Gliese 876

Gliese 876'nın konumu (daire içinde)
Gözlem verisi Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
Takımyıldız	Kova
Sağ açıklık (α)	22sa 53d 16,7339s[1]
Dik açıklık (δ)	–14° 15′ 49,322″[1]
Görünür büyüklük (V)	10,15[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	M4V
U−B renk ölçeği	1,15
B−V renk ölçeği	1,59
Değişen yıldız tipi	BY Draconis
Astrometri
Dikey hız (${\displaystyle v_{r}}$)	–1,7 ± 2 km/s
Özdevinim (μ)	RA: +960,33 ± 3,77 mys/y Dec.: –675,64 ± 1,58 mys/y
Iraklık açısı (π)	213,28 mys
Uzaklık	15,3 Iy (4,7 pc)
Mutlak büyüklük (V)	11,79
Özellikler
Kütle (m)	0,334 ± 0,03[3] M☉
Yarıçap (r)	0,36 R☉
Aydınlatma gücü	0,013[3] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)	4,89[4] cgs
Sıcaklık	3.473 ± 17[5] K
Metallik [Fe/H]	+0,19 ± 0,17[5]
Dönüş hızı (${\displaystyle v_{\mathrm {e} }\cdot \sin i}$)	96,9 gün[3] km/s
Yaş	9,9 milyar yıl[3][6]
Katalog belirtmeleri
IL Aquarii • Ross 780 • G 156-057 • BD-15°6290 • GCTP 5546.00 • LHS 530 • Vys 337 • HIP 113020

Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.

Uzaklık ve görünürlük[değiştir | kaynağı değiştir]

Gliese 876 bizim Güneş Sistemi'mize oldukça yakın bir konumdadır. Hipparcos uydusunun astrometrik ölçümlerine göre yıldız 213,28 mili yay-saniye'lik^[2] bir ıraklık açısına sahiptir ve bu da, 15,3 ışık yılı (4,69 pc) bir uzaklığı göstermektedir. Bu uzaklık, Gliese 876'yı; Alfa Centauri, Epsilon Eridani ve Gliese 674'den^[3] sonra, yörüngesinde gezegen olduğu bilinen Dünya'ya en yakın dördüncü yıldız yapmaktadır. Dünyaya bu kadar yakın olmasına rağmen yıldız o kadar soluktur ki, çıplak gözle görülemez ancak teleskopla görülebilir.

Yıldız özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırmızı bir cüce yıldız olarak Gliese 876 bizim Güneş'imizden çok daha az masiftir. Bilgiler göstermektedir ki, kütlesi bizim yıldızımızın %32'si kadardır.^[7] Yüzey sıcaklığı bizim güneşimizden daha azdır ve yıldızın küçük bir yarıçapı vardır.^[8] Bu faktörler bir araya geldiğinde yıldızı, Güneş'in %1,24'ü kadar parlak yaparlar ve bunun çoğu kızılötesi dalga boyundadır.

Gezegen sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

23 haziran 1998'de, bir güneş dışı gezegenin Gliese 876 çevresinde yörüngede olduğu, Geoffrey Marcy^[7] ve Xavier Delfosse^[9] tarafından bildirildi. Gezegen, Gliese 876 b olarak adlandırıldı ve gezegenin çekim gücü onu çekerken, yıldızın dikeyhızının ölçülmesiyle tespit edildi. Gezegen, kütlece Jüpiter'in iki katıdır ve yıldızı etrafında dönüşünü 61 günde tamamlar. Sadece 0,208 AU uzaklığıyla, Güneş ile Merkür arasındaki uzaklıktan daha az bir uzaklıktadır.

4 Nisan 2001'de daha önce keşfedilen gezegenin yörüngesinin içinde kalan ikinci bir gezegen tespit edildi.^[10] 0,62 Jüpiter kütlesindeki gezegene Gliese 876 c denildi, yıldızın çevresindeki dönüşünü 30,4 günde tamamlıyor.

Sistemin iki Jüpiter-kütleli gezegeni, yıldızdan 0,116 ile 0,227 AU'ya kadar uzanan "geleneksel" yerleşilebilir bölgededir (habitable zone HZ).

13 Haziran 2005'te, Rivera liderliğindeki bir ekip tarafından yapılan daha ileri gözlemler, iki Jüpiter büyüklüğündeki gezegenin yörüngeleri içinde Gliese 876 d olarak adlandırılan üçüncü bir gezegeni ortaya çıkardı.^[11] Gliese 876 d'nin Dünya'dan 5,88 kez ağır olduğu ve yer benzeri olduğu düşünülmektedir.

Ocak 2009 da dikey hız ve astronomik ölçüm metotları kullanılarak gezegen b ve c'nin ortak eğime sahip olduğuna karar verildi. Gezegenlerin hemen hemen eş düzlemli olduğu ve yörünge düzlemleri arasında sadece 5,0+3,9-2,3 derecelik bir fark olduğu görüldü.^[12] Gliese 876 sistemi, normal bir yıldız çevresinde gezegenlerin ortak eğiminin tespit edildiği ilk gezegensel sistemdir. Gezegen b ve c nin kütleleri sırasıyla 2,64 ve 0,78 jüpiter kütlesidir. Astronomik ölçümler gliese 876 d'nin kütlesini tespit edemezken, c'nin yörüngesiyle eğiminin aynı olduğu düşünülürse kütlesi Dünya'nın 8,41 katı olabilir.

23 Haziran 2010'da gök bilimciler, Gliese 876 e olarak belirtilen dördüncü bir gezegeni açıkladılar. Bu keşif, en içteki gezegenin yüksek dış merkezliği de dahil olmak üzere diğer üç gezegenin kütle ve yörünge özelliklerini daha iyi sınırlandırdı.^[13] Bu aynı zamanda e'nin yörüngesindeki sistemi de doldurdu ki ilave gezegenler bu sistemin yaşında kararsız olacaktır.^[14] 2014 yılında, mevcut dikey hızların yeniden analizi, iki ek gezegenin olası varlığını gösterdi. Bu gezegenler, Gliese 876d ile neredeyse aynı kütleye sahip olacaktı.^[15] 2018'de ise yüzlerce yeni dikey hız ölçümünü kullanan bir çalışma bu gezegenler için kanıt bulamadı.^[16] Bu gezegenlerin hiçbiri yıldızını Dünya perspektifinden geçmediği için özelliklerinin incelenmesi zordur.^[17]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]