Sör John Ivan George Cadogan (CBE FIC FRS FRSE FRSC , 8 Ekim 1930 - 9 Şubat 2020) İngiliz organik kimya uzmanı.^[2]

Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Cadogan, Pembrey, Carmarthenshire, Galler, Birleşik Krallık'ta doğdu. Swansea Grammar School'da ve King's College London'da eğitim gördü. Buradan onur ve doktora derecesi aldı. Ayrıca Millar Thomson Madalyası ve Samuel Smiles Ödülü'ne layık görüldü.^[3]

Kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulusal Hizmet yıllarını Porton Down Kimyasal Savunma Kuruluşu'nda kıdemli araştırma görevlisi olarak tamamladı. King's College'a Kimya alanında öğretim görevlisi olarak geri döndü. 32 yaşında, St Andrews Üniversitesi'nde Kimya Profesörü oldu. 6 yıl sonra da Edinburgh Üniversitesi'nde Organik Kimya alanında Profesör unvanını aldı.

İngiliz Petrol Şirketi (British Petroleum)[değiştir | kaynağı değiştir]

1979'da Cadogan, British Petroleum (BP) Araştırma Merkezi'ne Baş Bilim Adamı olarak katıldı. 1981'de dünya çapındaki ilk Araştırma Direktörü oldu ve 1992'ye kadar bu görevi sürdürdü. BP'de geçirdiği süre boyunca, araştırma alanındaki 60 milyon dolardan 450 milyon dolara çıkmış olan bütçeyi yönetti. Küresel ısınma ve karbondioksit salınımı değerlerinin kritik düzeye çıkmasından çok önce, Cadogan çevre duyarlılığı konularına dayalı 50 milyon dolarlık bir program başlattı. Ayrıca BP Chemicals International, BP Gas International ve BP Venezuela divizyonlarında da direktörlük yaptı. BP Solar International, Kaldair International, BP Advanced Composites, BP Vencap'ın Başkanlığını yaptı. BP Ventures ve BP İnovasyon Merkezi'nin CEO'su olarak çalıştı.

BP'de geçirdiği süre boyunca, BP desteğiyle Edinburgh Üniversitesi Kimya Bölümü'nde bağımsız bir araştırma grubu çalışmalarını da sürdürdü. Bu grubun en son yayını 2010'da yapıldı. Araştırmalarının içerikleri organik reaksiyon mekanizmaları, kısa temas süresi reaksiyonları, reaktif ara maddeler (serbest radikaller, nitrenler ve arinler), organofosfor kimyası ve heterosiklik sentez hakkındadır.

İlgi Alanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Cadogan bilimin popülerleşmesiyle özellikle ilgileniyordu. 10.000'den fazla okul çocuğuna ve çok daha fazlasına televizyon aracılığıyla canlı ders verdi. Londra'dan Yeni Zelanda'ya ilk canlı uydu yayınında yer aldı. Aynı zamanda Kimya ve Kimya Mühendisliği öğretiminin iyileştirilmesine adanmış olan Salters's Institute'un yöneticiliği görevinde bulundu.^[2]

Pozisyonlar ve üyelikler[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere Yüksek Öğrenim Finansman Konseylerinin üyesiydi. 1993-2000 yılları arasında Avrupa Birliği Ortak Araştırma Merkezi Guvernörler Kurulu Birleşik Krallık üyesiydi. Aynı zamanda Kraliyet Ceza Adaleti Komisyonu'nun (1991–1993) üyesiydi ve buraya bilimsel konularda yol gösterdi. Kanunda, DNA analizinin çok sınırlı kullanımının aksine yaygın kullanımını sağlayan büyük bir değişiklikte rolü vardır. Bu, parmak izinin ilk kullanılmaya başlanmasından bu yana suç tespitinde atılan en önemli adım olarak değerlendirildi.

Cadogan, Edinburgh Kraliyet Cemiyeti ve Kraliyet Enstitüsü Başkan Yardımcısı olarak görev yaptı. İki kez Kraliyet Cemiyeti Konsey üyeliğinde bulundu. Bilim Araştırma Konseyi Kimya Komitesi Başkanı, Bilim ve Mühendislik Araştırma Konseyi üyesi ve Bilim Kurulu Başkanıydı. Galler Yüksek Öğretim Konseyi'nin kurucu üyesi ve Araştırma Komitesi Başkanıydı. Royal Society of Chemistry'in eski başkanıydı. Savunma Bilimsel Danışma Konseyi'ne sekiz yıl başkanlık yaptı ve ardından sekiz yıl boyunca Savunma Nükleer Güvenlik Komitesi'ne başkanlık yaptı. Kraliyet Savunma Araştırmaları Koleji ve Kraliyet Askeri Bilimler Koleji Konseyi'nin üyesiydi.

1979'dan 2002'ye kadar Londra'daki Imperial College'da geçici Kimya Profesörü ve 1979'dan 2007'ye kadar Swansea, Wales Üniversitesi'nde Kimya alanında Fahri Profesör olarak görev yaptı. Kuruluşundan 2006'ya kadar İrlanda Bilim Vakfı'nın Bilim Politikası Danışmanı olarak görev yaptı.^[3]

1 Ocak 1994'ten 31 Aralık 1998'e kadar Bilim ve Teknoloji Bürosunda Araştırma Konseylerinin ilk Genel Müdürü olarak görev yaptı. Buranın 1998'deki bütçesi 1,33 milyar sterlin idi.

Cadogan, Learned Society of Wales'in ilk başkanıydı. Ayrıca daha önce Belfast, Queen's Üniversitesi'nden ayrılan bir şirket olan Fusion Antibodies Ltd'nin başkanıydı. DNA Research Innovations Ltd'nin başkanı ve yatırımcısıydı.

Başarılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cadogan'a Swansea Üniversitesi, St. Andrews, Edinburgh, Stirling, Aberdeen, Galler, Aix-Marseille, Cranfield, Durham, Glamorgan, Leicester, Londra, Nottingham, Nottingham Trent, Sunderland Üniversitelerinde ve Cardiff Üniversitesi; King's College, Londra; Imperial College, Londra; ve Swansea Metropolitan Üniversitesinden fahri doktora unvanları verilmiştir. Aynı zamanda Royal Academy of Engineering (FREng) ve Royal Society of Chemistry'in Onursal Üyesidir.^[4]

1976'da Edinburgh Kraliyet Cemiyeti Üyeliğine seçildi. Ocak 1991'de şövalyelik aldı. Royal Society of Chemistry, 2010 yılında, "organik kimya alanındaki seçkin araştırmaları ve endüstri ve kamu hizmetlerine yaptığı geniş kapsamlı, farklı ve önemli katkılarının” nedeniyle Lord Lewis Ödülü'nü verdi.

Araştırma ödülleri

Cadogan, Corday Morgan Madalyasının yanı sıra, deneysel kimyadaki en seçkin araştırmayı yayınlayan genç bir kimyacı olarak Kimya Derneği Ödülü'ne layık görüldü. Ayrıca Royal Institute of Chemistry'den 30 yaşın altındaki en umut verici İngiliz kimyagerine verilen Meldola Madalyası da aldı. İskoçya'dayken Royal Society of Chemistry'den Tilden ve Pedler Lectureships ödülünü aldı. 2001 yılında Kimya Endüstrisi Derneği Madalyasını "araştırma, keşif ve buluş yoluyla uygulamalı kimyaya göze çarpan hizmetler" başlığı ile aldı. Diğer bilimsel gelişmeler yanında Cadogan, şu anda yaygın olarak kullanılan ve Cadogan Reaksiyonu olarak bilinen genel bir sentetik kimyasal reaksiyon tanımladı.

2013 yılında Cadogan, Edinburgh Dükü Prens Philip tarafından "araştırması, keşfi ve icadı yoluyla Organik Kimyaya yaptığı olağanüstü katkı ve daha geniş akademi için yarattığı etki nedeniyle Edinburgh Kraliyet Topluluğu Kraliyet Madalyası ile ödüllendirildi."^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]