Montessori metodu, İtalyan doktor Maria Montessori tarafından geliştirilmiş bir eğitim yöntemidir.

Çocukların bağımsız olmasına büyük önem veren bu yöntem, çocukların doğası gereği öğrenmeye istekli; ayrıca yeterince destekleyici ve iyi hazırlanmış bir öğrenme ortamı sağlandığında kendi kendine öğrenmeye başlama becerisine sahip olduklarını öngörür. Maria Montessori teorilerini 1900'lerin başında öğrencileriyle bilimsel deneyler yaparak geliştirmiştir. Bu yöntem o zamandan beri dünyanın birçok yerinde, hem devlet okullarında hem de özel okullarda kullanılmaktadır.^[1][2]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Maria Montessori tıp eğitiminin ardından, 1897'de Roma Üniversitesi'nde pedagoji derslerine katılıp eğitim teorisini öğrenerek eğitim felsefesini ve yöntemlerini geliştirmeye başladı.^[3] 1907'de Roma'da tuttuğu bir kiralık dairede Casa dei Bambini (Çocuk Evi) adlı ilk sınıfını açtı.^[3] Montessori, çalışmalarını başından beri çocuk gözlemlerine ve onlara sunulan çevre, malzemeler ve derslerle ilgili deneylerine dayandırdı. Kendi çalışmalarını genellikle "bilimsel pedagoji" olarak niteledi.

Maria Montessori Città di Castello'dan Alice ve Leopoldo Franchetti (Barones & Baron) ile 1901'de tanıştı. Çalışmalarındaki birçok teori arasında benzerlikler buldular. Maria Montessori, ilk defa öğretmenler için ders vermek ve bir "Casa dei Bambini" kurmak üzere Franchetti'lerin Città di Castello'daki evi olan Villa Montesca'ya davet edildi. Maria Montessori, Città di Castello'da iki yıl yaşadığı ve metodolojisini Alice Franchetti ile birlikte geliştirdi. O dönemde bir kitap yayınladı ve Franchetti Baronları kitabın yayınlanmasını finanse etti. 1913'te Narcissa Cox Vanderlip ve Frank A. Vanderlip, ABD'deki ilk Montessori okulu olan Scarborough Okulu'nu kurmuştur.^[4] Ancak, Montessori ile Amerikan eğitim kurumu arasında çatışma çıkmıştır. Etkili eğitim öğretmeni William Heard Kilpatrick tarafından incelenen 1914 tarihli ''Montessori Sistemi'' eleştirel kitapçığı Montessori'nin fikirlerinin yayılmasını sınırlamak ile birlikte 1914'ten sonra ortadan kaldırmıştır. Montessori eğitimi, 29 Eylül 1958'de Nancy McCormick Rambusch ve Georgeann Skakel Dowdle'ın Connecticut, Greenwich'teki Whitby Okulu'nu açması ile Amerika Birleşik Devletleri'ne geri dönmüştür. Okula olan ilgi arttığı için Rambusch, Amerikan Montessori Topluluğu'nu (AMS) kurmuştur bununla birlikte Whitby Okulu, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk sertifikalı Montessori öğretmen eğitimi programı olmuştur. Amerikan Montessori Topluluğu, 1.300'den fazla bağlı okul ve yaklaşık 100 öğretmen eğitimi programı ile Montessori yöntemine adanmış dünyanın en büyük organizasyonudur.^[5]

Montessori eğitimi, Maria Montessori'nin II. Dünya Savaşı sırasında staj yaptığı Güneydoğu Asya ve Hindistan da dahil olmak üzere tüm dünyaya yayılmıştır.

Yöntemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Montessori eğitimi, insani bir gelişme modeline dayanmaktadır. Eğitimin iki temel prensibi vardır.

Birincisi, çocuklar ve gelişmekte olan yetişkinler, çevreleriyle etkileşim yoluyla psikolojik olarak kendi kendini inşa etmeye çalışmaktadırlar. İkincisi, çocukların (özellikle altı yaşın altındaki) doğuştan gelen bir psikolojik gelişim yolu vardır. Maria Montessori, kendi modeline göre hazırlanmış bir ortamda özgürce seçim yapma ve hareket etme özgürlüğüne sahip çocukların, ideal gelişim için kendiliğinden hareket edeceklerine inanmıştır.

"Montessori" adı altında bir dizi uygulama bulunmasına rağmen, Uluslararası Montessori Derneği (Association Montessori Internationale 15 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (AMI)) ve Amerikan Montessori Topluluğu (American Montessori Society 22 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (AMS)) aşağıdaki unsurları gerekli görmektedir:

• Karma yaş sınıfları: 2 + 1⁄2 veya 3 ila 6 yaş arası çocuklar için sınıflar en yaygın olanıdır, ancak 0–3, 6–9, 9–12, 12–15 ve 15–18 yaş aralığındaki sınıflar da mevcuttur.
• Önceden belirlenmiş seçenekler arasından faaliyetleri öğrencilerin seçmesi
• İdeal olarak üç saat uzunluğunda kesintisiz çalışma süresi blokları
• Öğrencilerin kavramları doğrudan öğrenmeleri yerine materyallerle çalışarak öğrendikleri yapılandırmacı ya da "keşif" model
• Genellikle plastik yerine ahşap gibi doğal, estetik malzemelerden yapılmış özel eğitim materyalleri
• Materyallerin konu alanına göre düzenlendiği, çocukların erişebileceği ve uygun boyutta olduğu, özenle hazırlanmış bir ortam
• Sınırlar dahilinde özgürlük
• Bir çocuğun özelliklerini, eğilimlerini, doğuştan gelen yeteneklerini ve sonradan edindiği yeteneklerini gözlemleme konusunda deneyimli aynı zamanda eğitimli bir öğretmen.

Montessori eğitimi, temel insan özelliklerine, farklı yaşlardaki çocukların belirli özelliklerine ve her çocuğun bireysel kişiliğine göre uyarlanmış bir eğitim ortamındaki ücretsiz etkinlikleri içermektedir. Çevrenin işlevi, çocuğun iç psikolojik direktiflerine göre her alanda bağımsızlık geliştirmesine yardımcı olmak ve izin vermektir. Çocukların yaşına uygun Montessori materyallerine erişim sağlamanın yanı sıra, ortam aşağıdaki özellikleri de sergilemektedir:

• Hareket ve aktiviteyi kolaylaştıran bir düzenleme
• Güzellik ve uyum, çevrenin temizliği
• Çocuk ve ihtiyaçları ile orantılı bir yapı
• Materyallerin sınırlandırılması, böylece sadece çocuğun gelişimini destekleyen materyaller dahil edilmektedir.
• Düzen
• Sınıfta ve sınıf dışında doğa

Eğitim uygulamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bebek ve yürümeye başlayan çocuk programları[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç yaşın altındaki çocuklar için Montessori sınıfları, birkaç terimin kullanıldığı birkaç kategoriye ayrılmaktadır. İtalyanca "yuva" anlamına gelen A nido, az sayıda çocuğa yaklaşık iki aydan on dört aya kadar veya çocuk güvenle yürüyene kadar hizmet etmektedir. Bir "Genç Çocuk Topluluğu", yaklaşık bir yaşından 2 + 1⁄2 veya 3 yaşına kadar daha fazla sayıda çocuğa hizmet vermektedir. Her iki ortam da çocukların bedenlerine ve yeteneklerine göre ölçeklendirilmiş materyalleri ve etkinlikleri, hareket geliştirme fırsatlarını ve bağımsızlığı geliştirmeye yönelik etkinlikleri vurgulamaktadır. Ayrıca tuvalette bağımsızlık gelişimi de tipik olarak vurgulanmaktadır. Bazı okullar, ebeveynlerin küçük çocuklarıyla birlikte katıldıkları "ebeveyn-bebek" sınıfları da sunmaktadır.

Okul öncesi ve anaokulu[değiştir | kaynağı değiştir]

2 + 1⁄2 veya 3 ila 6 yaş arası çocuklar için Montessori sınıfları, Montessori'nin 1906'da Roma'daki ilk okulu olan Casa dei Bambini'den sonra genellikle ''çocuk evleri'' olarak adlandırılmaktadır. Bu düzey aynı zamanda "birincil" olarak da adlandırılmaktadır. Tipik bir sınıf, tam eğitimli bir baş öğretmen ve asistanlardan oluşan, karışık yaş gruplarında 20 ila 30 çocuğa hizmet etmektedir. Sınıflar genellikle tek tek veya küçük kümeler halinde düzenlenmiş bir çocuğun boyu yüksekliğindeki masalar ve sandalyelerle donatılmıştır. Sınıf malzemeleri, oda boyunca çocuk boyundaki raflarda yer almaktadır. Etkinlikler başlangıçta çoğunlukla öğretmen tarafından sunulmaktadır. Etkinlikler bundan sonra çocuklar tarafından az veya çok ilginin gerektirdiği şekilde özgürce seçilebilmektedir. Montessori sınıfındaki öğretmenin rolü, her çocuğun kendi öğrenme yolunu oluşturmasına izin vererek öğrencilere bireysel olarak rehberlik etmek ve onlara danışmaktır. Sınıf malzemeleri genellikle çocukların dökmesi, yıkaması, masaları fırçalaması ve süpürmesi gibi becerilerle meşgul olmalarına yönelik etkinlikleri içermektedir. Bunlara duyuların, matematiksel materyallerin, dil materyallerinin, müziğin, sanatın ve kültürel materyallerin geliştirilmesine yönelik materyaller ayrıca manyetik ya da manyetik olmayan, mum ve hava gibi birçok bilime dayalı faaliyetler dahil edilmektedir.

Çocuk Evleri'ndeki faaliyetler, kavramları öğretmek için tipik olarak uygulamalı, dokunsal malzemelerden oluşmaktadır. Örneğin, yazmayı öğretmek için öğrenciler zımpara kağıdı harfleri kullanmaktadırlar. Bunlar zımpara kağıdından harfler kesilerek tahta bloklar üzerine yerleştirilerek oluşturulan harflerdir. Çocuklar daha sonra her harfin şeklini ve sesini öğrenmek için bu harfleri parmaklarıyla izlemektedirler. Çocuklar ayrıca matematik kavramlarını, özellikle çarpmayı öğrenmek için boncuk zincirlerinin kullanmaktadırlar. Bu materyaller, sonraki yıllarda pek çok şeyin üzerine inşa edildiği temel kavramların somut bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olmaktadır.

İlköğretim sınıfları[değiştir | kaynağı değiştir]

İlkokul sınıfları genellikle 6 ila 9 yaşındaki karma yaş gruplarına ve 9 ila 12 yaşındaki gruplara hizmet etmektedir. Ek olarak 6-12 yaş grupları da kullanılmaktadır. Dersler tipik olarak küçük gruplara sunulmaktadır. Daha sonra çocuklar ilgi ve kişisel sorumluluğun gerektirdiği şekilde kendi bağımsız çalışmalarını takip etmekte özgür bırakılmaktadırlar. Montessori eğitmenleri, biyoloji ve tarihten teolojiye kadar uzanan ve "harika dersler" olarak adlandırdıkları konuları inceleyen disiplinler arası dersler vermektedirler. Bunlar genellikle okul döneminin başlangıcında verilmektedir. Ayrıca yıl boyunca öğrenmenin temelini oluşturmaktadırlar. Harika dersler ilham vermektedir ve yeni araştırma alanlarına kapı açmaktadır.^[6] Dersler, dil, matematik, tarih, fen bilimleri, sanat vb. alanlardaki çalışmaları içermektedir. Sınıf dışındaki kaynakların öğrenciler tarafından yönlendirilmesi eğitimin ayrılmaz bir parçası olmaktadır. Maria Montessori, hem sunulacak derslerin evrensel kapsamını hem de eğitimin çocukların evrenin birbirine bağlı işleyişindeki insan rolünü fark etmelerine yardımcı olması gerektiği fikrini belirtmek için "kozmik eğitim" terimini kullanmıştır.

Ortaokul ve lise[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu seviye için Montessori eğitimi, küçük çocuklara yönelik programlardan daha az gelişmiştir. Montessori, yaşamı boyunca ergenler için bir öğretmen yetiştirme programı veya ayrıntılı bir eğitim planı oluşturmamıştır. Bununla birlikte, bazı okullar küçük çocuklara yönelik programlarını ortaokul ve lise düzeylerine kadar genişletmiştir. Ek olarak, birkaç Montessori organizasyonu öğretmen eğitimi veya oryantasyon kursları geliştirmiştir. Bununla birlikte çalışma planı üzerinde gevşek bir fikir birliği ortaya çıkmıştır. Montessori, "Bu bakış açısıyla planımızın temel reformu şu şekilde tanımlanabilir: ergenlik döneminin zor döneminde, ailenin alışılagelmiş ortamını şehirde bırakıp, kırsal kesimde doğaya yakın ve sessiz bir ortama gitmek yararlıdır. " demiştir.

Teknoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Mobil dokunmatik ekranlı cihazların geliştirilmesiyle birlikte bazı Montessori etkinlikleri mobil uygulamalara dönüştürülmüştür.^[7][8]

Montessori felsefesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Montessori, oğlu ve iş arkadaşı Mario Montessori'nin 1957'de "insan eğilimleri" olarak tanımladığı insan psikolojisinin belirli unsurlarını algılamıştır. Tam liste hakkında bazı tartışmalar var, ancak aşağıdakiler açıkça tanımlanmıştır:^[9]

• Soyutlama
• Etkinlik
• İletişim
• Kesinlik
• Keşif
• Manipülasyon (çevrenin)
• Düzen
• Oryantasyon
• Tekrarlama
• Kendini Mükemmelleştirme
• İş ("amaçlı etkinlik" olarak da tanımlanır)

Gelişimin seviyeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Montessori, insan gelişiminde doğumdan 6 yıla, 6'dan 12'ye, 12'den 18'e ve 18'den 24'e uzanan dört farklı dönem veya seviye gözlemlemiştir. Bu düzlemlerin her birinde farklı özellikler, öğrenme biçimleri ve gelişimsel zorunluluklar görmüştür. Bununla birlikte her döneme özgü eğitim yaklaşımları çağrısında bulunmuştur.^[10]

İlk seviye doğumdan altı yaşına kadar uzanmaktadır. Bu dönemde Montessori, çocuğun çarpıcı bir fiziksel ve psikolojik gelişim geçirdiğini gözlemlemiştir. İlk seviyedeki çocuk, somut, duyusal bir kaşif ve psikolojik kendi kendini inşa etme ve işlevsel bağımsızlık inşa etme gelişimsel çalışmasında yer alan bir öğrenci olarak görülmektedir. Montessori, bu çalışmayı açıklamak için emici zihin, hassas dönemler ve normalleşme dahil olmak üzere çeşitli kavramlar tanıtmıştır.

Montessori, çocuğun duyulardan, dilden, kültürden gelen bilgiler de dahil olmak üzere çevresinin duyusal uyaranlarını zahmetsizce özümseme davranışını ve kavramların gelişimini "emici zihin" terimiyle tanımlamıştır. Bunun ilk seviyeye özgü bir güç olduğuna ve çocuk altı yaşına yaklaştıkça azaldığına inanmıştır. Montessori ayrıca, "hassas dönemler" olarak adlandırdığı bu süre zarfında belirli uyaranlara karşı özel duyarlılık dönemleri gözlemlemiştir ve keşfetmiştir. Montessori eğitiminde sınıf ortamı, her bir çocukta dönemler aktifken uygun malzeme ve etkinlikler hazırlayarak bu dönemlere cevap vermektedir. Maria Montessori aşağıdaki dönemleri ve sürelerini belirlemiştir:

• Dil edinimi - doğumdan 6 yaşına kadar
• Küçük nesnelere ilgi - yaklaşık 18 aydan 3 yaşına kadar
• Düzen - yaklaşık 1 ila 3 yaş arası
• Duyusal incelik - doğumdan yaklaşık 4 yaşına kadar
• Sosyal davranış - yaklaşık 2 kişiden+1 ⁄ 2 ila 4 yaş

Son olarak Montessori, üç ila altı yaşındaki çocuklarda "normalleşme" olarak adlandırdığı psikolojik bir durumu gözlemlemiştir. Normalleşme, konsantrasyon ve çocuğun gelişimsel ihtiyaçlarına hizmet eden aktiviteye odaklanmadan kaynaklanmaktadır. Konsantre olma yeteneğinin yanı sıra "anlık disiplin, sürekli ve mutlu çalışma, sosyal yardım duyguları ve başkalarına sempati" ile nitelenmektedir.

İkinci gelişim seviyesi, yaklaşık altı yaşından on iki yaşına kadar uzanmaktadır. Bu dönemde Montessori, çocuklarda fiziksel ve psikolojik değişiklikler gözlemlemiştir. Gözlemlediği bu yeni özelliklere cevap vermek için bir sınıf ortamı, dersler ve materyaller geliştirmiştir. Fiziksel olarak, planın başlangıcında süt dişlerinin kaybını, bacakların ve gövdenin uzamasını ve ardından tekdüze bir büyüme periyodunu gözlemlemiştir. Psikolojik olarak, "sürü içgüdüsü" nü veya gruplar halinde çalışma ve sosyalleşme eğiliminin yanı sıra akıl ve hayal gücünün güçlerini gözlemlemiştir. Gelişimsel olarak, ikinci seviye çocuğun çalışmasının entelektüel bağımsızlığın, ahlaki duyunun ve sosyal organizasyonun oluşumu olduğuna inanmıştır.

Üçüncü gelişim seviyesi, ergenlik dönemini kapsayan yaklaşık on iki yaşından on sekiz yaşına kadar uzanmaktadır. Montessori, üçüncü düzlemi ergenlik ve ergenlik dönemindeki fiziksel değişikliklerle aynı zamanda psikolojik değişikliklerle nitelemiştir. Bu çağın psikolojik istikrarsızlığı ve yoğunlaşmasındaki zorlukların yanı sıra, yaratıcı eğilimlerin ve "adalet duygusu ve kişisel haysiyet duygusunun" gelişimini vurgulamıştır. Ergenlerin değerlerinin dışardan türetilmiş bir değerlendirme isteğini tanımlamak için "değer biçme" terimini kullanmıştır. Gelişimsel olarak Montessori, üçüncü düzlemdeki çocuğun çalışmasının toplumdaki yetişkin benliğin inşası olduğuna inanmıştır.

Dördüncü gelişim seviyesi, yaklaşık on sekiz yaşından yirmi dört yaşına kadar uzanmaktadır. Montessori bu dönem hakkında diğer dönemlere nispeten daha az yazmıştır. Bu yaş grubu için bir eğitim programı geliştirmemiştir. Medeniyeti etkilemek ve yönetmek için kültür ve bilim çalışmalarını tam olarak benimsemeye hazır olan, alt seviyelerdeki Montessori eğitimindeki deneyimleriyle hazırlanan genç yetişkinleri öngörmüştür. Para karşılığı çalışma şeklindeki ekonomik bağımsızlığın bu yaş için kritik olduğuna inanmıştır. Ayrıca kültür araştırmasının bir kişinin hayatı boyunca devam edebileceği için üniversite seviyesinde, çalışmadaki yılların sayısının keyfi bir şekilde sınırlandırılmasının gereksiz olduğunu düşünmüştür.

Barış ile ilişkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Montessori, eğitimin dünya barışının sağlanmasında önemli bir role sahip olduğuna inanmıştır. 1936 tarihli Eğitim ve Barış kitabında "çatışmaları önlemek siyasetin işi, barışı tesis etmek eğitimin işi." diyerek bu görüşünü desteklemiştir. İçsel gelişim yasalarına göre gelişmesine izin verilen çocukların daha barışçıl ve kalıcı bir medeniyete yol açacağını düşünmüştür. 1930'lardan hayatının sonuna kadar bu konuyla ilgili bir dizi konferans ve konuşma yapmıştır.

Çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Montessori eğitimi çalışmalarının değerlendirmelerine ilişkin 2017 tarihli bir inceleme, Montessori yönteminin belirli öğelerinin (örneğin, zengin bir dil bağlamına gömülü bir fonetik yaklaşımla erken okuryazarlığı öğretmek, matematik eğitimi için duyusal bir temel sağlamak) etkili olduğuna dair geniş kanıtların bulunduğunu belirtmektedir. Aynı zamanda, çocukların orijinal ilkelere bağlı kalan Montessori eğitiminden bilişsel ve sosyal olarak fayda sağlayabileceklerine dair bazı kanıtlar var iken, Montessori eğitiminin modern uyarlanmış biçimlerinin bu kadar etkili olup olmadığının daha az açık olduğu sonucuna varılmıştır.

Çocuk Gelişimi Araştırma Derneği Monografileri'nde yayımlanan 1975 tarihli bir çalışma mevcuttur.. Bu çalışmaya göre; Montessroti eğitimi alan dört yaş periyodundaki okul öncesinden ikinci sınıfa kadar olan çocuklar, Stanford-Binet Zeka Ölçeklerinde, DARCEE veya geleneksel programlılardan daha yüksek puanlar almıştır.^[11]

Young Children'da yayınlanan 1981 tarihli bir araştırma, Montessori programlarının ayrıntılı değerlendirmeye tabi tutulduğu düşünülemezken, belirli alanlarda diğer programlara eşit veya daha iyi performans gösterdiğini ortaya çıkarmıştır.^[12] Science dergisinde yayınlanan 2006 tarihli bir araştırma, "sıkı bir şekilde uygulandığında, Montessori eğitiminin diğer okul türlerinden oluşan bir havuz tarafından desteklenenlere eşit veya daha üstün olan sosyal ve akademik becerileri geliştirdiğini" bulmuştur.^[13] Çalışma nispeten küçük bir örneklem büyüklüğüne sahiptir ve ciddi şekilde eleştirilmiştir.^[14][15] Milwaukee Devlet Okullarında yapılan başka bir araştırma, 3-11 yaşları arasında Montessori'ye giden çocukların matematik ve fen alanlarında birkaç yıl sonra lise sınıf arkadaşlarından daha iyi performans gösterdiğini ortaya koymuştur.^[16]

Bazı araştırmalar Montessori sınıflarındaki çocuklar için olumlu sonuçlar bulamamıştır. Örneğin, bir Buffalo kamu Montessori mıknatıs okulunda 2005 yılında yapılan bir araştırma, "bir Montessori okuluna kaydolmanın daha yüksek akademik başarı ile ilişkilidir'' hipotezini desteklememiştir.^[17] Lillard (2012), çocukların Montessori materyalleriyle çok zaman geçirdikleri, Montessori materyalleriyle daha az zaman geçirdikleri veya materyallerle hiç vakit geçirmedikleri (geleneksel sınıflarda oldukları için) Montessori sınıflarının sonuçlarını açıkça karşılaştırarak en iyi sonucun klasik Montessori'deki çocuklarda olduğunu bulmuştur.^[18]

Marka[değiştir | kaynağı değiştir]

1967'de ABD Patent ve Ticari Marka Ofisi, "'Montessori' teriminin genel ve / veya tanımlayıcı bir öneme sahip olduğuna" karar vermiştir. Birçok Montessori savunucusuna göre, ticari marka korumasının eksikliği, bazı okulların Montessori ilkelerine bağlı kalmadan bu terimi kullanması nedeniyle, yöntemin kamuoyunda yanlış anlaşılmasına yol açmıştır.^[19]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

https://montessoridernegi.org 17 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

http://www.istanbulmontessori.com/montessori-egitimi/montessori-egitim-sistemi/ 17 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]