Lillie Langtry
Doğum	(Emilie Charlotte Le Breton) 13 Ekim 1853(1853-10-13) Jersey
Ölüm	12 Şubat 1929 Monte Carlo
Meslek	Aktris
Evlilik	Edward Langtry (1874-1897) Sir Hugo Gerald de Bathe (1899-1929)
İmza

Emilie Charlotte Langtry (doğumda Le Breton; 13 Ekim 1853 - 12 Şubat 1929), Lillie (veya Lily) Langtry olarak bilinen ve "Jersey Lily" lakaplı, İngiliz-Amerikalı sosyetik, oyuncu ve yapımcı. Aktris, Jersey adasında doğdu, evlendikten sonra da 1876'da Londra'ya taşındı. Görünüşü ve kişiliği, sanatçıların ve sosyete ev sahibelerinin ilgisini, yorumlarını ve davetlerini çekti ve kendisi, harika bir güzellik ve çekiciliğe sahip genç bir kadın olarak kutlandı.

1881'de aktris oldu ve Birleşik Krallık ve ABD'nde She Stoops to Conquer, The Lady of Lyons ve As You Like It gibi birçok oyunda rol aldı ve sonunda kendi sahne prodüksiyon şirketini yönetti. Daha sonraki yıllarında Vodvil'de "dramatik eskizler" yaptı. Ayrıca Galler Prensi, Shrewsbury Kontu ve Battenberg Prensi Louis de dahil olmak üzere soylularla olan ilişkileriyle de tanınıyordu. Kendisi, geniş bir halk ve medya ilgisine konu oldu.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

1853'te doğdu ve çocukluğundan beri Lillie olarak biliniyordu, William Corbet Le Breton ve eşi tanınmış bir güzel olan Emilie Davis'in (kızlık soyadı Martin) kızıydı.^[1] Lillie'nin ailesi Gretna Green'e kaçmış^[2] ve 1842'de Chelsea'de evlenmişlerdi. Emilie Charlotte (Lillie), babasının Jersey Dekanı ve Rektörü olduğu Jersey'deki Old Rectory, St Savior'da doğdu. Lillie yedi çocuğun altıncısı idi ve tek kız çocuğuydu. Kardeşleri: Francis Corbet Le Breton (1843-1872), William Inglis Le Breton (1846-1924), Trevor Alexander Le Breton (1847-1870), Maurice Vavasour Le Breton (1849-1881), Clement Martin Le Breton (10 Ocak 1851 - 1 Temmuz 1927) ve Reginald Le Breton (1855-1876) idi. İddiaya göre, atalarından biri, 1170 yılında Thomas Becket'in suikastçılarından biri olan Richard le Breton'du.^[3] Lillie'nin Fransız dadısı ünlü idi ve onu idare edemedi, bu yüzden Lillie kardeşlerinin öğretmeni tarafından eğitildi. Bu eğitim, o dönemde tipik olarak kızlara uygulanan eğitimden daha geniş ve daha sağlam bir yapıya sahipti.^[4] Babaları Jersey Dekanlığı'nın saygın pozisyonuna sahip olmasına rağmen, yine de çeşitli cemaatlerden gayri meşru çocuklara babalık yapan bir "hanımefendiler adamı" olarak tatsız bir ün kazandı. Karısı Emilie nihayetinde, 1880'de onu terk ettiğinde, Jersey'den ayrıldı.^[5]

Jersey'den Londra'ya[değiştir | kaynağı değiştir]

9 Mart 1874'te (20 yaşında olan) Lillie, Jane Frances Price ile evli olan 26 yaşındaki İrlandalı bir toprak sahibi Edward Langtry ile evlendi.^[6] J.F. Price, Elizabeth Ann Price'ın kız kardeşiydi ve Lillie'nin erkek kardeşi William ile evlenmişti.^[7] Düğünlerini Jersey, St. Helier'deki The Royal Yacht Hotel'de gerçekleştirdiler. Langtry, Red Gauntlet adında büyük bir yelkenli yata sahip olacak kadar zengindi ve Lillie, onu Manş Adaları'ndan götürmesi için ısrar etti.^[8] 1876'da Londra'da (Eaton Place, Belgravia) bir daire kiraladılar ve 1878'in başlarında, Lillie'nin sosyete ziyaretçilerinin artan taleplerini karşılamak için Park Lane'den 17. Norfolk Caddesi'ne taşındılar.^[9] 1882'de çeşitli gazetelerde (Brisbane Herald dahil) yayınlanan bir röportajda Lillie Langtry şunları söyledi:

Londra sosyetesiyle ilk tanışmam Lord Raneleigh ve ressam Frank Miles sayesinde oldu... Londra'ya gittim ve arkadaşlarım tarafından ortaya çıkarıldım. Bunların en coşkuluları arasında sanatçı Bay Frank Miles vardı. Sonradan öğrendim ki bir akşam beni tiyatroda görmüş ve boş yere kim olduğumu bulmaya çalışmış. Kulüplere ve sanatçı arkadaşlarının arasına bir güzellik gördüğünü söyleyerek gitti ve tanıdığı herkese beni anlattı, ta ki bir gün arkadaşlarından biri benimle tanışıp usulüne uygun olarak tanıştırılıncaya kadar. Sonra Bay Miles geldi ve portrem için oturmam için bana yalvardı. Kabul ettim ve portre bittiğinde onu Prens Leopold'a satmıştı. O zamandan beri her yere davet edildim ve kraliyet ailesinin ve soyluların birçok üyesi tarafından çokça ziyaret edildim. Frank Miles'tan sonra Millais ve Burne-Jones portreleri için oturdum ve şimdi Frith, harika resimlerinden birine suratımı yerleştiriyor.^[10]

Kendisi, güzelliği ve zekasıyla dikkat çekmeye devam etti. Langtry, bir binicilik kazasında ölen en küçük erkek kardeşi için yas tutuyordu, bu yüzden çoğu kadının daha özenli kıyafetlerinin aksine, basit siyah bir elbise giyiyordu (ki sonra bu onun ticari markası olacaktı) ve takı takmıyordu. Frank Miles, akşam bitmeden onun kartpostallarda çok popüler hale gelen birkaç eskizini tamamlamıştı. Bir diğer konuk, yine Jersey'li olan Sir John Everett Millais sonunda onun portresini yaptı. Langtry'nin takma adı "Jersey Lily", Jersey'nin sembolü olan Jersey zambak çiçeğinden (Amaryllis belladonna) alınmıştır. Bu takma ad, Millais'in Jersey Zambağı başlıklı portresi sayesinde popülerleştirildi. Söz konusu resim, Kraliyet Akademisi'nde sergilendiğinde büyük ilgi gördü ve kalabalıktan zarar görmemesi için iple çekilmesi gerekti. Langtry, resimde Jersey zambağı yerine bir Guernsey zambağı (Nerine sarniensis) tutarken tasvir edildi, çünkü oturma sırasında öbürlerinden hiçbiri mevcut değildi. Millais'in bir arkadaşı olan Rupert Potter (Beatrix Potter'ın babası), hevesli bir amatör fotoğrafçıydı ve 1879'da İskoçya'da Millais'i ziyaret ederken Lillie'nin fotoğraflarını çekti. Ayrıca Sir Edward Poynter için oturdu ve Sir Edward Burne-Jones'un eserlerinde tasvir edildi. Londra sosyetesinde çok aranan biri oldu ve davetler yağdı. Şöhreti kısa sürede Britanya kraliyetinin kulaklarına kadar gitti.

Kraliyetin metresi[değiştir | kaynağı değiştir]

Galler Prensi Albert Edward, 24 Mayıs 1877'de Sir Allen Young tarafından verilen bir akşam yemeği partisinde Langtry'nin yanında oturmayı ayarladı.^[11](Lillie'nin kocası Edward ise masanın diğer ucunda oturuyordu.) Prens, Danimarka Prensesi Alexandra ile evli ve altı çocuğu olmasına rağmen, tanınmış bir kadın düşkünü olarak biliniyordu.^[12] Kendisi, Langtry'ye aşık oldu (ve kısa süre sonra Langtry de onun metresi). Prensin annesi, Kraliçe Victoria'ya sunuldu. Prenses Alexandra, kocasının sadakatsizlikleri hakkında hiçbir zaman kıskançlık göstermemeyi seçti ve Lillie'yi kabul etti.^[13] Lillie'nin Prens ile ilişkisi 1877'nin sonlarından 1880 Haziranına kadar sürdü. Prens ile arkadaş kalmasına rağmen, Lillie Langtry'nin onunla olan fiziksel ilişkisi, hamile kaldığında sona erdi. Babası muhtemelen, Mart 1881'de çocuğu Jeanne Marie'nin doğumu için Paris'e eşlik eden eski arkadaşı Arthur Jones'du.^[14][15] Langtry 1879 Temmuzunda, Shrewsbury Kontu ile bir ilişkiye başladı; 1880 Ocağında Langtry ve kont birlikte kaçmayı planlıyorlardı.^[16] 1879 sonbaharında, skandal çığırtkanlığı yapan gazeteci Adolphus Rosenberg, Town Talk'ta kocasının onu boşayacağına ve diğerlerinin yanı sıra, Galler Prensi'ni eşinden davalı olarak gösterdiğine dair söylentileri yazdı. Rosenberg, kocasının kendisine iftira davası açtığı Patsy Cornwallis-West hakkında da yazmıştı. Bu noktada Galler Prensi, avukatı George Lewis'e de dava açması talimatını verdi. Rosenberg her iki suçlamayı da kabul etti ve iki yıllık hapis cezasına çarptırıldı.^[17] Prens bir süre Langtry'yi pek az gördü. Onu sevmeye devam etti ve bir tiyatro oyuncusu olarak sonraki kariyerinde onun hakkında iyi konuştu; kendi nüfuzunu ona yardım etmek ve cesaretlendirmek için kullandı.^[18] Kraliyetin ayrıcalığının geri çekilmesiyle de alacaklılar devreye girdi. Langtry'lerin mali durumu artık yaşam tarzlarına eşit değildi. 1880 Ekiminde Langtry, borçlarını karşılamak için mallarının çoğunu sattı ve Edward Langtry'nin, iflas beyanından kaçınmasına izin verdi.^[19]

Kızı[değiştir | kaynağı değiştir]

Nisan 1879'da, Langtry'nin Battenberg Prensi Louis ile kısa bir ilişkisi vardı, ancak aynı zamanda baldızının erkek kardeşi ve Lord Ranelagh'ın başka bir gayri meşru çocuğu olan Arthur Clarence Jones (1854-1930) ile uzun süreli bir ilişkisi vardı.^[20] Haziran 1880'de hamile kaldı. Kocası babası değildi; Prens Louis'i öyle olduğuna inandırdı. Prens, ailesine söylediğinde, onu HMS savaş gemisine atadılar. Galler Prensi ona bir miktar para verdi ve Langtry, Arthur Jones ile birlikte Paris'te hapse girdi. 8 Mart 1881'de Jeanne Marie adını verdiği bir kızı doğurdu. Langtry'nin Arthur Jones'a yazdığı tutkululuk mektuplarının 1978'de keşfedilmesi ve bunların 1999'da Laura Beatty tarafından yayınlanması, Jones'un Langtry'nin kızının babası olduğu fikrini desteklemektedir. Prens Louis'in oğlu, Burma'lı Earl Mountbatten, babasının Jeanne Marie'nin babası olduğunu her zaman iddia etmişti.^[21] 1902'de Jeanne Marie, İskoç politikacı Sir Ian Malcolm ile Westminster'deki St Margaret's'de evlendi.^[22] Dört çocukları, üç oğlu ve bir kızı vardı. Leydi Malcolm 1964'te öldü. Kızı Mary Malcolm, 1948'den 1956'ya kadar BBC Televizyon Hizmetinde (şimdi BBC One) ilk iki kadın spikerden biriydi. 13 Ekim 2010'da 92 yaşında öldü.^[23] Jeanne Marie'nin ikinci oğlu Victor Neill Malcolm, İngiliz aktris Ann Todd ile evlendi.^[24]

Oyunculuk kariyeri ve yönetmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

1881'de Langtry'nin parasal desteğe ihtiyacı vardı. Yakın arkadaşı Oscar Wilde, sahneye çıkmasını önerdi ve Langtry, tiyatro kariyerine başladı. İlk olarak 19 Kasım 1881'de Twickenham Belediye Binası'nda amatörce bir prodüksiyon denedi. Henrietta Labouchère'in, diğer rolü üstlendiği ve Langtry'nin oyunculuğuna koçluk yaptığı A Fair Encounter adlı "iki-elli" bir komediydi. Labouchère, Liberal Milletvekili Henry Labouchère ile tanışıp evlenmeden önce profesyonel bir oyuncuydu. Sahnedeki bu ilk girişimin olumlu eleştirilerinin ardından ve daha fazla koçluk ile Langtry, Londra halkının önüne ilk çıkışını yaptı ve Aralık 1881'de Haymarket Tiyatrosu'nda^[25] She Stoops to Conquer'de Kate Hardcastle'ı oynadı. Eleştirel görüş karışıktı, ancak halk arasında başarılı oldu. Daha sonra aynı tiyatroda Ours'da sahne aldı. Galler Prensi ile ilişkisi sona ermiş olsa da, onun yeni girişimini birkaç performansına katılarak ve izleyicilerin ilgisini çekmeye yardımcı olarak destekledi. 1882'nin başlarında Langtry, Haymarket'teki prodüksiyon ekibinden ayrıldı ve kendi şirketini kurdu^[26] ve çeşitli oyunlarla İngiltere'yi gezdi. O, Hâlâ Henrietta Labouchère'in vesayeti altındaydı.^[27] Henry Abbey, Langtry için Amerika Birleşik Devletleri'nde bir tur düzenledi. Ekim 1882'de basın ve New York'ta bir konferans turunda bulunan Oscar Wilde tarafından karşılanmak üzere gemiyle geldi. İlk ortaya çıkışı merakla bekleniyordu, ancak açılıştan bir gece önce tiyatro yandı; gösteri başka bir mekana taşındı ve ertesi hafta açıldı. Sonunda, prodüksiyon şirketi ABD'de bir kıyı turuna başladı ve Mayıs 1883'te "hacimli bir kâr" ile sona erdi. New York'tan ayrılmadan önce, Langtry'nin zengin bir genç Amerikalı olan Frederick Gebhard ile olan ilişkisi üzerine Henrietta Labouchère ile sert bir ara verdi.^[28] ABD'ndeki ilk turu ise (Gebhard eşliğinde), sonraki yıllarda tekrarlamış olduğu muazzam bir başarıydı. Eleştirmenler genellikle The Lady of Lyons'taki Pauline veya As You Like It'teki Rosalind gibi rollere ilişkin yorumlarını kınarken, halk onu sevdi.

Langtry, 1883'te New York'tan döndükten sonra, oyunculuk tekniğini geliştirmek için altı haftalık yoğun bir eğitim için Paris'teki konservatuvara kaydoldu.^[29] 1889'da Shakespeare'in Macbeth'inde Lady Macbeth rolünü üstlendi. 1903'te ABD'de aktris Laurette Taylor'ın kocası J. Hartley Manners ile birlikte yazdığı The Crossways'de rol aldı. 1906'da ve tekrar 1912'de turlar için Amerika Birleşik Devletleri'ne döndü ve vaudeville'de göründü. En son 1917'de Amerika'da sahneye çıktı.^[30] O yıl, Londra'daki tiyatroda son kez sahneye çıktı.^[27] 1900'den 1903'e kadar, Edgar Israel Cohen'in mali desteğiyle^[31] Langtry, kapsamlı bir yenilenmenin ardından 21 Nisan 1901'de açılan Londra İmparatorluk Tiyatrosu'nun kiracısı ve yöneticisi oldu. (Tiyatronun yerinde şimdi Westminster Merkez Salonu vardır.) 1913'te Edwin S. Porter'ın yönettiği bir filmde Langtry, Komşusunun Karısı'nda Bayan Norton rolünde Sidney Mason'ın karşısında, rolünü oynadı.

Soyluluk yarışı[değiştir | kaynağı değiştir]

1882'den 1891'e kadarki zaman boyunca, Langtry'nin genç bir kulüp insanı, sporcu, at sahibi ve hem sahnede hem de sahne dışında kadınsı güzelliğin hayranı olarak tanımlanan Amerikalı Frederick Gebhard ile bir ilişkisi vardı. Gebhard'ın serveti miras kaldı; anne tarafından dedesi Thomas E. Davis, dönemin en zengin New York emlak sahiplerinden biriydi. Babasının büyükbabası (Hollandalı) Frederick Gebhard, 1800'de New York'a geldi ve bankacılık ve demiryolu hisselerine doğru genişleyen bir ticari işletme geliştirdi.^[32] Gebhard'ın babası o 5 yaşındayken, annesi de o yaklaşık 10 yaşındayken öldü. O ve kız kardeşi Isabelle, bir vasi olan amca William H. Gebhard tarafından büyütüldü.^[33] Gebhard, Langtry ile ilişkisine başladığında, kendisi 22, diğeri ise 29 yaşındaydı. Gebhard ile Langtry, Thoroughbred at yarışı sporuna dahil oldu. 1885'te, o ve Gebhard, İngiltere'deki yarışma için bir Amerikan atı ahırı getirdi. 13 Ağustos 1888'de Langtry ve Gebhard, Chicago'ya giden bir Erie Demiryolu ekspres trenine bağlı özel arabasıyla seyahat ettiler.^[34] Başka bir vagon, saat 01:40'ta Pennsylvania, Shohola'da raydan çıktığında 17 atını taşıyordu. 24 metrelik bir setten aşağı yuvarlanarak alevler içinde kaldı.^[35] Yangında bir kişi, Gebhard'ın şampiyon koşucusu Eole ve kendisine ve Langtry'ye ait 14 yarış atı ile birlikte öldü. Enkazdan, Eole'nin öz kardeşi St. Saviour da dahil olmak üzere iki at kurtuldu. İsmi, Jersey'deki Aziz Kurtarıcı Kilisesi için seçildi. Burası Langtry'nin babasının rektör olduğu ve öldüğünde gömülmeyi seçtiği yerdi.^[36][37] Spekülasyonlara rağmen, Langtry ve Gebhard hiç evlenmedi. 1895'te Baltimore'lu Lulu Morris ile evlendi; 1901'de boşandılar.^[38] 1905'te Marie Wilson ile evlendi ve 1910 yılında öldü.^[39] 1889'da Langtry, "İskoçya'da geniş mülkleri, büyük bir damızlığı, yarış ahırı ve ne yapacağını bildiğinden daha fazla parası olan eksantrik bir genç bekar" ile tanıştı. Zenginliği, yedi oğluyla birlikte kömür ve demir işlerinden gelişen ve zenginleşen dedesinden miras aldı. Baird'in babası, o genç yaşta bir çocukken ölmüş ve ona bir servet bırakmıştı. Ayrıca, çocuksuz ölen iki eşit derecede zengin amcanın mülklerini miras aldı. Langtry ve Baird, ona bir bahis bahşişi ve ata yatırılacak bahis parasını verdiğinde, bir yarış parkurunda tanıştılar. At, yarışı kazandı ve daha sonraki bir öğle yemeğinde Baird, ona Milford adında bir at hediye etti. İlk başta itiraz etti, ancak masadaki diğerleri, bu atın çok iyi bir olasılık olduğu için kabul etmesini tavsiye etti. At, Langtry'nin renkleri altında birkaç yarış kazandı; 'Bay Jersey' adına kayıtlıydı (kadınlar bu zamanlarda atları kaydettirmekten hariç tutulmuştu). Langtry, 1891'den Mart 1893'teki ölümüne kadar Baird ile bir ilişkiye girdi. Baird öldüğünde, Langtry emlak dağıtım satışından iki atı (Lady Rosebery ve Studley Royal'i) satın aldı. Eğitimini Sam Pickering'in Kentford House'daki ahırlarına taşıdı ve Regal Lodge'u Newmarket yakınlarındaki Kentford köyünde ikametgâh olarak aldı.^[40] Bina, Baird'in o zamandan beri Meddler Stud olarak yeniden adlandırılan orijinal yarış atı yetiştirme tesisine kısa bir mesafededir.^[41] Langtry, sahayla ilgili tüm konularda rehberlik sağlayan Kaptan James Octavius Machell ve Joe Thompson'da akıl hocaları buldu.^[42] Antrenörü Pickering sonuç veremeyince, genişletilmiş 20 atlı dizisini Exning'deki Fred Webb'e taşıdı.^[43] 1899'da James Machell, Newmarket ahırlarını, 1897'de Hugo de Bathe'in kız kardeşi Winifred ile evlenen Langtry'nin kayınbiraderi olan, zengin bir yarış atı sahibi olan Albay Harry Leslie Blundell McCalmont'a sattı. Ayrıca Langtry'nin gemi sahibi dedesi George'un, McCalmont'larla evlilikle ilgili olan County Antrim Callwell ailesiyle evlenen birinci kocası Edward ile de ilgiliydi.^[44] Avustralya'da Merman adlı satılık iyi bir attan söz etti,^[45] onu satın aldı ve İngiltere'ye sevk etti; bu tür gönderiler riskliydi ve daha önce yaralı bir atın gelmesiyle ilgili kötü bir deneyim yaşadı. Merman, en iyi kalanlardan biri olarak kabul edildi; sonunda Lewes Handicap, Cesarewitch, Jokey Kulübü Kupası, Goodwood Stakes, Goodwood Kupası ve Ascot Altın Kupası'nı (Tod Sloan ile birlikte) kazanmaya devam etti.^[46] Langtry daha sonra Yentoi ile ikinci bir Cesarewitch kazananı ve Raytoi ile üçüncü oldu. Yeni Zelanda'dan Uniform adlı ithal bir at onun için Lewes Handicap kazandı.^[47] Langtry tarafından kullanılan diğer eğitmenler, Wiltshire'daki Foxhill'de eğitim almış Jack Robinson^[48] ve ilk büyük başarısı Yentoi'nin 1908 Caesarwitch'i olan çok genç Fred Darling'di.^[49][50] Langtry'nin Gazely, Newmarket'te bir damızlığı vardı. Bu girişim bir başarı sayılmaz idi. Birkaç yıl sonra, kan stoğu üretme girişimlerinden de vazgeçti.^[51] Langtry, 1919'da Monako'ya taşınmadan önce Regal Lodge'u ve tüm at yarışı ile ilgi alanlarını sattı. Regal Lodge, yirmi üç yıldır onun eviydi ve aralarında Galler Prensi olmak üzere pek çok ünlü misafiri ağırladı.^[52]

William Ewart Gladstone[değiştir | kaynağı değiştir]

Sahne kariyeri boyunca, Kraliçe Victoria döneminde dört kez İngiltere Başbakanı olan William Ewart Gladstone (1809-1898) ile arkadaş oldu. Langtry anılarında, Gladstone ile ilk kez Millais'in stüdyosunda portresi için poz verirken tanıştığını söylüyor. İkisi daha sonra arkadaş oldular ve o, ona akıl hocası oldu. Ona, "Profesyonel kariyerinizde, kişisel ve eleştirel, haklı ve haksız saldırılar alacaksınız. Onlara katlanın, asla cevap vermeyin ve hepsinden önemlisi, kendinizi açıklamak veya savunmak için asla acele etmeyin." dedi.^[53] 1925'te Kaptan Peter Emmanuel Wright, Portreler ve Eleştiriler adlı bir kitap yayınladı. Kitapta, Gladstone'un Langtry ile (bir tane ayrıca da dahil olmak üzere) çok sayıda evlilik dışı ilişkisi olduğunu iddia etti. Gladstone'un oğlu Herbert Gladstone, Wright'a yalancı, korkak ve aptal diyen bir mektup yazdı; Wright ona dava açtı. Duruşma sırasında, Langtry tarafından Monte Carlo'dan gönderilen bir telgraf mahkemede okundu, "Peter Wright'ın iftira niteliğindeki suçlamalarını şiddetle reddediyorum." dendi. Jüri, "sanığın 27 Temmuz tarihli mektubunun özünün doğru olduğunu" ve kanıtların geç Gladstone'un yüksek ahlaki standartlarını haklı çıkardığını söyleyerek Wright'a karşı karar verdi.^[54][55]

Amerikan vatandaşlığı kazanması ve boşanması[değiştir | kaynağı değiştir]

1888'de Langtry, Frederick Gebhard ile Lake County, California'da bitişik çiftlikleri satın aldığında Amerika Birleşik Devletleri'nde bir mülk sahibi olmuş oldu. Guenoc Vadisi'nde 17 km² bir alana sahip, kırmızı şarap üreten bir şaraphane kurdu.^[56] 1906'da bunu sattı. "Langtry Farms" adını taşıyan şaraphane ve bağ, California, Middletown'da halen faaliyet gösteriyor.^[57] Amerika Birleşik Devletleri'ndeki seyahatleri sırasında, Langtry Amerikan vatandaşı oldu ve 13 Mayıs 1897'de Lakeport, California'da kocası Edward Langtry'den boşandı. Amerika'daki toprak mülkiyeti varlığı, hakime, ülkenin vatandaşı olduğunu göstermeye yardımcı olmak için boşanmasında kanıt olarak sunuldu.^[58] O yılın Haziran ayında Edward Langtry, New York Journal'da yayınlanan, hikâyenin kendi tarafını veren bir bildiri yayınladı.^[59] Birkaç ay sonra, Crewe tren istasyonunda polis tarafından sıra dışı bir durumda bulunduktan sonra Chester Asylum'da öldü. Ölümü muhtemelen Belfast'tan Liverpool'a giden bir buharlı gemi sırasında düşerek beyin kanaması geçirmesinden kaynaklandı. Overleigh Mezarlığı'na gömüldü; Soruşturmada 'kaza sonucu ölüm' kararı verildi.^[60][61][62] Daha sonra Langtry tarafından başka bir dul kadına yazılan taziye mektubunda, kısmen "Ben de bir eş kaybettim, ama ne yazık ki! Büyük bir kayıp değildi." diyordu.^[63] Langtry, kocasının ölümünden sonra İrlanda'daki mülkleriyle ilgilenmeye devam etti. Bunlar 1928'de Kuzey İrlanda Arazi Yasası uyarınca 1925'te zorunlu olarak ondan satın alındı. Bu, bazı arazilerin sahiplerinden kiracılara devredilmesi amacıyla İrlanda'nın Bölünmesi'nden sonra kabul edildi.^[64][65]

Hugo Gerald de Bathe[değiştir | kaynağı değiştir]

Langtry, Kocasından boşandıktan sonra, yaygın medyada Prens Paul Esterhazy ile bağlantılıydı; birlikte vakit geçirdiler ve her ikisinin de at yarışlarına ilgileri vardı.^[66] Ancak, 1899'da, Sir Henry de Bathe, 4. Baronet ve Charlotte Clare'in oğlu 28 yaşındaki Hugo Gerald de Bathe (1871–1940) ile evlendi. Hugo'nun ailesi, de Bathe ailesinin itirazları nedeniyle başlangıçta evlenmemişti. Birlikte yaşadılar ve çocuklarından yedisi evlilik dışı olarak doğdu. 1870'te Sir Henry'nin babasının ölümünden sonra evlendiler ve Hugo, evlilik içinde doğan ilk oğullarıydı - Onu baronetliğin varisi yaptı.^[67] Langtry ve de Bathe arasındaki düğün, 27 Temmuz 1899'da Jersey'deki St Saviour's Kilisesi'nde gerçekleşti ve Jeanne Marie Langtry yetkililer dışında orada bulunan tek kişiydi. O gün, Langtry'nin atı Merman'ın Goodwood Kupası'nı kazandığı gündü. Aralık 1899'da de Bathe, Boer Savaşı'nda İngiliz kuvvetlerine katılmak için gönüllü oldu. Robert'ın Atlı Tugayı'na teğmen olarak atandı. 1907'de Hugo'nun babası öldü ve o 5. Baronet oldu. (ve Langtry Lady de Bathe oldu.)^[68] Hugo de Bathe 5. Baronet olduğunda Sussex, Devon ve İrlanda'daki mülkleri devraldı; Sussex'tekiler Chichester yakınlarındaki West Stoke mezrasındaydı. Bunlar: Woodend'de, 71 dönümlük bir alana kurulmuş 17 yatak odası; Hollandsfield'de, 52 dönümlük 10 yatak odası ve 206 dönümlük Balsom'un Çiftliği. Daha küçük olan Hollandsfield, Woodend de Bathe konutu olarak tutuldu.^[69] Bugün binalar dönem görünümlerini koruyorlar, ancak modifikasyonlar ve eklemeler yapıldı ve kompleks artık çok kişilik durumda. Sitedeki evlerden birinin adı Langtry, diğeri ise Hardy'dir. De Bathe'nin mülklerinin tümü 1919'da satıldı, aynı yıl Lady de Bathe Regal Lodge'u sattı.^[70]

Son günleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Langtry, son yıllarında Lady de Bathe olarak Monako'da ikamet ederken, kocası Sir Hugo de Bathe; Vence, Alpes Maritimes'de yaşadı.^[71] İkisi, sosyal toplantılarda veya kısa özel karşılaşmalarda birbirlerini gördüler. Birinci Dünya Savaşı sırasında, Hugo de Bathe Fransız Kızıl Haçı için ambulans şoförüydü.^[72][73] Langtry'nin ölümünden sonra, 26 Kasım 1931'de Korsika'da Danimarkalı Deborah Warschowsk Henius ile yeniden evlendi.^{[kaynak belirtilmeli]} Langtry'nin Monako'da geçirdiği süre boyunca en yakın arkadaşı, Mathilde Marie Peat'ti. Peat, Monte Carlo'da zatürreden öldüğü için hayatının son günlerinde Langtry'nin yanındaydı. Langtry, Villa le Lys olarak bilinen Monako mülkü Peat'e 10.000 £, giysileri ve motorlu bir arabasını bıraktı.^[74]

Langtry, 12 Şubat 1929'da Monako'da, şafak vaktinde öldü. Ebeveynlerinin Jersey'deki Aziz Kurtarıcı Kilisesi'ndeki mezarına gömülmek istemişti. Kar fırtınası nedeniyle ulaşım gecikti. Cesedi 22 Şubat'ta Saint Brieuc vapuruyla St. Malo'ya ve Jersey'e götürüldü. Tabutu çiçeklerle çevrili bir gecede St. Saviour'da yattı ve 23 Şubat öğleden sonra gömüldü.^[75]

Vasiyeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Langtry, vasiyetinde, daha sonraki yaşamında kendisinin düşkün olduğu Charles Louis D'Albani adlı genç bir adama 2.000 £ bıraktı; Newmarket avukatının oğlu olarak 1891'de doğmuştu. Ayrıca, varlıklı hastaları tedavi eden bir doktor ve cerrah olan Londra'daki 5 Berkeley Square'den Dr A. T. Bulkeley Gavin'e 1.000 £ bıraktı. 1911'de, evlenemeden ölen yazar Katherine Cecil Thurston ile nişanlıydı; vasiyetini Bulkeley Gavin lehine çoktan değiştirmişti.^[76]

Kültürel etkiler ve betimlemeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Langtry, yüksek kamu profilini kozmetik ve sabun gibi ticari ürünleri desteklemek için kullandı; bu, ünlülerin onaylanmasının erken bir örneği oldu. Ünlü fildişi ten rengini gelir elde etmek için kullandı ve "Armut Sabunu"'nun reklamını yaptığında ticari bir ürünü onaylayan ilk kadın oldu.^[77] Bir 1944 Universal P. filmi olan The Scarlet Claw'da, ilk cinayet kurbanı, Lord William Penrose'un karısı ve eski aktris Lillian Gentry, Langtry'ye dolaylı bir göndermedir.^[78] Langtry'nin hayat hikâyesi birçok kez filmde gösterildi. Lilian Bond The Westerner'da (1940) ve "The Life and Times'da Ava Gardner"da Judge Roy Bean'de (1972) oynattı. Bean, ilk filmde Walter Brennan ve ikinci filmde Paul Newman tarafından canlandırıldı.^[78] 1978'de Langtry'nin hikayesi London Weekend Television tarafından dramatize edildi ve baş rolünde Francesca Annis'in oynadığı Lillie olarak üretildi. Annis daha önce ATV'deki Yedinci Edward'ın iki bölümünde Langtry'yi oynamıştı. Jenny Seagrove, 1991 yapımı televizyon filmi Incident at Victoria Falls'da oynadı.^[78] Langtry, George MacDonald Fraser'ın kurgusal The Flashman Papers romanlarında öne çıkan bir karakterdir ve burada, Harry Flashman'in eski bir sevgilisi olarak kabul edilir, ancak yine de onu birkaç gerçek aşkından biri olarak tanımlar.^[79] Langtry'nin, Sir Arthur Conan Doyle'un Sherlock Holmes kurgusunda bir karakter olan Irene Adler için bir ilham kaynağı olduğu tahmin ediliyor.^[80]"Bohemya'da Bir Skandal"da Adler, belki de bunu yapan tek kadın olarak, Holmes'u alt ediyor.

Dixie Carter, Langtry'yi bir "şarkı kuşu" ve Brady Hawkes'ın Kenny Rogers'ın 1994'teki "Gambler 5 : Playing for Keeps" için 1980'de başlayan Gambler serisinin sonuncusunda görülen aşkını canlandırıyor. Langtry bir aktris olarak değil, bir şarkıcı olarak tasvir edilmiştir ve Dixie Carter'ın kostümü Mae West'e Langtry'nin giydiği her şeyden daha yakın görünmektedir.^[81] The Simpsons'ın "Burns' Heir" bölümünde, seçmeler Burns'ün malikanesindeki Lillie Langtry Tiyatrosu'nda yapılır.^[82] Lillie Langtry, Pete Townshend'in 2012 tarihli Who I Am kitabında bahsedildiği gibi, The Who'nun 1967 hit single'ı "Pictures of Lily"nin ilham kaynağıdır.^[83] Langtry, Katie Forgette'nin, Sherlock Holmes ve Jersey Lily Vakası oyununda öne çıkan bir karakterdir. Bu çalışmada, kanıt olarak samimi mektuplarla Galler Prensi ile olan geçmiş ilişkisi üzerine şantaj yapılır. O ve Oscar Wilde, konuyu araştırmak için Sherlock Holmes ve Dr. Watson'ı görevlendirir.^[84]

Lillie Langtry ile bağlantılı yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk evlendikleri zaman (1874), Edward ve Lillie Langtry, Southampton'da Cliffe Lodge adlı bir mülke sahipti.^[85] Yargıç Roy Bean, kendisi için Langtry'ye, Teksas'ta (adı alakasız olan mühendis George Langtry'den sonra) onun için bir adliye binası olarak da hizmet veren salona "Jersey Lilly" adını verdi.^[86] Langtry, 1890'dan 1897'ye kadar 21 Pont Street, Londra'da yaşadı ve 1891'de sekiz hizmetçisiyle birlikteydi. 1895'ten itibaren bina Cadogan Oteli olarak işletilmesine rağmen, eski yatak odasında, orada kalacaktı. Oteldeki mavi bir plaket (1852'de doğduğunu yanlışlıkla belirtir) bunu anmaktadır ve otelin restoranına onun onuruna 'Langtry'nin' adı verilmiştir.^[87] Pont Caddesi'nden kısa bir yürüyüş mesafesinde, 1899'da yaşadığı 'Cadogan Place' 2 numaralı bölüm idi.^[88] 1886'dan 1894'e kadar Manhattan'da 362 West 23rd Street adresinde Frederick Gebhard'ın bir hediyesi olan bir eve sahipti.^[89]

Bournemouth Belediyesi tarafından otele yerleştirilen bir plaket bağlantıyı doğruladı ve 1970'lerin sonlarında otelin adı "Langtry Manor" olarak değiştirildi. Ancak, otelin iddialarına ve yerel efsaneye rağmen, Langtry ile ev arasında gerçek bir ilişki hiç olmadı ve Prens onu hiç ziyaret etmedi.^[90]

2 Nisan 1965'te Evening Standard, 1950'lerde Leighton House, 103 Alexandra Road, Güney Hampstead'in kira bedelini satın alan eski aktris Electra Yaras (88 yaşında iken, 2010'da öldü) ile yapılan bir röportajda şunu bildirdi: O, evde yaşamış ve Galler Prensi tarafından düzenli olarak ziyaret edilmişti. Yaras, Langtry'nin hayaleti tarafından evde birkaç kez ziyaret edildiğini de iddia etti. 11 Nisan 1971'de Hampstead News, evin Lord Leighton tarafından Langtry için inşa edildiğini söyledi. Ev için tarihi bir önem arz etmek ve korunmasını desteklemek için yapılan bu iddialar, aktris Adrienne Corri tarafından desteklendi ve 8 Ekim 1971 tarihli The Times ve 9 Ekim 1971 tarihli The Daily Telegraph gazetelerinde yayınlandı. 1973'te Anita Leslie tarafından ayrıca duyurma yapıldı.^[91] Ancak ev, 1971'de Alexandra Road Estate'e yer açmak amacı ile yıkıldı. 2021'de yapılan araştırmalar, evin 1860'larda Samuel Litchfield tarafından inşa edildiğini ve muhtemelen karısının doğum yeri olan Leighton Buzzard'ın adının verildiğini ve Dick Weindling ve Marianne Colloms'un lokal kayıtlarda uzun süredir yaptığı çalışmaların Lillie Langtry ile hiçbir bağlantısının olmadığını meydana çıkardı. Ancak Langtry, Kilburn Priory'nin dışındaki Langtry Road adlarında bölgede daha fazla 'hatırlanırdı'; Langtry Walk, Alexandra ve Ainsworth Malikanesi'nde ve 121 Abbey Road'daki 'Lillie Langtry' halk evinin yanında (1969'da 'Galler Prensesi'nin yerini almak üzere inşa edilmiş ve kısaca 2007-11'de 'The Cricketers' olarak anılmıştır.) ve " Lillie Langtry", 19 Lillie Rd, Fulham'da (Yol aslında adını yerel bir toprak sahibi John Scott Lillie'den almış olsa da) bu şekilde bilinir. Langtry'nin 1916'dan en az 1920'ye kadar Londra'daki adresi Cornwall Lodge, Allsop Place, Regent's Park'tı. Onun bu adresini, Ağustos 1916'da Atlantik'te St. Paul gemisiyle seyrederken verdi ve 1920 Londra seçim kütüğünde de Bathe, Emilie Charlotte (Leydi) aynı adreste listelenir. Langtry'den Dr. Harvey'e, (2014 yılında bir müzayedede) satılan 1918 tarihli bir mektubun başlığı da bu adrese aittir. Langtry, karısı Anna Letitia Aikin olan Hampstead Heath'in korunmasına öncülük eden yerel politikacı Philip Le Breton'un kuzeniydi. New York'ta, "Lillie'nin Viktoryen Kuruluşu" adı altında faaliyet gösteren, Lillie Langtry'nin anısına adanmış iki bar vardır.

White Ladye'nin buharlı yatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Langtry, 1891'den 1897'ye kadar White Ladye adında lüks bir yardımcı buhar yatına sahipti. Yat, 1891'de Lord Asburton için Ramage & Ferguson of Leith tarafından W. C. Storey'nin tasarımından inşa edildi. Ayrıca 3 direği vardı, 204 fit uzunluğunda ve 27 fit genişliğindeydi ve 142 beygir gücünde bir buhar motoruyla çalışıyordu. O aslında Ladye Mabel olarak adlandırılmıştı.^[92] 1893'te Ogden Goelet, gemiyi Langtry'den kiraladı ve 1897'deki ölümüne kadar kullandı.^[93] Açık artırmada Bovril'in yaratıcısı John Lawson Johnston'a satıldı.^[94] 1900'de Fransa'nın Cannes kentinde ölene kadar geminin sahibiydi.^[95] 1902'den 1903'e kadar, yat "Lloyd's Yacht Register"'da gemi yapımcısı William Cresswell Gray, Tunstall Manor, West Hartlepool'a ait olarak kaydedildi ve 1915'e kadar öyle kaldı. Bunu takiben Lloyd's Register, Fécamp merkezli Fransız trolcü 'La Champagne' olarak uyarlandığını kaydeder. Yat, 1935'te dağıtıldı.^[96]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]