István Bethlen

István Bethlen
Kont; István Bethlen; de Bethlen
Macaristan Krallığı Başbakanı
	Görev süresi; 14 Nisan 1921 - 24 Ağustos 1931; (10 yıl, 134 gün)
Hükümdar	Miklós Horthy (Naip olarak)
Yerine geldiği	Pál Teleki
Yerine gelen	Gyula Károlyi
Macaristan Dieti Üyesi
	Görev süresi; 31 Ekim 1901 - 16 Kasım 1918; (17 yıl, 16 gün)
	Görev süresi; 18 Şubat 1920 - 2 Şubat 1939; (18 yıl, 349 gün)
Kişisel bilgiler
Doğum	08 Ekim 1874; Gernyeszeg, Macaristan Krallığı ; (günümüzde Gornești, Romanya)
Ölüm	05 Ekim 1946 (71 yaşında); Moskova, Sovyetler Birliği
Evlilik(ler)	Kontes Margit Bethlen de Bethlen
Dini	Kalvinizm

Kont István Bethlen de Bethlen (8 Ekim 1874, Gernyeszeg – 5 Ekim 1946, Moskova) Macar aristokrat ve siyasetçi. 1921 ila 1931 yılları arasında Macaristan başbakanı olarak görev yapmıştır.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Erdel'li soylu bir aileye mensup olan Bethlen 1901 yılında Macar Meclisi'ne seçilmiştir.^[2] Daha sonra 1919 yılında yeni Macar hükûmetinin temsilcisi olarak I. Dünya Savaşı'nın ardından yapılan Paris Barış Konferansı'nda bulunmuştur. Aynı yıl zayıf merkezci Macar hükûmeti çöktü ve kısa süre sonra Béla Kun'un liderliğinde komünist Macaristan Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Bethlen hızlıca Macaristan'a dönerek eski Avusturya-Macaristan İmparatorluğu amirali Miklós Horthy ile birlikte Szeged'de kurulan antikomünist "beyaz" hükûmetin lideriliğini üstlendi. "Beyaz" güçler Macaristan'ın kontrolunü ele geçirdikten sonra Horthy Naip seçildi. Bethlen muhazafakarlarla ittifak yaparak yeniden Macar meclisine girdi.

Kral IV. Károly'nin 1921 yılında Macaristan'a dönerek tahta geçmesi girişimi üzerine Horthy yeni ülkede buna benzer tehditlerin ortadan kaldırılması için Bethlen'den güçlü bir hükûmet kurmasını istedi. Bethlen Ulusal Birlik Partisi'ni kurdu. Oy manipulasyonu, hükûmet görevlerinin dağıtılması ve destekçi sağlamak için seçim yasalarının değiştirilmesi gibi çeşitli yöntemlerle Bethlen Macar siyasetinde karşı konulamaz bir siyasi alet oluşturdu. Bethlen ayrıca Macaristan'ın iki önemli ve güçlü tarafını, Budapeşte'de yaşayan zengin Yahudi sanayiciler ile kırsal bölgelerde yaşayan eski Macar soyluları tek bir çatı altında toplamayı başararak en azından Faşizmin ülkede gücünün artmasını on yıl kadar geciktirmiştir. Ayrıca işçi sendikaları ile de anlaşmaya varıp desteklerini alan Bethlen böylece yurt içinde önemli bir ihtilaf kaynağını da ortadan kaldırmıştır.

Başbakanlığı sırasında Bethlen Macaristan'ı Milletler Cemiyeti'ne soktu^[3] ve Faşist İtalya ile yakın bir ittifak kurdu. 1927 yılında İtalya ile imzalanan Dostluk Anlaşması ile ulusun revizyonist umutlarını daha da ilerletti.^[4] Ancak I. Dünya Savaşı'nın sonunda Macaristan'ın toprak kaybına yol açan Triyanon Antlaşmasının şartlarını değiştirme çabaları sonuçsuz kaldı. Büyük Buhran Macar siyasetini aşırı sağa doğru itti ve Horthy Bethlen'in yerine başbakanlığa Gyula Károlyi'yi getirdi^[5]^[6] Károlyi'nin hemen ardından da tanınan bir Faşist ve Yahudi karşıtı olan Gyula Gömbös geldi.

Siyasi karanlığa itilmiş olan Bethlen Macaristan'ın Nazi Almanyası ile ittifakına karşı çıkan çok az sesten birisiydi. Almanya'nın II. Dünya Savaşını kaybedeceği belirgin hâle gelince Bethlen Müttefik Devletler ile ayrı bir barış antlaşması yapmaya çalıştı ama başarılı olamadı. 1945 baharına gelindiğinde Macaristan'ın büyük bir kısmı ilerleyen Sovyet birliklerinin kontrolü altına girmişti. Sovyetler ile birlikte geri dönen komünistler hemen ülkenin idaresini almak için çalışmaya başladı. Yaşlanan Bethlen'i siyasal güçleri kendilerine karşı birleştirecek bir güç olarak gördüler. Bu nedenle Sovyetler tarafından 1945 Nisan'ında tutuklanmasını sağladılar. Sonrasında Bethlen Moskova'ya götürüldü^[7] ve burada hapishande iken 5 Ekim 1946'da öldü.^[8]

Bethlen, 1930'da Ankara'da Atatürk ile görüştü ve Atatürk'ün verdiği 29 Ekim'deki Cumhuriyet balosuna katıldı.^[9]

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Bethlen Istvan Emlekirata, 1944, Published in Hungarian/Magyar by Zrinyi Katonai Koenyvkiado, 1988.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel

Romsics, Ignác (1995). István Bethlen: A Great Conservative Statesman of Hungary, 1874–1946.. Columbia University Press.

Özel

^ (Macarca) Péter Miklós, "Konfliktus és szolidaritás. Szempontok Horthy Miklós és a katolikus egyház kapcsolatának értelmezéséhez" 13 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Egyháztörténeti Szemle, 2007, II.
^ Romsics 1995, s. 25-26.
^ Romsics 1995, s. 169.
^ Romsics 1995, s. 225.
^ Romsics 1995, s. 298.
^ Romsics, p. 298.
^ Romsics 1995, s. 386.
^ Romsics 1995, s. 388.
^ "20 Eylül 1930 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2". www.gastearsivi.com. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.

Siyasi görevi
Önce gelen: Pál Teleki	Macaristan Başbakanı 1921–1931	Sonra gelen: Gyula Károlyi
Önce gelen: Lajos Hegyeshalmi	Macaristan Maliye Bakanı Geçici 1921	Sonra gelen: Tibor Kállay
Önce gelen: Emil Nagy	Macaristan Adalet Bakanı Geçici 1924	Sonra gelen: Pál Pesthy
Önce gelen: Géza Daruváry	Macaristan Dışişleri Bakanı Geçici 1924	Sonra gelen: Tibor Scitovszky
Önce gelen: István Szabó de Nagyatád	Macaristan Tarım Bakanı Geçici 1924	Sonra gelen: János Mayer
Önce gelen: Pál Pesthy	Macaristan Adalet Bakanı Geçici 1929	Sonra gelen: Tibor Zsitvay

[1] (Macarca) Péter Miklós, "Konfliktus és szolidaritás. Szempontok Horthy Miklós és a katolikus egyház kapcsolatának értelmezéséhez" 13 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Egyháztörténeti Szemle, 2007, II.

[FOOTNOTERomsics199525-26-2] Romsics 1995, s. 25-26.

[FOOTNOTERomsics1995169-3] Romsics 1995, s. 169.

[FOOTNOTERomsics1995225-4] Romsics 1995, s. 225.

[FOOTNOTERomsics1995298-5] Romsics 1995, s. 298.

[6] Romsics, p. 298.

[FOOTNOTERomsics1995386-7] Romsics 1995, s. 386.

[FOOTNOTERomsics1995388-8] Romsics 1995, s. 388.

[9] "20 Eylül 1930 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2". www.gastearsivi.com. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Macaristan Başbakanları
1848 Devrimi	Batthyány Récsey Kossuth Szemere
Macaristan Krallığı	Andrássy Lónyay Szlávy Bittó Wenckheim K. Tisza Szapáry Wekerle Bánffy Széll Khuen-Héderváry I. Tisza Fejérváry Wekerle Khuen-Héderváry Lukács I. Tisza Esterházy Wekerle Hadik
Geçiş dönemi	M. Károlyi Berinkey Garbai Peidl Karşı olarak G. Károlyi Pattantyús-Ábrahám Friedrich Huszár
Kral Naipliği	Simonyi-Semadam Teleki Bethlen Karşı olarak Rakovszky G. Károlyi Gömbös Darányi Imrédy Teleki Keresztes-Fischer Bárdossy Keresztes-Fischer Kállay Sztójay Lakatos
Geçiş dönemi	Szálasi Miklós Tildy F. Nagy Dinnyés
Komünist Macaristan	Dobi Rákosi I. Nagy Hegedüs (I. Nagy) Kádár Münnich Kádár Kállai Fock Lázár Grósz Németh
Macaristan	Antall Boross Horn Orbán Medgyessy Gyurcsány Bajnai Orbán
İtalik vekaleten olduğunu gösterir.

g t d Macaristan dışişleri bakanları
1848 Devrimi	Esterházy K. Batthyány
Macaristan Krallığı	Festetics Wenckheim K. Tisza Orczy Szőgyény-Marich Fejérváry L. Tisza Andrássy Fejérváry Jósika D. Bánffy M. Széchényi Széll G. Széchényi Khuen-Héderváry I. Tisza Khuen-Héderváry Fejérváry Zichy Khuen-Héderváry Lukács Burián I. Tisza Roszner T. Batthyány Zichy
Geçiş dönemi	T. Batthyány M. Károlyi Berinkey Harrer Kun Pogány Kun Ágoston Tánczos Lovászy Somssich
Kral Naipliği	Simonyi-Semadam Teleki Im. Csáky Teleki Gratz Teleki M. Bánffy Daruváry Bethlen Scitovszky Walko G. Károlyi Walko Puky Gömbös Kánya Imrédy Is. Csáky Teleki Bárdossy Keresztes-Fischer Kállay Ghyczy Sztójay Hennyey
Geçiş dönemi	Kemény Gyöngyösi Mihályfi Molnár Rajk
Komünist Macaristan	Kállai Kiss Molnár Boldóczki Horváth Nagy Horváth Sík Péter Puja Várkonyi Horn
Macaristan	Jeszenszky Kovács Martonyi Kovács Somogyi Göncz Balázs Martonyi Navracsics Szijjártó

g t d Macaristan maliye bakanları
1848 Devrimi	Kossuth Batthyány Duschek
Macaristan Krallığı	Lónyay Kerkapoly Szlávy Ghyczy Széll Tisza Szapáry Tisza Wekerle Sr. Lukács Fejérváry Hegedűs Wekerle Sr. Lukács Teleszky Gratz Wekerle Sr. Popovics
Geçiş dönemi	M. Károlyi Szende J. Varga Székely ve Lengyel Székely Miákits Peidl Grünn Korányi
Kral Naipliği	Hegedüs Hegyeshalmi Bethlen Kállay Walko Korányi Bud Wekerle Jr. G. Károlyi Korányi Imrédy Fabinyi Reményi-Schneller
Geçiş dönemi	Vásáry Oltványi Gordon Rácz Nyárádi Gerő
Komünist Macaristan	Kossa Olt Kossa Antos Nyers Tímár Vályi Faluvégi Hetényi Medgyessy Villányi Békesi
Macaristan	Rabár Kupa Szabó Békesi Bokros Medgyessy Járai M. Varga László Draskovics Veres Oszkó Matolcsy M. Varga

g t d Macaristan adalet bakanları
1848 Devrimi	Deák Vukovics
Macaristan Krallığı	Horvát Bittó Pauler Perczel Pauler Fabiny Szilágyi Erdély Plósz Lányi Gegus Polónyi Günther Wekerle Székely Balogh Vázsonyi Grecsák Vázsonyi Tőry
Geçiş dönemi	Buza Berinkey Juhász Nagy Ládai (karşısında Pálmai) Rónai Garami Szászy Baloghy Zoltán Bárczy
Kral Naipliği	Ferdinandy Tomcsányi Daruváry Nagy Bethlen Pesthy Bethlen Zsitvay Lázár Mikecz Tasnádi Nagy Radocsay Antal Vladár
Geçiş dönemi	Budinszky Valentiny Ries
Komünist Macaristan	Molnár Décsi Kovács Erdei Molnár Nezvál Korom Markója Kulcsár
Macaristan	Balsai Vastagh Dávid Bárándy Petrétei Takács Draskovics Forgács Navracsics Trócsányi

g t d Macaristan tarım bakanları
1848 Devrimi	Klauzál Batthyány
Macaristan Krallığı	Gorove Szlávy Zichy Bartal Simonyi Trefort Kemény Széchenyi Szapáry A. Bethlen Fejérváry Festetics I. Darányi Tallián György Feilitzsch I. Darányi Serényi Ghillány Mezőssy Wekerle Serényi
Geçiş dönemi	Buza Csizmadia Nyisztor Hamburger Vántus (karşısında Kintzig) Takács Győry I. Szabó Rubinek
Kral Naipliği	I. Szabó Mayer I. Szabó I. Bethlen Mayer Ivády Purgly Kállay K. Darányi Marschall Sztranyavszky Teleki Bánffy Jurcsek
Geçiş dönemi	Pálffy I. Nagy Kovács Dobi Bárányos Á. Szabó Dobi Csala
Komünist Macaristan	Erdei Hegedüs Erdei Matolcsi Kovács Dögei Losonczi Dimény Romány Váncsa Hütter
Macaristan	F. J. Nagy Gergátz J. Szabó Lakos F. Nagy Torgyán Boros Vonza Németh Gráf Fazekas

István Bethlen nedir?, István Bethlen anlamı nedir?, István Bethlen ne demektir?

István Bethlen nedir?, István Bethlen anlamı nedir?, István Bethlen ne demektir?

István Bethlen

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]