Fuji Dağı

Fuji Dağı
Fuji Dağı
	Şafak sökerken Kawaguçi Gölü'nden Fuji Dağı'na bir bakış
En yüksek noktası
Yükseklik	3.776 m (12.388 ft 5+1⁄2 in)
Koordinatlar	35°21′29″N 138°43′52″E / 35.358°K 138.731°D
Coğrafya
Konum	Çubu, Honshū, Japonya
Tırmanma
İlk tırmanan
UNESCO Dünya Mirası
Konum	Japonya
Kriter	Kültürel: iii, vi
Referans	1418
Tescil	2013 (37. oturum)
Bölge	Asya-Pasifik

Fuji Dağı (富士山, Fuji-san), Honshu adasında bulunan, 3.766 m (12.385 ft) yüksekliğiyle Japonya’daki en yüksek dağdır. Asya adalarında bulunan ikinci en yüksek yanardağdır (Sumatra adasında bulunan Kerici Dağı'ndan sonra), ve dünya üzerindeki en yüksek yedinci ada doruğunu oluşturur. Fuji Dağı aktif bir startovolkan olmakla beraber, en son 1707-1708 yılları arasında patladı. Dağ, Tokyo şehrinin 100 km güneybatısında bulunur ve açık havalı günlerde şehirden rahatça görülebilir. Fuji Dağı'nın beş ay boyunca karlı olan simetrik konisi, Japonya'nın kültürel ikonu haline gelmiş, özellikle de sanat ve fotoğrafçılıkta betimlenir; ayrıca turist ve dağcıların sıkça ziyaret ettiği bir doğa harikasıdır.

Fuji Dağı, Tate Dağı ve Haku Dağı'nın yanında, Japonya'nın üç "kutsal dağından" (三霊山, Sanreizan) biridir. Doğal güzelliği ile birlikte Japonya'nın tarihsel mekanlarından birisidir. 22 Haziran 2013'te Dünya Miras Listesi'ne kültürel bir mekan olarak eklendi. UNESCO'ya göre, Fuji Dağı "birçok sanatçı ve şaire ilham kaynağı olmuş ve insanlar yüzyıllardır oraya hacca gelir." UNESCO Fuji Dağı mahalinde 25 tane kültürel mekan tanımaktadır. Bu mekanların içinde dağın kendisi, Shinto tapınağı, Fujisan Hongu Sengen Taisha ve 1290 yılında kurulan Budist Taisekiji Baş Tapınak'ı bulunur; tapınak sonrasında Japon ukiyo-e sanatçısı Katsushika Hokusai tarafından resmedilmiştir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüz kanjisinde Fuji'nin yazılımı "zenginlik" ya da "bolluk" ve "saygınlık kazanmış adam" anlamına gelen 富 ve 士 karakterleri kullanılır. Fakat, Fuji isminin yazılışı kanji alfabesinin kullanımının öncesine dayanır ve karakterleri ateji alfabesinden gelmiştir. Yani yazılış şekli anlamına göre değil, telaffuzuna ve hece sayısına göre yazılmıştır.

Fuji isminin kökünün nereye dayandığı belirsizdir, ilk kullanımına dair herhangi bir kayıt yoktur. 9. yüzyılda yazılan bir yazıya göre, Fuji isminin "ölümsüz" (不死, fushi, fuji) ve büyük orduların (富, fu) askerlerinin (士, shi, ji) dağı aşabilmelerinden gelmiştir. Eski bir halk etimolojisi Fuji'nin 不二 (iki + olmayan) karakterinden türemiş, yani "eşi olmayan" anlamına gelen bu karakterden türediğini varsayar. Bir başka etimoloji ise 不尽 ("yorulmamak") karakterinden, yani "sonsuz" anlamına gelen bu karakterden türediğini öne sürer.

Edo Dönemi'nde yaşamış bir klasik bilim insanı olan Hirata Atsutane, ismin "bir pirinç bitkisinin kulağı (穂, ho) gibi dik duran bir dağ" anlamına gelen bir sözcükten geldiğini tahmin ediyordu. Britanyalı misyoner John Batchelor (1854–1944) ismin Ainu dilindeki "ateş" anlamına gelen "fuchi" sözcüğünden türediğini öne sürdü, fakat bu düşünce Japon dilbilimcisi Kyosuke Kindaichi tarafından kelimenin fonetik gelişimi yüzünden John Bathcelor'a karşı çıktı. Kindaichi aynı zamanda "huchi" kelimesinin "yaşlı kadın" anlamına geldiğini ve "ateş" anlamını karşılayan kelimenin "ape" olduğunu açıkladı. "Fuji" kelimseini içeren mekan isimlerini inceleyen araştırmalara göre kelimenin kökü aslında Yamato diline dayanır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Fuji Dağı çekici volkanik bir konidir ve Edo (şimdiki Tokyo) başkent olduğunda ve insanlar Tōkaidō yolunda seyahat ederken dağı gördüklerinde, özellikle 1600'den sonra sık sık Japon sanatına konu olmuştur. Tarihçi H. Byron Earhart'a göre "orta çağda Japonlar tarafından, Hindistan, Çin ve Japonya'dan oluşan üç ülkenin bilinen dünyasının "bir numaralı" dağı olarak görülmeye başlandı".^[1] Dağdan çağlar boyunca Japon edebiyatında bahsedildi ve birçok şiire konu oldu.^[2]

Zirve antik çağlardan beri kutsal kabul edilmiş ve bu nedenle kadınlara yasaklanmıştı. Japon hükûmeti 1872'de bir ferman yayınladı (4 Mayıs 1872, Büyük Devlet Konsey Fermanı 98), "Tapınak ve tapınak topraklarında kadınların dışlanmasına yönelik kalan tüm uygulamalar derhal kaldırılacak ve ibadet vb. amaçlarla dağa tırmanmaya izin verilecektir.”^[3] Ancak, bu fermandan önce Tatsu Takayama (Takayama Tatsu olarak da bilinir) adlı bir Japon kadını 1832 sonbaharında Fuji dağı'nın zirvesine çıkan kayıtlı ilk kadın oldu.^[4]^[5]

Eski samuraylar, dağın eteğini, günümüzün Gotemba kasabasının yakınında, uzak bir eğitim alanı olarak kullandı. Şogun Minamoto no Yoritomo ilk Kamakura Dönemi'nde bölgede yabusame okçuluk yarışmaları düzenledi.

Bir yabancı tarafından ilk tırmanış, eylül 1860'ta dağa 8 saatte tırmanıp 3 saatte inen Sir Rutherford Alcock tarafından yapıldı.^[6]^:427 Alcock'un The Capital of the Tycoon'daki kısa anlatısı, Batı'da dağın ünlenmiş ilk anlatımıydı.^[6]^:421–27 İngiltere Büyükelçisi Sir Harry Parkes'in eşi Leydi Fanny Parkes, 1867'de Fuji Dağı'na çıkan ilk Japon olmayan kadındı.^[7] Fotoğrafçı Felice Beato bundan iki yıl sonra Fuji dağına tırmandı.^[8]

5 Mart 1966'da BOAC Uçuş 911'den bir Boeing 707 Tokyo Uluslararası Havaalanı'ndan ayrıldıktan kısa süre sonra bozuldu ve Fuji dağı Gotemba Yeni beşinci istasyonu yakınında düştü. 113 yolcu ve 11 mürettebatın tamamı, dağdan gelen rüzgarın dağ dalgasının neden olduğu aşırı temiz hava türbülansına atfedilen felakette öldü. Gotemba Yeni beşinci istasyondan kısa bir mesafede bu kazanın anıtı vardır.^[9]

Bugün, Fuji dağı turizm ve dağcılık için uluslararası bir destinasyondur.^[10]^[11] 20. yüzyılın başlarında, popülist eğitimci Frederick Starr'ın Fuji dağı'na 1913, 1919 ve 1923'te yaptığı çeşitli tırmanışlar hakkındaki Chautauqua dersleri Amerika'da yaygın olarak biliniyordu.^[12]

Ünlü bir Japon atasözü, bilge bir kişinin hayatında bir kez ancak yalnızca bir aptalın iki kez Fuji dağına tırmanacağını söyler.^[13]^[14]

Fuji dağı çok sayıda filmde görülmek,^[15] Infiniti logosuna ilham vermek^[16] ve hatta tıpta Fuji dağı işareti ile görünmek de dahil olmak üzere Japon kültüründe popüler bir sembol olmaya devam etmektedir.^[17]^[18]

Eylül 2004'te, zirvedeki personelli meteoroloji istasyonu 72 yıl çalıştıktan sonra kapatıldı. Gözlemciler, tayfunları ve şiddetli yağmurları tespit eden radar taramalarını izlediler. 3.780 m (12.402 ft) ile Japonya'nın en yüksek meteoroloji istasyonu olan dağdaki istasyonun yerini tam otomatik bir meteoroloji sistemi aldı.^[19]

Fuji Dağı, 22 Haziran 2013 tarihinde Kültürel Sit olarak Dünya Mirası Listesi'ne eklendi.^[20]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Havadan ve hızlı tren penceresinden Fuji dağının 2014'te çekilen videosu

Fuji Dağı, Japonya coğrafyası'nın çok ayırt edici bir özelliğidir. 3,776.24 m (12,389 ft) yüksekliğindedir ve Tokyo'nun hemen güneybatısında, Honshu'nun merkezindeki Pasifik kıyısı yakınındadır. Şizuoka ve Yamanashi prefektörlük sınırlarının iki yanındadır. Doğuda Gotemba, kuzeyde Fujiyoshida, güneybatıda Fujinomiya ve güneyde Fuji olmak üzere 4 küçük şehir Fuji dağını çevreler. Etrafı şu beş göl ile çevrilidir: Kawaguchi Gölü, Yamanaka Gölü, Sai Gölü, Motosu Gölü ve Shōji Gölü.^[21] Göller ve yakındaki Ashi Gölü dağ manzaralıdır. Dağ, Fuji-Hakone-Izu Millî Parkı'nın bir parçasıdır. Yokohama, Tokyo'dan ve bazen gökyüzü açıkken daha uzaktaki Chiba, Saitama, Tochigi, Ibaraki ve Hamana Gölü'nden görülebilir. Bir uzay mekiği görevi sırasında uzaydan da fotoğraflanmıştır.^[22]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikivoyage'da Fuji Dağı gezi rehberi (İngilizce)
Fuji Dağı'ndan canlı web kamerası görüntüleri 13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Fuji Dağı'ndan gün doğumu görüldü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ H. Byron Earhart (9 Mayıs 2011). "Mount Fuji: Shield of War, Badge of Peace". The Asia-Pacific Journal. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.
^ The Fujiyoshida City Board of Education (2003). "富士山吉田口登山道関連遺跡II". Comprehensive Database of Archaeological Site Reports in Japan. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016.
^ Dewitt, Lindsey E. (March 2016). "Envisioning and Observing Women's Exclusion from Sacred Mountains in Japan". Journal of Asian Humanities at Kyushu University. Cilt 1. ss. 19-28. doi:10.5109/1654566 .
^ Budgen, Mara (4 Temmuz 2022). "Climb every mountain: Japan's female mountaineers scale new heights". The Japan Times. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2022.
^ Intersect. Volumes 9-10, Page 39. Japan, PHP Institute, 1993.
^ ^a ^b Alcock, Rutherford (1863). The Capital of the Tycoon: A Narrative of Three Years Residence in Japan. I. Londra: Longman, Green, Longman, Roberts & Green. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
^ "Lilian Hope Parkes". The Cobbold Family History Trust. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020.
^ Tucker, Anne Wilkes; ve diğerleri. (2003). The History of Japanese Photography. s. 30. ISBN 978-0-300-09925-6. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.
^ "ASN Aircraft accident Boeing 707-436 G-APFE Mount Fuji". Aviation Safety Network. 28 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2008.
^ "Climbing Mount Fuji? route maps" (PDF). ss. 4-5. 27 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010.
^ "Climbing Mt. Fuji travel log". ChristmasWhistler. 30 Haziran 2002. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2013.
^ "Starr Tells of Escape; American Scientist Found Refuge in a Tokio Temple". New York Times. New York. 1 Ekim 1923. 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008.
^ Tuckerman, Mike. "Climbing Mount Fuji". Japan Visitor. 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008.
^ Bremmer, Brian (15 Eylül 1997). "Mastering Mt. Fuji". Business Week. 18 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Uchida, Tomu (1955). Bloody Spear at Mount Fuji (Japonca: 血槍富士 Chiyari Fuji).
^ "Launching Infiniti". Lippincott. 30 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Sadeghian H (September 2000). "Mount Fuji sign in tension pneumocephalus". Archives of Neurology. 57 (9). s. 1366. doi:10.1001/archneur.57.9.1366. PMID 10987907.
^ Heckmann JG, Ganslandt O; Ganslandt (April 2004). "Images in clinical medicine. The Mount Fuji sign". The New England Journal of Medicine. 350 (18). s. 1881. doi:10.1056/NEJMicm020479. PMID 15115834.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; upi_2004 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; channelnewsasia.com isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Fujisan". Global Volcanism Program. Smithsonian Enstitüsü.
^ "STS-107 Shuttle Mission Imagery". NASA. 26 Ocak 2003. 10 Şubat 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2012.

[1] H. Byron Earhart (9 Mayıs 2011). "Mount Fuji: Shield of War, Badge of Peace". The Asia-Pacific Journal. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2020.

[2] The Fujiyoshida City Board of Education (2003). "富士山吉田口登山道関連遺跡II". Comprehensive Database of Archaeological Site Reports in Japan. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016.

[3] Dewitt, Lindsey E. (March 2016). "Envisioning and Observing Women's Exclusion from Sacred Mountains in Japan". Journal of Asian Humanities at Kyushu University. Cilt 1. ss. 19-28. doi:10.5109/1654566 .

[4] Budgen, Mara (4 Temmuz 2022). "Climb every mountain: Japan's female mountaineers scale new heights". The Japan Times. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2022.

[5] Intersect. Volumes 9-10, Page 39. Japan, PHP Institute, 1993.

[alcock-6] Alcock, Rutherford (1863). The Capital of the Tycoon: A Narrative of Three Years Residence in Japan. I. Londra: Longman, Green, Longman, Roberts & Green. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.

[7] "Lilian Hope Parkes". The Cobbold Family History Trust. 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2020.

[8] Tucker, Anne Wilkes; ve diğerleri. (2003). The History of Japanese Photography. s. 30. ISBN 978-0-300-09925-6. 5 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020.

[9] "ASN Aircraft accident Boeing 707-436 G-APFE Mount Fuji". Aviation Safety Network. 28 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2008.

[climbing-10] "Climbing Mount Fuji? route maps" (PDF). ss. 4-5. 27 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2010.

[11] "Climbing Mt. Fuji travel log". ChristmasWhistler. 30 Haziran 2002. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2013.

[12] "Starr Tells of Escape; American Scientist Found Refuge in a Tokio Temple". New York Times. New York. 1 Ekim 1923. 20 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008.

[13] Tuckerman, Mike. "Climbing Mount Fuji". Japan Visitor. 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2008.

[14] Bremmer, Brian (15 Eylül 1997). "Mastering Mt. Fuji". Business Week. 18 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[15] Uchida, Tomu (1955). Bloody Spear at Mount Fuji (Japonca: 血槍富士 Chiyari Fuji).

[16] "Launching Infiniti". Lippincott. 30 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[pmid10987907-17] Sadeghian H (September 2000). "Mount Fuji sign in tension pneumocephalus". Archives of Neurology. 57 (9). s. 1366. doi:10.1001/archneur.57.9.1366. PMID 10987907.

[pmid15115834-18] Heckmann JG, Ganslandt O; Ganslandt (April 2004). "Images in clinical medicine. The Mount Fuji sign". The New England Journal of Medicine. 350 (18). s. 1881. doi:10.1056/NEJMicm020479. PMID 15115834.

[upi_2004-19] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; upi_2004 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[channelnewsasia.com-20] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; channelnewsasia.com isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[gvp-21] "Fujisan". Global Volcanism Program. Smithsonian Enstitüsü.

[sts-107-22] "STS-107 Shuttle Mission Imagery". NASA. 26 Ocak 2003. 10 Şubat 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

Mount Fuji nedir?, Mount Fuji anlamı nedir?, Mount Fuji ne demektir?