Mona Lisa

Mona Lisa
İtalyanca: *La Gioconda*
Fransızca: *La Joconde*
Sanatçı	Leonardo da Vinci
Yıl	1503-1507 / 1519
Tür	Yağlıboya
Boyutlar	77 cm × 53 cm (30 in × 21 in)
Konum	Louvre Müzesi

Mona Lisa (La Gioconda veya La Joconde olarak da bilinir), İtalya'nın Floransa şehrindeki Rönesans sırasında Leonardo da Vinci tarafından kavak bir pano üzerine Sfumato tekniği ile resmedilmiş 16. yüzyıl yağlı boya portresidir. Resim hâlen Paris'teki Louvre Müzesi'nde Francesco del Giocondo'nun karısı, Lisa Gherardini Portresi başlığı altında sergilenmektedir. Tabloda oturmuş bir kadın resmedilmiştir, kadının yüzünün kime ait olduğu hala gizemini korumaktadır.^[1] Yüz ifadesindeki belirsizlik, kompozisyonundaki anıtsallık, atmosferdeki ilginçlikler, tablo hakkındaki çalışmaları devam ettirmektedir.^[2] Bu tablo, geniş ölçüde tanındı; karikatürleri yapıldı, araştırıldı ve Louvre Müzesi'nin en önemli eserlerinden olarak tarihe geçti.^[3]^[4]

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Leonardo da Vinci, bu tabloya 1503 veya 1504 tarihinde, İtalya'nın Floransa kentinde başladı.^[5] Da Vinci'nin çağdaşı, sanat tarihçisi Giorgio Vasari, "... Tablo üzerinde dört yıl oyalandı ve tabloyu bitirmedi..." demiştir.^[6] Bu, Leonardo için alışagelmiş bir davranıştı ve hiçbir çalışmayı tamamen bitiremediği düşüncesi üzerine pişman olmuştu.^[3] Sonra, Fransa'ya yolculuğun ardından 3 yıl süreyle tablo üzerine devam etmeyi tekrar düşündü ve bunu gerçekleştirdi.^[7] Da Vinci Fransa'ya gitmişti ve tablo üzerine çalışmalar devam ediyordu, Kral I. François tarafından, yakınındaki kaleye davet edildi. Bu, Leonardo'nun mirasçılarından olacak asistanı Salai ile doğrudan ilgiliydi, sonra dönemin kralı, tabloyu 4.000 écus ile satın aldı ve Fontainebleau Sarayı'nda XIV. Louis himayesinde asıldı. Daha sonra tablo, Versay Sarayı'na taşınacaktı. Fransız İhtilali'nin ardından, tablo Louvre Sarayı'na taşındı. Napolyon Bonapart tarafından Tuileries sarayı'na taşınsa da, daha sonra tekrar Louvre Sarayı'na döndü. 1870 - 1871 aralığında gerçekleşen Fransa-Prusya Savaşı sırasında tablo, Fransızların askeri bölgesi "Brest Arsenal"e taşındı.^[8]

Tablodaki manzara ve model ile ilgili birçok spekülasyon çıktı. Örneğin, da Vinci'nin modeli güzel yanlarıyla resmettiği düşüncesi vardı, tablonun 21. Yüzyıl standartlarında olduğu da düşünülmüştür.^[9] Doğulu bazı sanat tarihçileri, örneğin Yukio Yashiro, tablodaki manzaranın Çinli sanatçıların eserlerinden etkilendiğini öne sürmüştür ama kanıtlarının yetersizliğinden dolayı birçok itiraz çıkmıştır.^[10] Mona Lisa tablosu, 19. Yüzyıla değin gizemi hakkında düşünce oluşmamıştı, henüz kavranmakta olan Sembolizm akımı sayesinde, tabloda var olduğu düşünülen simgeler için birçok düşünce çıkmıştır. Eleştirmen Walter Pater, 1867 yılında tablo üzerine, kadınlıkla ilgili gizli semboller içerdiğini belirtmiştir.^[11]

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Mona Lisa'da Lisa del Giocondo resmedilmiştir;^[12] Gherardini ailesine mensup birisiydi ve tüccar Francesco del Giocondo'nun karısıydı. Giocondo'nun ikinci oğlu Andrea'nın doğumu anısına tablonun yapıldığı tahmin edilmektedir.^[13] Tabloda oturan kadının kimliği, 2005 yılında, Heidelberg Üniversitesi'nin kütüphanesinde bulunan Agostino Vespucci'ye ait bir not ile tespit edilmiştir.^[14] Fakat başka uzmanlar tarafından, tablodaki kadın için üç farklı şahsiyet de öne sürülmüştür.^[15]^[16] Da Vinci'nin annesi Caterina Buti del Vacca de öne sürüldüyse de, çoğu uzman tarafından düşük ihtimal olarak değerlendirilmiştir.^[17] Milano düşesi Isabella of Aragon,^[18] Cecilia Gallerani,^[19] düşes Costanza d'Avalos (La Gioconda olduğu söylenir)^[20] öne sürülen diğer şahsiyetlerdendir. Tablodaki kadının da Vinci tarafından adlandırıldığı da öne sürülmüştür.^[17]

Öne sürülen bu karakterler, Giorgio Vasari'nin yazdığı Leonardo da Vinci'nin biyografisindeki tariflerine göre tahmin edilmiştir. Vassari'nin yazdığı biyografide "Leonardo resmetmeyi üstlendi, tüccar Francesco del Giocondo için, onun karısı..."^[6] cümlesine dayanılmaktadır (İtalyanca: Prese Lionardo a fare per Francesco del Giocondo il ritratto di mona Lisa sua moglie). Da Vinci'nin ölümünün ardından, tablo asistanı Salai'ye geçti ve özel yazılarında tablodan la Gioconda olarak bahsetti.

Estetik[değiştir | kaynağı değiştir]

Da Vinci, tablo için ilk başta piramit tasarımı kullandı, basitçe kadın bir piramitten oluşacaktı. Tablodaki kadının kıvrılmış elleri piramidin köşesi idi. Göğüsü, boynu ve yüzü ellerine göre çok daha parıltılıdır. Işık, aslında çizimin altında geometrik çizimin yattığı göstermektedir. Aslında da Vinci, tabloda oturmakta olan normal bir kadını resmetmiştir: fakat o zamanlarda oturmuş bir kadının resmi yaygın değildi. Tabloda, oturan kadının gözlemci ile arasındaki mesafeyi göstermiştir. Kol dayama yerleri, gözlemci ile oturan kadını ayıran bir sınırdır.

da Vinci'nin sfumato tekniğini kullanması Mona Lisa'ya o ünlü belirsizliği vermiş ve her bakıldığında yüz ifadesi değişiyormuş gibi bir algıya neden olmuştur. İtalyancada "sfumato" kelimesi "dumanlı" anlamına gelir. Bu tekniği Lisa'nın gözlerine ve ağız kısmına uygulamıştır.^[21]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Louvre Müzesi: Mona Lisa27 Ağustos 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
İnternette Mona Lisa ile ilgili, 475 farklı sav
Jay Meattle: Mona Lisa'nın başından geçenler

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Philip Cohen, Mona Lisa 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hakkındaki makalesi (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Louvre Müzesi, Lisa Gherardini 9 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tanıtım yazısı (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ ^a ^b Henry Thomas ve Dana Lee Thomas, Büyük Ressamların Yaşan Biyografileri kitabı, s.49 - 50 (1959)
^ Alan Riding, 6 Nisan 2005 tarihli Louvre Müzesi'nde Mona Lisa İçin Yeni Salon 23 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. haber yazısı, (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Merry E. Wiesner-Hanks ve Merry E. Wiesner, 1350 - 1600 Çağına Yolculuk kitabı, Oxfor Üniversitesi, s. 26 - ISBN 0195176723 (2005)
^ ^a ^b Kenneth Clark (Mart 1973), "Mona Lisa", The Burlington Magazine - ISSN 00076287 - JSTOR 877242
^ Bob Chaundy, 29 Eylül 2006 tarihli Haftanın Yüz İfadeleri 3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Monica Bohm-Duchen, Şaheserin Özel Hayatı 5 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kitabı (2001), Kaliforniya Üniversitesi, s.53 - ISBN 9780520233782 (19 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Earls Irene, Rönesans Artistleri kitabı (2004), s.113 - ISBN 0313319375
^ Heliana Angotti Salgueiro, Paisaje y arte kitabı (2000), s.74 - ISBN 8590143015
^ Walter Pater ve Matt Beaumont, Rönesans Tarihi Üzerine Çalışmalar kitabı, Oxford Üniversitesi, s.XVI - ISBN 0199535078
^ Alman uzmanların araştırma neticesi 11 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (14 Haziran 2008), (19 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ France Farago, Sanat kitabı (1999), s.123 - ISBN 9789758717255
^ Mona Lisa-Heidelberg Üniversitesi'nin onayı 8 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (19 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Raymond S. Stites, Mona Lisa-Mona Bella (Ocak 1936) - JSTOR 771197
^ Edmund Wattis, Littlefield kitabı (1914), s.525
^ ^a ^b Sigmund Freud, Mona Lisa'nın Gizemi 8 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. makalesi (28 Mart 2002), The Guardian gazetesi (20 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Penelope Debelle, Gülümsemenin Ardındaki Sır 25 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. makalesi (25 Haziran 2004), The Age (20 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Bruce Johnston, Mona Lisa Bilmecesi Çözüldü: O beş çocuk annesiydi makalesi (8 Ocak 2004), The Daily Telegraph gazetesi (20 Mayıs 2011'de alınmıştır)
^ Wilson (2000), s.364 - 366
^ Dickerson, Madelynn (2021). "Mona Lisa'yı böylesine büyük bir sanat eseri yapan şey nedir?". A'dan Z'ye Sanat Tarihi. Orhan Düz tarafından çevrildi (3 bas.). Say Yayıncılık. s. 149-150. ISBN 978-605-02-0625-8.

[1] Philip Cohen, Mona Lisa 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. hakkındaki makalesi (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[2] Louvre Müzesi, Lisa Gherardini 9 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tanıtım yazısı (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[Henry_Thomas_ve_Dana_Lee_Thomas-3] Henry Thomas ve Dana Lee Thomas, Büyük Ressamların Yaşan Biyografileri kitabı, s.49 - 50 (1959)

[4] Alan Riding, 6 Nisan 2005 tarihli Louvre Müzesi'nde Mona Lisa İçin Yeni Salon 23 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. haber yazısı, (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[5] Merry E. Wiesner-Hanks ve Merry E. Wiesner, 1350 - 1600 Çağına Yolculuk kitabı, Oxfor Üniversitesi, s. 26 - ISBN 0195176723 (2005)

[Clark-6] Kenneth Clark (Mart 1973), "Mona Lisa", The Burlington Magazine - ISSN 00076287 - JSTOR 877242

[7] Bob Chaundy, 29 Eylül 2006 tarihli Haftanın Yüz İfadeleri 3 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC (18 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[8] Monica Bohm-Duchen, Şaheserin Özel Hayatı 5 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kitabı (2001), Kaliforniya Üniversitesi, s.53 - ISBN 9780520233782 (19 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[9] Earls Irene, Rönesans Artistleri kitabı (2004), s.113 - ISBN 0313319375

[10] Heliana Angotti Salgueiro, Paisaje y arte kitabı (2000), s.74 - ISBN 8590143015

[11] Walter Pater ve Matt Beaumont, Rönesans Tarihi Üzerine Çalışmalar kitabı, Oxford Üniversitesi, s.XVI - ISBN 0199535078

[12] Alman uzmanların araştırma neticesi 11 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (14 Haziran 2008), (19 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[13] France Farago, Sanat kitabı (1999), s.123 - ISBN 9789758717255

[14] Mona Lisa-Heidelberg Üniversitesi'nin onayı 8 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (19 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[15] Raymond S. Stites, Mona Lisa-Mona Bella (Ocak 1936) - JSTOR 771197

[16] Edmund Wattis, Littlefield kitabı (1914), s.525

[Sigmund_Freud-17] Sigmund Freud, Mona Lisa'nın Gizemi 8 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. makalesi (28 Mart 2002), The Guardian gazetesi (20 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[18] Penelope Debelle, Gülümsemenin Ardındaki Sır 25 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. makalesi (25 Haziran 2004), The Age (20 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[19] Bruce Johnston, Mona Lisa Bilmecesi Çözüldü: O beş çocuk annesiydi makalesi (8 Ocak 2004), The Daily Telegraph gazetesi (20 Mayıs 2011'de alınmıştır)

[20] Wilson (2000), s.364 - 366

[21] Dickerson, Madelynn (2021). "Mona Lisa'yı böylesine büyük bir sanat eseri yapan şey nedir?". A'dan Z'ye Sanat Tarihi. Orhan Düz tarafından çevrildi (3 bas.). Say Yayıncılık. s. 149-150. ISBN 978-605-02-0625-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

Mona Lisa nedir?, Mona Lisa anlamı nedir?, Mona Lisa ne demektir?