Milano metrosu

Milano metrosu
	Amendola istasyonundaki M1 hattı
Genel
Yerel adı	Metropolitana di Milano
Hizmet alanı	Milano, Lombardiya, İtalya
Taşıma türü	Metro
Hat sayısı	4 (+1 inşaat aşamasında)
İstasyon sayısı	113
Günlük yolcu sayısı	1.15 milyon
Web sitesi	atm-mi.it
Hizmet
Hizmete giriş	1 Kasım 1964
İşletmeci(ler)	Azienda Trasporti Milanesi
Taşıt sayısı	959 (2013)
Teknik
Sistem uzunluğu	101 km
Harita

Milano metrosu (İtalyanca: Metropolitana di Milano), İtalya'nın Milano kentinde hizmet veren, Azienda Trasporti Milanesi tarafından işletilen metro sistemidir. Toplamda 101 kilometre hat uzunluğuna sahip olan metro, farklı numaralar ve renklerle tanımlanan 4 ayrı hattan ve çoğunluğu yer altında olmak üzere 113 istasyondan oluşmaktadır.^[1] Hat, günlük ortalama 1,5 milyon yolcu taşımaktadır.^[2]

Milano metrosunun ilk hattı olan kırmızı hat 1964'te açıldı, 5 yıl sonra 1969'da yeşil hat, 1990'da sarı hat ve 2013'te de mor hat kullanıma açıldı. Mavi renkteki beşinci hat ise şu anda yapım aşamasındadır.^[3]^[5] Milano metrosu şu anda uzunluğu, istasyon sayısı ve günlük yolcu taşıma kapasitesi açısından İtalya'nın en büyük metro ağıdır.

Franco Albini, Franca Helg ve Bob Noorda'nın mimarlık projesi, 1964'te İtalya'da Tasarım için en prestijli ödül olan Compasso d'oro ile ödüllendirildi.^[6]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Milano'da bir metro hattına ilişkin ilk proje, Londra ve Paris gibi diğer Avrupa şehirlerindeki yer altı taşımacılık ağlarının örneklerinin ortaya çıkmasını takiben, 1914 ve 1925 yılları arasında hazırlandı. İlk planlamaya göre 1938'de 7 hat ayrı hattın inşasına başlandı, ancak bu inşaat II. Dünya Savaşı'nın başlaması ve buna bağlı fon eksikliğinden dolayı durduruldu.^[7]

3 Temmuz 1952'de şehir yönetimi, metro hattının yapımı için bir karar aldı ve 6 Ekim 1955'te yeni altyapıyı inşa etmek için Metropolitana Milanese adlı bir şirket kuruldu. Projeye, belediye tarafından 500 milyon İtalyan lirası bütçe ayrıldı. Geri kalan bütçe ise bir kredi ile finanse edildi. İlk hattın inşaat çalışmasına, 4 Mayıs 1957'de viale Monte Rosa'da başlandı. Bu hattaki istasyonlar, mimar Franco Albini ve Franca Helg tarafından tasarlanırken, Bob Noorda da tabelasını tasarladı. Bu proje ile Albini, Helg ve Noorda, Compasso D'Oro ödülünü kazandı.^[6]

Lotto'dan başlayan ve Sesto Marelli'ye ulaşan bu ilk bölüm 21 istasyondan oluşmaktaydı. 12.5 km uzunluğunda ve istasyonlar arasındaki ortalama mesafe 590 metre olan hat 7 yıllık inşaat çalışmalarının ardından 1 Kasım 1964'te hizmete açıldı.^[8] Aynı yıl Nisan ayında ikinci hattın çalışmaları başladı. İlk hattın açılması ile metro ağı 1965'te 37.092.315 yolcu taşırken, 1969'da 61.937.192'ye ulaşarak hızlı bir gelişme gösterdi.^[8]

İlk hattın hizmete açılmasından beş yıl sonra Caiazzo'dan, Cascina Gobba'ya ulaşan yeşil hat 7 istasyonu ile birlikte hizmete girdi. 1960'lı ve 1970'li yıllarda bu 2 hatlı metro ağı tamamlandı. 1978'de hatlar toplamda 40,6 km uzunluğuna ve 50 istasyona sahipti.^[8]

Üçüncü hattın (sarı), 5 istasyondan oluşan ilk bölümü yaklaşık 9 yıllık inşaat çalışmalarının ardından 3 Mayıs 1990'da Dünya Kupası'ndan hemen önce hizmete açıldı. Hat 3'teki şehrin güneydoğusna uzanan diğer 9 istasyon 1991'de, kuzeybatıdaki Maciachini istasyonu ise 2004'te hizmete açıldı.

Mart 2005'te Hat 2 üzerinde Abbiategrasso istasyonu ve Hat 1 üzerinde de Rho Fiera istasyonu açıldı. Pero ara istasyonu Aralık 2005'te hizmete girerken, Hat 3'ün bulunduğu Comasina'yada 4 istasyon ve hat 2'nin bulunduğu Assago hattına da 2 istasyondan oluşan, güneye giden yeni bir güney inşa edilerek 2011 yılının başında hizmete girdi.

4.1 kilometre uzunluğundaki Bignami'den başlayıp Zara'ya uzanan 5. Hattın ilk etabı 10 Şubat 2013'te açıldı.^[9] Hat 5'in ikinci etabı olan ve Zara'dan Garibaldi FS'ye uzanan 1.9 kilometrelik yol ise 1 Mart 2014'te açıldı.^[10] Bu hattın 3. etabındaki 7 kilometrelik alanın inşası sırasında bazı ara istasyonlar hizmet dışı kalsa da, Kasım 2015'ten itibaren tüm istasyonlar kullanıma açıldı.^[11]^[12]

Hatların açılış tarihleri[değiştir | kaynağı değiştir]

M1 hattı

M1 hattındaki bir tren

Tarih	İstasyon	Hat
1 Kasım 1964	Lotto - Sesto Marelli
2 Nisan 1966	Pagano - Gambara
27 Eylül 1969	Caiazzo - Cascina Gobba
27 Nisan 1970	Caiazzo - Centrale
12 Temmuz 1971	Centrale - Porta Garibaldi
4 Aralık 1972	Cascina Gobba - Gorgonzola
18 Nisan 1975	Gambara - Inganni
8 Kasım 1975	Lotto - QT8
3 Mart 1978	Porta Garibaldi - Cadorna
12 Nisan 1980	QT8 - San Leonardo
7 Haziran 1981	Cascina Gobba - Cologno Nord
30 Ekim 1983	Cadorna - Porta Genova
13 Nisan 1985	Gorgonzola - Gessate Porta Genova - Romolo
28 Eylül 1986	San Leonardo - Molino Dorino Sesto Marelli - Sesto 1° Maggio FS
3 Mayıs 1990	Centrale - Duomo
16 Aralık 1990	Duomo - Porta Romana
12 Mayıs 1991	Centrale - Sondrio Porta Romana - San Donato
21 Mart 1992	Inganni - Bisceglie
1 Kasım 1994	Romolo - Famagosta
16 Aralık 1995	Sondrio - Zara
8 Aralık 2003	Zara - Maciachini
17 Mart 2005	Famagosta - Abbiategrasso
19 Aralık 2005	Molino Dorino - Rho Fiera
20 Şubat 2011	Famagosta - Milanofiori Forum
26 Mart 2011	Maciachini - Comasina
10 Şubat 2013	Zara - Bignami
1 Mart 2014	Zara - Porta Garibaldi
29 Nisan 2015	Porta Garibaldi - San Siro Stadio
6 Haziran 2015	Portello
20 Haziran 2015	Cenisio
26 Eylül 2015	Gerusalemme
11 Ekim 2015	Monumentale
14 Kasım 2015	Tre Torri

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hatlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hat	Arasında		Açılış tarihi^[3]^[5]	Hat uzatma	Uzunluk	İstasyonlar	Ort. İstasyon mesafesi
Hat	Arasında		Açılış tarihi^[3]^[5]	Hat uzatma	Uzunluk	İstasyonlar	km
	Rho Fiera / Bisceglie	Sesto 1º Maggio	1964	2005	26.9 km	38	0.727 km
	Assago Milanofiori Forum / Abbiategrasso	Cologno Nord / Gessate	1969	2011	9.4 km	35	1.159 km
	Comasina	San Donato	1990	2011	16.7 km	21	0.835 km
	San Siro Stadio	Bignami	2013	2015	12.9 km	19	0.763 km

Hat 2'nin kuzeyi ve Assago istasyonu dışında tüm hatlar, yer altında hizmet vermektedir.

Hatlardaki 93 istasyonun geliri Milano Belediyesi'ne aktarılırken geriye kalan istasyonların geliri Assago, Bussero, Cassina de' Pecchi, Cernusco sul Naviglio, Cologno Monzese, Gessate, Gorgonzola, Pero, Rho, San Donato Milanese, Sesto San Giovanni, Vimodrone şehirleri arasında paylaştırılmaktadır. Milano Metrosu şehrin %20'lik bir alanına ulaşım imkânı sağlamaktadır.^[13]

Trenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Hat 3 üzerindeki tren, yaklaşık 105 m uzunluğunda ve 6 vagonludur. Hat 5 üzerindeki trenler ise yaklaşık 50 m uzunluğunda ve 4 vagonludur. Hat 5 üzerinde bulunan trenler otomatik, sürücüsüz trenlerdir.^[14]

Yolcu bilgilendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

İstasyona gelen trenlerin varış yerleri ve bekleme sürelerini gösteren LED ekranlar bulunur. Her istasyonda, kaydedilmiş bir ses ile yaklaşmakta olan trenin ve peronunun adı duyurulur. Hat 5'teki yeni eklenen Meneghino ve Leonardo trenleri ile sürücüsüz trenler, ekranlar ile İtalyanca ve İngilizce olarak anons edilen duyurularla donatılmıştır.

Cep telefonu kapsama alanı[değiştir | kaynağı değiştir]

Aralık 2009'dan beri Milano metro istasyonlarında ve trenlerin tamamında UMTS ve HSDPA bağlantısı bulunmaktadır. Mobil operatörler TIM ve Vodafone ise tüm hatlarda LTE bağlantısı sağlamaktadır.^[15]

Hizmet[değiştir | kaynağı değiştir]

Biletler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir şehir içi yolculuk bileti 1,58 € olup, otobüs, tramvay ve Milano Belediyesinin tüm metro hatları için geçerlidir. Şehirler arası biletlerin ücreti yolculuğa bağlıdır ve 1.90 € ile 4.10 € arasında değişir.

Milano metro hattı için kısa süreli (1/7 gün) "Io Viaggio" isimli akıllı kartı kullanılırken daha uzun süreli, diğer şehirlerle entegre bilet olan "Lombardia'daki Io viaggio ovunque" da kullanılır.

Açılış saatleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Milano metrosu sabah saat 06:00'da çalışmaya başlar ve gece 0:30'a kadar devam eder. Pazar günleri ve tatil günleri özel durumlara göre hizmet verir. Bu metro istasyonları üzerinde bulunan ve metronun kapanmasından sonra seferlerine başlayan bir otobüs hattı bulunmaktadır. Bu hat metro güzergahını takip ederek, sadece metro istasyonlarında durur.^[16]

Yoğun saatlerde hat 1'de sefer süreleri 2 dakikada bir yapılırken, hat 3'te ise 3 dakikada bir sefer yapılmaktadır.^[16]

Gelecekteki ağlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Genişletmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Hat 1'in Sesto 1º Maggio'dan Monza Bettola istikametine olan genişletmesi şu an yapım aşamasındadır. Sesto Restellone'deki ara istasyon ile birlikte 2 kilometre uzunluğunda olacak bu bölüm 2017 yılında hizmete girmesi planlanıyor.^[17]

Günümüzde, Bisceglie'den, Baggio mahallesine 1. Hattın uzatılması planlanmaktadır. Bu genişletme Valsesia'daki ara istasyon ile birlikte 3 kilometre olarak planlanmaktadır. Bunun dışında, Cologno Nord'dan hat 2'nin Vimercate'e uzantısı planlanmaktadır. Bu genişletme, 6 istasyonlu (Brugherio, Carugate, Agrate Colleoni, Concorezzo, Vimercate Torri Bianche, Vimercate) 10,8 kilometre uzunluğunda, çoğunlukla yer altında hizmet verecek şekilde planlanmaktadır.^[18]

Hat 3'ün ise San Donato Milanese'den, Paullo'ya doğru uzatılması planlanmaktadır. Bu genişletme, San Donato, Peschiera Borromeo, Mediglia, Caleppio Cerca, Paullo ve Doğu Paullo arasında, ilk 3 istasyon yer altında olacak şekilde 14.8 km uzunluğunda yapılması düşünülmektedir.^[18]

Yeni hatlar[değiştir | kaynağı değiştir]

2016 yılında hizmete girmesi planlanan 4. Hattın Forlanini FS istasyonu

Milano, Expo 2015 başvurusunu kazanması ile birlikte, "Hat 4" (mavi) ve "Hat 5" (mor) olmak üzere 2 yeni hat inşa etmek için özel fon elde etmiş oldu. Hat 5, kademeli olarak 2013 ve 2015 yılları arasında açılırken, Hat 4'ün 2023/2024 yılında açılması bekleniyor.

Hat	Terminaller		Açılış Tarihi	Uzunluk	İstasyonlar
	Lorenteggio	Linate Havalimanı	2021	15.2 km	21

Yeni yapılan Hat 4, Lorenteggio'nun batı banliyösünden kentin doğusuna Linate Havalimanı'na kadar uzanmaktadır. Hat, Mart 2006'da İtalyan Hükümeti tarafından onaylandı ve Kasım 2009'da finanse edildi. Ön incelemelere 2010'un ortalarında başlandı, ancak çalışmalar Nisan 2011'de sonbahara kadar askıya alındı. Hattın inşaatı, 2011 yılı sonunda tekrar başladı.^[19]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e "The work that has made a great metropolis of Milan" (İtalyanca). Metropolitane Milanesi SpA. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015.
^ ^a ^b "Atm, un piano da 524 milioni per 500mila passeggeri un più". la Repubblica. 3 Eylül 2013. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2013.
^ ^a ^b ^c "ATM's History". ATM. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.
^ "ATM in Figures". ATM. 10 Şubat 2013. 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.
^ ^a ^b "The history" (İtalyanca). ATM. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.
^ ^a ^b "Sito dedicato alle celebrazioni dei 50 anni della Metropolitana di Milano, inaugurata nel 1964 e disegnata da Franco Albini, Franca Helg e Bob Noorda" (İtalyanca). 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.
^ "La storia della linea 1". Metropolitana Milanese Spa. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2011.
^ ^a ^b ^c "La cronistoria della metropolitana di Milano". Cityrailways. 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2011.
^ "Milano Metro's first driverless line inaugurated". Railway Gazette International. 6 Şubat 2013. 8 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.
^ "Milano extends driverless Line M5". Railway Gazette International. 7 Mart 2014. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.
^ Sadler, Katie (1 Mayıs 2015). "Milan Metro Line 5 extension begins driverless operation". Eurotransport. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.
^ Chiandoni, Marco (1 Mayıs 2015). "Milan Line 5 extension opens". International Railway Journal. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.
^ "Metropolitane a Milano - L'opera che ha fatto di Milano una grande metropoli". Metropolitana Milanese. 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2012.
^ "Milan Line 5 The purple line connecting Garibaldi and Monza". Metropolitana Milanese S.p.A. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.
^ "Telefonini in metrò: copertura al 100%". Azienda Trasporti Milanesi. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012.
^ ^a ^b "Orari e calendario ATM". Azienda Trasporti Milanesi. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.
^ Baron, Ferdinando (5 Temmuz 2011). "M1 fino a Monza, partiti i lavori". Corriere della Sera. 2 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2011.
^ ^a ^b "Prolungamento linee Metropolitane e Nodo Interscambio Fiera". Comune di Milano. 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2011.
^ "La Giunta approva delibera per M4". Comune di Milano. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2014.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmi site (Milano Metro İşletmesi) 20 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(İtalyanca)(İngilizce)
Google Earth'te Milano Metro Haritası
Milano Metrosu fotoğrafları

[Milan-figs-1] "The work that has made a great metropolis of Milan" (İtalyanca). Metropolitane Milanesi SpA. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015.

[rep3sep-2] "Atm, un piano da 524 milioni per 500mila passeggeri un più". la Repubblica. 3 Eylül 2013. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2013.

[ATM-history-3] "ATM's History". ATM. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.

[ATM-figs-4] "ATM in Figures". ATM. 10 Şubat 2013. 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.

[ATM-history-it-5] "The history" (İtalyanca). ATM. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2013.

[ödül-6] "Sito dedicato alle celebrazioni dei 50 anni della Metropolitana di Milano, inaugurata nel 1964 e disegnata da Franco Albini, Franca Helg e Bob Noorda" (İtalyanca). 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.

[mmstoria-7] "La storia della linea 1". Metropolitana Milanese Spa. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2011.

[CRstoria-8] "La cronistoria della metropolitana di Milano". Cityrailways. 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2011.

[RGI-2013-10-06-9] "Milano Metro's first driverless line inaugurated". Railway Gazette International. 6 Şubat 2013. 8 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.

[RGI-2014-03-07-10] "Milano extends driverless Line M5". Railway Gazette International. 7 Mart 2014. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.

[eurotransport-2015-05-01-11] Sadler, Katie (1 Mayıs 2015). "Milan Metro Line 5 extension begins driverless operation". Eurotransport. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.

[IRJ-2015-05-01-12] Chiandoni, Marco (1 Mayıs 2015). "Milan Line 5 extension opens". International Railway Journal. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2015.

[MMintro-13] "Metropolitane a Milano - L'opera che ha fatto di Milano una grande metropoli". Metropolitana Milanese. 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2012.

[MM-14] "Milan Line 5 The purple line connecting Garibaldi and Monza". Metropolitana Milanese S.p.A. 27 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2015.

[mp1-15] "Telefonini in metrò: copertura al 100%". Azienda Trasporti Milanesi. 18 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2012.

[orari-16] "Orari e calendario ATM". Azienda Trasporti Milanesi. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.

[tomonza-17] Baron, Ferdinando (5 Temmuz 2011). "M1 fino a Monza, partiti i lavori". Corriere della Sera. 2 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2011.

[comune-future-18] "Prolungamento linee Metropolitane e Nodo Interscambio Fiera". Comune di Milano. 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2011.

[19] "La Giunta approva delibera per M4". Comune di Milano. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Milano metrosu nedir?, Milano metrosu anlamı nedir?, Milano metrosu ne demektir?