Josef Dobretsberger (28. Şubat 1903, Linz, Avusturya-Macaristan ; † 23. Mayıs 1970 ) Avusturyalı bir avukat, ekonomist ve politikacıdır .

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1929 ve 1930'da Reichsbauernbundes'in genel sekreteriydi. 30 yaşındayken Graz'da bir üniversite profesörü olan Eğitim Bakanı Emmerich Czermak tarafından desteklendi. Sosyal İşler Bakanı olarak (17. Ekim 1935) otoriter kurumsal devlette sevimli ve neşeli bir kişilik olarak tanımlandı. 1934 Şubat ayaklanmasında yenilgiye uğrayan, ancak Phoenix skandalı nedeniyle anlaşmazlığa giren Sosyal Demokratlarla anlayış gösterme politikasını savundu. Sigorta başkanı Wilhelm Berliner tarafından finanse edilen lüks bir apartman dairesinde yaşıyordu ve Vacate bakanlık görevlerine sahipti. 1937-1938 arasında Graz'daki Karl-Franzens- Universitesi'nde rektör oldu. Mart 1938'de bu görevden istifa etti, ancak Akademik Senato'ya yazdığı bir mektupta “ bir memur olarak bu kararı yeni hükümete büyük bir bağlılıkla aldığını” belirtti. "^[1]

Dobretsberger 1938'de ülkesinden ayrıldı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında İstanbul ve Kahire'de profesör olarak çalıştı. İstanbul'da, Nasyonal Sosyalizme karşı yıkıcı bir şekilde savaşan Özel Harekat Sorumlusu çevresinde bir grup Avusturyalı arasında yer aldı.^[2]

Josef Dobretsberger, Avusturya İktisat Okulu’na mensup bir iktisatçı olarak bu okulun liberalizm, korporatizm ve sosyalizm yanlısı birçok düşünürü, iktisatçısı ve politikacısı ile dirsek teması kurmuştur. Nazi karşıtı olmasından ötürü Avusturya’dan zorunlu göç yaparak Türkiye’ye gelmiş ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi çatısı altında 1938-1941 arasında akademik faaliyetlerini sürdürmüştür. Bununla birlikte, Türkiye özelinde, Dobretsberger’in iktisat felsefesi ve politik serüveni yeterince irdelenmemiştir. İktisat felsefesi üzerine inşa ettiği iktisâdî sistem anlayışının ortaya konulması, ‘devletçi’ iktisat politikalarını uygulayan Türkiye’de iktisâdî düşüncenin koordinatlarının anlaşılması açısından önem arz etmektedir. Ayrıca Soğuk Savaş döneminde Avusturya’nın Doğu ve Batı Blokları arasındaki ‘tarafsızlık’ politikasına yaklaşımı da dikkat çekicidir.^[3]

1945'ten sonra Dobretsberger tekrar Graz Üniversitesi'nde profesör olarak çalıştı (Rektör 1946-47 yıllarında) ve yine politik olarak aktifti. Başlangıçta ÖVP üyesiydi, sonra KPO'ya yakın durdu . (Margarete Schütte-Lihotzky'ye göre, siyasi muhalifler ona “Sovyet Berger” diyordu).^[4] 1953'te KPÖ ve Sol Sosyalistler ile birleşerek “Avusturya Halk Muhalefeti” ittifakını oluşturan Demokratik Birliği oluşturdu. 1949'daki Ulusal Konsey seçimlerinde başkan ve birinci adayıydı. “Halk Muhalefeti”, tamamı KPÖ adayları sayesinde elde edilen dört sandalye kazandı.

Demokratik Birlik'te Dobretsberger, Avusturya'nın Batı'ya yönelik güçlü yönelimini eleştirdi ve sözde Doğu Bloku ülkeleri ve Çin ile ticaretin artması çağrısında bulundu. Federal Ticaret ve İmar Bakanlığı'nı 1952 Nisan'ında Moskova'daki Dünya Ekonomik Konferansı'na katılmaya ikna etmeye çalıştı. Ancak bakanlık reddetti ve bu nedenle Dobretsberger ilgili iş dünyası temsilcileriyle bağımsız olarak konferansa bir ziyaret düzenledi. Mayıs 1952'deki konferanstan hemen sonra, aynı zamanda başkanı olduğu Avusturya Doğu-Batı Ticaret Birliği Bürosu'nu kurdu. Üyeler, Doğu ile ticaretle ilgilenen şirketlerin temsilcileriydi ve bu konuda çeşitli süreli yayınlar yayınlandı.

Ofis, Dobretsberger'in hayatının sonuna kadar ana faaliyet alanıydı. Mayıs 1970'te öldü.

Makaleler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Die Gesetzmäßigkeit in der Wirtschaft., Wien 1927
• Vom Sinn und Werden des Neuen Staates. Wien 1934
• Das Geld im Wandel der Wirtschaft. Bern 1946
• Katholische Sozialpolitik am Scheideweg. Graz 1947

Okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

• Peter Autengruber: Univ.-Prof. Dr Josef Dobretsberger. Vom Bundesminister für soziale Verwaltung zum Obmann der Demokratischen Union. In: Dokumentationsarchiv des österreichischen Widerstandes (Hrsg.): Jahrbuch 1996, Wien 1996, S. 172–203
• Viktor Matejka: Anregung ist alles – Das Buch Nr. 2, Wien 1991 ISBN 3-85409-075-7
• Harry Slapnicka: Oberösterreich. Die politische Führungsschicht 1918 bis 1938. Oberösterreichischer Landesverlag, Linz 1976, ISBN 3-85214-163-X, S. 66–68
• Michael Egger: Der schwere Weg ins Land Atatürks. J. D.s Exil in Istanbul. In: "Zwischenwelt. Literatur, Widerstand, Exil". Zs. der Theodor Kramer Gesellschaft, 29. Jg., H. 3, Oktober 2012 ISSN 1606-4321 S. 49–53
• Peter Rosner: Dobretsberger, Josef. In: Harald Hagemann, Claus-Dieter Krohn (Hrsg.): Biographisches Handbuch der deutschsprachigen wirtschaftswissenschaftlichen Emigration nach 1933. Band 1: Adler–Lehmann. Saur, München 1999, ISBN 3-598-11284-X, S. 125–128.
• Werner Röder, Herbert A. Strauss (Hrsg.): Biographisches Handbuch der deutschsprachigen Emigration nach 1933. Band 1: Politik, Wirtschaft, Öffentliches Leben. München : Saur, 1980, S. 133
• Şablon:Literatur

İnternet linkleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Alman Millî Kütüphanesi kataloğunda Literature by and about Josef Dobretsberger
• Eintrag zu
• Friedrich Stadler Hg'den Alıntı: Yerinden olma nedeni 10 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Josef Dobretsberger
• Josef Dobretsberger Dobretsberger
• ÖCV web sitesinde ayrıntılı özgeçmiş 10 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]