IX. Louis

IX. Louis
IX. Louis
IX. Louis'in El Greco tarafından hazırlanmış portresi
Fransa kralı
Hüküm süresi	1226 - 1270
Taç giymesi	29 Kasim 1226, Reims Katedrali
Önce gelen	VIII. Louis
Sonra gelen	III. Filip
Doğum	25 Nisan 1214; Poissy, Fransa
Ölüm	25 Ağustos 1270 (56 yaşında); Tunus
Defin	Saint-Denis Bazilikası, Fransa
Eş(ler)i	Provance'lı Margaret
Çocuk(lar)ı	İsabella, Navarre Kraliçesi; Fransalı Louis; III. Filip: Fransa Kralı; John Tristan:Valois Kontu; Peter: Perche ve Alençon Kontu; Blanche: Kastilya Veliahtı eşi; Margaret: Brabant Düşeşi; Robert: Clermont Duku; Agnes: Burgundi Düşeşi
Hanedan	Capet Hanedanı
Babası	VIII. Louis
Annesi	Kastilya'lı Blance

IX. Louis (genellikle Saint Louis - San Lui olarak bilinir) (d. 25 Nisan 1214, Poissy, Fransa – ö. 25 Ağustos 1270, Tunus), Capet Hanedanı üyesi olan 9. Fransa Kralıdır. Fransa Kralı VIII. Louis ile "Kastilyalı Blanche 'in oğludur. Kasım 1226 – 1237 döneminde babasının Fransa Kralı olmasından sonra Artois Kontluğu'na geçmiş ve kendisi 1226'da Fransa Kralı oluncaya bu unvanı taşımıştır. 1226'da babası VIII. Louis'in ölümü üzerine henüz 12 yaşındayken Fransa Kralı olmuş ve 1270'te Tunus'ta Sekizinci Haçlı seferini yapmakta iken ölmüştür.

Çok koyu inançlı Katolik Hristiyan olarak bilinmektedir. 1228'da Albigeois Haçlı seferi'ni çok kanlı olarak sona erdirmiş; 1248 ile 1254 döneminde Dimyat ve Mısır'a Yedinci Haçlı seferi'ni ve 1270'te Tunus'a Sekizinci Haçlı seferi'ni yönetmiştir. Büyük masraflar ile toplamış olduğu Hristiyanlar için çok kutsal sayılan birçok eşyaları (bu arada çarmıha gerilerek idamından önce İsa'ya giydirilen "Dikenden Taç"'ın ve İsa'nın çarmıha gerildiği "Gerçek Haç"'ın parçalarını) saklamak için Paris'te Ile-de-France bölgesindeki eski Kraliyet sarayı kompleksi içinde gotik sanat mimari stilinin en güzel örneği sayılan Sainte-Chapelle adlı anıtsal binayı yaptırmıştır. Hristiyan Katolik Kilisesi tarafından 1297'de aziz ilan edilmiş tek Fransız hükümdarıdır ve genellikle "San Lui - Aziz Louis" olarak anılmaktadır.

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Louis 25 Nisan 1214'te Paris yakınlarındaki Poissy'de VIII Louis ve Kastilyalı Blanche'ın oğlu olarak dünyaya geldi^[1] ve orada La Collégiale Notre-Dame kilisesinde vaftiz edildi. Annesi Blanche'ın seçtiği öğretmenler ona Latince, topluluk önünde konuşma, yazma, askeri sanatlar ve devlet yönetimi öğretti.^[2] Dedesi II Philip öldüğünde ve babası kral olduğunda dokuz yaşındaydı.

Louis, babası 8 Kasım 1226'da öldüğünde ise 12 yaşındaydı. Bir ay içinde Reims Katedrali'nde kral olarak taç giydi. Annesi Blanche, onun küçüklüğü sırasında naip olarak Fransa'yı yönetti.^[1] Louis'nin annesi ona dindar Hristiyanlığını aşıladı. Bir keresinde şöyle dediği kaydedilmiştir:^[3]

Seni seviyorum sevgili oğlum, bir annenin çocuğunu sevebileceği kadar; ama ölümcül bir günah işlemen yerine ayaklarımın dibinde ölmeni tercih ederim.

Küçük kardeşi Sicilyalı I. Charles (1227-85) Anjou kontu oldu ve böylece Anjou hanedanını kurdu.

1229 yılında, Louis 15 yaşındayken, annesi Toulouse'lu VII Raymond ile bir anlaşma imzalayarak Albigeois Haçlı Seferi’ne son verdi.^[3]

Louis 27 Mayıs 1234'te Provance'lı Margaret (1221-1295) ile evlendi; ertesi gün Margaret Sens katedralinde taç giydi.^[4] Margaret, daha sonra İngiltere Kralı III Henry ile evlenecek olan Eleanor'un kız kardeşiydi. Yeni kraliçenin dini gayretleri onu kral için çok uygun bir eş haline getirdi ve birlikte ata binmekten, okumaktan ve müzik dinlemekten hoşlandıkları, iyi anlaştıkları kanıtlanmıştır. Margaret'e olan yakınlığı annesinde kıskançlık uyandırmış, o da çifti elinden geldiğince ayrı tutmaya çalışmıştır^[1].

Çağdaşları onun hükümdarlığını kral ve annesi arasında ortak bir yönetim olarak görürken, tarihçiler genellikle Louis'nin 1234'te kişisel olarak yönetmeye başladığına ve annesinin daha çok danışmanlık rolü üstlendiğine inanırlar.^[5] 1252'deki ölümüne kadar annesinin kral üzerinde güçlü bir etkisi olmaya devam etti.^[6]

Hükümdarlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yedinci Haçlı Seferi[değiştir | kaynağı değiştir]

Louis ve takipçileri 4 ya da 5 Haziran 1249'da Mısır'a ayak bastılar ve Dimyat limanını ele geçirerek seferlerine başladılar.^[4]^[7] Bu saldırı Eyyubi imparatorluğunda bazı karışıklıklara neden oldu, özellikle de mevcut Sultan Necmeddin Eyyub ölüm döşeğindeyken. Ancak Avrupalıların Dimyat'tan Nil Nehri üzerinden Kahire'ye doğru yürüyüşü yavaş ilerledi. Nil'in mevsimsel yükselişi ve yaz sıcağı ilerlemelerini imkânsız hale getirdi.^[1] Bu süre zarfında Eyyubi sultanı öldü ve sultanın eşi Şecerüddürr, kendisini kraliçe yapacak ve sonunda Memlüklerin Mısır ordusunun yönetimiyle sonuçlanacak bir güç değişimini harekete geçirdi.

Louis, 8 Şubat 1250'de Fariskur Savaşı'nda ordusunu kaybetti ve Mısırlılar tarafından esir alındı. Sonunda 400.000 livre tournois (bugün yaklaşık 80 milyon ABD doları) fidye ve Dimyat şehrinin teslim edilmesi karşılığında serbest bırakıldı.^[4]

Mısır'daki esaretten kurtulduktan sonra IX. Louis dört yılını Kudüs Krallığı'nı güçlendirmeye adadı ve çabalarını Akka, Sezariye ve Yafa'da yoğunlaştırdı. Haçlıların savunmalarını yeniden inşa etmelerine yardım etmek için kaynaklarını cömertçe kullandı^[8] Suriye ve Mısır'ın ile diplomatik girişimlerde bulundu. 1254 baharında Louis ve kalan kuvvetleri Fransa'ya dönüş yaptı.^[7]

Louis, döneminin Moğol hükümdarlarıyla düzenli yazışmalar ve elçi alışverişlerini sürdürdü. 1248'deki ilk Haçlı seferi sırasında, Ermenistan ve İran'da konuşlanmış Moğol askeri liderineden elçiler aldı.^[9] Moğol askeri lideri, Mısır ve Suriye'deki Müslüman güçlerin birleşmesini önlemek için Bağdat'ı hedef alırken Louis'nin Mısır'da bir saldırı başlatmasını önerdi. Bunun üzerine Louis, bir rahip olan André de Longjumeau'yu Moğolistan'daki Hangan Güyük Han'a (hükümdarlığı 1246-1248) gönderdi. Ancak Güyük'ün ölümü elçinin gelişinden önce gerçekleşti ve dul eşi ve naip vekili diplomatik teklifi reddetti.^[10]

Sekizinci Haçlı Seferi ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris'te 24 Mart 1267'de yapılan bir parlamentoda Louis ve üç oğlu "haçı aldılar". Misyonerlerin raporlarını duyan Louis, Tunus'a inmeye karar verdi ve küçük kardeşi Anjou'lu Charles'a orada kendisine katılmasını emretti. Aralarında İngiliz prensi Edward’ın de bulunduğu Haçlılar 17 Temmuz 1270'te Kartaca'ya vardılar, ancak kampta hastalık baş gösterdi.^[8]

Louis 25 Ağustos 1270'te Tunus'ta ordusunu kasıp kavuran dizanteri salgınında öldü.^[11]^[12] Avrupa geleneklerine göre cesedi Fransa'ya gönderilmeden önce mos Teutonicus olarak bilinen işleme tabi tutuldu.^[13] Louis'nin Fransa Kralı olarak yerine oğlu III Philip geçti.

Louis'nin küçük kardeşi Charles, onun kalbini ve bağırsaklarını muhafaza ederek Palermo yakınlarındaki Monreale Katedraline gömülmek üzere nakletmiştir.^[14]

Çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Blanche (12 Temmuz/4 Aralık 1240 - 29 Nisan 1244), bebekken öldü.^[1]
Isabella (2 Mart 1241 - 28 Ocak 1271), Navarre'lı II Theobald ile evlendi.^[15]
Louis (23 Eylül 1243/24 Şubat 1244 - 11 Ocak/2 Şubat 1260). 1259 Noel'inden sonra hastalandı ve yeni yıldan kısa bir süre sonra, on beş yaşında, on altıncı doğum gününden bir ay önce öldü.^[15]
III Philip (1 Mayıs 1245 - 5 Ekim 1285)
John (1246/1247 - 10 Mart 1248), bebekken öldü.^[1]
John Tristan (8 Nisan 1250 - 3 Ağustos 1270), Doğumundan iki gün önce kralın Memlükler tarafından esir alınması, triste olayı nedeniyle çocuğa Tristan adının verilmesine neden oldu. Tunus'ta ordu dizanteri salgını yaşadı. John Tristan bu hastalıktan ölen kurbanlardan biriydi ^[1]
Peter (1251 - 6/7 Nisan 1284) 1269'da ve 1284'te Alençon Kontu, Blois ve Chartres Kontu,1272 ve 1284'te Guise Senyörü oldu. Aynı zamanda Perche Kontuydu. Peter 1272 yılında Châtillon'lu Joan ile evlendi, iki oğulları oldu.^[1]
Blanche (1253 başları - 17 Haziran 1320), Kastilya Ferdinand de la Cerda ile evlendi ve iki oğlu oldu.^[1]
Margaret (1255 başları - Temmuz 1271), Brabant Dükü I. John ile evlendi. Margaret 1271 yılında bir erkek çocuk doğurdu. Anne ve bebek hayatta kalamadı ve her ikisi de doğumdan kısa bir süre sonra öldü.^[1]
Robert (1256 - 7 Şubat 1317),Burgundy'li Beatrice ile evlendi. III Philip'ün meşru erkek soyu 1589'da öldüğünde Fransız tacı onun erkek soyundan gelen IV Henry 'e (ilk Bourbon kralı) geçti.^[1]
Agnes (1260 - 19/20 Aralık 1327), Burgonya Dükü II Robert ile evlendi ve sekiz çocuk annesi oldu.Kocasının 1306'da ölümü üzerine Agnes, 1311'de yetişkinliğe erişene kadar küçük oğlu Hugh için Burgonya naibi olarak görev yaptı.^[1]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Richard, Jean (27 Mart 1992). Saint Louis: Crusader King of France. Abridged edition (İngilizce). Birrell, Jean tarafından çevrildi. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-38156-7. 12 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ "Sacred Worship | Archdiocese of St Louis". www.archstl.org. 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ ^a ^b Sumption, Jonathan (15 Haziran 2000). The Albigensian Crusade (İngilizce). Londra: Faber & Faber. ISBN 978-0-571-20002-3. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ ^a ^b ^c Tyerman, Christopher (28 Şubat 2009). God’s War: A New History of the Crusades. 50542nd edition (İngilizce). Cambridge, Mass: Belknap Press: An Imprint of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03070-1. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: St. Louis IX". www.newadvent.org. 4 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ Shadis, M. (24 Ağustos 2002). Political Women in the High Middle Ages: Berenguela of Castile and Her Family. 2009th edition (İngilizce). New York, NY: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-23473-7. 15 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ ^a ^b "Crusades - Holy Wars, Jerusalem, Europe | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ ^a ^b "de France, Louis IX b. 25 Apr 1214 Poissy, Yvelines, Île-de-France, France d. 25 Aug 1270 Tunis, Tunisia: The Thoma Family". www.thomafamily.org. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ Berriah, Mehdi (30 Ekim 2021). "ʿAyn Ǧālūt (658/1260). Re‑evaluating a So‑called Decisive Battle". Annales islamologiques (İngilizce) (55): 63-88. doi:10.4000/anisl.9559. ISSN 0570-1716. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ "René Grousset. <italic>The Empire of the Steppes: A History of Central Asia</italic>. Translated from the French by Naomi Walford. New Brunswick: Rutgers University Press. 1970. Pp. xxx, 687. $17.50". The American Historical Review. Ekim 1971. doi:10.1086/ahr/76.4.1204. ISSN 1937-5239.
^ "The Routledge Companion to the Crusades". Routledge & CRC Press (İngilizce). 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ Cross, F. L.; Livingstone, E. A., (Ed.) (1 Ocak 2005). "The Oxford Dictionary of the Christian Church". doi:10.1093/acref/9780192802903.001.0001.
^ "Danielle Westerhof - Death and The Noble Body in Medieval England (2008, Boydell Press) | PDF | Chivalry". Scribd (İngilizce). 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
^ Bouchard, Constance B. (18 Mayıs 2010). "The Making of Saint Louis: Kingship, Sanctity, and Crusade in the Later Middle Ages. By M. Cecilia Gaposchkin. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 2008. xx+331 pp. $45.00 cloth." Church History. 79 (2): 436-437. doi:10.1017/s0009640710000168. ISSN 0009-6407.
^ ^a ^b Jordan, William Chester. "William C. Jordan, "A Border Policy? Louis IX and the Spanish Connection," in Yuen-Gen Liang and Jarbel Rodriguez, eds., Authority and Spectacle in Medieval and Early Modern Europe: Essays in Honor of Teofilo F. Ruiz (London: Routledge, 2017), 21-32". 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

12. ve 13. yyy kronikcisi "John de Joinville"'in "Memoirs of Louis IX. King of France (commonly called Sait Louis)" adli kitabinin Ingilizce cevirisi 17 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
"FMG MedLands" Projesinde Fransa Krallari "LOUIS IX 1226-1270" maddesi12 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Önce gelen: VIII. Louis	Fransa kralı 1270 - 1285	Sonra gelen: III. Filip

[:4-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Richard, Jean (27 Mart 1992). Saint Louis: Crusader King of France. Abridged edition (İngilizce). Birrell, Jean tarafından çevrildi. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-38156-7. 12 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[2] "Sacred Worship | Archdiocese of St Louis". www.archstl.org. 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[:1-3] Sumption, Jonathan (15 Haziran 2000). The Albigensian Crusade (İngilizce). Londra: Faber & Faber. ISBN 978-0-571-20002-3. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[:2-4] Tyerman, Christopher (28 Şubat 2009). God’s War: A New History of the Crusades. 50542nd edition (İngilizce). Cambridge, Mass: Belknap Press: An Imprint of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03070-1. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[5] "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: St. Louis IX". www.newadvent.org. 4 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[6] Shadis, M. (24 Ağustos 2002). Political Women in the High Middle Ages: Berenguela of Castile and Her Family. 2009th edition (İngilizce). New York, NY: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-23473-7. 15 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[:3-7] "Crusades - Holy Wars, Jerusalem, Europe | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[thomafamily.org-8] "de France, Louis IX b. 25 Apr 1214 Poissy, Yvelines, Île-de-France, France d. 25 Aug 1270 Tunis, Tunisia: The Thoma Family". www.thomafamily.org. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[9] Berriah, Mehdi (30 Ekim 2021). "ʿAyn Ǧālūt (658/1260). Re‑evaluating a So‑called Decisive Battle". Annales islamologiques (İngilizce) (55): 63-88. doi:10.4000/anisl.9559. ISSN 0570-1716. 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[10] "René Grousset. <italic>The Empire of the Steppes: A History of Central Asia</italic>. Translated from the French by Naomi Walford. New Brunswick: Rutgers University Press. 1970. Pp. xxx, 687. $17.50". The American Historical Review. Ekim 1971. doi:10.1086/ahr/76.4.1204. ISSN 1937-5239.

[11] "The Routledge Companion to the Crusades". Routledge & CRC Press (İngilizce). 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[12] Cross, F. L.; Livingstone, E. A., (Ed.) (1 Ocak 2005). "The Oxford Dictionary of the Christian Church". doi:10.1093/acref/9780192802903.001.0001.

[13] "Danielle Westerhof - Death and The Noble Body in Medieval England (2008, Boydell Press) | PDF | Chivalry". Scribd (İngilizce). 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[14] Bouchard, Constance B. (18 Mayıs 2010). "The Making of Saint Louis: Kingship, Sanctity, and Crusade in the Later Middle Ages. By M. Cecilia Gaposchkin. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press, 2008. xx+331 pp. $45.00 cloth." Church History. 79 (2): 436-437. doi:10.1017/s0009640710000168. ISSN 0009-6407.

[:5-15] Jordan, William Chester. "William C. Jordan, "A Border Policy? Louis IX and the Spanish Connection," in Yuen-Gen Liang and Jarbel Rodriguez, eds., Authority and Spectacle in Medieval and Early Modern Europe: Essays in Honor of Teofilo F. Ruiz (London: Routledge, 2017), 21-32". 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

g t d Fransa hükümdarları
Detaylı soyağacı Basitleştirilmiş soyağacı Frank kralları listesi Fransa hükümdarları listesi
Merovenjler (509-751)	I. Clovis I. Childebert I. Clotaire I. Charibert Guntram I. Chilperic I. Sigebert II. Childebert II. Chlothar I. Dagobert II. Sigebert II. Clovis III. Chlothar II. Childeric III. Theuderic IV. Clovis III. Childebert III. Dagobert II. Chilperic IV. Chlothar IV. Theuderic III. Childeric
Karolenjler, Robertiyenler ve Bosonîler (751-987)	III. Pepin I. Carloman Şarlman (I. Charles) I. Louis II. Charles II. Louis III. Louis II. Carloman III. Charles Eudes^R III. Charles I. Robert^R Rodolphe^B IV. Louis Lothaire V. Louis
Capet Hanedanı (987-1328)	Hugues Capet II. Robert I. Henri I. Philippe VI. Louis VII. Louis II. Philippe VIII. Louis IX. Louis III. Philippe IV. Philippe X. Louis I. Jean V. Philippe IV. Charles
Valois Hanedanı (1328-1589)	VI. Philippe II. Jean V. Charles VI. Charles VII. Charles XI. Louis VIII. Charles XII. Louis I. François II. Henri II. François IX. Charles III. Henri
Lancaster Hanedanı (1422-1453)	VI. Henry
Bourbon Hanedanı (1589-1792)	IV. Henri XIII. Louis XIV. Louis XV. Louis XVI. Louis XVII. Louis
Bonapart Hanedanı (1804-1814; 1815)	Napolyon II. Napolyon
Bourbon Hanedanı (1814-1815; 1815-1830)	XVIII. Louis X. Charles XIX. Louis V. Henri
Orléans Hanedanı (1830-1848)	I. Louis-Philippe II. Louis-Philippe
Bonapart Hanedanı (1852-1870)	III. Napolyon
Tartışmalı hükümdarlar eğik gösterilmiştir.

IX. Louis nedir?, IX. Louis anlamı nedir?, IX. Louis ne demektir?