Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. Lütfen kaynakları uygun biçimde metin içine yerleştirerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. (Haziran 2021) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Şubat 2021)

Menderes, (Yunanca: Μαίανδρος, maindros^{[kaynak belirtilmeli]}), bir nehrin yatağında meydana gelen kıvrımlara verilen addır.

Bir menderes, bir nehrin akıntının veya başka bir su yolunun kanalındaki bir dizi düzenli kıvrımlı eğrilerden, kıvrımlardan, döngülerden dönüşlerden biridir. Taşkın yatağı boyunca akarken veya bir vadi içinde kanalını kaydırırken bir yandan dere veya nehir tarafından üretilir. Bir menderes, bir dere veya nehir, bir dışbükey, içbükey içeren çökeltilerin aşındırdığı diğer tortuyu aşağı akış yönünde, tipik olarak bir nokta çubuğu olan iç, dışbükey bir kanalın taşkın yatağının aşağı vadi ekseni boyunca ileri geri hareket ederken kıvrımlı bir seyir oluşturmasıdır. Menderesli bir akıntının kanalını zaman zaman taşkın yatağı veya vadi tabanı boyunca kaydırdığı bölge menderes kuşağı olarak bilinir. Tipik olarak kanal genişliğinin 15 ile 18 katı arasında değişir.

Zamanla menderesler, bazen çok kısa bir sürede, kararlı yolları ve köprüleri korumaya çalışan yerel belediyeler için inşaat mühendisliği sorunları yaratan şekilde aşağı havzaya göç eder. Bir nehrin akıntının veya bir başka akarsuyun kanalının kıvrılma derecesi, kıvrımlığıyla ölçülür. Bir su yolunun kıvrımları, kanalın uzunluğunun düz hat aşağı vadi mesafesine oranıdır. Tek kanallı ve kıvrımlı akarsuları 1,5 veya daha fazla olan dereler veya nehirler olarak tanımlanır.

Terimin Kaynağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Terim, günümüz Türkiye'sinde bulunan ve Eski Yunanlar tarafından (Latince: Meanders) olarak bilinen Menderes Nehri'nden türemiştir. Sonuç olarak, klasik Yunanistan'da bile (ve daha sonraki Yunan düşüncesinde) nehrin adı jeomorfolojik özelliklerin yanı sıra dekoratif desenler veya konuşma ve fikirler gibi kıvrımlı veya kıvrımlı olan herhangi bir şey anlamına gelen ortak bir isim hâline geldi. Strabon şöyle dedi: "...gidişatı o kadar dolambaçlı ki, sarmalayan her şeye kıvrımlı deniyor." Menderes Nehri, İzmir'in güneyinde Eski Yunan kenti Milet'in doğusunda, Menderes Masifi'ndeki bir grabenin içinden akmaktadır. Ancak alt erişimindeki Menderes Bölgesinden çok daha geniş bir taşkın ovasına sahiptir. Günümüz Türkçesinde adı, Büyük Menderes Nehri'dir.

Yöneten Fizik[değiştir | kaynağı değiştir]

Tek bir virajla düzenlenen kanal bir akışkan, başlangıçta düz olan ve daha sonra bükülen bir kanala verildiğinde, yan duvarla akışkanın rotasını değiştirmesine ve bükülmeyi takip etmesine neden olan bir basınç gradyanı oluşturur. Buradan iki karşıt süreç meydana gelir: (1) Dönmeyen akış ve (2) ikincil akış. Bir nehrin kıvrımlı olması için ikincil akışın hâkim olması gerekir.

Dönmeyen Akış: Bernoulli denklemlerinden yüksek basınç, düşük hıza neden olur. Bu nedenle, ikincil akışın yokluğunda, dış viras yüksek hızı bekleriz. Bu klasik akışkanlar mekaniği sonucu dönüşsüz bir girdap akışıdır. Menderesli nehirler bağlamında etkilerinde ikincil akışın etkisi hâkimdir.

İkincil Akış: Nehrin iç kıvrımını işaret eden basınç kuvvetleri ile nehrin dış kıvrımına işaret eden merkezkaç kuvvetleri arasında bir kuvvet dengesi mevcuttur. Kıvrımlı nehirler bağlamında nehir yatağı ile etkileşime giren ince sıvı tabakası içinde bir sınır tabakası vardır. Bu tabakanın içinde ve standart sınır tabakası teorisine göre, sıvının hızı fiilen sıfırdır. Hıza bağlı olan merkezkaç kuvveti de bu nedenle sınır tabakası içinde basınç kuvveti hâkimdir ve akışkan, nehrin dibi boyunca dış kıvrımdan içe kıvrıma doğru hareket eder. Ancak bir dereceye kadar içten dışa kıvrıma doğru zorlanır. Dış bükülmedeki daha yüksek hızlar daha yüksek kesme gerilimlerine ve dolayısıyla erozyona neden olur. Benzer şekilde, iç bükülmedeki daha yüksek gerilmelere neden olur ve çökelme meydana gelir. Bu nedenle, kıvrımlı, kıvrımlar dış kıvrımda aşınır ve nehrin giderek daha kıvrımlı hale gelmesine neden olur (kesme olayları meydana gelene kadar) iç kıvrımda çökelme, çoğu doğal dolambaçlı nehir için nehir gelişirken bile nehir genişliğinin neredeyse sabit kalacağı şekilde gerçekleşir. Nehrin doğal bir engel tarafından bükülmeye zorlanmadığı durumlarda bile, Dünya'nın Coriolis kuvveti hız dağılımında küçük bir dengesizliğe neden olabilir. Öyle ki, bir kıyıdaki hız diğerinden daha yüksektir. Bu bir kıyıdaki erozyonu ve diğerinde tortu birikmesini tetikleyebilir.

Menderes Geometrisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Dolambaçlı bir su yolunun teknik tanımına, kıvrımlı geometri veya kıvrımlı platform geometrisi adı verilir. Düzensiz bir dalga formu ile karakterizedir. Sinüs dalgası gibi ideal dalga formları bir çizgi kalınlığındadır. Ancak, bir akış durumunda genişlik dikkate alınmalıdır. Kıyı genişliği tipik olarak en düşük bitki örtüsü çizgisi ile tahmin edilen, tam akış seviyesinde ortalama bir enine kesitte yatak boyunca mesafedir. Bir dalga formu olarak, kıvrımlı akım aşağı vadi eksenini takip eder. Eğriye kendisinden ölçülen tüm genliklerin toplamı sıfır olacak şekilde yerleştirilmiş düz bir çizgi. Bu eksen akışın genel yönünü temsil eder. Herhangi bir enine kesitte akış yatağın merkez çizgisi olan kıvrımlı ekseni takip eder. Kıvrımlı ve aşağı vadi eksenlerinin iki ardışık kesişme noktası bir kıvrımlı döngü tanımlar. Menderes, zıt enine yönlere işaret eden iki ardışık döngüdür. Aşağı vadi ekseni boyunca bir menderesin mesafesi, menderes uzunluğu veya dalga boyudur. Aşağı vadi ekseninden bir döngünün kıvrımlı eksenine olan maksimum mesafe menderes genişliği veya genliğidir. Bu noktadaki rota tepe noktasıdır. Sinüs dalga kıranın tersine kıvrımlı bir akışın döngüleri daha neredeyse daireseldir. Eğrilik tepedeki maksimum bir kesişme noktasında (düz çizgi) sıfıra kadar değişir. Bu aynı zamanda bükülme olarak da adlandırılır. Çünkü eğrilik bu civarda yön değiştirir. Döngünün yarıçapı tepede kıvrımlı ekseni kesen aşağı vadi eksenine dik olan düz çizgidir. Döngü ideal olmadığından, onu karakterize etmek için ek bilgiye ihtiyaç vardır. Oryantosyon açısı, kıvrımlı eksen üzerinde herhangi bir noktada kıvrımlı eksen ile aşağı vadi ekseni arasındaki açıdır.

Tepedeki bir döngü, bir dış veya içbükey yatağa sahiptir. Menderes kuşağı merkez çizgiden merkez çizgiye değil dış kıyıdan dış yatağa ölçülen ortalama bir menderes genişliği ile tanımlanır. Bir taşkın ovası varsa, menderes kuşağının ötesine uzanır. daha sonra menderesin özgür olduğu söylenir. Taşkın ovasında herhangi bir yerde bulunabilir. Taşkın ovası menderesler sabitlenir. Çeşitli matematiksel formüller, menderes geometrisinin değişkenliklerini ilişkilendirir. Formüllerde görülen bazı sayısal parametreler oluşturulabilir. Dalga biçimi nihayetinde akışın özelliklerine bağlıdır, ancak parametreler ondan bağımsızdır ve görünüşe göre jeolojik faktörlerden kaynaklanmaktadır. Genelde menderes uzunluğu 10 - 14 kat, ortalama 11 kat, tam banka kanal genişliği ve tepe noktasında eğrilik yarıçapının ortalama 4.7 katı olmak üzere 3 ila 5 kattır. Bu yarıçap, kanal genişliğinin 2 - 3 katıdır. Bir mendereste derinlik modeli vardır. Bir havuzda akış yönü aşağı doğrudur, yatak malzemesini temizler. Bununla birlikte, ana hacim azalan hız nedeniyle tortu biriktirdiği virajın iç kısmında daha yavaş akar. Maksimum derinlik çizgisi veya kanal, talveg çizgisidir. Nehirler siyasi sınırlar olarak kullanıldığından tipik olarak sınır çizgisi olarak belirlenir. Menderes yay uzunluğu talveg boyunca bir menderes üzerindeki mesafedir. Nehir uzunluğu, merkez çizgisi boyunca uzunluktur.

Formasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Menderes oluşumu, doğal faktörlerin ve süreçlerin bir sonucudur. Bir akışın dalga biçimi konfigürasyonu sürekli değişmektedir. Sıvı bir girdapta bir kıvrımın etrafında akan bir kanal sinüzoidal bir yolu takip etmeye başladığında sarmal akışın virajın iç tarafına doğru yoğun aşınmış malzemeyi süpürmesi ve virajın dışını koruması ve dolayısıyla hızlanmaya karşı savunmasız bırakmasının etkisiyle ilmeklerini genliği ve içbükeyliği önemli ölçüde artar. Erozyon olumlu bir geri bildirim döngüsü oluşturur. Elizabeth A. Wood'un sözleriyle: "... Bu kıvrımlı yapı oluşturma süreci kendi kendine yoğunlaşan bir süreç gibi görünüyor... Daha büyük eğriliğin, kıvrımların daha fazla aşınmasına neden olduğu bunun da daha büyük eğrilikle sonuçlandığı..." Kanal zemini boyunca çapraz akım ikincil akışın bir parçasıdır ve yoğun aşınmış malzemeyi dirseğin içine doğru süpürür. Çapraz akım daha sonra iç tarafa yakın yüzeye yükselir ve dışa doğru akarak sarmal akışı oluşturur. Bükülmenin eğriliği ne kadar büyükse ve akışı ne kadar hızlı olursa, çapraz akım ve süpürme o kadar güçlü olur. Açısal momentumun konumu nedeniyle virajın iç tarafındaki hız dışarıdakinden daha hızlıdır. Akış hızı azaldığından merkezkaç basıncı da azalır. Süper yükseltilmiş sütunun basıncı hâkimdir ve suyu alttan dışarıdan içeriye geriye hareket ettiren dengesiz bir gradyan geliştirir. Akış içten dışa doğru yüzey boyunca karşı akışla sağlanır. Bütün bu durum çay yaprağı paradoksuna çok benziyor. Bu ikincil akış, tortuyu virajın dışından içeriye taşır ve nehri daha kıvrımlı hâle getirir. Her büyüklükteki akışın neden ilk etapta dolambaçlı hâle geldiğine, gelince mutlaka birbirini dışlamayan birkaç teori vardır.

Stokastik Teori[değiştir | kaynağı değiştir]

Stokastik Teori pek çok biçimde olabilir, ancak en genel ifadelerden biri Scheidegger’inki: "Menderes trenin, yön değiştiren engellerin rastgele varlığı nedeniyle akış yönündeki stokastik dalgalanmaların sonucu olduğu varsayılır..." Nehir yolu düz, pürüzsüz, eğimli bir yapay yüzey verildiğinde yağmur ona tabakalar hâlinde akar ancak bu durumda bile suyun yüzeye yapışması ve damlaların kohezyonu rastgele dereler oluşturur. Doğal yüzeyler pürüzlüdür ve farklı derecelerde aşınabilir. Rastgele hareket eden tüm fiziksel faktörün sonucu düzelmeyen ve daha sonra giderek kıvrımlı hâle gelen kanallardır. Düz görünen kanallarda bile sonunda kıvrımlı bir kanala giden kıvrımlı bir talveg vardır.

Denge Teorisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Denge teorisinde, menderesler, arazinin aşınabilirliği ile akıntının taşıma kapasitesi arasında bir dengeye ulaşana kadar akıntı gradyanını azaltır. Alçalan bir su kütlesi, başlangıçtaki ile aynı hızda damlanın sonunda verilen potansiyel enerjiyi bırakmalıdır. Bu dere yatağının malzemesi ile etkileşime girerek giderilir. En kısa mesafe; yani düz bir kanal, birim uzunluk başına en yüksek enerjiye neden olur kıvrımları daha fazla oluşturur ve akışı şiddetlendirir. Mendereslerin varlığı, akışın uzunluğunu akışın ürettiği tüm tortuyu taşıdığı birim uzunluk başına bir denge enerjisine ayarlanmasına izin verir.

Jeomorfik ve Morfo Tektonik Teori[değiştir | kaynağı değiştir]

Jeomorfik, arazinin yüzey yapısını ifade eder. Morfo tektonik, kayanın daha derin veya tektonik (levha) yapısı ile ilgili olmak anlamına gelir. Bu kategoriler altında bulunan özellikler rastgele değildir. Ve akışları rastgele olmayan yollara yönlendirir. Akıntıyı saptırarak menderes oluşumunu tetikleyen öngörülebilir engellerdir. Örneğin; dere bir fay hattına (Morfo tektonik) yönlendirilebilir.

Kesik bir kıyı menderesin dış, iç bükey bankasının bir nehrin veya akarsuyun taşkın yatağına veya vadi duvarını kestiği yerde oluşan genellikle dikey bir kıyı veya uçurumdur. Cutbank aynı zamanda nehir kıyısı, nehir kayalığı veya blöf olarak da bilinir ve “cutbank” aynı olarak yazılır. Kesik bir banka oluşturan erozyon, bir menderesin dış kıyısında meydana gelir çünkü suyun heliokidal akışı, bankayı gevşek kum, silt ve tortudan temiz tutar ve onu sürekli erozyona maruz bırakır. Sonuç olarak kıvrımlı kıvrım aşınır. Ve dış kıvrım yönünde hareket ederek kesik bankı oluşturur. Kesilen kıyı erozyon nedeniyle zayıfladığından, genellikle nehir kanalına doğru çöker. Çökme ile parçalanan çökmüş tortu, kolaylıkla aşınır ve kanalın ortasına doğru taşınır. Kesilmiş bir banktan aşınan tortu karşısındaki nokta çubuğunda birikme eğilimindedir. Bu nehirlerin kıyısında ağaçların büyüdüğü alanlarda görülebilir. Mendereslerin iç tarafındaki söğüt gibi ağaçlar genellikle açığa çıkar ve alttan kesilir ve sonunda ağaçların nehre düşmesine neden olur.

Menderes Kesimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kesik menderes veya terk edilmiş menderes olarak da bilinen bir menderes kesimi, bir boyun kesimi oluştuktan sonra akışı tarafından terk edilen bir menderes kesik menderes kaplayan bir göl, öküz kuşu gölü olarak bilinir. Endersen Bottum Ringan örneğinde olduğu gibi dik kenarlı, genellikle dikey duvarları alan oyuk kıvrımlı kıvrımlar, ABD’nin güney batısındaki rinconlar olarak bilinirler, ancak her zaman değil. İngilizce; Rincon Amerika Birleşik Devletleri’nin güney batısındaki küçük tenha bir vadi, bir uçurumdaki girintili veya köşeli girinti veya nehirdeki bir viraj için kullanılan teknik olmayan bir kelimedir.

Kesilmiş Kıvrımlı Kıyılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir akarsu veya nehirin yatağını ana kayaya indiren kıvrımları kazıma, içeri girme, yerleşik, iç içe geçmiş mendereslerin ana kayaya aşağıya doğru oyulmuş herhangi bir menderesleri tanımlamak için uygun olan eş anlamlılar olduğunu ve kapalı veya yerleşik menderesleri simetrik bir vadi kenarları ile karakterize edilen kazınmış mendereslerin (iç içe kıvrımlı menderesler) bir alt türü olarak tanımladığını ileri sürer. Simetrik vadi kenarlarının bir su yolunun ana kayaya hızlı bir şekilde kesilmesinin doğrudan sonucu olduğunu savunur. Ne olursa olsun hem yerleşik mendereslerin hem de iç içe geçmiş mendereslerin oluşumunun ortalama deniz seviyesindeki göreceli değişiklik izoztatik veya tektonik yükselme, bir buz veya heyelan barajının kırılması veya bölgesel eğilme sonucunda taban seviyesinin düşmesini gerektirdiği düşünülmektedir. Klasik kazıma kıvrımlı kıvrım örnekleri Colorado Platosu’ndaki nehirler Kentucky’nin merkezindeki Kentucky nehri Palisades ve Ozark Platosu’ndaki akarsularla ilişkilidir. Yukarıda belirtildiği gibi, başlangıçta kazık bir menderesin kanalını alttaki katmanlara oymuş olan bir önceki akarsu veya nehrin özelliği olduğu ileri sürülmüş veya varsayılmıştır. Bir önceki akarsu veya nehir altta yatan kaya topoğrafyası ve kaya türlerindeki değişikliklere rağmen kesi sırasında orijinal seyrini ve şeklini koruyan bir dere veya nehirdir. Bununla birlikte daha sonraki jeologlar kesilmiş bir menderes modelinin bir taşkın yatağında serbestçe gelişebileceği bir önceki kıvrımlı akarsudan olduğunu iddia ederler. Bunun yerine ana kayanın akarsu kesimi ilerledikçe akarsu seyrinin kaya tipi ve çatlaklar faylar ve diğer jeolojik yapılardaki değişimler tarafından litolojik olarak şartlandırılmış mendereslerle veya yapısal olarak kontrol edilen mendereslere önemli ölçüde değiştirdiğini iddia ediyorlar.

Oxbow Gölleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Akarsu gölünün en yaygın türü olan akarsu gölü adını kendine özgü kıvrımlı şeklinden alan hilal biçimli bir göldür. Oxbow gölleri aynı zamanda kesme gölleri olarak da bilinir. Bu tür göller akarsu kıvrımlılığı sürecinin bir sonucu olarak bozulmamış taşkın yatağında düzenli olarak oluşur. Bir nehir veya nehir kıvrımlarının dış tarafı aşındığından ve iç tarafta tortular biriktiğinden kıvrımlı bir kanal oluşturur. Sonunda kıvrılmasının bir sonucu olarak akarsu kanalı kıvrımlı kıvrımın dar boyunu keser ve bir kesme kıvrımı oluşturur. Boyun kesimi olarak da adlandırılan boynun son delinmesi genellikle büyük sel sırasında meydana gelir. Çünkü, bu su yolunun kıyılarının dışına çıktığı ve doğrudan boynun üzerinden aktığı ve selin tüm gücüyle onu aşındırabildiği zamandır.

Nokta Çubuğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir menderes çubuğu olarak da bilinen bir nokta çubuğu, bir menderesin iç bankasına kanalın buna eşlik eden göçü ile yavaş, genellikle epizodu, yapışkan olmayan tortuların ayrı ayrı eklenmesiyle oluşan bir akarsu çubuğudur. Dış banka: Bu sürece yanal birikim denir. Yanal birikim, çoğunlukla nokta çubuğu suya daldırıldığında, yüksek su veya taşkınlar sırasında meydana gelir. Tipik olarak tortu, kum, çakıl veya her ikisinin bir kombinasyonundan oluşur. Bazı nokta çubukları içeren tortu, aşağı akışta siltli tortulara doğru derecelendirilebilir. Çökelti biriktirildiğinde kanalın talveginden nokta çubuğunun üst yüzeyine doğru azalan hız ve akım kuvveti nedeniyle, bir nokta çubuğu içeren dikey tortu dizisi, tek bir nokta çubuğu içinde yukarı doğru daha ince hâle gelir. Örneğin, sivri uçlu çubukların tabandaki çakıldan üstteki ince kumlara kadar ince olması tipiktir. Tortu kaynağı tipik olarak, kumların, kayaların ve enkazın aşındığı, süpürüldüğü ve nehir yatağı boyunca ve aşağı yönde bir nehir kıvrımının iç kıyısına yuvarlandığı yukarı doğru kesilmiş bankalardır. İç virajda, bu tortu ve döküntü sonunda bir nokta çubuğunun kayma eğiminde birikir.

Kaydırma Çubuğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaydırma çubukları, kıvrımların iç tarafında asimetrik bir sırt ve hendek tipografisi oluşturan kıvrımlı bir döngünün sürekli yanal göçünün bir sonucudur. Topoğrafya genellikle kıvrımlıya paraleldir ve eğrinin dışından tortuyu oyan ve döngünün iç tarafındaki daha yavaş akan suda tortu biriktiren göç eden çubuk formları ve arka çubuk olukları ile ilgilidir. Yanal birikim adı verilen süreç. Kaydırma çubuğu sedimanları, çapraz tabaklanma ve yukarı doğru incelme modeli ile karakterize edilir. Bu özellikler, yüksek enerjili taşkın olayları sırasında daha büyük tanelerin taşındığı ve daha sonra zamanla daha küçük malzeme biriktirerek giderek azaldığı dinamik nehir sisteminin bir sonucudur. Kıvrımlı nehir yatakları genellikle homojendir ve daha heterojen örgülü nehir yataklarının aksine yanal olarak geniştir. kaydırma modeli. Nehir vadisinden aşağıya bakarken ayırt edilebilirler çünkü nokta çubuğu kaydırma desenleri dışbükeydir ve girdap birikimi kaydırma çubuğu desenleri içbükeydir.

Kaydırma çubukları genellikle sırtların üst kısımlarında daha açık ve hendeklerde daha koyu görünür. Bunun nedeni, üst kısımların ince taneler ekleyerek veya alanı unutmadan rüzgarla şekillendirilebilmesidir; oyuklardaki karanlık ise yüksek su dönemlerinde yıkanan silt ve killere atfedilebilir. Kanallarda tutulan suya ek olarak eklenen bu tortu, yine hendeklerde birikecek bitki örtüsü için elverişli bir ortamdır.

Kayma Eğimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir menderesin yerleşik bir nehrin parçası mı yoksa bir taşkın yatağı içindeki serbestçe dolambaçlı bir nehrin parçası mı olduğuna bağlı olarak, kayma eğimi terimi, bir menderes döngüsünün iç, dışbükey, kıyısını oluşturan iki farklı akarsu yer şekline atıfta bulunabilir. Bir taşkın yatağında serbestçe dolambaçlı bir nehir olması durumunda, bir menderesin içinde, bir nehrin menderesleri gibi bir nokta çubuğu oluşturmak üzere epizodu olarak biriken çökeltilerin hafifçe eğimli kıyısı olan bir kayma eğimi. Bu tür bir kayma eğimi, kesme bankının karşısında bulunur.

Yerleşik bir nehir olması durumunda, kayma eğimi, asimetrik olarak yerleşmiş bir nehrin içbükey bankasından yükselen hafif eğimli bir ana kaya yüzeyidir. Bu tür bir kayma eğimi genellikle ince, süreksiz bir alüvyon tabakası ile kaplıdır. Bir nehrin ana kayaya doğru inerken, menderesin kademeli dışa göçü ile üretilir. Kayma eğimli teras olarak bilinen kıvrımlı bir çıkıntının kayma yamacında bir teras, aktif olarak kıvrımlı bir nehir tarafından düzensiz kesi sırasında kısa bir durma ile oluşabilir.

Türetilmiş Miktarlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Menderes oranı veya sinüozite indeksi, bir nehrin veya akıntının ne kadar kıvrımlı olduğunu (rotasının mümkün olan en kısa yoldan ne kadar saptığını) ölçmenin bir yoludur. Dere uzunluğunun vadi uzunluğuna bölünmesiyle hesaplanır. Kusursuz düz bir nehrin menderes oranı 1 olacaktır (vadisi ile aynı uzunlukta olacaktır), bu oran 1'in üzerinde ne kadar yüksekse nehir o kadar kıvrımlı olacaktır.

Sinüozite endeksleri, haritadan veya erişim adı verilen bir mesafe üzerinden ölçülen, ortalama tam banka kanal genişliğinin en az 20 katı olması gereken bir hava fotoğrafından hesaplanır. Akarsuyun uzunluğu, menzil üzerindeki kanal veya talveg uzunluğu ile ölçülürken, oranın alt değeri, menzili tanımlayan akışın üzerindeki iki nokta arasındaki aşağı vadi uzunluğu veya hava mesafesidir.

Sinüozite indeksi, akışların matematiksel tanımlarında rol oynar. İndeks detaylandırma gerektirebilir, çünkü vadi de kıvrımlı olabilir - yani, aşağı vadi uzunluğu erişim ile aynı değildir. Bu durumda vadi indeksi vadinin menderes oranı iken, kanal indeksi kanalın menderes oranıdır. Kanal sinüozite indeksi, kanal uzunluğunun vadi uzunluğuna bölümüdür ve standart sinüozite indeksi, kanal indisinin vadi indeksine bölünmesiyle elde edilir. Ayrımlar daha da belirsiz hale gelebilir.

Sinüozite Index'in matematiksel olmayan bir faydası da vardır. Akışlar, kendisi tarafından düzenlenen kategorilere yerleştirilebilir; örneğin, endeks 1 ile 1.5 arasındaysa nehir kıvrımlıdır, ancak 1.5 ile 4 arasındaysa kıvrımlıdır. Endeks aynı zamanda akarsu hızı ve tortu yükünün bir ölçüsüdür, bu miktarlar 1 (düz) indeksinde maksimize edilir.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
• 
• 
• 
  Fransa - Menderes
• 
• 
• 
• 
• 

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Menderes ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Dış kuvvetler

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ Jump up to:^{a b c d e f g h} Neuendorf, K.K.E., J.P. Mehl, Jr., and J.A. Jackson, J.A., eds. (2005) Glossary of Geology (5th ed.). Alexandria, Virginia, American Geological Institute. 779 pp. ISBN 0-922152-76-4

2. ^ Charlton, R., 2007. Fundamentals of fluvial geomorphology.Routledge, New York, New York. 234 pp. ISBN 0-415-33453-5

3. ^ Leopold, L.B., Wolman, M.G., Wolman, M.G. and Wolman, M.G., 1957. River Channel Patterns: Braided, Meandering, and Straight. United States Geological Survey Professional Paper no. 282B, US Government Printing Office, Washington DC., 47 pp.

4. ^ "Meander". Retrieved July 12,2012

5. ^ "Meander". RetrievedJuly 12, 2012

6. ^ Strabo, Geography, Book 12 Chapter 8 Section 15.

7. ^ Weiss, Samantha Freeman. (April 2016). Meandering River Dynamics (Doctoral dissertation). Retrieved from Ideals. https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/92706/WEISS-DISSERTATION-2016.pdf?sequence=1&isAllowed=y

8. ^https://web.archive.org/web/20171119234021/http://ponce.sdsu.edu/legacy_tales_einstein_on_meanders.html

9. ^ The technical definitions of this section rely heavily on River Mechanics179ISBN0-521-52970-0In addition concepts are utilized from ISBN0-918334-56-X

10. ^ Lecture Notes in Incompressible Fluid Dynamics: Phenomenology, Concepts and Analytical Tools(PDF)the original(PDF). Retrieved 2011-05-15.

11. ^ Science from Your Airplane Window: 2nd Revised Edition45ISBN0-486-23205-0

12. ^ Hickin 2003, p. 432. “One of the important consequences of helical flow in meanders is that sediment eroded from the outside of a meander bend tends to move to the inner bank or point bar of the next downstream bend.”

13. ^ Hickin 2003, p. 434.

14. ^ Hickin 2003, p. 432. "In the absence of secondary flow, bend flow seeks to conserve angular momentum so that it tends to conform to that of a free vortex with high velocity at the smaller radius of the inner bank and lower velocity at the outer bank where radial acceleration is lower."

15. ^ Hickin 2003, p. 432. "Near the bed, where velocity and thus the centrifugal effects are lowest, the balance of forces is dominated by the inward hydraulic gradient of the super-elevated water surface and secondary flow moves toward the inner bank."

16. ^ "Albert Einstein and Meandering Rivers". Retrieved2016-07-01

17. ^ Bibcode1978AnRFM..10..129Cdoi10.1146/annurev.fl.10.010178.001021

18. ^ ISBN3-540-20017-7

19. ^ ISBN1-55963-042-6

20. ^ Jump up to:^{a b c d} Reineck, H.E. and Singh, I.B., 2012. Depositional sedimentary environments: with reference to terrigenous clastics. Springer Science & Business Media, New York, New York. 551 pp. ISBN 9783642962912

21. ^ Jump up to:^{a b} "Secondary circulation in a region of flow curvature: Relationship with tidal forcing and river discharge"Bibcode2002JGRC..107.3131Cdoi10.1029/2001jc001082

22. ^ Jump up to:^{a b c d} Fisk, H.N., 1944. Geological investigation of the alluvial valley of the lower Mississippi River. War Department, Corps of Engineers, Mississippi River Commission, Vicksburg, Mississippi. 78 pp.

23. ^ Fisk, H.N., 1948. Fine-grained Alluvial Deposits and Their Effects on Mississippi River Activity. War Department, Corps of Engineers, Mississippi River Commission, Vicksburg, Mississippi. 2 Vols., 82 pp.

24. ^ Shoemaker, E.M. and Stephens, H.G., 1975. First photographs of the Canyon Lands. in Fassett, J.E., ed., pp. 111–122, Canyonlands Country, A Guidebook of the Four Corners Geological Society Eighth Field Conference — September 22–25, 1975. Four Corners Geological Society, Durango, Colorado. pp. 278.

25. ^ Merriam-Webster, Incorporated, 2017. Dictionary by Merriam-Webster: America's most-trusted online dictionary. last accessed November 22, 2017

26. ^ Jump up to:^{a b} Thornbury, W. D., 1954, Principles of Geomorphology,John Wiley & Sons, New York, New York. 618 pp.

27. ^ Jump up to:^{a b c d} Fairbridge, R.W. 1968, Incised meander. In Fairbridge, R.W., ed., pp 548–550, The Encyclopedia of Geomorphology.Encyclopedia of Earth Sciences Series, Vol. 3. McGraw-Hill Company, Inc., New York, New York, 1295 pp.

28. ^ Rich, J.L., 1914. Certain types of stream valleys and their meaning. The Journal of Geology, 22(5), pp. 469–497.

29. ^ Jump up to:^{a b} Barbour, J.R., 2008. The origin and significance of sinuosity along incising bedrock rivers. Doctoral dissertation, Columbia University, New York, New York, 172 pp.

30. ^ Hack, J.T., and Young, R.S., 1959. Intrenched meanders of the North Fork of the Shenandoah River, Virginia. United States Geological Survey Professional Paper 354-A, 10 pp.

31. ^ Hutchinson, G.E. 1957. A treatise on limnology, v. 1. Geography, Physics and Chemistry. Wiley. 1015p.

32. ^ Jump up to:^{a b} Toonen, W.H., Kleinhans, M.G. and Cohen, K.M., 2012. "Sedimentary architecture of abandoned channel fills." Earth Surface Processes and Landforms, 37(4), pp. 459–472.

33. ^ "Deposits of a rapidly eroding meandering river: terrace cut and fill in the Taupo Volcanic Zone"doi10.1080/00288306.1996.9514708

34. ^

35. ^ ISBN0-13-099696-3

36. ^

37. ^ Fluvial SedimentologyISBN0-632-05354-2

38. ^ Scheffers, A.M., May, S.M. and Kelletat, D.H., 2015. Forms by Flowing Water (Fluvial Features). In Landforms of the World with Google Earth. (pp. 183–244). Springer, Amsterdam, Netherlands. 391 pp. ISBN 978-94-017-9712-2

39. ^ Keck, R., Maurer, D. and Watling, L., 1973. Tidal stream development and its effect on the distribution of the American oyster.Hydrobiologia, 42(4), pp. 369–379.

40. ^ Davis, W.M., 1913. Meandering valleys and underfit rivers.Annals of the Association of American Geographers, 3(1), pp. 3–28.

41. ^ Crickmay, C.H., 1960. Lateral activity in a river of northwestern Canada. The Journal of Geology, 68(4), pp. 377–391.

42. ^ Herrmann, H. and Bucksch, H., 2014. Dictionary Geotechnical Engineering/Wörterbuch GeoTechnik: English-German/Englisch-Deutsch. Springer, Berlin, Germany. 1549 pp. ISBN 978-3-642-41713-9

43. ^ OCLC17150333

44. ^ Stream Hydrology: an Introduction for Ecologists: Second Edition183ISBN0-470-84357-8

45. ^ Sustainable Management of Headwater Resources: Research from Africa and India87ISBN92-808-1108

Coğrafî terim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.