Livonya

Livonya (Latince: Livonia, Estonca: Liivimaa, Rusça: Ливония, Almanca: Livland), Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alan tarihsel bölge. Adını günümüz Letonya kıyılarında yaşayan Livonyalılardan almıştır.

13. yüzyılın sonunda, adı Livonya Haçlı Seferi (1193-1290) sırasında Livonyalı Kılıç Kardeşleri tarafından fethedilen günümüz Estonya ve Letonya'nın çoğuna genişletildi. Orta Çağ Livonya veya Terra Mariana, 1346'da Danimarka'yı Estonya Dükalığı'nı (13. yüzyılda Danimarka tarafından fethedilen kuzey Estonya) Töton Şövalyeleri Manastır Devleti'ne satmaya zorlayan Saint George Gece Ayaklanması'ndan sonra en büyük boyutuna ulaştı. 1346'da Danimarka'nın geri çekilmesinden sonra anlaşıldığı üzere Livonya, kuzeyde Finlandiya Körfezi, doğuda Peipus Gölü ve Rusya ve güneyde Litvanya ile sınır komşusudur. 16. yüzyıldaki Livonya Savaşı'nın bir sonucu olarak, Livonya toprakları Estonya'nın güney yarısına ve Letonya'nın kuzey yarısına indirildi.

Livonya'nın yerli sakinleri kuzeyde çeşitli Fin kabileleri ve güneyde Balt kabileleriydi. Haçlıların torunları, Livonya Haçlı Seferi'nden sonra Livonya'nın yeni yönetici sınıfının çekirdeğini oluşturdu ve sonunda Baltık Almanları olarak tanındı.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

12. yüzyıldan itibaren Livonya, Danlar ve Almanlar tarafından, özellikle Hansa Birliği ve Sistersiyenler Düzeni için ekonomik ve siyasi genişlemenin hedefi haline geldi. 1160 civarında, Lübeck'ten Hansa tüccarları, Piskopos Albrecht von Buxthoeven'in 1201'de kurduğu geleceğin şehri Riga'nın sahasında bir ticaret merkezi kurdular.^[1] Bir katedral inşasını emretti (1215) ve Livonya'nın ilk Prens Piskoposu oldu.

Livonyalı Kılıç Kardeşler (1204-1238)[değiştir | kaynağı değiştir]

Riga Piskoposu Albert (Buxhoeveden Albert) 1202'de Livonyalı Kılıç Kardeşleri'nin (Latince: Fratres militiæ Christi Livoniae, Almanca: Schwertbrüderorden) askeri düzenini kurdu; Papa III. Innocent, 1204'te kuruluşa onay verdi. Tarikatın üyeleri Alman "savaşçı keşişler"den oluşuyordu. Düzenin alternatif isimleri arasında Mesih Şövalyeleri, Kılıç Kardeşleri ve Livonya Mesih'in Milisleri bulunur. 1236'da Saule Savaşı'nda Litvanya kuvvetleri tarafından yenilgiye uğratılmalarının ardından, hayatta kalan Kardeşler, özerk bir şube olarak Töton Düzeni ile birleşti (1237) ve Livonya Tarikatı olarak tanındı.

Riga Piskoposu Albert (Buxhoeveden Albert)(veya Livonya Prens-Piskoposu), Riga Körfezi kıyılarında yaşayan pagan Kuronyalılar, Livonyalılar, Semigalliler ve Latgalyalılar ın dönüşümünde Riga Piskoposluğuna yardım etmek için Kardeşliği kurdu. Kuruluşundan itibaren, disiplinsiz Tarikat, piskoposlara sözde vasallığını görmezden gelme eğilimindeydi. 1218'de Albrecht von Buxthoeven, Danimarka Kralı II. Valdemar'dan yardım istedi, ancak Valdemar bunun yerine Kardeşler ile bir anlaşma yaptı ve Danimarka için Estonya'nın kuzeyini fethetti. Kardeşliğin karargahı, Usta'nın kalesinin duvarlarının hala ayakta olduğu günümüz Estonya'sındaki Viljandi (Almancası: Fellin)de vardı. Diğer kaleler arasında Wenden (Cēsis), Sagewold (sigulda) ve Ascheraden (Aizkraukle) vardı. Fellin, Goldingen Kuldīga, Marienburg (Alūksne), Reval (Tallinn) komutanları ve Weißenstein'ın (Paide) icra memuru, Teşkilat Üstadı'nın beş kişilik maiyetine aitti.

Papa Gregory IX, 24 Kasım 1232 tarihli mektubunda Kardeşlerden Finlandiya'yı Novgorodian saldırılarından korumalarını istedi;^[2] ancak, şövalyelerin Finlandiya'daki olası faaliyetleri hakkında bilinen hiçbir bilgi günümüze ulaşmamıştır. (İsveç, sonunda 1249'daki İkinci İsveç Haçlı Seferi'nden sonra Finlandiya'yı ele geçirdi.) 1236'daki Saule Savaşı'nda Litvanyalılar ve Semigalliler Düzeni büyük ölçüde yok ettiler. Bu felaket, hayatta kalan Kardeşlerin ertesi yıl Töton Şövalyeleri Tarikatı'na dahil olmasına neden oldu ve o andan itibaren Livonya Tarikatı olarak tanındılar. Bununla birlikte, her bakımdan (kural, giyim ve politika), kendi Efendileri tarafından (kendisi de jure Töton Şövalyeleri'nin büyük üstadı'na tabidir) yönetilen Töton Düzeninin özerk bir dalı olarak işlev görmeye devam ettiler.)

Baltlar, ca 1200.
Livonyalı Kardeşler
Livonyalı kardeşler Mühürü

Livonya Haçlı Seferi 1198–1227[değiştir | kaynağı değiştir]

1220'li yıllardaki Livonya'lı Henry Chronicle Livonya'nın Hristiyanlaştırılmasının ilk elden bilgisini vermektedir, Hohenstaufen (de facto olarak bilinmemekle birlikte) Almanya Kralı,Svabya Kralı Philip (taht 1198-1208) tarafından Yurtluk olarak Bremen Başpiskoposu II. Hartwig'in yeğeni olan ve Livonya Haçlı Seferi'nin bir parçası olarak doğuda bir Katolik bölgesini oymak için silahlı haçlılarla dolu bir gemi konvoyu ile yola çıkan (1200) Buxthoeven Piskoposu Albert'e verilmiştir.

Töton Şövalyeleri Manastır Devleti 1237–1561[değiştir | kaynağı değiştir]

Livonya aşağıdaki alt bölümlerden oluşuyordu:

Livonyalı Kılıç Kardeşleri tarafından yönetilen bir devlet (Buxthoeven Piskoposu Albert tarafından 1202'de kuruldu, 1237'de Töton Şövalyeleri'ne dönüştürüldü);
Riga Başpiskoposluğu (1255'ten sonra);
Albert'in kardeşi Hermann'ın kendisini Prens-piskopos ilan ettiği ve Livonya Konfederasyonu (yani Terra Mariana) olarak kurduğu Kurlandiya, Ösel-Wiek ve Dorpat Piskoposlukları.

Livonya Vakayinamesi, Livonya'nın Almanlar tarafından fethini anlatmaktadır.

Livonya Tarikatı 1237–1561[değiştir | kaynağı değiştir]

Livonya Tarikatı Töton Şövalyelerinin (veya Cermen Düzeninin) büyük ölçüde özerk bir kolu ve 1418'den 1561'e kadar Livonya Konfederasyonu'nun bir üyesiydi.1236 Saule Savaşı'nda Litvanya kuvvetleri tarafından mağlup edildikten sonra, Livonyalı Kılıç Kardeşleri kalıntıları 1237'de Livonya Şövalyeleri olarak Töton Şövalyeleri'ne dahil edildi. 1237 ve 1290 arasında, Livonya Tarikatı tüm Kurlandiya, Livonya ve en:Semigallia'yı fethetti, ancak kuzey Rusya'ya yönelik saldırıları Rakvere Savaşı'nda (1268) püskürtüldü. 1346'da Saint George Gece Ayaklanmasından sonra Tarikat, Estonya'nın geri kalanını Danimarka Kralı IV. Valdemar'dan satın aldı.

Töton Düzeni, 1410'da Grunwald Savaşı'ndaki yenilgisinin ve 1525'te Brandenburglu Albert tarafından Prusya topraklarının laikleştirilmesinin ardından düşüşe geçti, ancak Livonya Tarikatı bağımsız bir varlık sürdürmeyi başardı.

Ancak Livonya Savaşı'nın (1558-1582) uzun yılları boyunca, 1560'ta Ergeme Savaşı'nda Moskova Rus birliklerinin elinde kesin bir yenilgiye uğradılar ve büyük bir tehdit altında yaşamaya devam ettiler. Birçok Avrupa ülkesinden Kutsal Roma İmparatoru'na uyarı içeren mektuplar gönderildi;Moskova'nın gözlerinin sadece birkaç limandan veya Liefland eyaletinden çok daha fazlasındadır.Doğu Denizi (Ostsee-Baltık Denizi) ve Batı Denizi (Atlantik) eşit derecede tehlikedeydi. Pomeranya'nın 50 yıllık dükü olan Yaşlı Dük Barnim, Moskova tarafından gönderilen insanların her yerde olduğu topraklarında bile korkuyu şimdiye kadar hiç yaşamadığı konusunda uyardı. ^{[kaynak belirtilmeli]}. Tehlikede olan Narva ticaret yolu ve neredeyse Kuzey'deki tüm ticaret ve bununla birlikte tüm Avrupa idi. Reformasyon'un dinsel ayaklanmaları nedeniyle, uzaklardaki Kutsal Roma İmparatorluğu, zaten karşılayamayacağı birlikler gönderemedi. Prusya Dükalığı da aynı nedenden dolayı yardım edemedi ve Dük Albrecht (hükümdarlığı 1525-1568], İmparatorluk tarafından sürekli olarak yasaklandı. Hansa Birliği bundan dolayı büyük ölçüde zayıfladı ^{[kaynak belirtilmeli]} ve Lübeck şehir devleti son büyük savaşını verdi. İmparator II. Maximilian (hükümdarlığı 1564-1576), Rusya'nın Çar IV. İvan'ı (hükümdarlığı 1533-1584) ile dostane ilişkilerde kalarak, ancak Polonya-Litvanya Birliği ile olan mücadelelerinde istendiği gibi IV. İvan birliklerini göndermeyerek en büyük tehdidi dağıttı.

1570'de Rus Çarı IV. İvan, Holstein Dükü Magnus'u Livonya Kralı olarak atadı. Diğer güçler bu atamaya karşı çıktı. Livonya Tarikatı, 1557'de Riga Piskoposu William ile Kardeşler arasındaki savaşa müdahale eden II. Zygmunt August'tan (Polonya kralı ve Litvanya Dükü) korunma istemekten başka bir yol görmedi. II. Zygmunt August ve temsilcileri (özellikle Kara Mikołaj Radziwiłł) ile bir anlaşmaya vardıktan sonra, son Livonya tarikat Ustası Gotthard Kettler, Düzeni laikleştirdi ve Lutheryanizm'e dönüştü. Düzenin topraklarının güney kesiminde, ailesi için Kurlandiya ve Semigalya Dükalığı'nı kurdu. Kalan toprakların çoğu Litvanya Büyük Dükalığı tarafından ele geçirildi. Danimarka, İsveç ve Estonya'nın kuzeyini yeniden işgal etti.

14. yüzyıldan 16. yüzyıla kadar, Orta Düşük Almanca - Hansa Birliği'nin kasabalarında konuşulduğu gibi - Livonya topraklarının yerleşik dili olarak işlev gördü, ancak daha sonra Yüksek Almanca 16. ve 17. yüzyıllarda resmi dil olarak yerini aldı.^[3]

16.yy'da Bir Livonyalı Şövalye
Livonyalı Kadın Albrecht Dürer

Livonya Konfederasyonu 1418–1561[değiştir | kaynağı değiştir]

1418'de Riga Başpiskoposu Johannes Ambundii, Orta Çağ Livonia'daki Kutsal Roma İmparatorluğu'nun beş dini devletini (Livonya Tarikat Devleti, Kurlandiya, Ösel-Wiek, Dorpat ve Riga) Livonya Konfederasyonu'nda örgütledi. 1419'da bir Diyet yani Landtag kuruldu.^[4]^[5] Meclisin yeri olarak Walk şehri seçildi.

Livonya Savaşı 1558–1583[değiştir | kaynağı değiştir]

Kutsal Roma İmparatoru Ferdinand, bir kez daha İsveçli Gustav I'den yardım istedi ve Polonya Krallığı da Gustav ile doğrudan müzakerelere başladı, ancak hiçbir şey sonuçlanmadı çünkü 29 Eylül 1560'ta Gustav I Vasa öldü. Magnus'un (Kurlandiya ve Ösel-Wiek piskoposu olan) ve destekçilerinin başarı şansı özellikle 1560'ta (ve 1570'de) iyi görünüyordu.

1560'da Ösel-Wiek ve Kurlandiya Piskoposluğu ve Dorpat Piskoposluğu yetkilileri tarafından onların hükümdarı olarak tanınmıştı; Harrien-en:Wierland eşrafından olan Reval Piskoposluğu onun tarafındaydı; Livonya Tarikatı, Estonya'nın mülkiyet hakkını şartlı olarak tanıdı.

Daha sonra, Riga Başpiskoposluğundan Riga Piskoposu William ve yardımcı yardımcısı Mecklenburg'lu Christoph ile birlikte, Töton Tarikatı'nın son Üstadı Gotthard Kettler, Magnus'a Livonya Krallığı'nın sahip olduğu bölümleri verdi, ancak onlar daha fazla toprak vermeyi reddettiler.

İsveçli Eric XIV, Eylül 1560'ta kral olduğunda, savaşa katılmak için hızlı adımlar attı. Rusya Çarlığı ile sürekli bir barış görüşmesi yaptı ve Tallinn şehrinin sakinleriyle konuştu. Onlara teslim olmaları için mallar teklif etti ve onları tehdit etti. 6 Haziran 1561'e kadar Kettler'in kasabalılara yönelik iknalarına aykırı olarak ona teslim oldular. Kral Eric'in erkek kardeşi ve müstakbel Kral Johan, 1562'de Polonyalı prenses Catherine Jagiellon ile evlendi. Livonia'da kendi topraklarını elde etmek için Polonya'ya borç para verdi ve ardından Polonya'ya baskı yapmak için kullanmak yerine rehine verdikleri kaleleri kendi malı olarak talep etti. Kral Johan Finlandiya'ya döndükten sonra, İsveçli Eric XIV, rızası olmadan herhangi bir yabancı ülkeyle anlaşmasını yasakladı.

Bundan kısa bir süre sonra,İsveçli Eric XIV, ya Magnus ya da Riga Başpiskoposu şeklinde elde etmek üzere olduğu tüm müttefiklerini çabucak kaybetti.

Magnus, Holstein mirasından kandırıldığı için üzgündü.İsveç, Reval'i işgal ettikten sonra, II. Frederik (Danimarka kralı), Ağustos 1561'de İsveçli Erik XIV ile bir anlaşma yaptı. Magnus ve kardeşi II. Frederick, büyük bir anlaşmazlık içindeydi ve II. Frederik (Danimarka kralı), 7 Ağustos 1562'de IV. daha fazla toprak ve daha fazla İsveç ilerlemesini durdurmak için. İsveçli Eric XIV bundan hoşlanmadı ve İsveç'in Özgür Şehir Lübeck, Danimarka ve Polonya ile karşı karşıya gelmesiyle Kuzey Yedi Yıl Savaşları (1563-1570) patlak verdi. Sadece toprak ve ticaret kaybederken, II. Frederik (Danimarka kralı) ve Magnus iyi durumda değildi. Ancak 1568'de Erik XIV delirdi ve kardeşi III. Johan İsveç Kralı oldu.

III.Johan, Polonya ile olan dostluğu nedeniyle Rusya Çarlığı'na karşı bir politika başlattı. Livonya'da daha fazla toprak elde etmeye ve Danimarka'ya hakim olmaya çalışacaktı. Tüm taraflar mali olarak boşaltıldıktan sonra, II. Frederik (Danimarka kralı) müttefiki Polonya-Litvanya Birliği Kralı II. Zygmunt August'ın kendisinin barış yapmaya hazır olduğunu bilmesini sağladı. 15 Aralık 1570'de Stettin Antlaşması, Kuzey Yedi Yıl Savaşlarını sonuçlandırdı.

Ancak Magnus'un Livonya şehirlerinde aldığı desteğin kapsamını ve büyüklüğünü tahmin etmek daha zordur. ^{[kaynak belirtilmeli]}. Harrien-Wierland eşrafına kıyasla, Reval belediye meclisi ve dolayısıyla muhtemelen vatandaşların çoğunluğu, Danimarka'ya ve Livonia Kralı Magnus'a karşı çok daha çekingen bir tavır sergiledi. Yine de, Reval sakinleri arasında güçlü bir İsveç yanlısı duygudan bahsetmek için hiçbir neden yoktu. Dorpat Piskoposluğu'na kaçan ya da Moskova'ya sürülen vatandaşlar, Magnus'u 1571'e kadar kurtarıcıları olarak selamladılar. Analizler, Livonya Savaşı sırasında Livonyalı eşraf ve kasaba halkı arasında bağımsızlık yanlısı bir kanadın ortaya çıktığını ve sözde "Barış Partisi"ni oluşturduğunu gösteriyor.^{[kaynak belirtilmeli]}. Düşmanlıkları reddeden bu kuvvetler, Moskova ile bir anlaşmayı, savaşın acımasızlığından kaçmak ve Livonya'nın bölünmesini önlemek için bir şans olarak algıladılar. Böylece Danimarka'yı temsil eden ve daha sonra IV. İvan ile bir anlaşma yapan Magnus, bu hizip için uygun bir figür olduğunu kanıtladı.

Barış Partisi'nin kendi silahlı kuvvetleri vardı - çeşitli komuta altında dağınık hane birlikleri (Hofleute) ancak 1565'te Pärnu savaşı ve Tallin Kuşatması'nda, 1570-1571'de Tallin Kuşatması- 30 hafta) ve 1574-1576'da eylemde birleşti (önce İsveç tarafında, ardından Ösel-Wiek'in Danimarka Kraliyetine satışı ve Rusya Çarlığı'na toprak kaybı geldi).

1575'te Çarlık, Danimarka'nın Livonya'daki iddia ettiği topraklara saldırdıktan sonra, II. Frederick, Kutsal Roma İmparatoru gibi yarışmadan çekildi. Bundan sonra Johan III, Moskova'nın İsveç'in kontrol ettiği toprakları alması nedeniyle daha fazla toprak arayışına devam etti. Sonraki iki yıllık ateşkesi daha iyi bir konuma gelmek için kullandı. 1578'de sadece Livonya için değil, Polonya-Litvanya Birliği ile yaptığı bir anlaşma sayesinde her yerde savaşa yeniden başladı. 1578'de Magnus Polonya-Litvanya Birliğinden ayrıldı ve kardeşi Livonya'daki toprakları neredeyse tamamen bıraktı.

Livonya Dükalığı 1561–1621[değiştir | kaynağı değiştir]

1561'de, Livonya Savaşı sırasında Livonia, Litvanya Büyük Dükalığı'na düştü ^[6]^[7]^[8] ve Litvanya'nın bağımlı bir vasalı oldu.^[8] Sekiz yıl sonra, 1569'da, Litvanya Büyük Dükalığı ve Polonya Krallığı, Polonya-Litvanya Birliği'ni kurduğunda, Livonia doğrudan kral ve büyük dük tarafından yönetilen ortak bir alan haline geldi.^[6]^[8]^[9]^[10]^[11]^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Livonia". Encyclopædia Britannica. 16 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 816–817.
^ "Letter by Pope Gregory IX". 14 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. . In Latin. Hosted by the National Archive of Finland 15 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. See "Archived copy". 8 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2007. and Diplomatarium Fennicum from the menu.
^ Koch, Kristine (2002). Deutsch als Fremdsprache im Russland des 18. Jahrhunderts [German as a foreign language in 18th-century Russia]. Die Geschichte des Deutschen als Fremdsprache (Almanca). 1. Berlin/New York: Walter de Gruyter. s. 59. ISBN 3-11-017503-7.
^ The History of the Baltic States By Kevin O'Connor; 0-313-32355-0; p. 23
^ Pihlajamäki, Heikki (2017). "The outset: The Livonian and Swedish Legal orders at the Time of the Swedish Conquest". Conquest and the Law in Swedish Livonia (ca. 1630–1710): A Case of Legal Pluralism in Early Modern Europe. The Northern World. Leiden: Brill. s. 24. ISBN 9789004331532. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020. A division into five rival small principalities thus developed during the thirteenth century: the State of the Teutonic Order, the Archbishopric of Riga, the bishoprics of Dorpat, Oesel–Wiek and Courland. The five principalities formed the Livonian Confederation, the Ordenstaat, until its dissolution in 1561.
^ ^a ^b Alfredas Bumblauskas (2005). Senosios Lietuvos istorija 1009 – 1795 (Litvanca). Vilnius: R. Paknio leidykla. ss. 256-259. ISBN 9986-830-89-3.
^ Robert Auty (1981). D. Obolensky (Ed.). Companion to Russian Studies: Volume 1 Vol 1 Introduction to Russian History. Cambridge: Cambridge University Press. s. 101. ISBN 0-521-28038-9. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
^ ^a ^b ^c Szilvia Rédey, Endre Bojtár (1999). Foreword to the Past: a cultural history of the Baltic People. Central European University Press. s. 172. ISBN 963-9116-42-4. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
^ Norman Davies (1996). Europe: a History. Oxford: Oxford University Press. ss. 555. ISBN 0-19-820171-0. Livonia 1561.
^ George Miller (1832). "Modern History". History, philosophically illustrated, from the fall of the Roman empire to the French revolution. s. 258.
^ Alfrēds Bīlmanis (1945). Baltic Essays. The Latvian Legation. ss. 69-80. OCLC 1535884.
^ Beresford James Kidd (1933). The Counter-reformation, 1550–1600. Society for promoting Christian knowledge. s. 121. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.

[EB1911-1] Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Livonia". Encyclopædia Britannica. 16 (11. bas.). Cambridge University Press. ss. 816–817.

[2] "Letter by Pope Gregory IX". 14 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. . In Latin. Hosted by the National Archive of Finland 15 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. See "Archived copy". 8 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2007. and Diplomatarium Fennicum from the menu.

[Koch59-3] Koch, Kristine (2002). Deutsch als Fremdsprache im Russland des 18. Jahrhunderts [German as a foreign language in 18th-century Russia]. Die Geschichte des Deutschen als Fremdsprache (Almanca). 1. Berlin/New York: Walter de Gruyter. s. 59. ISBN 3-11-017503-7.

[4] The History of the Baltic States By Kevin O'Connor; 0-313-32355-0; p. 23

[5] Pihlajamäki, Heikki (2017). "The outset: The Livonian and Swedish Legal orders at the Time of the Swedish Conquest". Conquest and the Law in Swedish Livonia (ca. 1630–1710): A Case of Legal Pluralism in Early Modern Europe. The Northern World. Leiden: Brill. s. 24. ISBN 9789004331532. Erişim tarihi: 19 Haziran 2020. A division into five rival small principalities thus developed during the thirteenth century: the State of the Teutonic Order, the Archbishopric of Riga, the bishoprics of Dorpat, Oesel–Wiek and Courland. The five principalities formed the Livonian Confederation, the Ordenstaat, until its dissolution in 1561.

[Bumblauskas-6] Alfredas Bumblauskas (2005). Senosios Lietuvos istorija 1009 – 1795 (Litvanca). Vilnius: R. Paknio leidykla. ss. 256-259. ISBN 9986-830-89-3.

[Obolensky-7] Robert Auty (1981). D. Obolensky (Ed.). Companion to Russian Studies: Volume 1 Vol 1 Introduction to Russian History. Cambridge: Cambridge University Press. s. 101. ISBN 0-521-28038-9. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.

[Szilvia-8] Szilvia Rédey, Endre Bojtár (1999). Foreword to the Past: a cultural history of the Baltic People. Central European University Press. s. 172. ISBN 963-9116-42-4. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.

[Davies-9] Norman Davies (1996). Europe: a History. Oxford: Oxford University Press. ss. 555. ISBN 0-19-820171-0. Livonia 1561.

[Miller-10] George Miller (1832). "Modern History". History, philosophically illustrated, from the fall of the Roman empire to the French revolution. s. 258.

[Bilmanis-11] Alfrēds Bīlmanis (1945). Baltic Essays. The Latvian Legation. ss. 69-80. OCLC 1535884.

[Kidd-12] Beresford James Kidd (1933). The Counter-reformation, 1550–1600. Society for promoting Christian knowledge. s. 121. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Livonya nedir?, Livonya anlamı nedir?, Livonya ne demektir?