Haydaca

Haydaca
Haydaca
X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil
Ana dili olanlar	Kanada (Britanya Kolombiyası, Haida Gwaii), ABD (Alaska, Galler Prensi Adası)
Konuşan sayısı	birinci dil: 55 (1995) (tarih gerekli)
Dil ailesi	Varsayılan Haydaca;
Yazı sistemi	Latin (Hayda varyantı)
Dil kodları
ISO 639-2	hai
ISO 639-3	[[ISO639-3:hai (makdodil); hdn (Kuzey); hax (Kuzey)\|hai (makdodil); hdn (Kuzey); hax (Kuzey)]]

Haydaca ya da Hayda dili (kendilerince X̲aat Kíl, X̲aadas Kíl, X̲aayda Kil; İngilizce Haida; Rusça хайда), Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin Haida Gwaii adasında (eski adı: Queen Charlotte Adası) ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Galler Prensi adasında Haydalar tarafından konuşulan izole dillerden ya da Na-Dene dillerinden tehlike altındaki Kızılderili dilidir. Na-Dene grubu içinde tek başına alt grupta toplanır. Diğer alt grubu Tlingitçe ile Eyak-Atabask dilleri oluşturur. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor.^[3] 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmış ve bugün ancak Masset, Skidegate ve Hydaburg köylerinde yaşamaktadırlar.

Lehçeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2 lehçesi vardır ve her ikisi de ayrı diller olarak da sınıflandırılır. Dil bilgisi açısından çoğunlukla aynı olan lehçeler ancak fonolojik ve leksikolojik farklılıklar sergiler.^[4]

Kuzey Haydacası^[5]
- Alaska (ya da Kaigani) Haydacası^[5]
- Masset (ya da North Graham Adası) Haydacası^[5]
Güney Haydacası^[5]
- Skidegate Haydacası^[5]
- Ninstints Haydacası (tükendi)^[5]

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Haydacanın Tlingitçe ile genetik benzerliği olduğu ilk kez 1894 yılında Franz Boas tarafından öne sürülmüş, dil bilimci Edward Sapir de 1915 yılında Na-Dene dillerine dahil etmiştir.^[6] Bu sınıflandırma daha sonra aralarında Swanton, Pinnow, Greenberg ve Ruhlen'in bulunduğu dil bilimcilerce de kabul görmüştür.^[6] Bugün ise daha çok izole dil olarak sınıflandırılmaktadır.^[7] Dene-Yenisey dilleri ailesinin kurucusu olan Edward Vajda'ya göre Haydaca ile Na-Dene (Tlingit-Eyak-Atabask) dilleri arasında genetik bağ yoktur. Haydaca hariç Na-Dene dilleri ile Sibirya'daki Yenisey dilleri arasında benzerliğe dayanarak 2006-2010 yılları arasında Dene-Yenisey hipotezini geliştirmiştir.^[8]^[9] Bugün bu hipotez Alaska Yerli Dil Merkezi tarafından da desteklenmektedir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Alaska Yerli Dil Merkezi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Haida, Northern". SIL International. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2012.
^ "Haida, Southern". SIL International. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2012.
^ "Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics". 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012.
^ Lachler, Jordan (n.d.). "Haida Language Mainpage". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2008.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Enrico, John (2003). Haida Syntax. University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-1822-2
^ ^a ^b Enrico, John (2004). "Toward Proto – Na-Dene". Anthopological Linguistics 46 (3): 229–302
^ Schoonmaker, Peter K.; Bettina Von Hagen, Edward C. Wolf (1997). The Rain Forests of Home: Profile Of A North American Bioregion. Island Press. ISBN 1-55963-480-4
^ Edward Vajda (2008), The Siberian origins of Na-Dene languages, Dene-Yeniseic Symposium, University of Alaska, Anchorage, Feb. 29, 2008
^ Edward Vajda (2008), A Siberian link with Na-Dene languages 2 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dene-Yeniseic Symposium, Fairbanks

[eth_n-1] "Haida, Northern". SIL International. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2012.

[eth_s-2] "Haida, Southern". SIL International. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2012.

[refAnlcpop-3] "Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics". 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012.

[hlorg-4] Lachler, Jordan (n.d.). "Haida Language Mainpage". 1 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2008.

[enr-5] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Enrico, John (2003). Haida Syntax. University of Nebraska Press. ISBN 0-8032-1822-2

[e2004-6] Enrico, John (2004). "Toward Proto – Na-Dene". Anthopological Linguistics 46 (3): 229–302

[7] Schoonmaker, Peter K.; Bettina Von Hagen, Edward C. Wolf (1997). The Rain Forests of Home: Profile Of A North American Bioregion. Island Press. ISBN 1-55963-480-4

[8] Edward Vajda (2008), The Siberian origins of Na-Dene languages, Dene-Yeniseic Symposium, University of Alaska, Anchorage, Feb. 29, 2008

[9] Edward Vajda (2008), A Siberian link with Na-Dene languages 2 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dene-Yeniseic Symposium, Fairbanks

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Haydaca nedir?, Haydaca anlamı nedir?, Haydaca ne demektir?