Valide Sultan (I. Mustafa'nın annesi)

Valide Sultan
Valide Sultan
Valide Sultan
Hüküm süresi	22 Kasım 1617 – 26 Şubat 1618; (İlk dönem)
Önce gelen	Handan Sultan
Sonra gelen	Mahfiruz Hatice Sultan
Hüküm süresi	10 Mayıs 1622 – 10 Eylül 1623; (İkinci dönem)
Önce gelen	Mahfiruz Hatice Sultan
Sonra gelen	Kösem Sultan
Doğum	1572
Ölüm	1642; Edirne, Osmanlı İmparatorluğu
Eş(ler)i	III. Mehmed
Çocuk(lar)ı	Şehzade Mahmud; I. Mustafa; Gevher Sultan
Hanedan	Osmanlı Hanedanı
Dini	İslam

Valide Sultan (d. 1572 - ö. 1642), I. Mustafa'ın validesi ve III. Mehmed'in hasekisi. Gerçek adı bilinmemektedir.^[1]

Kimliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Kökeni^[2] ve gerçek adı^[2]^[3] hiçbir Osmanlı kaynağında geçmediğinden dolayı bilinmemektedir.^[1] İsminin Halime Sultan olduğu 1878 tarihli el yazması bir silsile mecmuasında geçmektedir ancak başka bir kaynakla teyit edilememektedir.^[4] Bazı yazarlar Abaza asıllı olduğunu belirtmiştir.^[3] Nedeni bilinmemekle birlikte bazı kaynaklarda adı geçmediğinden dolayı kendisinden Fuldâne Sultan diye bahsedilmiştir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

III. Mehmed'in Haseki Sultan'larından biridir. Hareme girişinin ardından ilk olarak Şehzade Mahmud'u doğurdu. Daha sonra da I. Mustafa'yı 1590-1591’de dünyaya getirdi.^[5]

Haseki sultanlık dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Oğlunun tahta çıkabilmesi için çalışan Valide Sultan'ın çabaları öğrenilip bir de üstüne Şehzade Mahmud'un III. Mehmed'in iktidarını tehdit edebilecek sözleri bardağı taşıran son damla oldu.^[6] Safiye Sultan'ın da etkisiyle şehzade bir gece dairesinde gizlice boğduruldu.^[7] Valide Sultan da bu olaydan sonra Eski Saray'a gönderildi. Haremde Safiye Sultan'dan sonra gelen Haseki Handan Sultan Şehzade Mustafa ile ilgilendi. I. Ahmed tahta çıktıktan sonra da Handan Valide Sultan, Valide Sultan'ın tek oğlunun öldürülmesine engel oldu.^[8] Valide Sultan'ın ölümünden sonra da uzun bir süre bu konu kapalı kaldı. Ancak 1612 yılında Şehzade Mustafa'nın öldürülmesi fikri canlandıysa da Kösem Sultan'ın etkisiyle bu fikirden padişah vazgeçirildi.^[9]

Valide sultanlık dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Mustafa tahta geçtiğinde Valide Sultan da Eski Saray'dan gelerek yıllardır boş kalan Valide Sultan dairesine yerleşti. Ancak bir sorun vardı, kayınvalidesi Safiye Sultan hala hayattaydı. Safiye Sultan hem eşi III. Murad hem de oğlu III. Mehmed zamanında saray politikasında çok etkili olmuş bir Valide Sultan'dı. İki torununun da padişahlığını gördü. Fakat Osmanlı geleneğine göre padişahın babaannesi değil, annesi Valide Sultan olarak devletin en güçlü kadını oluyordu. Her ne kadar Valide Sultan etkili olmak istese de oğlunun akli dengesinde oluşan problem onun da yaşamını etkiledi. Güçlü olabilecekken tıpkı Handan Sultan gibi kısa süren bir dönem Valide Sultan olduğundan yeterince parlayamadı.

Oğlu I. Mustafa'nın ilk saltanatında iktidar Valide Sultan ve kızı Gevher Sultan'la evli olan damadı Kara Davut Paşa elindeydi. 1618 senesinde oğlu tahttan indirildi ve yerine II. Osman çıktı, fakat 1622'de yeniden tahta çıktı ve ertesi yıl tekrar indirildi. Valide Sultanlık makamını kaybetti.

Sonraki yaşamı ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Leslie Peirce'ye göre I. Mustafa'nın annesinin maaşı oğlu tahttan indirilir indirilmez 3.000 akçeden 2.000 akçeye indirildi. Oysa Safiye Sultan oğlunun ölümünden sonra kendi ölümüne kadar düzenli olarak 3.000 akçe maaş almaya devam etmişti. Oğlu tahttan indirildikten sonra sakin bir yaşam sürdü.^[10]^{[daha iyi kaynak gerekli]}

Çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehzade Mahmud - (1587-1603)
Gevher Sultan - (Kara Davud Paşa'nın eşi)
I. Mustafa - (1591-1639)

Popüler kültürdeki yeri[değiştir | kaynağı değiştir]

12 Kasım 2015'te Star TV'de yayınlanmaya başlayan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde Aslıhan Gürbüz canlandırılmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, Sayfa: 237
^ ^a ^b Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Sultanları, 12. baskı, s. 232
^ ^a ^b TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 272
^ Günhan Börekçi, İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan: III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Krizi, s. 58, dipnot: 28
^ "MUSTAFA I - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2022.
^ Bakınız Şehzade Mahmud (III. Mehmet'in oğlu)
^ Bakınız Safiye Sultan, Başlık: Valide Sultanlık dönemi, Alt Başlık: Şehzade Mahmud'un boğdurulması
^ Enver Behnan Şapolyo, Osmanlı Sultanları Tarihi, Rafet Zaimler Yayınevi, Basım Tarihi: 1961, Sayfa: 226
^ Günhan Börekçi, İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasî Krizi, Sayfa: 94 ve 95
^ Haber, Internet (2 Haziran 2016). "Halime Sultan kimdir hayatı bakın nasıl öldü!". www.internethaber.com/halime-sultan-kimdir-hayati-bakin-nasil-oldu-1598646h.htm. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Imperial Harem : Women and Sovereignty in the Ottoman Empire 1993 6 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oxford University Press, ISBN 0-19-508677-5.
[1]

Önce gelen: Handan Sultan	Valide Sultan 1617–1618	Sonra gelen: Mahfiruz Hadice Sultan
Önce gelen: Mahfiruz Hadice Sultan	Valide Sultan 1622–1623	Sonra gelen: Kösem Sultan

[:3-1] Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, Sayfa: 237

[sakaoglu-2] Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Sultanları, 12. baskı, s. 232

[:1-3] TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 272

[:0-4] Günhan Börekçi, İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan: III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Krizi, s. 58, dipnot: 28

[5] "MUSTAFA I - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2022.

[6] Bakınız Şehzade Mahmud (III. Mehmet'in oğlu)

[7] Bakınız Safiye Sultan, Başlık: Valide Sultanlık dönemi, Alt Başlık: Şehzade Mahmud'un boğdurulması

[8] Enver Behnan Şapolyo, Osmanlı Sultanları Tarihi, Rafet Zaimler Yayınevi, Basım Tarihi: 1961, Sayfa: 226

[9] Günhan Börekçi, İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasî Krizi, Sayfa: 94 ve 95

[10] Haber, Internet (2 Haziran 2016). "Halime Sultan kimdir hayatı bakın nasıl öldü!". www.internethaber.com/halime-sultan-kimdir-hayati-bakin-nasil-oldu-1598646h.htm. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Osmanlı padişah eşleri
Valide sultanlar	Nilüfer Hatun Devlet Hatun Emine Hatun Hüma Hatun I. Gülbahar Hatun Ayşe Hafsa Sultan Nurbanu Sultan Safiye Sultan Handan Sultan Valide Sultan (I. Mustafa'nın annesi) Mahfiruz Hatice Sultan Kösem Sultan Hatice Turhan Sultan Saliha Dilaşub Sultan Emetullah Râbia Gülnûş Sultan Saliha Sebkati Sultan Şehsuvar Sultan Mihrişah Valide Sultan Ayşe Sineperver Sultan Nakşidil Sultan Bezmiâlem Valide Sultan Pertevniyal Sultan Şevkefza Sultan Rahîme Perestû Sultan
Hatunlar	Halime Hatun Malhun Hatun Asporça Hatun Theodora Hatun Gülçiçek Hatun Tamara Hatun Devletşah Hatun Olivera Despina Hatun Hafsa Hatun Hatice Halime Hatun Mara Hatun Sitti Mükrime Hatun Çiçek Hatun Gülşah Hatun Anna Hatun Helena Hatun II. Gülbahar Hatun I. Ayşe Hatun Hüsnüşah Hatun Bülbül Hatun Gülruh Hatun Şirin Hatun Nigâr Hatun II. Ayşe Hatun Gülfem Hatun Fülane Hatun Akile Hatun Meylişah Hatun
Haseki sultanlar	Mahidevran Sultan Hürrem Sultan Ayşe Sultan Ayşe Sultan Hatice Muazzez Sultan Telli Hümaşah Sultan Şivekar Sultan Rabi'a Sultan
Kadınefendiler	Emine Mihrişah Kadınefendi Rabia Şermi Kadınefendi Aşubcan Kadınefendi Hoşyar Kadın Tirimüjgan Kadınefendi Gülcemal Kadınefendi Düzdidil Kadınefendi Dürrinev Kadınefendi Hayranıdil Kadınefendi Neşerek Kadınefendi Nâzikedâ Kadınefendi Bedrifelek Kadınefendi Bidâr Kadınefendi Mezîde Kadınefendi Müşfika Kadınefendi Emine Nazikeda Kadınefendi Kamures Kadınefendi
İkballer	Nükhetsezâ Hanım Gülüstü Hanım Serfiraz Hanım Peyveste Hanım Fatma Pesend Hanım Behice Hanım Saliha Naciye Hanım Nimet Nevzad Hanım Nevvare Hanım

g t d Osmanlı Hanedanı
Soyağacı (padişah eşleri)
Osmanlı padişahları	Osman Gazi Orhan Gazi I. Murad I. Bayezid I. Mehmed II. Murad II. Mehmed II. Bayezid I. Selim I. Süleyman II. Selim III. Murad III. Mehmed I. Ahmed I. Mustafa II. Osman IV. Murad İbrahim IV. Mehmed II. Süleyman II. Ahmed II. Mustafa III. Ahmed I. Mahmud III. Osman III. Mustafa I. Abdülhamid III. Selim IV. Mustafa II. Mahmud Abdülmecid Abdülaziz V. Murad II. Abdülhamid V. Mehmed VI. Mehmed
Padişah anneleri	Halime Hatun Malhun Hatun Nilüfer Hatun Gülçiçek Hatun Devlet Hatun Emine Hatun Hüma Hatun Sitti Mükrime Hatun / I. Gülbahar Hatun II. Gülbahar Hatun / I. Ayşe Hatun Ayşe Hafsa Sultan Hürrem Sultan Nurbanu Sultan Safiye Sultan Handan Sultan Valide Sultan (I. Mustafa'nın annesi) Mahfiruz Hatice Sultan Kösem Sultan Hatice Turhan Sultan Saliha Dilaşub Sultan Hatice Muazzez Sultan Emetullah Râbia Gülnûş Sultan Saliha Sebkati Sultan Şehsuvar Sultan Emine Mihrişah Kadınefendi Rabia Şermi Kadınefendi Mihrişah Valide Sultan Ayşe Sineperver Sultan Nakşidil Sultan Bezmiâlem Valide Sultan Pertevniyal Sultan Şevkefza Sultan Tirimüjgan Kadınefendi Gülcemal Kadınefendi Gülüstü Hanım
Hanedan reisleri	Abdülmecid Ahmed Nihad Efendi Osman Fuad Efendi Mehmed Abdülaziz Efendi Ali Vâsıb Efendi Mehmed Orhan Osmanoğlu Ertuğrul Osman Osmanoğlu Osman Bayezid Osmanoğlu Dündar Abdülkerim Osmanoğlu Harun Osmanoğlu
Osmanlı padişah eşleri Osmanlı şehzadeleri Osmanlı padişah kızları

I. Mustafa'nın annesi nedir?, I. Mustafa'nın annesi anlamı nedir?, I. Mustafa'nın annesi ne demektir?