Karabük

Karabük
Karabük
Şehir
	; Türkiyedeki Yeri
	; Karabük
Ülke	Türkiye
Bölge	Karadeniz Bölgesi
İl	Karabük
İdare
• Belediye başkanı	Özkan Çetinkaya (AKP)
Yüzölçümü
• Toplam	704 km²
Rakım	280 m
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	78000
Alan kodu	370
Plaka kodu	78
	Resmî site; http://www.karabuk.bel.tr/

Karabük, Karabük ilinin merkezi olan şehir.

Karabük merkez olmasına rağmen, Safranbolu ilçesi tarihsel evleri sebebiyle ismini daha çok duyurmuştur. Bunun yanında Türkiye'nin ilk demir çelik fabrikasının bulunduğu Karabük merkezinde, bu fabrika sayesinde geniş bir iş sahası oluşturularak Karabük'ün gelişimi sağlanmıştır. Karabük, kurulan demir çelik fabrikası ve yan sanayilerle hızla gelişmiş ve büyük bir kalkınma örneği yaratmıştır. Ayrıca il genelinde tekstil sanayi özellikle hazır giyim sektöründe gelişmiştir.

Karabük, adını üzerinde yaşadığı coğrafi ortamdan almıştır. "Kara" ve "Bük" sözcükleri, kara çalılık yer anlamında, Karabük adının oluşumuna kaynaklık yapmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} Bu topraklarda yaşayan Türkmen toplulukları, Karabük cemaati adını bu biçimde almışlardır. Türkiye'de 14 yer ve mevki adının bugün Karabük şeklinde geçmesi,^{[kaynak belirtilmeli]} cemaatlerin bu topraklardan diğer yerlere göç ettiği görüşünü kuvvetlendirmektedir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Karabük adı, Karabörk adlı Türk taifesinden almıştır. Bu ad zamanla değişikliğe uğrayarak Karabük olmuştur.

Karabük adı[değiştir | kaynağı değiştir]

Özhan Öztürk'e göre Karabük adı Türkçe “siyah” ve “kuzey”, anlamlarına gelen kara ile bük kelimesinin ise “çalılık” ve “dere kenarında yer alan arazi” anlamlarında kullanılan 'bük' kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. Bununla birlikte Osmanlı tahrir defterlerinde Karabük adlı bir Türkmen kavminin adına rastlanması bir topluluk adı olabileceğini de düşündürmektedir.^[2]

Karabük tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Safranbolu ilçesinin Öğlebeli Köyüne bağlı 13 haneli bir köyaltı yerleşim birimi olan Karabük, Ankara - Zonguldak Demiryolu üzerinde küçük bir istasyon konumunda iken, sanayileşme ile birlikte önemli bir merkez haline gelmiştir.

3 Nisan 1937’de temeli atılan Karabük Demir Çelik Fabrikaları 6 Haziran 1939’da faaliyete geçmiştir. Buna paralel olarak nüfus yoğunluğunun artmaya başladığı Karabük'te 25 Haziran 1939’da belediye teşkilatı kurulmuştur. 1941 yılında Safranbolu ilçesine bağlı bucak olan Karabük 3 Mart 1953 tarihinde 6068 sayılı kanunla Zonguldak İline bağlı bir ilçe haline gelmiştir. Karabük, 6 Haziran 1995 gün ve 22305 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 550 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Çankırı’dan; Ovacık ve Eskipazar ilçeleri ile Zonguldak’tan; Eflani, Safranbolu ve Yenice ilçelerinin birleştirilmesiyle Türkiye’nin 78. İli olmuştur.

Coğrafi Yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Arazi yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Karabük etrafı yüksek dağ ve tepelerle çevrili bir havza karakteri gösterir. 250–500 m. yüksekliğe sahiptir. Kuzeyindeki dağlık alandan kaynaklanan tali dereler, şehre doğru taşıdıkları maddelerle alüvyal bir dolgu oluşturmuştur.

Yeryüzü Şekilleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Karabük ilinin önemli bir kısmı Kuzey Anadolu Dağları’nın batıda kalan kısmını oluşturan dağların uzantılarından oluşur. Kuzey Anadolu Dağlarının bir parçasını oluşturan ildeki dağlar kıvrım dağlarıdır. Bu dağların yüksekliği 2.000 m. yi geçmez. Karabük’ün kuzeyinde, batıya doğru uzanan geniş bir dağlık alan bulunmaktadır. Küre Dağları’nın uzantıları niteliğindeki bu alanda, ortalama 1.400 m. yüksekliğe sahip Çiğdem tepe-Boyunduruk tepe-Tekirdağ-Üçbel tepe-Döneğen tepe-Çanakçı tepe ve Başköy dağları yer alır. Bolu Dağları’nın uzantısı niteliğinde olan Yenice çevresindeki en önemli yükselti ise Keçikıran tepesi (1.400 m.) dir.

Karabük’te en önemli yaylalar, Avdan Yaylası, Dede Yaylası, Sorkun Yaylası, Uluyayla, Göktepe Yaylası, Sarıçiçek Yaylası ve Boduroğlu Yaylası’dır.

Karabük’ün doğal güzellikleri arasında kanyonların ayrı bir yeri vardır. Daha çok Safranbolu’da kireçtaşı tabakalarının derin biçimde yarılması ile kanyonlar ortaya çıkmıştır. Bölgenin arazi yapısını ilgi çekici hale getiren bu kanyonların başlıcaları İncekaya Kanyonu Düzce(Kirpe) Kanyonu, Tokatlı ve Sakaralan (Tekekurum)’dır. Yenice’de yer alan Şeker Çayı ise 6,5 km. uzunluğunda, kenarları oldukça dik ve yüksek olan Şeker Kanyonu’nu oluşturmuştur.

İlde yer alan Bulak (Mencilis) ve Hızar Mağarası en tanınmış olanlarıdır. 6.502 m uzunluğu ile Türkiye’nin 4. büyük mağarası olan Bulak (Mencilis) mağarasında karstik oluşumlar ve bir yer altı nehri bulunmaktadır. Ayrıca, Sipahiler Köyü’nde bulunan ve 61 basamakla çıkılan bir mağara bulunmaktadır.

Karabük ilinin en önemli akarsuyu Filyos Irmağı’dır. Bu ırmağın iki önemli kolu olan Araç ve Soğanlı çayları il topraklarındaki önemli akarsulardır.

İlimizde doğal göl bulunmamaktadır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz Bölümü’nde yer alan Karabük’te Karadeniz ikliminin özellikleri görülmektedir. Yalnız Karabük, kıyıdan içeride kaldığı için, Karadeniz’in nemli havasından yeterince yararlanamamakta, karasal iklimin özellikleri daha ağır basmaktadır. Karadeniz ikliminden karasal ilkime geçiş sahasındaki Karabük’te geçiş tipi iklim etkili olmaktadır.

Bitki örtüsü ve orman[değiştir | kaynağı değiştir]

Dağların geniş yer kapladığı Karabük’te ormanlar son derece yaygındır. İlimiz, Türkiye geneli ormanlık alan durumlarına göre %73’lük orman alanı ile birinci sırada yer almaktadır.^[3]

Kültürel Zenginlikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Karabük mutfağı, yüzü aşkın yemek çeşidiyle oldukça zengindir. Safranbolu Bükmesi, Peruhi^[4], Safranbolu Lokumu, Bağlar gazozu ve Safranbolu simidi Karabük'ün eşsiz lezzetleri arasındadır.^[5]

Karabük'te yetişen Safran baharatı dünya çapında bir çok lezzete özgün bir tat katar. Safran kullanılarak hazırlanan Safran kolonyası ve Safranbolu'nun ahşap evleri de Karabük'ün kültürel zenginliklerinden biridir.

Karabük'ün en gözde ilçesi Safranbolu 1994 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır. Yıllar geçtikçe de Karabük ve ilçeleri daha popüler hala gelmiş ve turistlerin uğrak noktası olmuştur.^[6]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
Karabük ilçesi (Zonguldak)
1955^[7]	49.654	15.624	34.030
1960^[8]	66.246	31.440	34.806
1965^[9]	84.457	46.169	38.288
1970^[10]	103.767	64.999	38.768
1975^[11]	116.088	69.182	46.906
1980^[12]	131.349	84.137	47.212
1985^[13]	142.569	94.818	47.751
1990^[14]^[a]	123.361	105.373	17.988
Karabük merkez ilçesi
2000^[15]	116.804	100.749	16.055
2007^[16]	119.084	105.159	13.925
2008^[17]	116.671	106.148	10.523
2009^[18]	118.713	108.167	10.546
2010^[19]	119.303	108.710	10.593
2011^[20]	119.328	108.504	10.824
2012^[21]	123.616	110.537	13.079
2013^[22]	124.711	110.338	14.373
2014^[23]	127.658	113.277	14.381
2015^[24]	132.658	117.557	15.101
2016^[24]	134.406	118.373	16.033
2017^[24]	135.737	119.548	16.189
2018^[24]	131.989	118.776	13.213
2019^[24]	133.615	121.464	12.151
2020^[24]	131.186	119.226	11.960

Karabük'te Yerel Medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Karabük'te yayın yapan 3 yerel radyo, 1 de yerel televizyon kanalı bulunmaktadır. Karabük'ün yerel kanalı BRTV Anadolu aynı zamanda uydu üzerinden de izlenebilmektedir.

Yerel TV Kanalları

BRTV Anadolu (Bizim Radyo TV Anadolu)

Yerel Radyolar

Bizim Radyo (89.4)
Magic FM (92.0)
Seza FM (95.5)

Yerel Gazeteler^[25]

Karabük Bölgenin Sesi Gazetesi
Karabük Postası Gazetesi
Safranbolu Birlik Haber Gazetesi

Belediye başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

№	Belediye Başkanı	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi
1	Sadi Yaver Ataman	1941	1946	Cumhuriyet Halk Partisi
2	Rüştü Tombuloğlu	1946	1950	Cumhuriyet Halk Partisi
3	Tarık As	1950	1952	Demokrat Parti
4	Mustafa Seyhan	1952	1955
5	Fevzi Fırat	1955	1960
6	Muzaffer Vural	1960	1963	Askerî
7	Kemal Güneş	1963	1968	Adalet Partisi
8	Dr. Ali Necmettin Şeyhoğlu	1968	1973	Bağımsız
9	Yüksel Erhal	1973	1977	Adalet Partisi
10	Sebahattin Oral	1977	1980	Cumhuriyet Halk Partisi
11	Vildan Saltık	1980	1984	Askerî
(8)	Dr. Ali Necmettin Şeyhoğlu	1984	1987	Anavatan Partisi
12	İhsan Gür	1987	1989	Anavatan Partisi
13	Dursun Altıparmak	1989	1994	Doğru Yol Partisi
14	Enver Tümen	1994	1999	Refah Partisi
		1998	1999	Fazilet Partisi
		1999	2004	Doğru Yol Partisi
15	Hüseyin Erer	28 Mart 2004	29 Mart 2009	Adalet ve Kalkınma Partisi
16	Rafet Vergili	29 Mart 2009	3 Nisan 2024	Milliyetçi Hareket Partisi
17	Özkan Çetinkaya	3 Nisan 2024	Görevde	Adalet ve Kalkınma Partisi

Kaynak:^[26]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Yenice ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ https://www.yerelnet.org.tr/il/karabuk/ 19 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yerelnet karabük
^ Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi]. Nika Yayınları. Ankara, 2016. 3. Baskı s. 256-57
^ "Orman Varlığımız Artarak %73 Oldu". T.C KARABÜK VALİLİĞİ. 13 Ocak 2023. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
^ "SAFRANBOLU'DA YÖRESEL BİR LEZZET: PERUHİ". 28 Ağustos 2022. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
^ "Yiyecek ve İçecek". Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
^ "Safranbolu Şehri (Karabük)". Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.
^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Karabük". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Karabük Merkez Nüfusu". nufusune.com.
^ https://ilanbis.bik.gov.tr/Uygulamalar/AylikListe ^{[yalın URL]}
^ "Eski Başkanlar - Karabük Belediyesi". www.karabuk.bel.tr.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Karabük Belediyesi7 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Karabük Valiliği4 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[15] Yenice ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

[1] ttps://www.yerelnet.org.tr/il/karabuk/ 19 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yerelnet karabük

[2] Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi]. Nika Yayınları. Ankara, 2016. 3. Baskı s. 256-57

[3] "Orman Varlığımız Artarak %73 Oldu". T.C KARABÜK VALİLİĞİ. 13 Ocak 2023. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.

[4] "SAFRANBOLU'DA YÖRESEL BİR LEZZET: PERUHİ". 28 Ağustos 2022. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.

[5] "Yiyecek ve İçecek". Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.

[6] "Safranbolu Şehri (Karabük)". Erişim tarihi: 23 Nisan 2024.

[7] . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.

[8] . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.

[9] "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[10] "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[11] "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[12] "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[13] "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[14] "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[16] "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[17] "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[18] "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[19] "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[20] "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[21] "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[22] "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.

[23] "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.

[24] "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.

[:9-25] 
"Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

"Merkez Nüfusu - Karabük". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.

"Karabük Merkez Nüfusu". nufusune.com.

[26] "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

[27] "Merkez Nüfusu - Karabük". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.

[28] "Karabük Merkez Nüfusu". nufusune.com.

[26] ttps://ilanbis.bik.gov.tr/Uygulamalar/AylikListe ^{[yalın URL]}

[27] "Eski Başkanlar - Karabük Belediyesi". www.karabuk.bel.tr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[a]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

g t d Karabük ilinin ilçeleri
İl merkezi	Karabük
Bağlı ilçeler	Eflani Eskipazar Ovacık Safranbolu Yenice

Karabük Tarihi