Harry Potter

*Harry Potter*
	Harry Potter ve Felsefe Taşı; Harry Potter ve Sırlar Odası; Harry Potter ve Azkaban Tutsağı; Harry Potter ve Ateş Kadehi; Harry Potter ve Zümrüdüanka Yoldaşlığı; Harry Potter ve Melez Prens; Harry Potter ve Ölüm Yadigârları; Harry Potter ve Lanetli Çocuk
Yazar	J.K. Rowling
Çevirmen	Ülkü Tamer, Sevin Okyay, Kutlukhan Kutlu
Ülke	İngiltere
Dil	İngilizce
Tür	Fantezi, drama, genç yetişkin kurgu, gizem, gerilim
Yayımcı	Yapı Kredi Yayınları
Yayım tarihi	1997
Türkçe yayım tarihi	1999
Kitap sayısı	7

Harry Potter, İngiliz yazar J. K. Rowling tarafından yazılmış yedi fantastik romandan oluşan bir seridir. Romanlar, Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulu'nda eğitim gören genç büyücü Harry Potter ile arkadaşları Hermione Granger ve Ron Weasley'nin yaşamlarını konu alır. Ana hikâye Harry'nin karanlık bir büyücü olan Lord Voldemort'un ölümsüz olmayı, Sihir Bakanlığı olarak bilinen büyücü yönetim kurulunu devirmeyi ve tüm büyücüleri ve Muggle'ları (büyülü olmayan insanlar) boyun eğdirmeye çalışması ve buna karşı bir hayat mücadelesi vermesidir.

Serinin ilk romanı Harry Potter ve Felsefe Taşı'nın 26 Haziran 1997'de yayımlanmasından bu yana kitaplar dünya çapında büyük bir popülerlik ve ticari başarı elde etti. Eleştirmenlerden olumlu eleştiriler alan kitaplar, çocukların yanı sıra geniş bir yetişkin kitlenin de ilgisini çekti ve genç yetişkin edebiyatının temel taşlarından biri olarak kabul gördü.^[1] Şubat 2018 itibarıyla 80 dile çevrilerek dünya genelinde 500 milyondan fazla satan seri, tarihin en çok satan kitap serisi hâline geldi.^[2] Serinin son dört kitabı arka arkaya tarihin en hızlı satan kitabı rekorunu kırdı. Son kitap, piyasaya çıktığı ilk 24 saat içinde ABD'de yaklaşık 11 milyon kopya sattı.

Serinin yedi kitabı, Warner Bros. Pictures tarafından sekiz filmden oluşan bir seriye dönüştürüldü. Şubat 2020 itibarıyla Harry Potter film serisi tüm zamanların en yüksek hasılat yapan üçüncü film serisi haline geldi. 2016 itibarıyla Harry Potter franchise'ının toplam değerinin 25 milyar dolar olduğu tahmin edilmekte,^[3] bu da onu tüm zamanların en çok hasılat elde eden medya frenchise'larından biri yapmaktadır.

Harry Potter dünyası; fantezi, drama, okul hikâyesi (gizem, gerilim, macera, korku ve romantizm unsurlarını içeren) dâhil olmak üzere birçok edebî türünü kapsar. Rowling'e göre serinin ana teması ölüm ve yaşamdır.^[4] Serideki diğer başlıca temalar ise ön yargı, yozlaşma ve çılgınlıktır.^[5]

Kitapların ve filmlerin başarısı, Harry Potter serisinin çeşitli çalışmalarda genişlemesine olanak sağladı. 2009'da Chicago'da gezici bir sergi, 2012'de Londra'da film stüdyosu turu başladı. 2016'da Fantastik Canavarlar Nelerdir, Nerede Bulunurlar? adlı ilk yan film gösterime girdi. Dünyanın çeşitli yerlerindeki Universal Parks & Resorts tema parklarında Harry Potter temalı bölümler kuruldu.

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Harry Potter, serideki ana karakterdir. Surrey'de kurgusal Little Whinging kasabasında teyzesi, amcası ve kuzeni Dursley'lerle birlikte yaşayan ve on bir yaşında bir büyücü olduğunu keşfetmiştir. Mugglelar olarak bilinen sihirli olmayan insanların sıradan dünyasında yaşar. Harry Potter'ın büyü yeteneği doğuştandır ve bu tür yeteneklere sahip çocuklar, büyücülük dünyasında başarılı olmak için gerekli becerileri öğreten özel büyü okullarına katılmaya davet edilirler. Harry, anne ve babasının bir trafik kazasında öldüğünü biliyorken, Hogwarts'ta anahtarların ve okul arazisinin bekçisi Rubeus Hagrid'in verdiği mektupla başlayan olaylarla durumun aslında böyle olmadığını anlayacaktır. Harry'nin Muggle (büyücü kanı taşımayan) doğumlu cadı annesi Lily Potter ve büyücü babası James Potter, Harry daha bir yaşındayken Voldemort tarafından öldürme laneti ile öldürülmüşlerdir. Harry bu öldürme lanetinden kurtulmuş ve büyücü dünyasında ''Sağ Kalan Çocuk'' olarak ünlenmiştir. Altı sene boyunca okuyacağı bu gizemli ve devasa okulda onu bekleyen birbirinden tehlikeli ve heyecanlı serüvenlerle daha ilk senesinde becerikli bir büyücü olma yolunda ilerlemeye başlar. Aynı zamanda Harry ergenliği boyunca gelişirken, karşılaştığı sorunların üstesinden gelmeyi öğrenir: arkadaşlıklar, aşık olma, romantik ilişkiler, okul çalışmaları ve sınavlar, kaygı, depresyon, stres ve daha fazlası gibi sıradan gençlik zorlukları ile yüzleşmeye çalışır. Büyücülük hayatını öğrenmeye başladığı gibi olaylar heyecanlı bir şekilde Harry'yi kaderine sürükler.

Her roman, 1991'den 1998'e kadar olan dönemde, Harry'nin hayatından bir yılını anlatır.

Hogwarts Cadılık ve Büyücülük Okulu[değiştir | kaynağı değiştir]

Kısa adıyla Hogwarts, İskoçya'nın dağlık bölgesinde bulunan ve sihir aleminin prestijli okullarından birisidir.

Okulun tam yeri, çizilemez hale getirildiği için asla ortaya çıkarılamadı. Muggle'lara göre okul eski, terk edilmiş bir kale gibi görünür. Benzer şekilde, çoğu büyücülük okulu, öğretim yöntemlerinin ortaya çıkmasını önlemek ve öğrencileri ve okulları herhangi bir zarardan korumak için korunmuştur.

Hogwarts, MS 990 civarında çağın en büyük büyücüler ve cadılar tarafından kuruldu: Godric Gryffindor, Helga Hufflepuff, Rowena Ravenclaw ve Salazar Slytherin. Dört okul binası da onların soyadlarını taşır. Her biri, yeni öğrencilerde ortaya çıkarmak istedikleri kişiliğin bir yönünü temsil ediyor.

Yedi yıllık eğitim sürecine girecek olan öğrenciler on bir yaşında gönderilen mektuplarla belirlenir. Öğrenciler'e ulaşılan o mektuplarda 1.sınıf için gerekli malzemeler ve kıyafetler listelenir. Bu listeye göre de öğrenciler, büyülü eşya aldıkları ve okul için aldıkları kitapları Diagon Alley denilen büyücü çarşısından alırlar. 9'u çeyrek peronuna ulaşarak Hogwarts Ekspresi ile okula gelirler. Hogwarts, her yıl 1 Eylül'de açılmaktadır ve o gün her zaman bir pazartesiye denk gelmektedir. Her yıl 1. sınıfların hangi binaya gideceklerini belirlemek için bir seçme töreni yapılır. Bu seçim "Seçmen Şapka" tarafından yapılır. Bu Seçmen Şapka aynı zamanda Godric Gryffindor'a aittir. Seçmen Şapka seçim yaparken belli baskın özelliklere göre ev seçimi yapar. Bu şapka okula yeni başlayan birinci sınıfların binalarını seçer ancak seçmen şapka öğrencinin isteklerine göre de seçim yapabilir. Bu seçimden sonra öğrenci 7 yıl boyunca binasına bağlı bir şekilde büyücülük eğitimine başlar. Yaptıkları her iyi ve kötü hareket binalarına puan kazandırır veya kaybettirir. Her bina dönem sonunda en fazla puana sahip olmak ister çünkü yıl sonunda en yüksek puanı alan bina bölüm kupasını alır. Bölüm kupası diğer yılın sonuna kadar o binanın öğretmeninin ofisinde durur.

Hogwarts kampüsünün en şatafatlı yapısını oluşturan Hogwarts Şatosu'nun tüm karmaşık oda ve geçitlerini bilen biri yoktur. Katların arasında bulunan merdivenlerin sıklıkla değişmesi bu hareketli şatonun tamamıyla öğrenilememesinin nedenlerinden biridir. Fakat Çapulcu Haritası, işaretlenemez yerler dışında tüm Hogwarts'ı göstermektedir. Çapulcu Haritası; Aylak (Remus Lupin), Kılkuyruk (Peter Pettigrew), Patiayak (Sirius Black) ve Çatalak (James Potter) kısacası Çapulcular tarafından yapılmıştır. Okulun kurulduğu dönemle ilintili olarak 18. yüzyıl mimarisinden etkilenen okulun içi, ünlü büyücü ve cadıların heykelleri, portreleri ve yine büyü dünyasıyla ilgili birçok nesneyle süslenmiştir.

Hogwarts'ta, şatodan başka bu şatonun çevrelediği bir göl (Kara Göl), bir Quidditch sahası ve Bitkibilim (Büyücülük dünyasında bitkileri inceleyen bir bilim dalı) derslikler ve Hagrid'in kulübesi ile bahçesi bulunur. Okul, öğrencilere yasak olan Yasak Orman ile çevrilidir.

Okulun Latince sloganı "Draco Dormiens Nunquam Titillandus"un Türkçe çevirisi "Uyuyan Bir Ejderhayı Asla Gıdıklama"dır.

Türkçe çevirisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Serinin İLK kitabı, Türkçe olarak ilk kez 1999 yılında Harry Potter Büyülü Taş adıyla,^[6] Mustafa Bayındır'ın çevirisiyle Dost Kitabevi tarafından yayımlandı. Yeterince ilgi görmeyen bu baskıdan sonra serinin yayın haklarını Yapı Kredi Yayınları satın aldı ve ilk kitabı 2001 yılında Harry Potter ve Felsefe Taşı ismiyle ve Ülkü Tamer'in çevirisiyle tekrar yayımladı. Serinin bundan sonraki kitapları Sevin Okyay ve oğlu Kutlukhan Kutlu tarafından Türkçeye kazandırıldı. İkinci ve üçüncü kitaplar gecikmeli olarak Türkçeye çevrildikten sonra, dördüncü kitaptan itibaren kitaplar dünyayla hemen hemen aynı zamanda Türkiye'de de yayımlandı.

Sevin Okyay ve Kutlukhan Kutlu tarafından yapılan Türkçe çeviriler başarılı bulunmuştur.^[7]

Kitabın İngilizcesinde bulunan terimlere tercümanların bulduğu bazı ilginç Türkçe karşılıklar şunlardır:

İngilizce	Türkçe
Auror	Seherbaz
Boggart	Böcürt
Deluminator	Püfür
Dementor	Ruh emici
Elf	Ev cini
Ghoul	Gulyabani
Horcrux	Hortkuluk
Parselmouth	Çatalağız
Pensieve	Düşünseli
Troll	İfrit
Wizengamot	Büyüceşura

Ayrıca kitaplarda "Tom Marvolo Riddle" - "I am Lord Voldemort" anagramının Türkçeye sorunsuz aktarılabilmesi için "Marvolo" ismi "Marvoldo" şeklinde çevrilmiştir. Böylece anagram Türkçe çeviriye "Tom Marvoldo Riddle" - "Adım Lord Voldemort" şeklinde yansıtılmıştır.

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Harry Potter ve Felsefe Taşı (1997)
Harry Potter ve Sırlar Odası (1998)
Harry Potter ve Azkaban Tutsağı (1999)
Harry Potter ve Ateş Kadehi (2000)
Harry Potter ve Zümrüdüanka Yoldaşlığı (2003)
Harry Potter ve Melez Prens (2005)
Harry Potter ve Ölüm Yadigârları (2007)

Tamamlayıcı eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

JK. Rowling, çeşitli hayır kurumları için hazırlanan birkaç kısa kitapla Harry Potter evrenini genişletti. 2001'de Fantastik Canavarlar Nelerdir, Nerede Bulunurlar? (bir Hogwarts ders kitabı) ve Çağlar Boyu Quidditch (Harry'nin boş zamanlarında okuduğu bir kitap) kitaplarını yayımladı. Bu iki kitabın satışından elde edilen gelir, Comic Relief adlı yardım kuruluşuna bağışlandı. 2007'de JK. Rowling, son romandaki masalları içeren Ozan Beedle'ın Hikâyeleri'nin yedi kopyasını elle yazdı. El yazması kopyalardan biri, yoksul ülkelerdeki zihinsel engelli çocukları yardımda bulunan Children's High Level Group'a gelir sağlamak amacıyla açık artırmayla satıldı. Kitabın basılı kopyaları 4 Aralık 2008'de satışa çıktı. Bu kitapların üçü de büyücülük dünyası hakkında romanlarda yer almayan ilave bilgiler içermektedir.

Film uyarlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Gişe başarısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Film	Çıkış tarihi	Yönetmen	Süre	Hasılat
Harry Potter ve Felsefe Taşı	16 Kasım 2001	Chris Columbus	152 dakika^[8]	974.775.550 $
Harry Potter ve Sırlar Odası	15 Kasım 2002	Chris Columbus	161 dakika^[9]	878.979.634 $
Harry Potter ve Azkaban Tutsağı	18 Eylül 2004	Alfonso Cuarón	151 dakika^[10]	895.913.036 $
Harry Potter ve Ateş Kadehi	31 Ağustos 2005	Mike Newell	157 dakika^[11]	795.638.952 $
Harry Potter ve Zümrüdüanka Yoldaşlığı	27 Temmuz 2007	David Yates	138 dakika^[12]	938.468.864 $
Harry Potter ve Melez Prens	15 Temmuz 2009		154 dakika	933.959.197 $
Harry Potter ve Ölüm Yadigârları: Bölüm 1	17 Kasım 2010^[13]		146 dakika	952.241.071 $
Harry Potter ve Ölüm Yadigârları: Bölüm 2	13 Temmuz 2011 ^[13]		166 dakika	1.328.111.219 $
Toplam Filmler 1-8			1225 dakika^[14]	7.701.234.647 $

Video oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

Film müzikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Harry Potter ve Felsefe Taşı
Harry Potter ve Sırlar Odası
Harry Potter ve Azkaban Tutsağı
Harry Potter ve Ateş Kadehi
Harry Potter ve Zümrüdüanka Yoldaşlığı
Harry Potter ve Melez Prens
Harry Potter ve Ölüm Yadigârları: Bölüm 1
Harry Potter ve Ölüm Yadigârları: Bölüm 2
Fantastik Canavarlar Nelerdir, Nerede Bulunurlar?
Fantastik Canavarlar: Grindelwald'ın Suçları^[16]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Allsobrook, Dr. Marian (18 June 2003). "Potter's place in the literary canon". BBC News. 9 January 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 October 2007.
^ The Pottermore News Team (1 Şubat 2018). "500 million Harry Potter books have now been sold worldwide". Pottermore. 14 March 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Meyer, Katie (6 Nisan 2016). "Harry Potter's $25 Billion Magic Spell". Time. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.
^ Greig, Geordie (11 Ocak 2006). "There would be so much to tell her..." The Telegraph. Londra. 11 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2007.
^ Mzimba, Lizo (28 Temmuz 2008). "Interview with Steve Kloves and J.K. Rowling". Quick Quotes Quill. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Rowling, J.K. (1999). Harry Potter Büyülü Taş. Ankara: Dost Kitabevi yayınları. ISBN 9-7575-0195-6. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.
^ "Harry Potter serisini çeviriyorsanız; halk kültürüne, edebiyata, İngiliz kültürüne, İngilizceye (ve bizim durumumuzda) Türkçeye hakim olmalısınız. Böcürtler ve Patlar Uçlu Kelekerlere burnuklara ve daha bir sürüsürü şeye Türkçe karşılıklar bulmanız gerekir. Hagrid'in farklı aksanını atlayamazsınız. Bulanıklara ve Melezlere dikkat etmelidir. Hem orijinal hem de Türkçe kitapların bir okuru olarak, Türkçe konuşsaydı Rowling'in (çeviriyle) gurur duyacağını söyleyebilirim" Güler, Emrah, Not lost in translation: Harry Potter in Turkish 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Turkish Daily News
^ "Philosophers Stone Running time, see Product Details"
^ "Chamber of Secrets Running time, see Product Details"
^ "Goblet of Fire running time, see DVD Features in description"
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.
^ ^a ^b "Final 'Harry Potter' book will spawn two movies". Los Angeles Times. 12 Mart 2008. 6 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2008.
^ "Harry Potter 1-5 running time, see Product details, bottom of page"
^ "Hogwarts Legacy Steam'de". store.steampowered.com. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.
^ "imdb resmi sayfası". 2020. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020.

[1] Allsobrook, Dr. Marian (18 June 2003). "Potter's place in the literary canon". BBC News. 9 January 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 October 2007.

[Harry_Potter_copies-2] The Pottermore News Team (1 Şubat 2018). "500 million Harry Potter books have now been sold worldwide". Pottermore. 14 March 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[Time25-3] Meyer, Katie (6 Nisan 2016). "Harry Potter's $25 Billion Magic Spell". Time. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2016.

[Geordie_Greig-4] Greig, Geordie (11 Ocak 2006). "There would be so much to tell her..." The Telegraph. Londra. 11 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2007.

[QuickQuoteQuill-5] Mzimba, Lizo (28 Temmuz 2008). "Interview with Steve Kloves and J.K. Rowling". Quick Quotes Quill. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[6] Rowling, J.K. (1999). Harry Potter Büyülü Taş. Ankara: Dost Kitabevi yayınları. ISBN 9-7575-0195-6. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.

[7] "Harry Potter serisini çeviriyorsanız; halk kültürüne, edebiyata, İngiliz kültürüne, İngilizceye (ve bizim durumumuzda) Türkçeye hakim olmalısınız. Böcürtler ve Patlar Uçlu Kelekerlere burnuklara ve daha bir sürüsürü şeye Türkçe karşılıklar bulmanız gerekir. Hagrid'in farklı aksanını atlayamazsınız. Bulanıklara ve Melezlere dikkat etmelidir. Hem orijinal hem de Türkçe kitapların bir okuru olarak, Türkçe konuşsaydı Rowling'in (çeviriyle) gurur duyacağını söyleyebilirim" Güler, Emrah, Not lost in translation: Harry Potter in Turkish 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Turkish Daily News

[8] "Philosophers Stone Running time, see Product Details"

[9] "Chamber of Secrets Running time, see Product Details"

[10] "Goblet of Fire running time, see DVD Features in description"

[11] "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[12] "Arşivlenmiş kopya". 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2016.

[Final_Harry_Potter_book_will_spawn_two_movies-13] "Final 'Harry Potter' book will spawn two movies". Los Angeles Times. 12 Mart 2008. 6 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2008.

[14] "Harry Potter 1-5 running time, see Product details, bottom of page"

[15] "Hogwarts Legacy Steam'de". store.steampowered.com. 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2023.

[imdb.com-16] "imdb resmi sayfası". 2020. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Harry Potter nedir?, Harry Potter anlamı nedir?, Harry Potter ne demektir?