John William Polidori

John Polidori
John Polidori
Doğum	7 Eylül 1795; Londra, İngiltere
Ölüm	24 Ağustos 1821; Londra, İngiltere
Meslek	Yazar, Doktor
Eğitim	Edinburgh Üniversitesi
Türler	Gotik, Korku, Vampir

John William Polidori (7 Eylül 1795 - 24 Ağustos 1821) İngiliz yazar ve doktor. Bazı eleştirmenler tarafından fantastik kurgu çatısı altındaki modern vampir edebiyatı türünün yaratıcısı olarak kabul edilir. Romantizm akımına olan yakınlığı ile tanınır. En başarılı eseri, ilk modern vampir anlatısı sayılan Vampir (The Vampyre, 1819) adlı öyküsüdür. Bu eser ilk basıldığında Lord Byron'a atfedilmişti; fakat baskıda bir yanlışlık yapıldığı ve öykünün aslında Polidori'ye ait olduğu, hem Byron hem de Polidori tarafından doğrulandı.^[1]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

John William Polidori, aynı zamanda bir siyasî göçmen olan İtalyan bilim adamı Gaetano Polidori ve İngiliz mürebbiye Anna Maria Pierce'in en büyük oğlu olarak, 7 Eylül 1795 tarihinde Londra'da dünyaya geldi. Üç erkek ve dört kız kardeşi vardı.^[2]

Kız kardeşi Frances Polidori, sürgündeki İtalyan bilim adamı Gabriele Rossetti ile evlendi. Böylece John, kendi ölümünden sonra doğacak Maria Francesca Rossetti, Dante Gabriel Rossetti, William Michael Rossetti ve Christina Georgina Rossetti'nin de amcası oldu. William Michael Rossetti, Polidori'nin günlüğünü ölümünden 90 yıl sonra, 1911'de yayınladı.^[2]

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Polidori, 1804'ten yeni kurulan Ampleforth Koleji'nin ilk dönem öğrencilerinden biriydi ve 1810'da Edinburgh Üniversitesi'ne başladı. Burada, uyurgezerlik üzerine bir tez yazdı ve 1 Ağustos 1815'te 19 yaşındayken tıp doktoru olarak derecesini aldı.^[2]

Polidori, 1816 yılında Lord Byron'ın özel doktoru olarak onun hizmetine girdi ve Avrupa'ya yaptığı bir gezide ona eşlik etti. Yayıncı John Murray, seyahatlerinin bir günlüğünü tutması için Polidori'ye 500 İngiliz sterlini teklif etti, ki bu günlüğü yıllar sonra yeğeni William Michael Rossetti elden geçirecekti. Byron; İsviçre'nin Cenevre Gölü yakınlarındaki Cologny köyünde Villa Diodati adlı bir konağı kiraladı ve 1816 yazında Polidori ile birlikte burada kaldı. Polidori, bu konakta Mary Wollstonecraft Godwin ve onun müstakbel kocası Percy Bysshe Shelley ve onlara refakat eden Mary'nın üvey kız kardeşi Claire Clairmont ile tanıştı.

Kötü hava koşulları nedeniyle konakta birlikte üç gün geçirdikleri bir Haziran gecesi, Alman korku öykülerinin Fransızca bir derlemesi olan Fantasmagoriana adlı eserini sesli olarak okudular. Byron tüm misafirlerin birer hayalet hikâyesi yazmasını önerdi. Percy Bysshe Shelley Bir Hayalet Hikâyesinden Alıntı (A Fragment of a Ghost Story) adlı öyküyü yazdı; Matthew Gregory Lewis tarafından aktarılan beş hayalet öyküsünün notlarını tuttu ve İngiltere'ye döndükten sonra 18 Ağustos 1816'da bu notları yeniden kaleme aldı. Yazdıkları ölümünden sonra Cenevre Güncesi (Journal at Geneva, 1816) adı ile yayınlandı. Mary Shelley, kocasıyla birlikte daha sonra Frankenstein'a dönüşecek bir masal üzerinde çalıştı.^[3] Byron burada, Bir Fragman (A Fragment) adlı hikâyenin bir bölümünü yazdı. Ana karakteri Augustus Darvell olan bu eser aynı zamanda, Polidori'nin daha sonra İngilizce olarak yayınlanacak ilk modern vampir anlatısı sayılan"Vampir (The Vampyre, 1819)" adlı öyküsünün temelini de oluşturur.^[4]

The Diary'de yayınlanan Polidori ve Percy Bysshe Shelley'in 15 Haziran 1816'daki sohbeti, Frankenstein romanının da doğuşu ve kökeni kabul edilir. "Yaşamın doğal prensipleri"ni tartıştılar: "15 Haziran - ... Shelley vs akşam geldi ... Daha sonra Shelley ve ben, insanın sadece bir araç olarak düşünülüp düşünülmeyeceği konusunda ilkeler hakkında bir konuşma yaptık."^[5]^[6]

Polidori, Byron tarafından görevden alındıktan sonra İtalya'ya gitti ve ardından tekrar İngiltere'ye döndü. Lord Ruthven adlı vampir karakterin etrafında dönen hikâyesi Vampir (The Vampyre)", New Monthly Magazine'in Nisan 1819 sayısında Polidori'nin izni alınmadan yayınlandı. Londra'da Büyük Pulteney Caddesi'nde (Soho'da) yaşadı. Hem Polidori'yi hem de Byron'u üzen bir tesadüf eseri, Polidori'nin öyküsü Byron'a atfedilerek yayınlanmıştı. Byron'ın kendi vampir hikâyesi Bir Romandan Alıntı (Fragment of a Novel ya da A Fragment) ise 1819'da bu kafa karışıklığını gidermek amacıyla yayınlandı, ancak öyle ya da böyle, Vampir öyküsü ona atfedilmeye devam etti.^[2]

Polidori'nin Byron'dan etkilenerek yazdığı uzun teolojik şiiri Meleklerin Düşüşü (Fall of the Angels, 1821) isimsiz olarak yayınlandı.^[2]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Polidori, 24 Ağustos 1821'de babasının Londra'daki evinde, depresyon ve kumar borçlarının ağırlığı altında hayata veda etti. Prusik asit kullanarak intihar ettiğine dair güçlü kanıtlara rağmen, adlî tabip onun eceliyle öldüğüne kanaat getirdi.^[7]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cajetan, 1816
Boadicea, 1816

Şiirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ximenes, Çelenk ve Diğer Şiirler (Ximenes, The Wreath and Other Poems), 1819^[8]
Meleklerin Düşüşü: Kutsal Bir Şiir (The Fall of the Angels: A Sacred Poem), 1821^[9]

Novellalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Vampir (The Vampyre: A Tale), 1819 - "vampirizm bağlamında folklorik bir kaynak olarak sıkça alıntılanan" bir metin.^[10]
Ernestus Berchtold ya da Modern Oidipus: Bir Masal (Ernestus Berchtold; or, The Modern Oedipus: A Tale), 1819

Kurgu dışı eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tıp Doktoru derecesi için Oneirodynia adlı hastalıkla ilgili bir Tıbbî Giriş Tezi (A Medical Inaugural Dissertation which deals with the disease called Oneirodynia, for the degree of Medical Doctor). Edinburgh, 1815
Dr. John William Polidori'nin Günlüğü (The Diary of Dr. John William Polidori), 1816, ölümünden sonra 1911'de yayınlandı.
Ölüm Cezası Üzerine (On the Punishment of Death), 1816.
Faydalı Zevklerin Kökeni Üzerine Bir Deneme (An Essay Upon the Source of Positive Pleasure), 1818.
Fransa, İsviçre ve İtalya'nın Görgü ve Kostümlerini Örnekleyen Eskizler (Sketches Illustrative of the Manners and Costumes of France, Switzerland and Italy), 1821

Ölümünden sonra yayınlananlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kız kardeşi Charlotte, Polidori'nin günlüklerini yeniden metne dökerek nüsha çoğaltımına gitti, ancak "kusurlu parçaları" sansürledi ve metnin özgünlüğünü tahrip etti. Yalnızca bu çoğaltılmış nüshaya dayanan John Polidori'nin Günlüğü (The Diary of John Polidori), William Michael Rossetti tarafından düzenlendi ve ilk olarak 1911'de Elkin Mathews (Londra) tarafından yayınlandı. Bu kitabın yeniden basımları (Dr. John William Polidori'nin Günlüğü, 1816, Byron, Shelley, vb. hakkında), Folcroft Library Editions (Folcroft, Pensilvanya) tarafından 1975'te ve Norwood Editions (Norwood, PA) tarafından 1978'de yayınlandı. Günlüğün en yeni baskısı 2009'da Cornell Üniversitesi tarafından yapıldı.^[11]

Miras[değiştir | kaynağı değiştir]

Anma[değiştir | kaynağı değiştir]

Polidori'nin 38 Büyük Pulteney Caddesi adresindeki evinde bulunan bir anı plaketinin açılışı ve sunumu, 15 Temmuz 1998'de İtalyan Büyükelçisi Paolo Galli tarafından yapıldı.^[12]

Adının geçtiği medya[değiştir | kaynağı değiştir]

Film[değiştir | kaynağı değiştir]

John Polidori'ye ve 1816'daki Frankenstein ve "Vampir" öykülerinin doğuşuna değinen birçok film çekildi.

Gothic (Gotik) 1986, Ken Russell'ın yönettiği filmde Polidori rolünde Timothy Spall oynadı.
Haunted Summer (Lanetli Yaz) 1988, Ivan Passer'ın yönettiği filmde Polidori rolünde Alex Winter oynadı.
Remando al viento (Rüzgara Karşı Kürek Çekmek) 1988, Gonzalo Suárez yönetti.
Mary Shelley, 2017, Hayfaa Al-Mansour yönetti.

Ek olarak, Jack Smight'ın yönettiği ve Mary Shelley'nin romanından uyarlanan Frankenstein: Gerçek hikâye (Frankenstein: The True Story, 1973) adlı televizyon filmindeki bir karaktere Polidori'nin adı verildi.

Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]

Polidori, Peter Ackroyd'un Victor Frankenstein'ın Vakâ Defteri (The Casebook of Victor Frankenstein) adlı romanında Frankenstein'ın yaratığı tarafından öldürülen birkaç yardımcı karakterden biri olarak yer alır.^[13]
Polidori, Federico Andahazi'nin Merhametli Kadınlar (The Merciful Women) adlı romanında merkezi bir karakterdir. Kitabın orijinal Arjantin baskısı Las Piadosas olarak adlandırılır. Burada karşılıklı birkaç "iyilik" sonrasında, Annette Legrand'ın kurgusal karakteri tarafından yazılmış The Vampyre'ı alır.^[14]
Polidori, Howard Brenton'ın Kanlı Şiir (Bloody Poetry) adlı oyununda (her ne kadar Brenton ona William diyorsa da) bir karakter olarak görünür.
Polidori, Brooklyn Ann'in Beni Isırın, Majesteleri (Bite Me, Your Grace) adlı tarihî paranormal aşk romanında öne çıkan bir karakter ve olayların katalizörü olarak yer alır.
Polidori, diğer şeylerin yanı sıra 1816 olaylarının kurgusal bir açıklamasını da sunan Emmanuel Carrère'in Gotik Romans (Gothic Romance) adlı romanında, merkezi bir karakterdir. Eserin özgün Fransızca baskısı Bravoure adı ile yayınlanmıştır.
Polidori, Susanna Clarke'ın Jonathan Strange ve Bay Norrell (Jonathan Strange and Mr Norrell) adlı romanında bir karakter olarak görünür.
Polidori, Tom Holland'ın Ölülerin Efendisi (Lord of the Dead) adlı romanında bir vampir olan Lord Byron'ın düşmanı olarak görünür.
Polidori, Benjamin Markovits'in Sahtekarlık (Imposture, 2007) adlı romanının da baş karakteridir.
Polidori aynı zamanda Derek Marlowe'un 1816 yazının kurgulanmış bir yorumunu sunan LB ile Tek Bir Yaz (A Single Summer With L B) adlı romanında da ana karakterdir.
Polidori, Tim Powers'ın Onun Bakışlarının Baskısı (The Stress of Her Regard, 1989) adlı korku romanında pek sempatik olmayan yardımcı bir karakter olarak görünür; burada Polidori, vampirler hakkında yazmaz, onlarla doğrudan ilgilenir. Yazarın, Beni Mezarlar Arasında Gizle (Hide Me Amoung the Graves, 2012) adlı devam kitabında Polidori, roman kahramanlarını, Rosetti ailesindeki yeğenlerini tehdit eden bir vampir olarak görülür.
Paul West'in Lord Byron'ın Doktoru (Lord Byron's Doctor, 1989) adlı romanı, Polidori'nin günlüklerinin bir yeniden yaratımı ve müstehcen bir yorumudur. Yazar, Polidori'yi Byron'a öykünme girişimleri sonunda onu fark edip çözen ve ortadan kaldıran bir edebiyat grubu olarak tasvir eder.
PJ Parker'ın uluslararası çapta üne kavuşan Sudaki Ateş (Fire on the Water: A Companion to Mary Shelley's Frankenstein, 2013) adlı tarihî romanında Polidori, öne çıkan bir karakterdir.
PJ Parker'ın Vampirin Kökeni (Origin of the Vampyre, 2019) adlı tarihi kurgusu, Polidori'nin romanının yayınlanmasını çevreleyen gizem örtüsünü aralıyor.

Opera[değiştir | kaynağı değiştir]

Polidori, John Mueter'in tek perdelik operası Sonsuz Evren (Everlasting Universe)'de anlatıcı olarak işlev kazanır ve çoğu sahnede konuşmacı olarak rolü vardır.

Televizyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Highlander: The Series adlı tv dizisinde Lord Byron'un da yer aldığı "The Modern Prometheus" adlı bölümünde, dizinin değişmez karakterlerinden biri olan Methos, Polidori için dublör (stand-in) görevini yerine getirir. Bir ölümsüz olan Methos, Byron'un akıl hocası, arkadaşı ve doktoruydu; gerçek Polidori'nin o meşhur gecede yaşadığı olayları yaşadı.
Mary Shelley's Frankenhole adlı stop-motion animasyon dizisinde Polidori, Dr. Victor Frankenstein'ın laboratuvar asistanı olarak gösterilen sıradan bir ölümsüz karakterdir.
Tales from the Crypt dizisinin "Ritual" adlı bölümünde Polidori'den bahsedilir.
The X-Files dizisinde, beşinci sezonun "The Post-Modern Prometheus" adlı bölümde John O'Hurley tarafından canlandırılan John Polidori, bölümün antagonistiydi (kötü karakter).
Ungenial Summer (2016) adlı web dizisinde Polidori, Noah McLaughlin tarafından canlandırıldı. Dizi, 1816 yazında geçen olayların günümüze uyarlanıp kurgulandığı bir yapımdı. Bu versiyonda Polidori, doktordan ziyade Lord Byron'ın kişisel asistanı olarak hizmet ediyor.
Horrible Histories adlı CBBC çocuk tv programının "Staggering Storytellers" adlı bölümünde Polidori, kendi özgün öyküsü olan The Vampyre ve Jessica Ransom tarafından canlandırılan Mary Shelley'nin Frankenstein hikâyesinin anlatıldığı kurguda, Lord Byron'un İsviçre'deki Villa Diodati konağında Jalaal Hartley tarafından canlandırıldı.
Doctor Who adlı tv dizisinin The Haunting of Villa Diodati (2020) adlı bölümünde Polidori, Maxim Baldry tarafından bir uyurgezer olarak canlandırılıyor.

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

John William Polidori (2009), William Michael Rossetti (Ed.), Dr. John William Polidori'nin Güncesi, 1816 (Byron, Shelley, vb ilişkin), Cornell, NY: Cornell Üniversite Kütüphanesi, ISBN 978-1-4297-9503-6 .

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Poor Polidori: A Critical Biography of the Author of The Vampyre, Toronto: University of Toronto Press, 1991, ISBN 0-8020-2774-1
^ ^a ^b ^c ^d ^e William Michael Rossetti, (Ed.) (2009), The Diary, Cornell, NY: Cornell Üniversite Kütüphanesi, ISBN 978-1-4297-9503-6
^ "Rieger, "Dr. Polidori and the Genesis of Frankenstein"". knarf.english.upenn.edu. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.
^ Mario Praz, (Ed.) (1968), Three Gothic Novels, Classics, New York: Penguin, s. xxxix, ISBN 0-14-043036-9
^ Frayling, Christopher (13 Eylül 2016). Vampyres: Genesis and Resurrection: from Count Dracula to Vampirella (İngilizce). Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-77349-9. 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
^ Rieger 1963, pp. 461-72
^ Henry R. Viets (1961). ""By The Visitation Of God": The Death Of John William Polidori, M.D., In 1821". 2 (5269). The British Medical Journal: 1773-1775. doi:10.1136/bmj.2.5269.1773. ISSN 0007-1447. PMC 1970869 $2. PMID 14037964. 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
^ John William Polidori M.D. (1819). "Ximenes, The wreath, and other poems". Internet Archive. London : Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown.
^ "The Fall of the Angels, A Sacred Poem". Internet Archive. London : Warren. 1821. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.
^ Jøn, A. Asbjørn (2003). "Vampire Evolution". METAphor (3): 21. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.
^ "The Vampire in Folklore, History, Literature, Film and Television: A Comprehensive Bibliography.". 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.
^ Green plaques, Birleşik Krallık: Westminster, 16 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi
^ The Casebook of Victor Frankenstein, Nan A. Talese/Doubleday, 2008, ISBN 978-0-385-53084-2
^ Las Piadosas, Editorial Sudamericana, 1998

Yararlanılan kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Nigel Leask, "Polidori, John William (1795-1821)", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 Erişim tarihi: 30 Nisan 2006.
Riger, James. Dr. Polidori ve Frankenstein'ın Kökeni (Dr. Polidori and the Genesis of Frankenstein), İngiliz Edebiyatı Araştırmaları 3 (Studies in English Literature 3), 1963: 461-72. (Frankenstein'ın kökeni, 15 Haziran 1816'da John William Polidori ve Percy Bysshe Shelley arasında geçen sohbeti esas alır.)
Rossetti, William Michael, Dr. John William Polidori'nin Günlüğü (The Diary of Dr. John William Polidori), Elkin Matthews, 1911 Erişim tarihi: 2 Ekim 2015.
Stott, Andrew McConnell. The Poet, the Physician and the Birth of the Modern Vampire 21 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Şair, Hekim ve Modern Vampirin Doğuşu), The Public Domain Review, Erişim tarihi: 30 Nisan 2022
Stott, Andrew McConnell. "Şair ve Vampir: Byron'ın Laneti ve Edebiyatın En Büyük Canavarlarının Doğuşu (The Poet and the Vampyre: The Curse of Byron and the Birth of Literature’s Greatest Monsters)" New York: Canongate/Pegasus, 2013.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Vampyres: Lord Byron to Count Dracula", Christopher Frayling, 1991, ISBN 0-571-16792-6 .
"Gothic Romance", Emmanuel Carrère, 1984, ISBN 0-684-19199-7 .

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] Poor Polidori: A Critical Biography of the Author of The Vampyre, Toronto: University of Toronto Press, 1991, ISBN 0-8020-2774-1

[Polidori-2] William Michael Rossetti, (Ed.) (2009), The Diary, Cornell, NY: Cornell Üniversite Kütüphanesi, ISBN 978-1-4297-9503-6

[3] "Rieger, "Dr. Polidori and the Genesis of Frankenstein"". knarf.english.upenn.edu. 16 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.

[4] Mario Praz, (Ed.) (1968), Three Gothic Novels, Classics, New York: Penguin, s. xxxix, ISBN 0-14-043036-9

[5] Frayling, Christopher (13 Eylül 2016). Vampyres: Genesis and Resurrection: from Count Dracula to Vampirella (İngilizce). Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-77349-9. 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.

[6] Rieger 1963, pp. 461-72

[7] Henry R. Viets (1961). ""By The Visitation Of God": The Death Of John William Polidori, M.D., In 1821". 2 (5269). The British Medical Journal: 1773-1775. doi:10.1136/bmj.2.5269.1773. ISSN 0007-1447. PMC 1970869 $2. PMID 14037964. 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.

[8] John William Polidori M.D. (1819). "Ximenes, The wreath, and other poems". Internet Archive. London : Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown.

[9] "The Fall of the Angels, A Sacred Poem". Internet Archive. London : Warren. 1821. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2021.

[10] Jøn, A. Asbjørn (2003). "Vampire Evolution". METAphor (3): 21. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.

[11] "The Vampire in Folklore, History, Literature, Film and Television: A Comprehensive Bibliography.". 30 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2022.

[12] Green plaques, Birleşik Krallık: Westminster, 16 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi

[13] The Casebook of Victor Frankenstein, Nan A. Talese/Doubleday, 2008, ISBN 978-0-385-53084-2

[14] Las Piadosas, Editorial Sudamericana, 1998

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

John William Polidori nedir?, John William Polidori anlamı nedir?, John William Polidori ne demektir?