Gökdelen

Gökdelen, çok yüksek yapı anlamına gelmektedir, gemicilikte geminin uzun direğine verilen isimdir.

Bir gökdelen için en düşük yükseklik 305 metre (1000 fit) olarak kabul edilmektedir.

“Gökdelen” kelimesinin karşılığı olan İngilizce kelime skyscraper (gök kazıyan), 19. yüzyılın sonlarında, New York'taki halkın muazzam yapılara karşı olan korkusu sonucu ortaya çıkmıştır. Amerika Birleşik Devletlerin’de, geleneksel olarak gökdelenlerin en düşük uzunluğu 153 metre (500 fit) olarak kabul edilmektedir.

Çelik, güçlendirilmiş betonlar, su pompaları ve asansörler gökdelenler için en önemli gelişmelere sebep olmuştur.

Gökdelenlerin ağırlık taşıyan sistemleri diğer yapılara göre büyük farklılıklar göstermektedir. 4 kata kadar yapılar sadece duvarlardan destek alabilirler, ancak gökdelenler çelik iskeletlerden destek almak zorunda olan geniş yapılardır. Duvarlar bu çelik iskeletlere perde gibi asılırlar-hatta mimaride bu çelik iskeletler tarafından desteklenen cam kaplamalı yüksek yapılara "giydirme cepheli" denir. Rüzgâr için ise özel durumlar göz önüne alınmaktadır.

Adlandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

İngilizce ile Fransızcadaki adları «gök-kazıyan» anlamına gelir ve bu iki dilden diğer dillere büyük ölçüde olduğu gibi harfiyen çevrilmiştir.

Afrikanca: wolkekrabber («bulut-kazıyan»)
Almanca: Wolkenkratzer («bulut-kazıyan»)
Beyaz Rusça: небаскроб [nebaskrob] («gök-kazıyan»)
Boşnakça: neboder («gök-yırtan»)
Bulgarca: небостъргач [nebostırgaç] («gök-kazıyan»)
Çince (basitleştirilmiş): 摩天大楼 [mótiān dàlóu] («gök-kazıyıcı büyük bina»)
Çince (geleneksel): 摩天大樓 [mótiān dàlóu] («gök-kazıyıcı büyük bina»)
Çekçe ve Slovakça: mrakodrap («bulut-kazıyan»)
Danca: skyskraber («bulut-kazıyan»)
Endonezce ve Malayca: pencakar langit («gök-kazıyan»)
Esperanto: nuboskrapulo («gök-kazıyan»)
Estonca: pilvelõhkuja («bulut-kıran»)
Farsça: آسمانخراش [âsmânhrâş] («gök-kazıyan»)
Felemenkçe: wolkenkrabber («bulut-kazıyan»)
Fince: pilvenpiirtäjä («bulut-taslaklayan»)
Fransızca: gratte-ciel («gök-kazıyan»)
İbranice: גורד שחקים [gored sh'khakim] («gök-kazıyan»)
İngilizce: skyscraper («gök-kazıyan»)
İspanyolca: rascacielos («gök-kazıyan»)
İsveççe: skyskrapa («gök-kazıyan»)

İtalyanca: grattacielo («gök-kazıyan»)
İzlandaca: skýjakljúfur («gök-yaran»)
Japonca: 摩天楼 [matenrou] («gök-kazıyıcı kule»)
Katalanca: gratacel («gök-kazıyan»)
Kürtçe: balexane («endamlı bina»)
Macarca: felhőkarcoló («bulut-kazıyan»)
Makedonca: облакодер [oblakoder] («bulut-kazıyan»)
Norveççe: skyskraper («bulut-kazıyan»)
Lehçe: drapacz chmur («bulut-kazıyan»)
Letonca: debesskrāpis («gök-kazıyan»)
Litvanca: dangoraižis («gök-kazıyan»)
Portekizce: arranha-céu («gök-kazıyan»)
Rumence: zgârie-nori («gök-kazıyan»)
Rusça: небоскрёб [neboskryob] («gök-kazıyan»)
Sırpça: небодер [neboder] («gök-yırtan»)
Slovence: nebotičnik («gök-ovan»)
Türkçe: gökdelen («sky-piercer»)
Ukraynaca: хмарочос [hmaroços] («gök-tırmalayan»)
Vietnamca: nhà chọc trời («gök-dürtükleyen»)
Yunanca: ουρανοξύστης [uranoksístis] («gök-kazıyan»)

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk gökdelen olarak Chicago'da 1884-1885’te inşa edilen on katlı “Home Insurance” binası kabul edilmektedir. Günümüz koşullarıyla ilk gökdelen ise New York'taki “Woolworth Building” dir.

Gökdelenler 19. yüzyılın sonlarında New York, Şikago ve Londra da, 1930'ların başından itibaren Güney Amerika (Sao Paulo, Buenos Aires) ve Asya (Şanghay, Hong Kong, Singapur)’da inşa edilmeye başlandı.

Dünya'nın en yüksek gökdelenleri (İlk 50)[değiştir | kaynağı değiştir]

Sıra	Adı	Ülke	Şehir	Yapılış Tarihi	Yükseklik	Kat Sayısı
1	Burç Halife	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2009	828m	160
2	Ebrac El Beyt	Suudi Arabistan	Mekke	2012	601 m	120
3	Taipei 101	Tayvan	Taipei	2004	509 m	101
4	Şangay dünya Finans merkezi	Çin	Şangay	2008	492m	101
5	Uluslararası Ticaret Merkezi	Hong Kong	Hong Kong	2009	483m	118
6=	Petronas İkiz Kuleleri 1	Malezya	Kuala Lumpur	1998	452m	88
6=	Petronas İkiz Kuleleri 2	Malezya	Kuala Lumpur	1998	452m	88
8	Nanjing Greenland Finans Merkezi	Çin	Nanjing	2003	450m	89
9	Willis Kulesi	ABD	Chicago	1973	442m	108
10	Guangzhou Batı Kulesi	Çin	Guangzhou	2010	440m	108
11	Trump Uluslararası Hotel ve Kulesi	ABD	Chicago	2009	423 m	96
12	Jin Mao Kulesi	Çin	Şangay	1998	421 m	88
13	2 Uluslararası Finans Merkezi	Hong Kong	Dubai	2003	416 m	88
14	CITIC Plaza	Çin	Guangzhou	1997	391 m	80
15	Shun Hing Square	Çin	Shenzhen	1996	384 m	69
16	Empire State Binası	ABD	New York	1931	381m	102
17	Central Plaza	Hong Kong	Hong Kong	1992	374 m	78
18	Çin Bankası Kulesi	Hong Kong	Hong Kong	1990	367m	72
19	Bank of America Kulesi	ABD	New York	2008	366 m	54
20	Almas Kulesi	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2009	363 m	68
21	Emirates Office Kulesi	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2000	355 m	54
21	Tuntex Sky Kulesi	Tayvan	Kaohsiung	1997	348 m	85
22	Aon Merkezi	ABD	Chicago	1973	346 m	83
23	The Center	Hong Kong	Hong Kong	1998	346 m	73
24	John Hancock Merkezi	ABD	Chicago	1969	344 m	100
25	Tianjin Dünya Finans Merkezi	Çin	Tianjin	2010	337 m	76
26=	Wenzhou Dünya Ticaret Merkezi	Çin	Wenzhou	2009	333 m	72
26=	Rose Kulesi	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2007	333 m	72
26=	Shanghai Shimao Uluslararası Plaza	Çin	Şangay	2006	333 m	60
29	Minsheng Bank Binası	Çin	Vuhan	2007	331 m	68
30	Ryugyong Hotel	Kuzey Kore	Pyongyang	2012	330 m	105
30=	Çin Dünya Ticaret Merkezi Kulesi 3	Çin	Pekin	2008	330 m	74
32	The Index	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2009	328 m	80
33	Q1	Avustralya	Gold Coast	2005	323 m	78
34	Burj Al Arab	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	1999	321 m	60
35=	Chrysler Binası	ABD	New York	1930	319 m	77
35=	Nina Kulesi	Hong Kong	Tsuen Wan	2007	319 m	80
35=	New York Times Binası	ABD	New York	2007	319 m	52
38	HHHR Kulesi	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2009	317 m	72
39	Bank of America Plaza	ABD	Atlanta	1992	312 m	55
40	Pearl River Kulesi	Çin	Guangzhou	2010	310 m	71
41=	Sky Tower	Birleşik Arap Emirlikleri	Abu Dabi	2009	310 m	74
41=	U.S. Bank Kulesi	ABD	Los Angeles	1989	310 m	73
43=	Ocean Hights	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2010	310 m	84
43=	Menara Telekom	Malezya	Kuala Lumpur	2001	310 m	55
45	Emirates Kuleleri	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2000	309 m	56
46	One Island East	Hong Kong	Hong Kong	2008	308 m	70
47	AT&T Şirket Merkezi	ABD	Chicago	1989	307 m	60
48	The Address Downtown Dubai	Birleşik Arap Emirlikleri	Dubai	2008	306 m	63
49	JPMorgan Chase Kulesi	ABD	Houston	1982	305 m	75
50	Kuzeydoğu Asya Ticaret Kulesi	Güney Kore	İnçeon	2010	305 m	70

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

https://web.archive.org/web/20180407111714/http://www.die-wolkenkratzer.de/
http://www.emporis.com/28 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.skyscraperpage.com/6 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.skyscrapercity.com/25 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.skyscraperlife.com/ 13 Ocak 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

g t d Planlı mülk gelişimi
Ticari	Alışveriş merkezi • Alışveriş bölgesi • Havaalanı • İş parkı • Liman • Ofis • Perakende parkı
Sanayi	İş kümesi • Sanayi parkı • Sanayi bölgesi • Teknoloji merkezlerinin listesi
Yerleşim	Ada • Gelir evi • Konut bölgesi • Penthouse daire • Sosyal konut • Konut geliştirme • Güvenlikli site • Özel mülkiyet • Toplu konut • Tract housing
Eğitim/Bilim	Araştırma parkları listesi • Bilim parkı • Yerleşke • Uydu yerleşke
Belediye	Arkoloji • Bahçeşehir • Örnek köy • Planlı şehir • Planlı şehirler listesi
Binalar	Apartman • Çok katlı bina • Ev • Gökdelen • Villa
Diğer	Bağlam teorisi • Bölgesel planlama • Brownfield alanı • Çocuk parkı • İmar • İnşaat • Kamulaştırma • Kentsel tasarım • Kentsel planlama • Küme gelişimi • Mezarlık • Nazım planı • Park • Park etme • Yeniden geliştirme

Gökdelen nedir?, Gökdelen anlamı nedir?, Gökdelen ne demektir?