Mormonlarda taht kavgası

Mormonlarda taht kavgası 27 Haziran 1844 günü öldürülen Joseph Smith, Jr.'ın ardından Mormon liderliği içinde patlak veren krizi anlatır. Smith'in linç edilmesinin ardından başta Sidney Rigdon, Brigham Young ve James Strang olmak üzere önde gelen Mormon liderler kendilerinin yeni önder olduğunu iddia etmiştir. Mormonların çoğu Young'ın önderliğini kabul etse de hareket içindeki bölünme kalıcı olmuş ve günümüze kadar gelmiştir.

Arka planı[değiştir | kaynağı değiştir]

Joseph Smith, Jr. kamuoyuna yeni peygamber olarak ortaya çıktığı 1830 yılından öldürüldüğü 1844 yılına kadar Mormonluk eşitlikçi bir inançtan hiyerarşisi olan bir kilise örgütüne doğru evrildi. Kilise yapılanmasından önce Smith'in unvanı "Peygamber, Gören ve Tebliğ Eden" şeklindeydi. Gittikçe yapılaşan kilisenin mal varlıkları artmaya başlayınca kilise nezdinde Smith'in bir "emin" vazifesi daha ortaya çıktı. Kilise yapılanmasında önde gelenler "ihtiyar heyeti" veya "havarileri" oluşturuyordu. 1832 yılında Smith Kilise Başkanlığını oluşturmuş ve kendisinin yanı sıra Sidney Rigdon ve Jesse Gause'den oluşan üç kişilik heyete başkanlık etmişti. Smith 1834 yılında 12 kişilik Yüksek Konseyi oluşturdu. Bu heyet kilisenin idari, mali ve ruhani işlerini hallediyordu.

Öne çıkan isimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Smith öldürüldüğünde Rigdon ve Young başta olmak üzere tüm liderler Nauvoo dışındaki eyaletlerde Mormonluğu yayma girişimlerindeydiler. Rigdon 3 Ağustos günü kente ilk dönen kişi oldu. İlahi bir mesaj aldığını ve kendisinin Kilisenin koruyucusu seçildiğini ilan etti. 6 Ağustos günü Young ve diğer 12 Havari Konseyi üyeleri kente döndü, Rigdon ile ertesi gün toplantı yapıldı. Rigdon kendisinin tek lider olması konusunda ısrar ediyordu. 8 Ağustos günü Mormon önde gelenleriyle bir konferans yapıldı. Burada Rigdon oldukça uzun bir söylev vererek kendisinin lider olması gerektiğini izah etmeye çalıştı. Ancak kendisinden sonra söz alan Young, Smith'in yerinin hiçbir şekilde doldurulamayacağını söyleyerek ancak 12 Havari heyetinin kiliseyi güvence altına alabileceğini katılımcılara anlattı. Yapılan oylama sonucunda Young'ın önerisi kabul edildi, azınlıkta kalan muhalifler sonraki süreçte aforoz edilecekti. 6-7 Ekim 1844 tarihinde yapılan genel konferansta Young her inananın ilahi mesaj alma hakkının bulunduğunu belirtmiştir. Nauvoo'da bunlar yaşanırken görece yeni bir Mormon olan James Strang, Michigan, Indiana ve Wisconsin bölgesinde önemli ağırlığa sahipti. Strang, artık peygamber gelmeyeceğini belirten Young'ın aksine kendisinin yeni peygamber olduğunu iddia etmiş hatta Smith'inkine benzer bir şekilde ilahi yazı içeren metal tabletler bulduğunu (Voree levhaları) öne sürmüştür.

Sonraki dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Nauvoo'daki Mormonların büyük çoğunluğu 12 Havari Konseyi liderliğini kabul eder. Brigham Young önderliğindeki heyet batıya göç kararı alır ve uzun bir yolculuğun ardından Utah bölgesine yerleşilir. Günümüzde 16 milyonun üzerinde inananı bulunan bu mezheptir. Diğer mezheplerin takipçilerinin sayısı az olsa da çoğu varlığını sürdürmektedir.

İddia sahibi	Kilisedeki önceki konumu	Yıllar ^†	Mormon mezhebi	Cemaat büyüklüğü
Sidney Rigdon	Başkanlık Kurulunun hayattaki en kıdemli üyesi	1844–1847	Church of Jesus Christ (Bickertonite)	15.000
Brigham Young	12 Havari Konseyi Başkanı	1844–1877	The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints.	16.805.400^[1]
James Strang	İhtiyar heyeti üyesi	1844–1856	Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (Strangite)	<1.000
Granville Hedrick	Belge yok	1850'ler–1881	Church of Christ (Temple Lot)	12.000
Granville Hedrick	Belge yok	1850'ler–1881	Church of Christ with the Elijah Message	10.000
Alpheus Cutler	Yüksek Konsey üyesi	1853 ve 1864	Church of Jesus Christ (Cutlerite)	<100
Joseph Smith III (1860)	Doğrudan varis ^‡	1860–1914	Community of Christ, eski adı The Reorganized Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (RLDS)	250.000

^† İddia sahibinin mezhebe liderlik ettiği dönem

^‡ Smith'in kardeşi William Smith'in 1894 yılında ölmesiyle aile seceresindeki tek varis konumuna geldi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ 15 Kasım 2022 itibarıyla Kilise resmî verisi 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 15 Kasım 2022 tarihinde erişilmiştir

[1] 15 Kasım 2022 itibarıyla Kilise resmî verisi 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 15 Kasım 2022 tarihinde erişilmiştir

[1]

g t d Mormonluk
İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi · Mormon Kitabı
Kökenler	Hristiyan mezhepleri · Joseph Smith, Jr. · Brigham Young
Olaylar	Mormon savaşları (Missouri-Mormon Savaşı · Utah Savaşı) · Missouri 44. Kararnamesi · Mormon Göçü · Mormonlarda taht kavgası
Kişiler	Emma Smith · Lilburn Boggs · Sidney Rigdon · James Strang · Joseph Smith III
Diğer	Poligami · Kızıl Dosya · Brigham Young Üniversitesi · Under the Banner of Heaven · Nauvoo · Nauvoo Lejyonu · Amerikan İç Savaşı'nda Utah

Mormonlarda taht kavgası nedir?, Mormonlarda taht kavgası anlamı nedir?, Mormonlarda taht kavgası ne demektir?