Katrina Kasırgası

Kategori 5 {{{Tip}}} (SSKÖ)
28 Ağustos 2005'te şiddetinin zirvesindeyken Katrina kasırgası
Oluşma	23 Ağustos 2005
Dağılma	31 Ağustos 2005
En yüksek rüzgâr	175 mph (280 km/h) (1-dakikadaki gücü)
En alçak basınç	Bilinmiyor
Etkilenen alanlar	Bahamalar, Florida, Küba, Louisiana (özellikle New Orleans), Mississippi, Alabama, Florida Panhandle ve Kuzey Amerika'nın doğu kısımları
2005 Atlantik kasırga sezonu

Katrina Kasırgası, Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en yıkıcı ve en ölümcül kasırgalarından biri. 2005 yılı Atlas Okyanusu kasırga mevsiminin genelde 5., tropik kasırgalar arasında 11. ve Saffir-Simpson Kasırga Ölçeği'ne göre 5. Kategorideki 2. kasırgasıdır. Katrina, 23 Ağustos 2005 günü oluşmaya başladı ve Meksika Körfezi kıyısının orta-kuzeyi boyunca uğradığı yerlerde büyük hasarlara sebep oldu. Kasırganın neden olduğu en büyük can kaybı ve maddi zarar, New Orleans'ta meydana geldi. Set sisteminin başarısız olduğu Louisiana'yı sel bastı. Kasırga, Mississippi kıyısının karşısında ve Alabama'da şiddetini artırdı, öyle ki kasırganın merkezinin hızı saatte 160 km/saat olarak ölçüldü.^[1]

Katrina, 23 Ağustos 2005'te Bahamalar'ın üzerinde oluşmaya başlamıştır. Sistem Meksika Körfezi'nde şiddetini artırırken Florida'nın güneyini 1. Kategoride geçmiş, burada sellere ve ölümlere sebep olmuştur. 29 Ağustos sabahı sırasıyla güneydoğu Louisiana ve Louisiana/Mississippi'yi 3. Kategori'de vurmuştur.

Fırtına dalgası, Körfez kıyısı boyunca Mississippi'nin Waveland, Bay St. Louis, Pass Christian, Long Beach, Gulfport, Biloxi, Ocean Springs ve Pascagoula şehirlerini harap etti. Louisiana'da, New Orleans'ın 53 farklı yerindeki sel koruma sistemi başarısız oldu. Setin yıkılmasıyla New Orleans'ın bazı mahalleleri sular altında kaldı, bunu izleyen haftalar boyunca sel yayılarak New Orleans'ın %80'ini etkiledi.

Katrina, 1.836 kişinin yaşamını yitirmesine sebep olmuştur, 1928 Okeechobee Kasırgası'ndan beri ülkedeki en ölümcül kasırgadır. Tahmini 81,2 milyar dolar zararla ABD tarihinin en yüksek maddi hasar getiren doğal felaketi olmuştur. Federal, resmi ve yerel makamlar kasırgaya yeterince müdahale edememekle eleştirilmiş, bu yüzden ABD kongresi tarafından ABD Federal Acil Durum Yönetim Kurumu yöneticisi Michael D. Brown görevden alınmıştır. Kasırga, ABD Kara Kuvvetleri istihkâm birliklerinin set koruma sisteminin başarısızlığını ortaya çıkarmış, bu birlikler aleyhine dava açılmıştır. ABD Ulusal Kasırga Merkezi ve Ulusal Hava Durumu Servisi verdiği doğru bilgilerle büyük takdir toplamıştır.^[2]

Fırtınanın hikâyesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Katrina 23 Ağustos 2005'te güneydoğu Bahamalar'ın üzerinde oluşmaya başlamıştır. Sistem, 24 Ağustos sabahı tropikal fırtına durumuna yükseltilmiş ve fırtınaya Katrina ismi verilmiştir. Tropikal fırtına Florida'ya doğru hareket etmeye devam etmiş, Hallandale plajı ve Aventura, Florida'yı vurmadan iki saat önce, 25 Ağustos sabahı kasırgaya dönüşmüştür. Güney Florida'yı vurduktan sonra gücünü zayıflatsa da Meksika körfezine girdikten bir saat sonra kasırga durumunu tekrar elde etmiştir.^[3]

Fırtına Meksika Körfezi'ndeki Gulf Stream akıntısının ılık suları üzerinde şiddetini arttırmıştır.^[4] 27 Ağustos'ta fırtına, Saffir Simpson kasırga ölçeğinde 3. kategori fırtına düzeyine yükselmiş ve bu yüzden mevsimin üçüncü büyük kasırgası olmuştur. Katrina 28 Ağustos sabahı yeniden şiddetlendi, 5. Kategoriye yükseldi ve aynı gün saat 13.00'de, şiddetinin zirvesine ulaştı. Hızı saatte 285 km.ye ve minimum merkezi basıncı 902 mbar'a ulaşmıştır. Basınç ölçümü, Katrina'yı o zamana kadar kaydedilen dördüncü en şiddetli Atlantik kasırgası yapmıştır. Ayrıca o zamana kadar kadar Meksika körfezinde kaydedilen en kuvvetli kasırgadır. (2005 yılındaki Rita kasırgası bu unvanı ele geçirmiştir.^[3]

Katrina 29 Ağustos sabahı saat 6.10'da Buras-Triumph'ı vurduğunda 3. Kategoride bir kasırga düzeyindeydi ve saatteki hızı 205 km'ye varmıştı. Daha sonra Louisiana Mississippi'ye ilerleyen kasırga 195 km hızla bu yerleşim yerini vurmuştur.^[3]

Katrina'nın, Mississippi'yi vurduktan sonra, denizden 240 km uzakta Meridian, Mississippi yakınlarında şiddeti büyük miktarda azalmıştır.^[3]

Fırtınaya hazırlanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Florida[değiştir | kaynağı değiştir]

Florida'da yaşayan birçok insan Katrina'nın, bir günde tropikal bir fırtınadan bir kasırgaya dönüşüp Miami-Dade–Broward'nin yakınında güney Florida'yı vurduğu zaman habersizdir. Fırtına 25 Ağustos 2005'te Miami Dade ilçesini vurmuştur. Ulusal Kasırga Merkezi (NHC) Katrina'nın, 31,5 saat ve 19,5 saat içinde vuracağını hesaplayarak şehri alarma geçirir.^[3]

Florida valisi Jeb Bush 24 Ağustos'ta şehirde olağanüstü hâl ilan eder ve sığınaklara gitme emri verir. Florida'nın güneyindeki ilçelerdeki okullar tatil edilir ve risk altındaki Martin County'de ilçeyi boşaltma emri verilir.^[5]

Federal hükûmet[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Ağustos sabahı yerel saatle saat 10.00(Türkiye saatiyle 17.00)'da fırtına şiddetini Kategori 3'e yükseltmiştir. Öğleden sonra Ulusal Kasırga Merkezi Katrina'nın Florida'nın güneyini vurduktan sonra Mississippi kıyısına ilerleyeceğini tahmin etmiştir ve 27 Ağustos sabahı saat 10'da kasırganın New Orleans'ı da içeren güney Louisiana'yı vuracağını hesaplamıştır.^[6][7]

26 Ağustos'a girilirken Birleşik Devletler sahil güvenliği beklenen darbe bölgesine önlemlerini almaya başlar ve 400'den fazla yedek asker aktif hale getirilmiştir.^[8] Havacılık eğitim merkezinden hava ekipleri kurtarma hava aracını Teksas'tan Florida'ya getirmişlerdir.^[9] Hava araçları Kasırga tarafından evlerini kaybeden New Orleans'lıları kurtarmak için saatlerce Mississippi ve Alabama sahil şeritleri boyunca uçmuşlardır. 29 Ağustos'un öğlenine kadar tüm hava araçları Meksika körfezinden geri dönmüştür.^[10]

Başkan George W. Bush kasırga Louisiana, Alabama ve Mississippi'ye ulaşmadan iki gün önce bu yerlerde olağanüstü hâl ilan etmiştir.^[11] Aynı akşam Ulusal Kasırga Merkezi kasırganın Florida Panhandle vurduktan sonra Morgan City, Louisiana ve Alabama-Florida'yı 12 saat içinde vuracağı uyarısında bulunmuşlardır.^[3]

28 ve 29 Ağustos'ta Ulusal Kasırga Merkezi'nin başkanı Max Mayfield, Başkan George W. Bush ile yaptığı video konferanslarda Katrina'nın şehri koruyan setleri zorladığını ve suların seti aşıp şehri sular altında bırakabileceğini belirmiştir. Ayrıca bir konferansta Max Mayfield "Kimsenin setlerin güvenli olduğunu söyleyemeyeceğini ve bu konunun çok çok endişe verici olduğunu belirtmiştir."^[12]

28 Ağustos'ta Ulusal Kasırga Merkezi Katrina'nın yolundan saptığını belirtmiş ve Florida Panhandle büyük bir kısmında ve Louisiana sahil şeridinde tropikal fırtına uyarısı yapmıştır. Ulusal Meteoroloji Merkezi'nin New Orleans/Baton Rouge ofisi bölgenin "Haftalar boyunca oturmaya elverişsiz" sözleriyle ifade edilen bir ilanı çıkarmıştır.^[13]

Mississippi ve Alabama'ya ek olarak güneydoğu Louisiana'nın büyük kısmında gönüllü ve zorunlu boşaltma emri çıkarılmıştır. Gönüllü veya zorunlu boşaltma emri Körfezin kıyısının 1,2 milyon sakinine uygulanmıştır.^[3]

Acil durum bildirileri[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Eylül 2005'te FEMA'nın yanıtı hakkında Michael Brown'a kongrenin cumhuriyetçi üyeleri tarafından sorular sorulmuştur. Cumhuriyetçi milletvekili Stephen Buyer Bush'un bildirisinin neden Orleans, Jefferson, veya Plaquemines kapsamadığını sormuştur.^[14] (Aslında, bildiri Louisiana'daki hiçbir kıyı kesimini kapsamamıştır, oysaki Mississippi ve Alabama'daki kıyı ilçeleri bildiride belirtilmiştir. Brown bu durumu doğrulamıştır çünkü Louisiana valisi Kathleen Blanco yardım için onun ilk isteğinde o bölgeleri kapsamamıştır.

Körfez kıyısı[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Ağustos'ta kasırganın vurması beklenen Mississippi'de, ulusal muhafızlar aktif hale getirildi. Buna ek olarak, ertesi gün federal hükûmet Acil Durum Merkezi aktif hale getirildi ve yerel hükûmet şehri boşaltma kararı aldı. 28 Ağustos akşam saat yediye kadar 11 ilçe ve on bir şehirde boşaltma emirleri çıkarıldı, takip eden sabaha kadar bu sayı 41 ilçe ve 61 şehre çıkartıldı. Bundan başka, kıyıda yaşayanlar için 57 acil durum sığınağı açıldı ve eğer ihtiyaç duyulursa 31 ekstra sığınak hazırda tutuldu.^[2] Louisiana'da yerel hükûmet tropikal fırtına vurmadan boşaltma planını 3 evrede uygulamıştır. 50 saat önce kıyı kesimleri boşaltılmaya başlandı. İkinci kısım bölge 40 saat öncesinden ve üçüncü kısım bölge (New Orleans'ı da içeren bölge), 30 saat öncesinden boşaltılmaya başlandı.^[15]

Fırtına varmadan kıyıdaki petrol kuyularının tümü kapatıldı.^[16] Bazı hesaplara göre daha büyük New Orleans metropolit alanının 1,3 milyon sakininin %80'inin bölgeyi boşaltılmış olduğunu belirtildi. Bu durum, daha önceki İvan kasırgasındaki orana göre oldukça fazladır.^[17]

28 Ağustos Pazar gününe kadar Körfez kıyısının altyapısı (elektrik, su, doğalgaz) tamamıyla kapatıldı, ayrıca Ulusal Kanada Demiryolu ve Amtrak Demiryolu trafiği ile Waterford Nükleer Santrali kapatıldı.^[18] Ulusal Kasırga Merkezi, Katrina 29 Ağustos'ta Mississippi'ye geçene kadar uyarılarına devam etti.^[3]

New Orleans bölgesi[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Ağustos tarihine kadar Katrina'nın muazzam bir afet olacağı düşünülmektedir. Bilgisayar modellerinin birçoğu Katrina'nın potansiyel yolunun Florida Panhandle'ndan 240 km batı yönünde kaydırmıştır; yol olasılıklarının merkezinde New Orleans şehri vardır. Direkt bir vuruşun şansı %17 olarak tahmin edilmiş daha sonra 28 Ağustos'a kadar %29'a yükselmiştir.^[19] Bu senaryo potansiyel bir felaket düşünülmüştür çünkü New Orleans şehrinin Pontchartrain gölü boyunca %80'i ve güney sahilde metro alanı deniz seviyesinin aşağısındadır. New Orleans'taki acil durum idare memurları kasırganın doğru-ön çeyrek dairesi ile fırtına dalgasının 8,5 m olduğu tahmin etmişlerdir ve bu durumu endişeyle takip etmişlerdir çünkü dalgaların şehri koruyan setleri geçmesinden korkmuşlardır.^[20] Afetin bu riski iyi anlaşılmıştır, öncesinde FEMA (Fedaral Afet Koordinasyon Merkezi) çalışmış ve ordu bölümü mühendisleri New Orleans'ın direkt üzerine bir kasırganın vuracağını ve binlerce kişinin yaşamını yitireceği büyük sel baskını olacağını uyarmıştır.^[21]

Katrina şiddetini Kategori 5'e yükselttiği 28 Ağustos sabahı saat 10.00'da düzenlenen basın toplantısında New Orleans belediye başkanı Ray Nagin şehri boşaltma kararı almıştır ve kasırga hakkında "çoğumuzun korktuğu şiddetli bir fırtına" demiştir.^[22] Yerel hükûmet tarafından şehri bırakamayan vatandaşlar için "son çare barınak"ları kurmuştur. Şehirdeki büyük spor salonunda (Louisiana Superdome) yaklaşık olarak 26,000 insan fırtınanın kıyıya geldiği gibi birkaç gün boyunca buraya sığınmışlardır.^[23]

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

29 Ağustos'ta Katrina'nın fırtına dalgası, New Orleans'ın etrafındaki setlerde birkaç yarığa sebep olmuştur. Yarıkların oluşmasından sonra birçok şehir sular altında kalmıştır. Ayrıca fırtına dalgası Mississippi kıyıları ve Alabama'yı harap etmiştir. Bu yıkıcı etkisi Katrinayı 1928 Okeechobee kasırgasından beri Birleşik Devletler'in tarihindeki en yok edici ve en pahalı doğal felaket ve en ölümcül kasırga yapmıştır. Katrina'dan toplam zararı 81,2 ABD doları olarak tahmin edilmektedir, bu da daha önceki en pahalı fırtına olan Andrew kasırgasının neredeyse iki katıdır.^[3][24]

19 Mayıs 2006 itibarıyla ölüm sayısı 1.836'dır (direkt ve dolaylı ölümlerin toplamı). Ölümlerin çoğu Louisiana'da (1.577) ve Mississippi'de (238) olmuştur. Bununla birlikte Louisiana'da kaybolan 705 kişinin ölmüş olduğu düşünülmektedir; fakat akıbetleri bilinmemektedir.^[25]

Federal hükûmet kasırganın zarar verdiği alanın 233.000 km² (neredeyse Birleşik Krallık kadar büyük bir alan) olduğunu belirtmiştir. Ayrıca kasırga 3 milyon kişiyi elektriksiz bırakmıştır. 3 Eylül 2005'te hükûmet sözcüsü Michael Chertoff yaptığı basın toplantısında Katrina'nın New Orleans'ta sebep olduğu selle birlikte ülke tarihinin en büyük felaketlerinden biri olduğunu belirtmiştir.^[26]

Güney Florida ve Küba[değiştir | kaynağı değiştir]

Katrina 25 Ağustos'ta Florida'yı Kategori 1'de ve saatte 130 km hızla vurmuştur. Kasırga şiddetli yağmurlar bırakmıştır Homestead, Florida'da m²'ye yağan yağmur miktarı 350mm olarak ölçülmüş,^[3] Monroe County'nin bazı kesimlerinde 1,5 m'ye varan fırtına dalgası görülmüştür.^[24] Florida'daki zarar 1 veya 2 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir. Sel basmasından dolayı 1 milyon insan elektriksiz kalmış şiddetli rüzgârdan dolayı ağaçlar devrilmiştir. Kasırga yüzünden 14 kişi yaşamını yitirmiştir.^[3]

Florida Keys Adaları da fırtına ve yağıştan etkilenmiştir. Yağış miktarı yer yer 250mm'ye ulaşmıştır. 26 Ağustos'ta Katrina'nın dış bir yağmur bandından Kategori 1'den kuvvetli bir hortum Florida'daki Marathon Adası'nı vurmuştur. Bu hortum oradaki havaalanında bir hangara tahminen 5 milyon dolar zarar vermiştir.^[27]

29 Ağustos'ta Katrina Küba'nın kuzeyini vurmuş, adanın batı bölgelerine tropikal fırtına kuvvetinde rüzgârlar estirmiş, 200 mm yağış bırakmış, telefon ve enerji hatlarına zarar vermiştir. 8.000 kişinin yaşadığı Pinar del Río bölgesi boşaltılmıştır. Küba televizyon raporlarına göre kıyıdaki Surgidero de Batabano şehrinin %90'ı sular altında kalmıştır.^[28]

Louisiana[değiştir | kaynağı değiştir]

29 Ağustos'ta Katrina Buras, Louisiana'yı güçlü bir şekilde saatteki hızı 205 km ve Kategori 3'te vurmuştur. Ama yine de güney Louisiana'yı Kategori 4 şiddetinde vurması beklenmekteydi. Kasırga Mississippi'ye doğru ilerlerken arkasında bıraktığı Louisiana kıyılarında büyük hasarlar bırakmıştır. Deniz yükseklikleri hakkında çok fazla bir bilgi olmamasına rağmen deniz yüksekliği Plaquemines Parish'inde 4,3 metre ve Grand Isle'da 3 metre olarak ölçülmüştür.^[3]

Katrina, Louisiana'ya da oldukça fazla yağış bırakmış, m²'ye düşen yağmur 200-250mm olarak ölçülmüştür. Slidell çevresinde oldukça fazla yağış bırakmıştır ölçülen miktar yaklaşık 380mm'dir. Sonuç olarak yağış ve fırtına Pontchartrain Gölü'nün dalgalarını kabartmıştır. Slidell'dan Mandeville'e kadar olan bölgede sele neden olmuştur. Ayrıca Slidell'ı New Orleans'a bağlayan köprüyü de içeren bazı köprülerin yıkılmasına sebep olmuştur.^[3]

St. Bernard Parish bölgesinde setlerin yıkılmasından kaçış yolları sular altında kalmış ve bu yüzden de kayıpları arama işlerini yavaşlatmıştır. Parish bölgesindeki resmi kayıp sayısı 47'dir.^[29]

New Orleans[değiştir | kaynağı değiştir]

Katrina'nın fırtına gözü kuzeyden silip süpürürken şehri saatler boyuca kasırga koşullarına maruz bırakmıştır. Kasırga New Orleans'ta rüzgâr hızlarının doğru ölçümünü engellemesine rağmen, kasırga-kuvvet rüzgârlarının birkaç ölçümü yapılabilmiştir. Ulusal Kasırga Merkezinin raporlarına göre muhtemelen şehri Kategori 1 ve Kategori 2 şiddetinde vurduğu belirtilmektedir.

Katrina'nın fırtına dalgaları New Orleans'ı koruyan 53 set sistemini yıkmıştır. Başarısızlıklar Louisiana ve çevresinde özellikle de St. Bernard Parish bölgesinde olmuştur. Mississippi nehir körfez çıkış yerindeki(Meksika Körfezine çıkar) yaklaşık olarak 20 setin yıkılmasına sebep olur. Bu yüzden Saint Bernard Parish ve Plaquemines Parish bölgeleri New Orleans'tan daha fazla sele maruz kalmışlardır. 17. Cadde Kanal'ındaki büyük setin yıkılmasında ötürü şehrin %80'i sular altında kalmıştır.^[30]

Şehre giden tüm ana yollar zarar görmüştür. Zarar görmemiş olan tek rota ise yardım araçları için kullanılmıştır.^[31] Ayrıca yüksek binaların büyük bir kısmı da zarar görmüştür.^[32]

Şehirde kalan insanları koruyan Louisiana Superdome spor salonu önemli zarar almasına rağmen içerideki insanlar zarar görmemiştir. Fırtına öncesi kapatılan Louis Armstrong New Orleans Uluslararası Havalimanı'nı sel basmamıştır ve 30 Ağustos tarihinde kurtarma ekiplerine tekrar açılmıştır.^[33]

Katrina geniş bir alanda ölümlere sebep olmuştur, New Orleans'ta 23 Ekim 2005 tarihine kadar 700 ceset toplanmıştır.^[34] Bazı hayatta kalanlar özellikle şehrin doğu kesimlerinde sel basan caddelerde yerde ölü bedenler gördüklerini belirtmiştir. Sel çekildikten sonra savcılar tarafından çürüyen cesetler kimlik tespiti için toplanmıştır.^[35]

Mississippi[değiştir | kaynağı değiştir]

Körfez kıyısında olan Mississippi'yi 29 Ağustos'ta vuran Katrina arkasında 238 ölü, 67 kayıp ve milyarlarca dolar zarar vermiştir. Köprüler, yüzen evler, tekneler, iskeleler, evler ve arabalar dalgalar yüzünden karaya sürüklenmiştir.^[36] Katrina Mississippi'yi vurduktan sonra Mississippi'nin tüm şehirleri afet bölgesi ilan edilmiştir.^[36] Louisiana'yı geçen Katrina Mississippi'deki Bay St. Louis ve Waveland şehirlerini Kategori 3 ve saatte 195 km hızla vurmuştur.^[3] Katrina güçlü sağ-önü çeyrek dairesi Mississippi kıyılarından geçerken sahilde 8,2 m'lik dalgalara sebep olmuştur, ayrıca kıyıdan 10 km içerideki alanlara da etki etmiştir ve dalgalar Interstate 10 otoyolunun birkaç miline de zarar vermiştir.^[3] Katrina'nın güçlü rüzgârları Mississippi birçok ağaca da zara vermiştir, resmi olmayan güçlü bir kaynağa göre Pearl River County'nin Poplarville bölgesinde rüzgârın hızı saatte 217 km. ulaşmıştır.^[3]

Katrina Mississippi'ye de oldukça fazla yağış bırakmıştır. Mississippi'nin güneybatı kesimlerine düşen yağış miktarı 200-250mm iken önemli kesinlerin çoğuna da 100mm yağış bırakmıştır.29 Ağustos'ta Katrina'nın 11 hortuma hedef olan Mississippi'de birçok ağaca ve güç hatlarına zarar vermiştir.^[3]

Yağmur, rüzgâr ve fırtına dalgalarının tahripleriyle bazı sahil çevreleri tamamıyla yerle bir olmuştur. Mississippi'deki memurlar sahil şeridinden yarım millik içeriye kadar olan alandaki yapıların %90'nın tamamıyla yıkıldığını belirtmişlerdir,^[37] ayrıca fırtına dalgaları kıyının 10 km içerilerine kadar nüfuz etmiştir.^[24] Yasal olan kıyıya yakın yüzen 13 casino dalgalarla birlikte metrelerce karanın içerisine sürüklenmiştir.^[37]

Birkaç cadde ve köprü sürüklenmiştir. Mississippi körfez kıyısı boyunca ABD ana yol 90'da, iki büyük köprü Bay St. Louis - Pass Christian köprüsü ve Biloxi - Ocean Springs köprüsü tamamıyla çökmüştür. Ayrıca doğu yolundaki Pascagoula nehri üzerindeki I-10 köprüsü de büyük zarar görmüştür. Fırtınadan sonra haftalarca kıyıyla bağlantıyı sağlayan ABD ana yol 90 kapalı kalmıştır, onun yerine kıyıya paralel yoldaki I-10 köprüsünün sağlam olan 2 şeridinden ulaşım sağlanmıştır.

Fırtınadan Mississippi'nin 3 şehri sertçe etkilenmiştir. Katrina'nın dalgaları Amerikan tarihinin en geniş alanı etki eden ve en yüksek dalgalarıdır. Mississippi'nin nüfus olarak yoğun Hancock, Harrison ve Jackson şehirleri sular altında kalmıştır.^[38] Dalgalar neredeyse Hancock şehrinin yarısını örtmüştür, Clermont Harbor ve Waveland çevresini de yok etmiştir ve Jourdan Nehrinin taşması sonucu Kiln şehri sular altında kalmıştır. Harrison bölgesindeki Pass Christian ilçesinde ve doğuya karanın dar bir şeridiyle beraber, uzun plaj ve Gulfport'un şehirlerini kapsayan kıyı boyunca tamamen sel basmıştır; sel basma D'Iberville çevresinde daha geniştir. Jackson ilçesinde, fırtına dalgası, geniş nehir halicinin yukarısı aktı, birleşen nehir sularıyla birlikte ilçe sular altında kalmıştır. Dikkat çekecek derecede Katrina'nın 121 km hızla vurduğu Louisiana-Mississippi sınırındaki Mississippi'nin en doğudaki Pascagoula şehrinin %90'dan fazlası fırtınanın yüksek dalgalarından dolayı sel basmıştır. Porteaux Koyu gibi Jackson ilçesi çevreleri ve Gulf Hills sertçe zarar verilen büyük kısımları tamamen yıkılmıştır. St. Martin, Ocean Springs, Moss Point, Gautier ve Escatawpa dalgalardan önemli ölçüde zarar gören yerlerdir.

Mississippi acil durum idare memurları Forrest, Hinds, Warren ve Leake şehirlerinde ölümlerin olduğunu belirtmiştir. Fırtına boyunca 900,000 insanın üzerinde insan, elektriksiz kalmıştır.^[39]

Birleşik Devletler'in güneydoğusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Mobile Bay [en], Alabama[değiştir | kaynağı değiştir]

3–5 m fırtına dalgalarıyla oldukça etkili olmuştur.^[3] Mobile Bay'de kaydedilen en yüksek rüzgâr hızı saatte 107 km ve en yüksek dalga boyu 3,7 m olarak ölçülmüştür.^[3] Fırtına dalgaları Mobile Bay koyu boyunca sellere neden olmuştur. Alabama'da 4 hortum tespit edilmiştir; gemiler, balıkçı tekneleri ve petrol platformları karaya vurmuştur. Bayou La Batre, sahiline M/V Caribbean Clipper adlı kargo gemisi ile birçok balıkçı teknesi karaya sürüklenmiştir.

Mississippi'de de olduğu gibi fırtına dalgası, Alabama'da sahil şeridi boyunca önemli plaj erozyonuna sebep olmuştur.^[3] Katrina yüzünden, 600 binden fazla insan elektriksiz kalmıştır ve şehirdeki trafik kazası yüzünden iki kişi yaşamını yitirmiştir.^[39]

Florida Panhandle boyunca 1,5 m'lik fırtına dalgası ve batı-merkez Florida kıyısı boyunca da küçük boyutta 0,3–0,6 m'lik fırtına dalgaları oluşmuştur.

29 Ağustos'ta Pensacola'da da fırtınanın hızı saatte 90 km olarak kaydedilmiştir. Rüzgârlar, bazı ağaçlar ve yapılara zarara ve Panhandle'da bazı küçük sellere neden olmuştur. Katrina'dan dolayı Walton County'de meydana gelen kazadan dolayı 2 kişi yaşamını yitirmiştir.^[3] Florida, Panhandle'da 77 bin insan elektriksiz kalmıştır.^[40]

Kuzey ve merkez Georgia[değiştir | kaynağı değiştir]

Katrina'nın güçlü rüzgâr ve etkili yağışlarına maruz kalmıştır ve bu bölgeye 75mm'lik yağış bırakmıştır. 29 Ağustos'ta Georgia'da 18 hortum oluşmuştur. Bu hortumlardan en ciddi olanı, Heard County ve Carroll County ilçelerini etkileyen bir Kategori 2 olan bir hortumdur. Bu hortum 3 kişinin yaralanmasına, bir kişinin ölümüne ve birkaç evin zarar görmesine neden olmuştur. Ayrıca bu hortum yüzünden birkaç kümes hayvanı ambarını yok etmiş ve 140,000'den fazla civcivin ölmesine neden olmuştur. Diğer hortumlar, binalara ve tarımsal tesislere önemli zararlara neden olmuştur.^[41]

Birleşik Devletler'deki diğer şehirler ve Kanada[değiştir | kaynağı değiştir]

Katrina karanın iç kesimlerine doğru ilerlerken şiddetini yitirmeye başlamıştır; fakat 30 Ağustos'ta Fort Campbell, Kentucky'nin kuzeyinde güçlü tropikal-fırtına kuvvet boraları kaydedilmiştir ve rüzgârlar New York'ta ağaçların zarar görmesine neden olmuştur. Fırtınanın kalıntıları Birleşik Devletler'in doğusunda geniş alana etkili yağışlar bırakmıştır ve 20 şehirde 50 mm'lik yağış ölçülmüştür.^[42] Katrina'nın oluşturmuş olduğu hortumlar 30 ve 31 Ağustos'ta birkaç bölgede küçük zararlara sebep olmuştur. Katrina sonucunda sekiz eyalette oluşan toplam 62 kasırga meydana gelmiştir.^[24]

Arkansas'ın doğu bölgesinde hafif yağmurlar görülmüştür.^[43] Rüzgârların bazı elektrik direklerini ve ağaçları devirmesine rağmen verdiği zararlar minimum düzeyde olmuştur.^[44] Kentucky'de etkili olan yağış sele neden olmuştur. Sel basmasının sonucu olarak Kentucky valisi Ernie Fletcher 3 şehri afet bölgesi ilan etmiş ve tüm eyaleti kapsayan olağanüstü hâl ilan etmiştir.^[45][46] Hopkinsville, Kentucky'de bir lisenin çökmesi sonucu bir kişi yaşamını yitirmiştir.^[47] Batı Virginia ve Ohio'da selden dolayı bazı bölgeler boşaltılmıştır. Ohio'da yoğun yağıştan dolayı iki kişi yaşamını yitirmiştir. Katrina birçok bölgede elektrik kesilmesine neden olmuştur; özellikle Memphis ve Nashville bölgeleri olmak üzere Tennessee'de 100,000'den fazla insan elektriksiz kalmıştır.^[48]

Katrina'nın kalıntıları Pensilvanya'nın doğusunda yeni bir siklona doğru çekilmiştir. İkinci siklon kuzeye doğru devam edip 31 Ağustos'ta Kanada'yı etkilemiştir.^[49] Ontario'da 100 mm'lik yağış ve birkaç ağacın zarar gördüğü belirtilmiştir. Ontario ve Québec'in bazı bölgelerini sel basmıştır.^[50]

Arkada bıraktıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekonomik sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Fırtınanın ekonomik etkileri çok fazladır. 2006 Nisan'dan itibaren Bush idaresi, petrol tedarikinin potansiyel kesintisi ile ekonomiye verdiği büyük zarar ve körfez kıyısının ana yol altyapısının yok olmasından dolayı onarımlar için bölgeye $10,5 milyar yatırım yapmıştır.^[51] Katrina Meksika körfezinde bulunan 30 kadar petrol platformlarının yıkılmasına ya da büyük zarar görmesine neden olmuştur.^[24] 6 aylık dönem boyunca petrol üretimi durmuştur ve 1,3 milyon dönüm (5.300 km²) ormanlık sahanın yok olduğu Mississippi'de, kerestecilik sektörü de büyük zarar görmüştür.^[52] Katrina'nın, kerestecilik sektörüne verdiği zarar $5 milyar olarak tahmin edilmektedir.^[52]

Çevreye etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Katrina çevreyi oldukça etkilemiştir. Fırtına dalgası kıyılarda plaj erozyonuna neden olmuştur.^[53] ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu yapmış olduğu tahminlerde Katrina ve Rita kasırgalarından dolayı kıyılarda 217 mil karelik alanın su basmış olduğunu belirtmektedir.^[54]

Kıyıdaki yerel sulak alanların %20'sini su basmasından dolayı kıyıda yetiştirilen kahverengi pelikanlar, deniz kaplumbağaları ve göçmen kızıl başlı ördeklerin zarar gördüğü belirtilmiştir.^[52]

Yağmacılık ve şiddet[değiştir | kaynağı değiştir]

30 Ağustos 2005'te yaşanan kasırganın kısa bir süre sonra şehirde kalan New Orleans'ın bazı sakinleri depoları yağmalamaya başladı.^[55] Gazetelerde çeşitli gasp, cinayet, hırsızlık raporları ve tecavüz haberleri yer almıştır. Birkaç haber kuruluşu daha sonra raporların çoğunluğunun temelsiz söylentilerle temel alındığını kararlaştırmıştır.^[56]

Yaşanan olumsuz olaylar sonucu olay çevrelerinde bazı tutuklamalar olmuş ve şehir tren istasyonunun yanına geçici bir hapishane yapılmıştır.^[57]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• (İngilizce) Levees.Org (non-profit in New Orleans)5 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Ulusal Kasırga Merkezi Tropikal Siklon Raporu25 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Ulusal Kasırga Merkezi Katrina kasırgası arşivleri 21 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Hydrometeorological Prediction Center's archive on Hurricane Katrina13 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Hurricane Katrina Rainfall Information from HPC
• (İngilizce) HurricaneKatrinaNews.Org - son gelişmeler

Felaketten toparlanma[değiştir | kaynağı değiştir]

• (İngilizce) Federal Emergency Management Agency 25 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Mississippi Emergency Management Agency 28 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Charity Navigator's detailed report on the Charitable Response to Hurricane Katrina
• (İngilizce) Louisiana Office of Homeland Security and Emergency Preparedness
• (İngilizce) Katrina's Angels Resource Coordination13 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Dartmouth-Dillard Neighborhood Katrina Recovery Project
• (İngilizce) Houston's Noble Experiment 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - City Journal gazetesinin makalesi
• (İngilizce) Katrina disaster legal news and resources 25 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., JURIST
• (İngilizce) Savings Pets from Another Katrina 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) "Students Give NOLA Helping Hand" 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Indypendent, January 10, 2007

Sağ kalanların ve görgü tanıklarının hikâyeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• (İngilizce) Heart Like Water: Surviving Katrina and Life in its Disaster Zone 12 Ağustos 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Katrina: The storm we always feared
• (İngilizce) Hurricane Digital Memory Bank: Preserving the Stories from Katrina, Rita, and Wilma^{[ölü/kırık bağlantı]}
• (İngilizce) Katrina Underground: Testimony, discussion, peer-support and resources for hurricane survivors 5 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce)Survivor stories by artists and writers displaced by Katrina 3 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) New Orleans Survivor Stories
• (İngilizce) Derrick Evans of Turkey Creek Community Initiatives 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Trapped in New Orleans by the flood—and martial law
• (İngilizce) Stories From Katrina and Rita
• (İngilizce) Hurricane Katrina - Perceptions of the Affected 1 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Katrina Kasırgası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Photo Collection of Katrina's Aftermath (Courtesy WWL-TV New Orleans)
• Hurricane Katrina's Aftermath Photos by StreetGangs.com
• Photographs and Video of Hurricane Katrina's Aftermath 5 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Weather satellite imagery14 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (University of Wisconsin at Madison)
• NASA's Hurricane Katrina Archive 4 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Photographs of Hurricane Katrina's Aftermath 21 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Selected Katrina Aerial Survey Pictures (Annotated)
• Churches of the Lower 9th Ward (post Hurricane Katrina) 28 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Civil Air Patrol, Illinois Wing Deployment (Hancock County, MS) 9 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• New Orleans, Louisiana - Inside the homes of New Orleans residents after Hurricane Katrina
• Climate Report May Have Cut Katrina Impact - Analyst 31 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..