Kumarbaz

Игрокъ (Igrokŭ)
Kitabın ilk baskısının kapağı
Yazar	Fyodor Dostoyevski
Ülke	Rus İmparatorluğu
Tür	Roman
Yayım	1867
ISBN	1727858735 (özgün) 9781727858730 (Türkçe)

Kumarbaz (Rusça: Игрокъ, Igrokŭ; modern Rusçada Игрок, Igrok), Dostoyevski'nin gençlik yıllarını, dramatik aşk ve kumar tutkusunu en yalın hali ile kaleme aldığı yapıtlarından biridir. İlk büyük romanı olan ve büyük bir kitleye ulaşan Suç ve Ceza'dan sonra yayınevi ile yaptığı anlaşmaya bağlı kalmak mecburiyeti üzerine, (Kumarbaz romanının 25 gün içerisinde yazılmaması halinde Dostoyevski ileride yazacağı romanlardan herhangi bir hak talep edemeyecekti^[1]) romanın yetişememe telaşı ve en önemlisi iyi bir roman yazmak düşüncesiyle tuttuğu stenograf Anna Grigoryevna'nın yardımı ile yazmış ve kendinden genç olan bu kadınla daha sonra evlenmiştir. Roman 25 günde tamamlanmıştır.

İlham Kaynağı[değiştir | kaynağı değiştir]

"Kumarbaz", adından da anlaşılacağı üzere Fyodor Dostoyevski'nin aşina olduğu bir konuyu işliyordu: kumar. Dostoyevski kumarla ilk kez 1863 yılında Wiesbaden'da tanıştı. Tatil için Wiesbaden'a gelen Dostoyevski birkaç gün içinde hem kendi parasını hem de kız arkadaşı Polina Suslova'nın parasını kaybetti.

O zamandan kumar tutkusunun yatıştığı 1871 yılına kadar sık sık Baden-Baden, Bad Homburg ve Saxon-les-Bains'de oynadı, genellikle küçük bir miktar para kazanarak başlayıp sonunda çok daha fazlasını kaybetti.

Kumara olan tutkusundan ilk defa 1 Eylül 1863'te ilk karısının kız kardeşine gönderdiği ve ilk başarısını anlatan bir mektupta bahseder.

Kumara olan ilgisinden ilk olarak 1 Eylül 1863'te ilk karısının kız kardeşine gönderdiği ve ilk başarısını anlatan bir mektupta bahseder:

Lütfen kaybetmemiş olmanın sevinciyle, kaybetmenin değil, kazanmanın sırrına sahip olduğumu söyleyerek gösteriş yaptığımı sanmayın. Sırrı gerçekten biliyorum - bu çok aptalca ve basit, sadece kendini sürekli kontrol altında tutma ve oyun nasıl değişirse değişsin asla heyecanlanmama meselesi. Hepsi bu kadar - bu şekilde kaybedemezsiniz ve kazanacağınızdan emin olabilirsiniz.

Bu mektuptan sonra bir hafta içinde kazandığı tüm parayı kaybeder ve ailesinden para istemek zorunda kalır. Kardeşi Mikhail'e 8 Eylül 1863'te bir mektup yazar:

Ve kendi sistemime inandım... 15 dakikada 600 frank kazandım. Bu iştahımı kabarttı. Birden kaybetmeye başladım ve sonunda her şeyimi kaybettim. Ondan sonra ben... Son paramı aldım ve oynamaya gittim... Bu alışılmadık talihe kapıldım ve 35 napolyonun hepsini riske attım ve hepsini kaybettim. Ev sahibine ve yol ücretini ödemek için 6 napoleon d'or'um kalmıştı. Cenevre'de saatimi rehinci dükkanına verdim.

Fyodor Dostoyevski daha sonra F. T. Stellovski ile, 1 Kasım 1866'ya kadar 12 veya daha fazla imzalı bir roman teslim etmezse, Stellovski'nin Dostoyevski'nin eserlerini 1 Kasım 1875'e kadar dokuz yıl boyunca yazara herhangi bir ücret ödemeden yayınlama hakkını elde edeceği tehlikeli bir sözleşmeyi kabul etti. Hikâyesinin bazı kısımlarını not etti, ardından bunları Rusya'daki ilk stenograflardan birine ve daha sonradan eşi olacak olan genç Anna Grigorevna'ya yazdırdı, o da bunları yazıya döktü ve onun için düzgün bir şekilde kopyaladı. Onun yardımıyla kitabı zamanında bitirmeyi başardı.

Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

Aleksey İvanoviç: Romanın baş kahramanıdır, roman bu karakter üzerinde şekillenir; anlatılan hikâye bir kumar bağımlısı olan Aleksey'in hikâyesidir. Geçimini generalin maiyetinde generalin küçük çocukları Mişa ve Nadya'ya öğretmenlik yaparak sağlar, bir soyludur.

Polina'ya deliler gibi âşıktır, onun için her türlü şeyi yapmaya hazırdır. "Bu arada kutsal olan her şey üzerine yemin ederim ki, Schlangenberg'de o mesirede 'Atlayın aşağıya,' deseydi kendimi büyük bir zevkle boşluğa bırakırdım. Buna eminim.^[2]"

Polina Aleksandrovna Praskovya: Generalin üvey kızıdır, Aleksey'in ona karşı olan aşkını kullanarak onunla acımasızca alay eder. Kumar oynamayı sevmez.

General: Orta yaşlarda emekli bir generaldir. Duldur ve Matmazel Blanche'a âşıktır.

Des Grieux: Kendini beğenmiş Fransız bir markidir, generalin ahbabıdır. Çok zengindir. Aleksey İvanoviç, Des Grieux'den nefret eder. "Beni açıkça küçümsediğini saklamamakla kalmıyor, özellikle saklamamaya çalışıyordu; benim de ona saygı duymamak için sebeplerim vardı elbette. Kısacası ondan nefret ediyordum.^[3]"

Bay Astley: Utangaç ve çok zengin bir İngilizdir, Aleksey İvanoviç'in dostudur ve onun üzerinde önemli bir etkisi vardır. "Hayatımda onun kadar utangaç birini görmedim; aptallığa varacak kadar utangaçtır, elbette bunu kendisi de çok iyi bilir, çünkü aptal falan değildir. Bununla beraber çok sakin, sessiz biridir.^[4]"

Matmazel Blanche: Bir sosyete fahişesidir, generalin yavuklusudur. Generale Büyükanne'den kalacak mirasın peşinde olduğu için General'e yaranmaya çalışır. "Herhalde yirmi beş yaşlarında. Uzun boylu, biçimli, geniş omuzları var, boynu ve göğüsleri muhteşem; teni sarı kara; gür, hem de iki kuaföre yetecek kadar gür saçları çini mürekkebi gibi kapkara.^[5]"

Marya Filippovna: Generalin kız kardeşidir.

Barones Wurmerhelm: "Kısa boylu, epey şişmandı, çenesi ve gerdanı öyle dolgun ve sarkıktı ki boynu neredeyse görünmüyordu. Yüzü kıpkırmızıydı. Düğme kadar gözlerinde kötücül, küstah bir ifade vardı. Varlığıyla etrafına şeref verirmiş gibi yürüyordu,^[6]"

Baron Wurmerhelm: "Baronsa sıska, uzun boyluydu. Bütün Almanlarınki gibi çarpık yüzünde binlerce kırışıklık vardı; gözlük de takıyordu, kırk beş yaşlarındaydı. Bacakları handiyse göğsünden başlıyordu; ırk özelliği işte. Bir tavus kuşu kadar kibirliydi.^[6]"

Antonida Vasilyevna Taraseviçeva: Generalin teyzesi, la baboulinka (büyükanne) da denir. Bir anda ruleti sevmeye başlar ama sonuçlarından habersizdir.

Potapıç: Büyükanne'nin uşağıdır.

Marfa: Büyükanne'nin hizmetçisidir.

Madame de Cominges: Matmazel Blanche'ın annesi olduğu düşünülür, hizmetçiler tarafından Madame la Comtesse olarak anılır.

Fedosya: Generalin dadısıdır.

Küçük Prens

Prens Nilski

Albert: Paris'te ordu subayıdır. Matmazel Blanche ile sevgilidirler.

Romanda Bölüm Bölüm Başlıca Ele Alınan Konular[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Bölüm

Aleksey İvanoviç iki haftalık ayrılıktan sonra sonunda generalin yanına, Roulettenbourg'a gelmiştir. Davranışlarından birinden borç para aldığı anlaşılan general; Bay Astley, Des Grieux, Matmazel Blanche ile bir yemek düzenler. Aleksey yemeğe çağrılmamasına rağmen gider ve yemekte Aleksey - Des Grieux arasında gergin anlar yaşanır.

Aynı günün akşamı Aleksey ile Polina Nadya ve Mişa'yla birlikte gezintiye çıkar. Polina, Aleksey'le yalnız kalınca paraya ihtiyacı olup kumar oynaması gerektiğini ancak kumar oynamayı bilmediğini için ona ihtiyacı olduğunu alayla karışık öfkeyle anlatır.

"Size bu kadar yüz verdiğim için sizden nefret ediyorum; size bu kadar ihtiyacım olduğu için daha da çok nefret ediyorum. Fakat şimdilik size ihtiyacım var... Sizi kollamam lazım.^[7]"

Polina, Aleksey'e 700 florin verip rulet oynamasını ister. Polina gidince tek başına kalan Aleksey, duygularını analiz etmeye başlar.

"Onu seviyor muyum? Ve bir kez daha bu soruya cevap vermeye cesaret edemedim; daha doğrusu belki de yüzüncü kez ondan nefret ettiğimi tekrarladım kendi kendime. Evet ondan nefret ediyordum. Sırf onu boğabilmek için ömrümün yarısını vereceğim anlar (tam olarak sohbetlerimizin sonunda) oluyordu! Yemin ederim ki, sivri bir bıçağı yavaş yavaş göğsüne sokacak fırsatı bulsam, herhalde büyük bir zevkle yapışırdım yakasına.^[8]"

II. Bölüm

Başkası adına kumar oynamak istemeyen Aleksey, utana sıkıla da olsa kumarhaneye gider. Kumarhaneye ilk girdiğinde yaptığı betimlemeler dikkat çeker. Sonunda rulet oynamaya karar veren Aleksey, 160 frederik kazanır ve Polina'nın yanına döner. Parayı ona verdikten sonra neden paraya ihtiyacı olduğunu sorar ancak Polina sadece tek umudunun rulet olduğunu söylemekle yetinir.

III. Bölüm

General ile Fransız'ın ilişkisi hakkında bildiklerini okuyucuya anlatan Aleksey, Matmazel Blanche hakkında da bilgi verir.

IV. Bölüm

Polina adına kumar oynamayı belli şartlar altında kabul eden Aleksey, bu sefer kaybeder. Kaybetmesi üzerine kendisine karşı küçümser ve alaycı davranan Des Grieux ile ateşli bir tartışma yaşarlar.

V. Bölüm

Polina'yla sohbet eden Aleksey ona yine neden paraya ihtiyacı olduğunu sorar ve bu sefer Polina birine borcu olup ödemesi gerektiğini Aleksey'e anlatır. Onun karşısında köle durumuna düştüğünü ve ne derse yapacağını söyleyen Aleksey, şaşırtıcı bir soru alır.

"-Tutup size falanca adamı öldürün desem, öldürür müydünüz? -Kimi? -Kimi istersem. -Fransız'ı mı? -Soru soracağınıza cevap verin. Kimi istersem. Demin ciddi olup olmadığınızı öğrenmek istiyorum. ... -Tabii ki kimi isterseniz öldürürüm,^[9]"

Bunu duyup Aleksey'in onun için her şeyi yapabileceğini anlayan Polina, bu durumla alay etmek için Aleksey'den Baron ve Barones Wurmerhelm'in yanına gidip dalga geçmek amacıyla onlara Fransızca bir şey söylemesini ister.

Roman ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ "The Gambler by Fyodor Dostoevsky. Search, Read, Study, Discuss". online-literature.com. 11 Ocak 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2023. 
2. ^ Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. s. 10.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
3. ^ Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. s. 53.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
4. ^ Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. s. 3.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
5. ^ Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. s. 24.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
6. ^ ^{a b} Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. s. 44.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
7. ^ Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. s. 9.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
8. ^ Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. s. 10.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)
9. ^ Kumarbaz. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Nisan 2021. ss. 40-41.  |erişim-tarihi= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım)