşyar Kadın Tirimüjgan Kadınefendi Gülcemal Kadınefendi Düzdidil Kadınefendi Dürrinev Kadınefendi Hayranıdil Kadınefendi Neşerek Kadınefendi Nâzikedâ Kadınefendi Bedrifelek Kadınefendi Bidâr Kadınefendi Mezîde Kadınefendi Müşfika Kadınefendi Emine Nazikeda Kadınefendi Kamures Kadınefendi
İkballer	Nükhetsezâ Hanım Gülüstü Hanım Serfiraz Hanım Peyveste Hanım Fatma Pesend Hanım Behice Hanım Saliha Naciye Hanım Nimet Nevzad Hanım Nevvare Hanım

g t d Osmanlı Hanedanı
Soyağacı (padişah eşleri)
Osmanlı padişahları	Osman Gazi Orhan Gazi I. Murad I. Bayezid I. Mehmed II. Murad II. Mehmed II. Bayezid I. Selim I. Süleyman II. Selim III. Murad III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa II. Osman IV. Murad İbrahim IV. Mehmed II. Süleyman II. Ahmed II. Mustafa III. Ahmed I. Mahmud III. Osman III. Mustafa I. Abdülhamid III. Selim IV. Mustafa II. Mahmud Abdülmecid Abdülaziz V. Murad II. Abdülhamid V. Mehmed VI. Mehmed
Padişah anneleri	Halime Hatun Malhun Hatun Nilüfer Hatun Gülçiçek Hatun Devlet Hatun Emine Hatun Hüma Hatun Sitti Mükrime Hatun / I. Gülbahar Hatun II. Gülbahar Hatun / I. Ayşe Hatun Ayşe Hafsa Sultan Hürrem Sultan Nurbanu Sultan Safiye Sultan Handan Sultan Valide Sultan (I. Mustafa'nın annesi) Mahfiruz Hatice Sultan Kösem Sultan Hatice Turhan Sultan Saliha Dilaşub Sultan Hatice Muazzez Sultan Emetullah Râbia Gülnûş Sultan Saliha Sebkati Sultan Şehsuvar Sultan Emine Mihrişah Kadınefendi Rabia Şermi Kadınefendi Mihrişah Valide Sultan Ayşe Sineperver Sultan Nakşidil Sultan Bezmiâlem Valide Sultan Pertevniyal Sultan Şevkefza Sultan Tirimüjgan Kadınefendi Gülcemal Kadınefendi Gülüstü Hanım
Hanedan reisleri	Abdülmecid Ahmed Nihad Efendi Osman Fuad Efendi Mehmed Abdülaziz Efendi Ali Vâsıb Efendi Mehmed Orhan Osmanoğlu Ertuğrul Osman Osmanoğlu Osman Bayezid Osmanoğlu Dündar Abdülkerim Osmanoğlu Harun Osmanoğlu
Osmanlı padişah eşleri Osmanlı şehzadeleri Osmanlı padişah kızları

Nakşidil Sultan nedir?, Nakşidil Sultan anlamı nedir?, Nakşidil Sultan ne demektir?