Mormonluk (İngilizce: Mormonism) kavramı, Joseph Smith, Jr. tarafından 1830'da ortaya çıkan İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi (The Church of Jesus Christ of Latter Day Saints) ve Brigham Young ile günümüze kadar da devam eden bir dini yorumun, geleneksel ve kültürel unsurlarını içermektedir. Özellikle, Mormonluk, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi ile ilgilidir.^[1]

Bu terim, genellikle, Joseph'in eşi Emma Smith tarafından kurulan İsa'nın Topluluğu'nu (Community of Christ) değil, doğrudan İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'ni kastetmektedir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

"Mormonluk" terimi, Mormonların inanç metinlerinden biri olan Mormon Kitabı'ndan türetilmiştir. Bu yüzden kitabın adına dayanarak kurucusu Joseph Smith Jr.'ın ilk takipçilerine Mormon denilmiş ve onların inancı Mormonluk olarak adlandırılmıştır. Bu terimin eskiden küçültücü^[2] bir nitelik taşıdığı düşünülmüştür, fakat artık öyle algılanmamaktadır.

Ortaya çıkışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mormonluk, İkinci Büyük Uyanış olarak bilinen dini heyecan dönemde Batı New York'ta 1820'lerde ortaya çıkmıştır.

Dini önderi ve kilisenin kurucusu ve ilk peygamberi olan Joseph Simith, bir meleğin ona göründüğünü ve eski çağlarda Amerika kıtasında yaşamış kişiler tarafından yazılan daha sonraları ise gömülen bu Altın Levhalar'ın yerini gösterip ona bunları kendi diline çevirmesini söylediğini, Mormon Kitabı'ndaki tanıklığında ifade etmiştir.^[3]

Joseph Smith, dilini daha önce hiç bilmediği Amerikan yerlilerinin yazıtlarını ''Tanrı’nın sınırsız gücü sayesinde'' İngilizceye üç ayda çevirdiğini söylemiştir. Ayrıca Mormon Kitabı ilk olarak 584 sayfa olarak yazılmıştır.

1830 yılında da ''Tanrı’nın tek ve gerçek kilisesi'' olduğuna inanılan İsa Mesih'in Son Günün Azizleri Kilisesi resmen kurulmuştur.

İnançları[değiştir | kaynağı değiştir]

İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi üyeleri, Tanrı’nın insanlığa hala konuştuğuna, havari ve peygamberleri çağırdığına ve vahiylerin eski zamanlarda olduğu gibi günümüzde de gönderildiğine inanmaktadırlar.

Tanrı görüşü[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer çoğu Hristiyan gruplar gibi, Mormonlarca geleneksel üçlü birlik anlayışı benimsenmemektedir. Diğer Hristiyan topluluklardan farklılık göstermektedir. Onlara göre Baba, Oğul ve Kutsal Ruh'un üç farklı varlık olduğunu ancak eylemde bir bütün olarak yalnızca ''Tek Tanrı'' olduğunu benimsemekle beraber, Baba kavramı da sık sık ''Cennetteki Babamız'' olarak ifade edilmektedir.

Kilisenin görevi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mormonlar, günümüzde kendilerinin Hristiyan olduklarını ve İsa Mesih inancının yeni ve en doğru karşılığı olduğu fikriyle tanıtmaktadır. Amaçlarının bozulmuş olan Hristiyanlığı İsa Mesih'in Son Günün Azizler Kilisesi altında, yaşayan peygamberler aracılığıyla düzeltmek olduğunu ifade etmektedirler.

Türkiye'de Mormonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Son Zaman Azizleri hareketinin, Türkiye'de kiliseye kayıtlı 439 üyesi olmakla birlikte, üç kilisesi, toplam beş dalı (şubesi) ve 12 topluluğu bulunmaktadır.^[4] Öte yandan Haziran 2006'da yayınlanan Mormonluk ve Mormon Kilisesi Üzerine Bir Araştırma adlı makalede belirtilen veriye göre Türkiye'de 850 Mormon yaşamaktadır.^[5] Hem Mormon olup ibadetlerini gerçekleştirmek isteyenler için ve hem de kiliseyi tanımak isteyenler için İstanbul ve Ankara'da meetinghouse adı verilen toplantı evleri mevcuttur. Aynı zamanda da, Adana'daki İncirlik Hava Üssünde bulunan bir şapelde de, Mormon inancına sahip Amerikan askerlerine de dini hizmet verilmektedir. Kilisenin İzmir ve Gaziantep'te de şubeleri bulunmaktadır.^[6]

Mormonlar ile Türkiye arasında tarihi bir bağ vardır. Kilisenin kuruluş yıllarından itibaren Mormonlar, Osmanlı'dan beri buralarda kilise tarihi için önemli adımlar atmışlardır. Öyle ki, kilisenin kurucusu ve ilk peygamberi olan Joseph Smith'in Amerika Birleşik Devletleri'nde öldürülmesinden yaklaşık beş altı sene sonra Türkiye'de de çalışmalarını yürütmeye başlamışlardır. Örneğin Kırım Savaşı zamanında İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi'ne bağlı bir grup askerin Mayıs 1854'te faaliyete geçmesi Türkiye ile Mormonlar arasındaki ilişki için önemlidir. Daha sonralarında kilise, Türkler için resmi olarak 1884 yılında Jacob Spori adında dini bir görevli göndermiştir. Anadili olan İngilizcenin yanı sıra Fransızca ve Almanca da bilen Spori, Anadolu'ya geldikten tam üç ay sonra, artık Türkçe bir şekilde, Türklere Türkçe kiliseyi ve Sevinçli Haberi anlatmıştır.

Mischa Markow adlı bir Macar, 1887 yılında resmi olarak Türkiye'deki kiliseye katılarak vaftiz olmuştur. Kendisi daha sonrasında Macaristan'daki kiliseye öncülük ederken, 1889 yılında da bir grup Ermeni bu kiliseye katılmıştır. Böylelikle topluluk büyüyerek gelişmiştir. Cumhuriyet tarihinde ise, var olan cemaatlerin yanı sıra, 1979 yılında Ankara'da da bir cemaat oluşturulmuştur. Öbür yandan kilise, Saddam Hüseyin'in saldırıları yüzünden Kuzey Irak'tan Türkiye'ye kaçan Kürt sığınmacılar için de 13.000 battaniye ve 80.000 pound göndermiştir.^[7]

Ayrıca bu topluluğun, İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi İstanbul Derneği adında bir dernekleri de mevcuttur ve bu kurum, 1 Temmuz 2015 tarihinden itibaren kilisenin Orta Avrasya Misyon sorumlusu ve yönetim merkezidir. Aynı zamanda bu kurum başta Türkiye'deki olmak üzere; Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan'daki Mormonlardan da sorumludur.^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Lds.org16 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Resmi Sayfası
• Mormon.org31 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Resmi Sayfası
• Mormonum.org1 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkçe Sayfa